Lögberg - 18.01.1940, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 18. JANÚAR, 1940
s
þarf að greiða árlega um 100
kr. í vexti og afborganir vegna
skuldanna. f raun og veru
höfum við meðal annars regkt,
drukkið brennivin og kaffi
“upp á krít.” Ef 25 milj. hefðu
sparast til fyrnefndra kaupa,
væri þjóðin laus við rúman %
hluta skulda sinna. Þar að
auki er stórhættulegt sjálf-
stæði landsins, að skulda mik-
ið erlendum lánardrotnum.”
Sú mynd, sem þarna er dregin
upp, er ekki glæsileg og fögur,
þar blasir við okkur í þessum
milj. tölum sú nakta staðreynd,
að ef þjóðin heldur áfram að
lifa eftir sama ábyrgðarlausa
hugsunarhættinum i sukki og
munaði, þá er sjálfstæði lands-
ins glötun vis.
Kynslóðin, sem lniið hefir að
auði landsins síðan 1918, er um
margt mjög mæt og átaka henn-
ar verður lofsamlega getið í ís-
lenzkri sögu. En óheiðarleik
hennar við framtíðina verður þó
ef til vill lengur minst. Sann-
leikurinn er nefnilega sá, að hún
skuldar ekki fyrst og fremst
fyrir framkvæmdir og menning-
arlegar umbætur, heldur fremur
fyrir ýmiskonar luxus og munað
og óhófseyðslu, sem einstakling-
arnir virðast hafa verið í kapp-
hlaupi um að skreyta sig með.
(Smbr., sem nokkur sönnun,
Hagskýrslutölurnar. er bent var
úr Minningarriti U.M.F.f.). Síð-
an 1918 hefir þjóðin haft á sór
svip og snið yfirborðsmenskunn-
ar. Hún hefir lifað um efni
fram. Framtíðinni, ungu kyn-
slóðinni, er ætlað að bera byrðar
þeirrar vanrækslu. Eldri kyn-
slóðin þarf þvi ekki að vera hissa
á því, þó að unga fólkið, sem er
að alast upp við takmörkuð
framtíðarskilvrði, gagnrýni gerð-
ir hennar og segi henni til synd-
anna. Hún þarf heldur ekki að
hýsnast yfir því, að æskan sé
eyðslusöm, því að þar sér hún
sinar eigin syndir og sinn eigin
hugsunarhátt hjá afkomendum
sínum. En hún þarf að láta
hverjum degi nægja sina þján-
ingu. Hún má ekki lifa kónga-
hfi við kræsingar og “lúxus,” er
orsaki það, að komandi vera
svo frjáls og víðsýn, að viður-
henna, að hún hafi stigið víxl-
spor. Milli hennar og æskunnar
ingur og samstarf. Þær þurfa
þarf a vera gagnkvæmur skiln-
1‘áðar, hlið við hlið, að hrífast
til viðnáms og viðreisnar. Ann-
ars beinist braut þeirra beggja
niður í djúpið: Eldri kynslóðin
brýtur bát sinji á blindskerjum
sjálfskaparvítanna. En æskan
lendir út fyrir takmörk veru-
leikans inn í sjálfsblekkingu
Þcss, að skipulagsbreyting sé
lausn allra vandamála.
Ef við gætum ekki1 sjálf sjálf-
stæðis okkar, þá gera það ekki
aðrir. Það, sem við erum og
það sem vi verðum, erum við og
verðum við fvrir eigin verðleika.
t)g þess vegna verður íslenzka
þjóðin að verða svinn.
Hun verður að verá svinn i
þeirri merkingu að vera sterk.
Hún verður að hafa þrek til þess
að horfast í augu við erfiðleik-
ana. Hún verður að vera svo
sterk, að þótt einstaklingarnir
geri stórar kröfur til annara, þá
geri þeir þó fyrst kröfur til
sjállra sín. Hún verður að vera
svo sterk, að sjá og finna og við-
urkenna þann dóm sögunnar, að
í lýðfrjálsu landi eru einstakl-
ingar og heild óþvingaðri og
þjóðlífið fjölskrúðugra af lifræn-
um hugsjónum og menningarleg-
um viðhorfum, heldur en í ein-
ræðisríki, þar sem brennandi of-
stæki einnar stjórnmálastefnu
liggur eins og holdsveik hönd á
þjóðinni og veitir andstæðinguin
aldrei rétt.
Þjóðin þarf að verða svinn i
merkingunni vitur. Hún verður
að gæta hins þjóðlega menning-
ararfs. Hún verður að vera svo
vitur, að skoða hvert mál ofan
í kjölinn, vinna í anda gróandi
hugsjóna en ekki í nafni brenn-
andi ofstækis. í hvert skifti,
sem hun er stödd á tvísýnum
(Vegamótum, verður hún að vera
svo vitur að velja lifsveginn en
ekki helveginn.
Og íslenzka þjóðin verður að
vera svinn í merkingunni nízk.
Það er ekkert kkammaryrði að
vera nízkur, leggja grundvöll að
efnalegu sjálfstæði. Og þjóðin
þarf að vera nízk. Hún má ekki
lengur lifa um efni fram. Hún
verður að koma í vfeg fyrir það,
að kynslóðir hennar verði kol-
bítir eins og olnbogabörnin í
æfintýrinu.
íslenzka þjöin getur verið
svinn: sterk, vitur og nízk, ef
hún vill, og þá sigrar hún undir
merki þingræðisins.
Eins og vandamálin liggja
fyrir í dag, virðist framtið ís-
lenzku þjóðarinnar, fullveldi
hennar, hvíla á nokkrum megin-
súlum:
Fullveldi íslenzku þjóðarinnar
býr í trúnni á gróðurmögn lýð-
frjáls skipulags, en ekki trúnni
á það, að þjóðin eigi að vera
pólitískur augnaþjónn erlends
valds i imyndari paradís ein-
veldisins.
Fullveldi íslenzku þjóðarinnar
býr í ættjarðarást hennar.
Og nú við þessl timamót, á
tuttugu ára afmæli fullveldisins,
tökum við öll höndum saman í
anda — þrátt fyrir ýmiskonar
skoðanamun — og hefjum sókn-
djörf göngu inn í land framtíð-
arinnar,
[Framanrituð greín er erindi,
sem höfundurinn flutti 1. des.
s.l. á samkomu U.M.F. Sindra i
Höfn í Hornafirði. — Erindið er
stytt hér lítið eitt.]
—Vaka.
Ný bók
Dulrænar gáfur. Eftir
Horace Leaf. Jakob J.
Smári íslenzkaði.
Þegar styrjöldin braust út á
liðnu hausti varð eðlilega margt
#ð engu, sem, menn höfðu ætlað
að koma í framkvæmd. Eitt af
því var íslandsferð" hins víð-
kunna miðils og fyrirlesara, Mr.
Horace Leaf, sem var væntanleg-
ur til Reykjavíkur um þær
mundir, en varð að hætta við þá
ferð sína.
Nokkrar sárabætur má þó telja
það, að komin er út í íslenzkri
þýðingu hin ágæta bók hans
um miðilsgáfurnar og þroskun
þeirra.
Mr. Leaf er flestra manna
bezt fallinn til að skrifa slíka
bók, því að hann er alt í senn:
frábær miðill, víðmentaður mað-
ur og ritfær í bezta lagi. Þess
vegna verður bók hans bæði
skemtileg aflestrar og fræðandi.
Sú er margra skoðun, að miðl-
arnir þurfi í rauninni ekkert að
læra, því að ýmist þroskist gáfa
þeirra sjálfkrafa eftir sínum
eigin lögmáluin eða þá að hiin
brjótist fullþroskuð fram, eins
og Pallas Aþena, sem Forn..
Grikkir trúðu að stokkið hefði
fullsköpuð og með alvæpni út
úr höfði Seifs. Þetta er mikill
misskilningur, og honum er
einkum uin að kenna, hversu
mörgum miðlum verður rauna-
Iega lítið úr gáfu sinni og hve
árangurinn af starfi þeirra verð-
ur oft nauða ómerkilegur, miklu
ómerkilegri en efni hefði stað-
ið til, ef skynsamlega hefði ver-
ið á þeim haldið.
Bók Mr. Leaf er mjög eftir-
tektarverð. Hún sýnir berlega,
að fjarri fer þvi, að á sama
standi um siðferðilegt líf miðils.
ins og að það er svo langt frá
því að einu gildi um mentun
hans, að það er brýn nauðsyn að
hann sé sæmilega mentaður. í
því sambandi þykir mér hvað
merkastur kaflinn “Tal undir
áhrifum og ósjálfrátt tal.”
Nokkrir áhugamenn um sál-
ræn efni í Rvík haTa myndað
með sér útgáfufélag, sem þeir
nefna Árblik, og hefir þeim vit-
urlega tekist valið á fyrstu bók-
inni. Svo margir eru farnir að
fást við sálrænar tilraunir og svo
hæpið er sannarlega starf sumra
miðlanna, að mikil þörf var á
slíkri bók sem þessari. Væntan-
lega verður hún mikið lesin, og
ekki skil eg að neinum leiðist
lesturinn, því að bókin er hin
f jölbreyttasta að efni til, en
efnisskiftingin er þessi: Manns-
sálin — Draumvitundin — Ráðn-
ing drauma — Að finna vatn og
málnia — Hlutskygni — Fjar-
hrif — Skygni — Dulheyrn —
Undirvitundin — Andlegar lækn-
ingar — Segulmagnslækningar —
Líkainleg fyrirbrigði — Firð-
hreyfingar — Líkamningar —- Ó-
sjálfráð skrift — Tal undir á-
hrifum og ósjálfrátt tal
Stjórnendur og verndarar — Sál-
farir — Sálrænar ljósmyndir —r
Söngur og hljóðfærasláttur —■
Mataræði.
Hverjum þessara kafla fylgja
leiðbeiningar um ræktun hæfi-
leikans og flestum þeirra merki-
legar og fræðandi frásagnir.
íslenzku þýðinguna hefir mag.
art. Jakob J. Smári gert á vönd-
uðu og fáguðu máli eins og
vænta mátti af hendi hans.
Eg vil eindregið hvetja alla
þá, sem áhuga hafa á þessum
efnum, og alla, sem fræðast vilja
um furðulega hluti, til að kaupa
þessa bók og lesa hana. Sálar-
rannsóknirnar eru orðnar svo
veigamikill þáttur i inenningar-
lifi nútímans, að enginn má vera
ófróður um þær.—Jón Auðuns.
—Alþbl., 14. des.
Biblían og dýrin
Eftir séra Bjarna Jónsson
dómkirkjuprest
Mig langar til þess að benda
mönnum á, að biblían, sem tal-
ar mikið um menninga, talar
einnig um dýrin. Nú er jólun-
um fagnað og víða heyrist enn
á ný hin heilaga jólasaga. Er
ekki einmitt í þeirri sögu talað
um fjárhirða, sem um nóttina
gættu hjarðar sinnar. Það var
ekkert húsrúm handa barninu,
sem fæddist á hinni helgu nótt,
en gestrisni átti heima í fjárhús-
inu, og í öllum kirkjum hér í
landi er nú sungið á jólunum:
“Sá guð, er ræður himni háumv
hann hvílir nú í dýrastalli lág-
um.”
Var það ekki hann, er var í
jötu lagður lágt, sem benti
mönnum á fugla himinsins, svo
að menn gætu lært af hinum
fljúgandi kennurum?
í byrjun kirkjuársins rifjast
upp fyrir oss sagan um hann,
sem kom í hátign og hógvairð,
og þá sjáum vér ösnuna og fol-
ann, sem einn af vinum hans
lánaði honum, er hann fékk
kveðjuna: “Herrann þarf þeirra
við.”
Var ekki Drotni sjálfum valið
heitið Guðs lambið, er lærisvein-
unum var á það bent, að hann
var saklaus og lýtalaus.
i bibliunni er mikið ritað um
dýrin, þegar á fyrstu blaðsið-
unni. Heilög ritning talar einnig
um dýraverndun. Þess er bein-
línis krafist,' að hvíldardagur sé
gefinn, ekki aðeins mönnunum,
heldur og skepnunum.
Ein fyrirskipun biblíunnar
segir: “Þú skalt ekki múlbinda
uxann, er hann þreskir.”
Oft hugsa eg um þessi orð í
spádómsbók Jónasar, er Guð
segir við spámanninn: “Og mig
skyldi ekki taka sárt til hinnar
miklu borgar, þar sem eru meira
en hundrað og tuttugu þúsundir
manna, er ekki þekkja hægri
hönd sína frá hinni vinstri, og
fjöldi af skepnum?”
Hér er meðaumkun með inönn-
um og dýrum.
Lesendum Dýraverndarans
sendi eg óskir um gleðileg jól,
og við þá ósk bæti eg þeirri
hvatning, að þegar mennirnir
halda hátíð, gleymi þeir ekki
dýrunum. Látið þau fá að njóta
þess, að haldin eru jól.
Eg hefi lesið um það og séð
það með eigin augum, að víða
erlendis eru kornbundin fest á
stengur, og þangað leita fugl-
arnir, er frost og snjór hylur
jörð.
Tölum um þetta við börnin og
kennuin þeim að gefa dýrunum
jólagjafir. f vetrarhríðinni eig-
um vér einnig að muna eftir
Skógarhög'gsmaður Sejjir að
Buckley’s Mixture Sé Gott
Meðal við Þrálátum
Sárínda Hósta
-Uf-M-f
Það krefst átaks, að koma skðgar-
höggsmanni á kné, en þaÖ þurfti
til þess Buckley’s Mixture, að reisa
hann við! Lesið það, sem W. G.
McClure, Cowichin Lake, B.C.,
segir: “Eg fókk svo illkynjað kvef,
að eg varð að fara í rúmið. For-
maðurinn útvegaði mér flösku al'
Buckley’s Mixture, og þvi á eg að
þakka hve fljótt eg komst á fætur.
Þér megið prenta þctta bréf til
þess að aðrir fát vitneskju um þetta
góða meðal.” Buckley’s Mixture
hefir einn ákveðinn tilgang, sem
sé þann, að lækna fðlk á skömmum
tlma af kvefi, hðsta,, brjðstþyngsl-
um, o. s. frv.
Sannfærist um hvað það hjálpar
yður ,fljðtt, er þér fáið hðsta eða
kvef. Eigið ekkert á hættu. Kaup-
ið Buckley’s. 25
YFIR 10 MII.TÓN FIiöSKFR
SKIiD.VR !
dýrunum.
Þegar biblían lýsir því, hvernig
friðurinn á að ríkja, þá bendir
hún oss á skýra mynd, þar sem
vér sjáuin úlfinn búa hjá lamb-
inu, pardusdýrið hjá kiðlingn-
um, kálfa, ung ljón og alifé
ganga saman og smásvein gæta
þeirra.
Þegar talað er um sigur jól-
anna og friðarríki mannanna, er
dýrunum ekki gleymt.—Bj. J.
—Dýraverndarinn, des. 1939.
HERKVOÐ
til Þjónustu
á vettvangi fjármálanna
“Peningar og birgðir hafa svo mikið að segja i þessu striði, að
samræmdur, hagsmunalegur vettvangur getur ráðið úrslitum.”
« * MINISTT.R OF FINANC.E.
æ
Við ítrekaðri spurningu yðar “Hvenær get eg lagt fram minn skerf til þess að
stríðið vinnist?” — er svarið ÞEGAR í STAÐ. Sambandsstjórn Canada hefir
tilkynt sitt Fyrsta Stríðs Lén. Tilgangur lánsins er sá, að afla peninga til stríðs
starfrækslunnar ekki einungis á orustusvæðunum, lieldur og jafnframt á Vett-
vangi Fjármálanna.
Látum oss liugleiða hvað átt er við með Fjármála Vettvangi; það þýðir hvorki
meira né minna en það, að öllum náttúruauðæfum, iðnaðar og fjármálaöflum, er
beint í einn og sama farveg með það fvrir augum að koma óvinum vorum á kné;
það þýðir “alhliða stríð,” þar sem hver einstakur þegn er þátttakandi og leggur
fram sinn efnalega skerf til stuðnings þjóðinni allri.
1 slíku eru peningarnir eitt sterkasta aflið. Hvaðan eiga þesisir peningar að koma ?
Svarið er aðeins eitt. Þeir verða að koma — og koma sjálfboðnir — úr þeirri
fúlgu, sem fólk vort sparar. Mislnunurinn milli vor og Þjóðverja er sá, að vér
lánum peninga vora af fúsum og frjálsum vilja — þeir eru ekki hrifsaðir með
ofbeldi.
Þetta er yðar tækifæri í baráttunni gegn Hitlerismanum. Augu heimsins hvíla á
Canada, sem einni af voldugustu Sambandsþjóð brezka veldisins. Canadamenn
verða að sýna að máttur þeirra, hugrekki og efnalegt afl samstillist í baráttunni
gegn “ illræðisöflum, ótrúmensku, óréttlæti, vfirgangi og ofsóknum.”
Fréttin um sigurför þesisa Láns á að hljóma umhverfis hnöttinn.
Kaupið Stríðsláns Veðbréf; þau hafa viðurkent öryggi og söluhæfileika canadiskra
þjóðtrygginga. Allir Trygginga Umboðsmenn og Löggiltir Bankar veita viðtöku
framlagi yðar. Því fyr sem hagsmunastríðið vinst, þeim mun meira sparast af
mannslífum — og þess fyr hrynur borg óvinanna til grunna.
THE GOVERNMENT OF THE DOMINION OF CANADA
LÁTIÐ DOLLARA YÐAR BERJAST FYRIR FRELSI