Lögberg - 11.01.1940, Side 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. JANÚAR, 1940
o
til þess að styrkja hjartað. Og
þegar menn þreyttust á að ganga
upp brekkur, þá átti að dreypa á
koníakkspela, sem sjúklingarnir
höfðu meðferðis.
Kjennari minn í lyfjafræði,
Chr. Gram sagði m. a. um þessa
koníakkslækningu, að hún kynni
að koma að gagni. En efamál
væri, hvort það væri betra að fá
lækning af berklum og verða of-
drykkjumaður í staðinn.
Vern þolinmóður
eftir bntnnum
—Voru ekki ýmsir erfiðleikar
á stjórn Vífilsstaðahælis fvrst í
stað?
—‘Það get eg ekki sagt. Venj-
an varð sú strax, að sjúkling-
arnir fundu til þess, að þeim
fór að líða betur, eftir að þeir
komu á hælið, og höfðu gagn af
hælisvistinni. En baráttan gegn
berklaveikinni varð einnig virk-
ari út um land, eftir að starf-
semi hælisins byrjaði. Því fólk,
sem þar hafði verið, lærði þar,
hvernig berklasjúklingar eiga að
haga sér, hvernig á að forðast
smitun o. þessh.
Breytingu hefi eg þó fundið
nokkur þessi ár frá því eg byrj-
aði, á afstöðu sjúklinganna til
lækninga og hælisvistar. Fyrstu
árin tóku menn hælivistinni ró-
lega. Menn höfðu tímann fyrir
sér. En seinna gáfu margir sér
ekki eins góðan tinra til þess að
biða eftir bata og leita heilsu-
bótar með lífsreglum þeim, sem
þar er farið eftir.
Siðan farið var að nota ýmsar
lækningaaðferðir, sem nú eru
notaðar, til þess að flýta fyrir
hatanum, vilja margir heldur að
“eitthvað sé gert^’ við þá, svo
hælisvist styttist, einkum það
sem gert er til þess að loka
berklasárunum í lungunum, svo
sem að brenna samgróning-
ana við rifin, svo lungun geti
fallið betur saman, lama þindina,
svo hún teygi ekki lungað út við
andardráttinn, eða taka rif úr
mönnum o. s. frv.
Mikill árnngur
—Og hvernig er svo árangur-
lr,n af berklavörnunum fram á
þenna dag, hvernig lýsir hann
sér í dánarskýrslum þjóðarinn-
ar?
-—Eg get ekki sagt annað en
að þær sýni furðanlegan árang-
Ur- Árið 1913 dóu 20 menn úr
berklum á ári af hverjum 10
þúsundum. Þessi tala stóð að
visu lengi í stað. En á þeim
árum fjölgaði líka ákaflega ört
1 kaupstöðub landsins. Árið
1933 dóu 15 af hverjum 10 þús.
íbuum landsins, næsta ár 14
°g árið 1935 13, og er þá dánar.
tala berklasjúklinga lækkuð um
rúml. 1/3 frá því er hún var
hæst.
—Kunnuð þér þvi ekki illa
lyrst í stað að hætta yfirlæknis-
störfum og sleppa við alt ann-
rfkið?
'—Eg gæti ekki hugsað mér að
hafa haft starf á hendi, sem eg
kysi fremur en berklalæknis-
starfið.
En þegar eg hætti, þá fann eg
til svipaðrar tilfinningar eins og
er eg áður i sumarfríinu steig á
skipsfjöl til þess að fara til út-
landa, þegar landfestar losnuðu
og eg vissi með sjálfum mér, að
alt ónæði, allar símahringingar
náðu ekki Iengur til mín, allri
áhyrgð var af mér létt.—V. St.
—Morgunbl. 24. nóv.
Ung stúlka sat í veizlu við
hliðina á kunnum forstjóra, sem
°kki sagði eitt einasta orð á
meðan á borðhaldinu stóð.
Þegar komið var að ábætin-
um sagði stúlkan:
—Jæja, herra forstjóri, nú
linst mér tími til kominn að
þegja um eitthvað annað!
•
-—Hvaða karlmannlegum eigin-
leikum er konan þín hrifnust
af?
—Þeim, sem eg hefi ekki!
Margrét Anderson
(Æfiminning)
Fa>dd í Staðarbakkasókn í
Miðfirði á íslandi 18. júlí 1907,
dáin 1. desember s.l., og jarð-
sungin 4. s. m. frá heimili sínu
og Gimli lútersku kirkju.
Fimm ára gömul fluttist Mar-
grét sál. vestur um haf með
systkinum sínum og foreldrum,
Bjarna Guðmundssyni og Ingi-
björgu Benediktsdóttur, frá
Gafli í Víðidal. Settust þau að
í Geysirbygð í Nýja íslandi. Brá
þar skyndilega ský fyrir ham-
ingjusól fjölskyldunnar, er megn
máttleysisveiki lagði að velli
hinn áhugamikla bónda og heim-
ilisföður; og lá Bjarni upp frá
því rúmfastur þar til hann dó
árið 1915, þá á bezta aldri.
Hjálpfúsar hendur liknandi
bygðarbúa komu ekkjunni og
ungum barnahópi hennar að
góðu liði; en um síðir tók móðir-
in að sér ráðskonustörf, og
vann sem hetja sér og sínum til
lífsviðurværis. Börnin fóru og
snemma út í vist. Margrét vann
fyrir sér frá því hún var tólf
ára, um tima i ísafoldarbygð i
grend við Riverton, Man., síðar
um nokkur ár í Riverton.
Vorið 1920, 2. apríl, giftist
Margréf Maður hennar, ólafur
Anderson, var uppalinn í Nýja
íslandi, sonur hjónanna Ólafs
og Sólrúnar Áranason, sein komu
til Ameríku frá Gilsá í Mjóa-
firði í S.-Múlasýslu árið 1901, og
bjuggu lengst af á Gilsá í Geysis.
bygð, á bökkum íslendingafljóts.
Síðastliðinn áratug hefir engill
dauðans verið tíður gestur hjá
Gilsár-fólki, og tekið burt for-
eldrana, ólaf og Sólrúnu, og
þrjú uppkomin börn þeirra, —
tvö börn áður dáin. Nú á lífi
eru fjórir bræður og ein systir
af tíu barna hóp.
Þegar ólafur Anderson og
Margrét bundust heitum, stofn-
uðu þau heimili sitt fyrst í
Riverton, en fluttu þrem árum
síðar til Gimli, og hafa síðan
verið þar heimilisföst. Eins og
gengur og gerist hjá þeirn flest-
um, sem ala aldur sinn við hið
mikla Winnipeg-vatn, hefir ól-
afur stundað mest fiskveiðar og
önnur vatnsstörf; en slík at-
vinna krefst þess, að heimilis-
faðirinn sé að heiman svo mán-
uðum skiftir meiripart ársins.
Hvílir því mikil ábyrgð á herð-
um heimilismóðurinnar, og upp-
eldi barnanna í hennar höndum
jafnvel meir en alment gerist.
En Margrét sál. var kvennaval
og einstaldega góð heiinilismóð-
ir; hæglát og prúð, vann hún sín
störf í kvrþey. Þrátt fvrir tíðan
andróður liðinna ára, bar hún
heilhrigða kristna lífsskoðun í
huga og hjarta, sein hún og inn-
rætti börnum sínum bæði í orði
og verki. Börnin, sem syrgja
sárt móðurina látnu, en bera þó
söknuð sinn með dæmafárri
kristilegri stillingu, eru þessi:
Marvin ólafur, 12 ára; Sólberg
Ingvar, 11; Irene Grace, 9;
Bjarni, 7 ára; og Elsie Ingibjörg,
14 mánaða. öll eru þau mvnd-
arleg og mannvænleg börn.
Auk eiginmanns og harna,
lifa þessi systkini Margrétar:
Benedikt, námumaður í Red
Lake héraði, Ont.; Ingibjörg
(Mrs. W. W. Jónasson), Gimli;
og Sigríður, ekkja eftir Helga
bróður ólafs Anderson, hún bú-
sett í Riverton. Einnig eru tvær
hálf-systur þessara systkina,
sammæðra, frá fyrra hjóna-
bandi: Unnur (Mrs. A. H.
Malone), í Sparks, Nevada; og
Ingibjörg (Mrs. James O’Brien),
í Winnipeg. Ingibjörg Guð-
mundsson, móðir þessara syst-
kina, lifði sín síðustu æfiár hjá
Margréti dóttur sinni og ólafi
tengdasyni Anderson, og dó þar
árið 1937.
Andlát Margrétar sál. var
næsta sviplegt og af flestum ó-
vænt, þó hún væri búin að liggja
á sjúkrabeði í fimm vikur og
síðustu vikuna á Almenna
sjúkrahúsinu i Winnipeg. Full-
hraust hafði hún eiginlega
aldrei verið frá ungfullorðins ár-
um, er hún lá um tíma i
“bronchitis”; afleiðingar þess
fylgdu henni til daganna enda,
en fengu aldrei yfirbugað sálar-
krafta hennar né viljaþrek.
Jarðneskar leifar hennar hvíla í
Gimli grafreit; en andinn ódauð-
legi, sem er hin sanna og raun-
verulega persóna, er uppstiginn
til síns eilífðar hlutskiftis, ofar
öllum þvingandi takmörkum
tíma og rúms.
Séra Bjarni A. Bjarnason
jarðsöng með aðstoð séra Sig-
urðar Ólafssonar.
öllum þeim hinum mörgu og
góðu vinum, sem á svo margvís-
legan hátt hafa auðsýnt eigin-
manni og fjölskyldu hinnar
framliðnu mætu konu vinahót
og samúð, hluttekningu og kær-
koinna hjálp, vilja aðstandendur
votta hér með sitt innilegasta
hjartans þakklæti og árna þeim
ríkulegrar blessunar Guðs.
—B. A. H.
Dánarfregn
Þann 3. desember andaðist af
slysi í Riverton, Man. James W.
Collins, sonur Mr. og Mrs. Hugh
Collins, nú búsett í Winnipeg,
af skozkum ættum, og áttu áður
heima í Glasgow. James var
fæddur þar þann 22. júlí 1903,
tveggja ára gamall fluttist hann
með foreldrum sínum til Kan.
ada og settust þau fyrst að í
Edrans, Sask., en fluttu árið
1914 til Riverton, en þar starfaði
Mr. Collins um mörg ár í þjón-
ustu C.P.R. félagsins; þar ólst
James upp, og átti þar jafnan
heimili síðan, þótt stundum væri
hann fjarverandi atvinnu sinn-
ar vegna. Systkini hans eru:
Agnes, Mrs. Jack Moore, Winni-
peg; Thomas, sama staðar, kv.
Normu Hall; yngri systkini,
Jennie og Hugh eru heima ógift
hjá foreldrum sínum. Þann 6.
jan. 1828, kvæntist James Collins
Önnu Kristínu Dahlmann, er
hún dóttir hjónanna Björns og
Sigríðar Dahlmann i Riverton,
eru þau bæði ættuð úr Þingeyj-
arsýslu og eru inerkishjón.
Mr. og Mrs. Collins eignuðust
þrjú börn; tvo drengi, Hugh
Victor og James Björn, nú 10 og
11 ára, og eina dóttur Joan Sig-
ríði Stefaníu, 3 ára, öll hin efni-
legustu. James Colins var álit-
Iegur og karlmannlegur maður,
ávalt bar hann létta lund og átti
marga kunningja og vini. Ást-
vinum sínum góður og um-
hyggjusamur og er sár harmur
kveðinn að ungri ekkju hans og
börnum, og öllum ástvinum við
sviplegt fráfall hans. Útförin
fór l'ram þann 7. des., frá' heim-
ili hins látna og kirkju Bræðra-
safnaðar í Riverton; fór athöfn-
in fram á ensku og var óvenju
margmenn og þrungin djúpri
samúð.
Sigurður ólnfsson.
Riverton, 27. des., ’39
Við undirrituð viljum hér ineð
af alhug og hjarta, þakka okkar
mörgu vinum og nágrönnum
fyrir alla þá hjálp, hlýhug og
velvild okkur sýnda, við fráfall
eiginmanns og föður.
Mrs. .7. W. Collins
og börn.
Sigríður Laxdal
Swanson
(Æfiminning)
Þótt all-langt sé liðið siðan
þessi merka kona lézt, hefir
hennar ekki verið minst í blöð-
unum. Eftirfarandi línur verða
ekkis nein ýtarleg æfiminning,
heldur aðeins ófullkomin lýsing,
bygð á, nokkuð langri viðkynn-
ingu og samstarfi með henni í
ýmsum félagsmálum.
Frú Sigríður var fædd 1. maí
1859 á Akureyri. Foreldrar
hennar voru Jón Gríinsson Lax-
dal og Elín Helgadóttir. Faðir
Jóns var Grímur Grimsson bók-
bindari á Akureyri, ættaður frá
Giljá í Húnaþingi, sem fyrstur
tók sér ættarnafnið Laxdal.
Kemur þessi föðurætt Sigriðar
saman við ætt Gríms Thomsens
skálds. Börn Gríms Laxdals af
>fyrra hjónabandi voru: Þorgrím-
ur, Eggert, Jón, Sigurjón og
Guðn’in, móðir Gríms Laxdals i
Árborg. Síðari kona Gríms hét
Aldís Jónsdóttir Bergmanns í
Garðsvík á Svalbarðsströnd,
þeirra börn voru Hlaðgerður,
ekkja eftir Þorstein Þorláksson
frá Stóru Tjörnum, búsett í Win_
nipeg, og Daniel lögmaður Lax-
dal í Cavalier í Norður Dakota,
dáinn fyrir mörgum árum. Elín,
móðir Sigriðar, var dóttir Helga
Helgasonar prentsmiðjustjóra i
Viðey og á Akureyri.
Þau Jón og Elin fluttust að
Tungu á Svalbarðsströnd árið
1861 og reistu þar bú. Þau
eignuðust fjögur börn; tvær
dætur, Hlaðgerði og Sigríði, og
tvo syni, Jón og Helga. Helgi
bjó í Tungu fjölda mörg ár og
dó þar fyrir ekki mörgum árum.
Hin systkinin eru dáin fyrir
löngu. Jón faðir þeirra drukn-
aði árið 1862 af fiskiskipi, sem
hann var formaður á, á Eyja-
firði. Nokkru siðar giftist Elín
í annað sinn, Stefáni Magnús-
syni. Sonur hans af fyrra
hjónabandi var Jóhann frá
Kroppi í Eyjafirði, faðir Vil-
hjálms Stefánssonar norðurfara.
Sigríður ólst upp hjá móður
sinni og stjúpföður í Tungu, á-
samt bræðrum sínum Jóni og
Helga. Síðar fluttist hún til
Akureyrar og var til heimilis hjá
föðurbróður sínum, Eggert kaup-
manni Laxdal. Þar giftist hún
fyrri manni sínum, Aðalsteini
Jónssyni skósmið frá Hamars-
koti í grend við Akureyri. Aðal-
steinn andaðist árið 1887. Þau
eignuðust þrjú börn: Jón, sem
nú er búsettur í Toronto, Ont.;
Guðrúnu, gifta Karli Finsen í
Reykjavík, og Huldu, sem er
ekkja eftir Jónatan kaupmann
Þorsteinsson í Reykjavík.
Árið 1889 fluttist Sigríður
vestur um haf til Winnipeg. Þar
giftist hún í annað sinn, Friðiiki
(Sveinssyni) Swanson, listmál-
ara, ættuðum úr Eyjafirði. Voru
þau í hjónabandi 46 ára og áttu
ávalt heima í Winnipeg. Er
Friðrik alþektur maður meðal
Vestur-fslendinga, lista- og gáfu-
maður. Hann kom mjög ungur
vestur um haf með fóstra sínum,
ólafi ólafssyni frá Espihóli.
Bróðir Friðriks er rithöfundur-
inn nafnkunni Jón Sveinsson
(Nonni).
Þau Friðrik og Sigríður eign-
uðust fimni dætur og eru þrjár
þeirra á lífi. Elzta dóttirin,
Aurora að nafni, dó fimtán ára
gömul, mjög mannvænleg og vel
gefin stúlka. Aðra dóttur, sem
Rannveig hét, mistu þau tuttugu
og eins árs gamla; var hún gift
Karli Thorson, dráttlistarmanni,
sem nú á heima í Californíu.
Þær sem lifa eru: Ólöf, gift
Allan Jóhannessyni, eiga heima í
Winnipeg, Elín, sem er gift
manni, sem George Cronn heitir,
eiga þau heima í Halifax, N.S.,
og Nanna (Mrs. Bauer), ekkja,
býr hjá föður sínum í Winnipeg.
Frú Sigríður var kona fríð
sýnum og mjög vel gefin. Yl'ir-
bragð hennar var hreint og
djarflegt og viðmótið látlaust og
þýtt. Lund hennar var bæði
stórbrotin og viðkvæm. Hún var
ágætlega máli farin og tók oft til
máls á mannfundum. Talaði
hún jafnan ljóst og skipulega og
af mikilli einlægni og -áhuga,
þegar um eitthvað var að ræða,
sem var henni hugðarefni. Hún
var skorinorð og sagði hiklaust
það sem henni bjó i brjósti,
hvort sem öðrum líkaði betur
eða ver. f samræðum var hún
skemtileg og orðheppin og gat
sagt mikið í fáum orðum. Hún
hafði ágætt vald á íslenzku máli,
gat verið nokkuð birturyrt, ef
því var að skifta, en hvort sem
orð hennar voru mjúk eða bitur,
hittu þau oftast markið. En bezt
lýstu hennar ágætu gáfur sér í
minni, sem virtist vera næstum
óskeikult og mjög næmri tilfinn.
ingu fyrir fegurð og sannri list í
skáldskap. Hún gat hiklaust
farið orðrétt með löng kvæði,
sem mörgum hefði veizt Tnjög
erfitt að muna. Það virtist sem
hún þyrfti ekki annað en að lesa
yfir kvæði einu sinni til þess að
nema það og muna. Kunni hún
mestu kynstur af íslenzkum
ljóðum og skemti oft með fram-
sögn þeirra, og gerði það frá-
bærlega vel. Hún las mjög mik-
ið, einkum skáldskap bæði í
bundnu og óbundnu máli, og var
nákunnug verkum eldri og yngri
islenzkra skálda. Eg hefi enga
konu þekt, sem hefir verið jafn
Ijóðelsk, minnug á ljóð og kunn-
að jafn vel að meta hið fagra i
skáldskap. Henni var svo tamt
að vitna til þess, sem skáldin
höfðu ritað, að í samræðum
hafði hún oft yfir erindi eftir
erindi af fegurstu ljóðum, eins
og það væru hennar eigin orð.
Allir, sem þektu hana dáðust að
þessu óskeikula minni og hinni
næmu tilfinningu fyrir fegurð
Drengur Vakti Alla Nótt Vegna
ÁKAFS HÓSTA
Svaf Eins og Selur Eftir Eina
Inntöku af Buckley’s Mixture
MæSur, farið að dæmi þessarar
konu og notið Buckiey’s Mixture
ef einhver i fjölskyldunni þjáist af
kvefi, hálss&rindum, flú eða klg-
hósta. Hún segir: “I nótt sem
leið gat 11 ára sonur minn ekki
sofið fyrir þrálátum hósta. Eg gal
lionitm inntöku af Buckley's Mix-
ture með hunangi og eftir það
svaf hann nóttina út. Nú í morgun
er lausara um kvefið.” — Mrs. B.
Jones, Verdun, P.Q.
Reynsla yðar mun þessu lík.
Buckley's Mixture er hjálparhella
í 3 af 5 canadiskum heimilum;
það dregur þvi nær undir eins úr
hóstanum, mýkir hrákann og hrjúf-
ar öndunarpípur, og nemur.á brott
ofsýru — linar kvef á skömmum
tíma.
YFIR 10 MIBJÓN FBÖSKUR
SEIjDAR!
E

IXTURI

og tign. þess bezta í íslenzkri
Ijóðagerð.
'öll þau ár, sem hún hjó i
Winnipeg tók hún, ásamt manni
sínum, mikinn og góðan þátt í
félagsmálum íslendinga. Hún
var lengi meðlimur hins íslenzka
Únítarasafnaðar og svo Sam-
bandssafnaðar, eftir að hann var
myndaður, í Goodtemplara fé-
lögunum stóð hún mörg ár og
ýmsum öðrum félögum. f öllum
félagsskap, sem hún tilhevrði,
var hún starfsöm og áhugasöm.
Hún var frjálslynd í skoðunum,
sanngjörn og umburðarlynd við
þá, sem höfðu aðrar skoðanir
en hún, en sló þó hvergi af skoð-
unum sínum. Hún átti fjölda
vina í öllum flokkum. Meðan
kvenréttindamálið var ofarlega á
dagskrá hér í Canada, og barist
var fyrir þvi bæði af íslenzkum
konum og öðrum, að konur
fengju atkvæðisrétt, léði hún því
máli öflugan stuðning. Yf5r
höfuð studdi hún öll málefni,
sem miðuðu til framfara og um-
bóta, eftir þvi sem ástæður frek-
ast leyfðu.
Frú Sigriður var örlát kona og
bar djúpa samúðarkend til allra,
sem við einhverja erfiðleika áttu
að etja eða einhvern ósigur
höl'ðu heðið í lifsbaráttunni.
Heimili þeirra hjóna var eitt hið
vingjarnlegasta og skemtilegasta;
var það hvort tveggja að þau
voru bæði gestrisin og hin ljúf-
mannlegustu í umgengni, og að
hinir ágætu hæfileikar þeirra
nutu sín vel í skemtilegum og
fjölhreyttum samræðum við
gesti.
Hún andaðist þann 11. des.
1938, á Grace spítalanum í Win_
nipeg, af afleiðingum af heila-
blóðfalli, og var jarðsungin af
séra Philip M. Péturssyni frá
kirkju Samhandssal’naðarins, að
viðstöddum fjölda vina. Með
henni er gengin til moldar ein
af gáfuðustu og mætustu íslenzk-
um konum vestan hafs, sem
lengi mun minst verða af henn-
ar mörgu eftirlifandi vinum.
—G. Á.
Á þessari mvnd getur að líta vínakur við Niagara-nesið,
þar sem ræktaðar eru vínþrúgurnar, sem “Old Niagara”
vínin eru búin til úr, og fleiri frægar víntegundir.
Vintegundir þær, sem Canadian Wineries Limited
framleiðir, svo sem Champagne, Burgundy, Port, Sherry,
Sautern og Claret, eiga hin viðurkendu gæði sín að þakka
Catawba og Delaware þrúgunum, sem ræktaðar eru við
Niagara-nesið; enda eru þær alment taldar að vera ljúffeng-
ustu vinþrúgur í heimi. Þessvegna er Canadian Wineries
félagið kunnugt um heim allan, að það framleiðir þær góm-
sætustu og hollustu tegundir léttra borðvina, sem nokkru
sinni hafa verið á boðstólum.