Lögberg - 20.02.1941, Page 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 20. FEBRÚAR 1941
Einhuga sigurviss þjóð
FRÉTTABIiÉF FRA ENGLANDI
Englendingur cinn, sein var hcr á landi í sumar, en fór hcðan
i haust heim til sin, gaf Morgunblaðinu fyrirhcit um, að hann
skyldi senda lilaðinu fréttabréf, er hann hefði verið það lengi
heima í Englandi að hann hefði fengið tækifæri til að afla sér
nákvæmrar vitneskju um það, hvernig þar er umhorfs, hvað sann-
ast er um viðureignina í loftinu og hvaða hugur ríkir með þjóð-
inni. Bréf hans, sem hann ritar um miðjan nóvember, fer hcr
á eftir.
Þegar eg kom til Englands
átti eg ekki von á neinu góðu.
Loftárásirnar voru þá í algleym-
ingi, og talað um að innrás væri
vfirvofandi á hverjum tlcgi. En
cg hafði ekki fyr stigið fæti á
land, en eg sá, að hressandi and-
rúmsloft var ineð þjóð minni.
Henni hafði aukist hugur og
þrek við hörmungar og erfið-
leika og við að sjá hvernig fóv
fyrir Frakklandi. Öll þjóðin var
önnum kat'in. Alt var hér með
öðrum svip en útvarpið þýzka
vildi vera láta í áróðri sínum,
er talaði um úrkynjaða þjóð,
sem vildi berjast til siðasta blóð-
dropa — Frakka. Hér var þjóð
að verki, örugg með sig og á-
kveðin að mæta þeim hörðustu
árásum sem hún nokkru sinní
hefir mætt.
Styrjöldin hafði vakið þjóðina
til dáða. •
.Síðan eg kom hefi eg gengið
úr skugga um, að frásagnir
hrezka útvarpsins um tjónið í
loftárásunum eru réttar og sann-
leikanum samkvæmar. Þar hafa
verið gefnar sannorðar lýsingar
á baráttunni um yfirráðin í löft-
inu vfir Englandi.
Flugvélatjónið.
Síðan um miðjan október hafa
Þjóðverjar hætt að gera hinar
miklu loftárásir sínar að degi til.
Þær hafa kostað þá 2,719 flug-
vélar og sýnt hve Htilmegnugar
hinar margumtöluðu steypiflug-
vélar þeirra eru, þegar þær mæta
“Hurricane”- og “Spitfire”-flug-
vélunum brezku. Hér eru þó að-
eins taldar þær flugvélar, sem
vitað er um, að skotnar hafa
verjð niður. En Þjóðverjar hafa
mist íleiri, þvi margar hafa
orðið fyrir það miklum skemd-
um í loftbardögunum, að þó þær
hafi ekki hrapað til jarðar á
staðnum, þá hafa þær ekki kom-
ist til bækistöðva sinna.
Á þessu sama tímabili mistu
Bretar samtals 769 flugvélar.
Undravert er það, hve inargir
flugmanna bjargast í fallhlifum
úr flugvélum þeim, sem farast.
Og þar eð loftbardagarnir hafa
átt sér stað yfir Englandi, þá
hafa þeir þýzkir flugmenn, er
bjorguðust, verið teknir til
fanga, en brezku flugmennirnir
verið tilbúnir að leggja til orustu
að nýju næstu daga. f flestum
þeirra 769 flugvéla, sem Bretar
mistu, var aðeins einn fluginað-
ur. En í þýzku sprengjuflugvél-
unum er 3—4 manna áhöfn.
Þeir hafa því mist yfir 6,000
flugmenn, er farist hafa eða ver-
ið teknir til fanga. Þetta tjón
þeirra er þeim miklum mun til-
finnanlegra en flugvélatjónið,
þvi erfitt er fyrir þá að fá flug-
menn í skarðið.
Varnir hinna fáu.
Flugher Breta getur fagnað
þvi, að hafa að miklu leyti kom-
ið í veg fyrir eða dregið úr á-
rásum hins þýzka flugflota, sem
hingað til hefir verið talinn svo
öflugur, að enginn gæti honum
viðnám veitt. Fyrir afrek þessi
hefir hrezki flugherinn hlotið
alþjóðarþökk. Þvi, eins og
Churchill forsætisráðherra komst
að orði: “Aldrei í nokkurri við-
ureign, sem háð hefir verið i
sögunni, hafa eins margir átt
eins fáum eins mikið að launa.”
Nýlega kvað stjórnarfulltrúi
Bandarikjanna í flugmálum upp
þann dóm um brezka flugher-
inn, að hann stæði að öllu leyti
framar þýzka flugflotanum,
nema að þvi er snertir fjöld-
ann. Og það er þess vegna.
sem hrezki flugflotinn hefir
staðið sig eins vel og raun er á
orðin.
Hvað hefði orðið um London
og aðrar stórbprgir landsins, ef
ástandið hefði verið eins og það
var í Hollandi, varnirnar engar
eins og þar, eftir því sem utan-
ríkisráðherra Hollendinga segir
í hók sinni um kúgun Niður-
landa. Þar segir hann, að í
Botterdam einni hafi þýzki flug-
herinn drepið 30 þús. manns á
hálfri klukkustund í heiftugri
loftárás, er gerð var á þá horg.
Þannig framkvæmdu Þjóðverj-
ar “leifturstríð” sitt í lofti gegn
þjóð sem gat ekki varið sig og
sem þeir höfðu ekki einu sinni
sagt stríð á hendur. Af þessu
sézt greinilegast hve hroðaleg
örlög stórborga Englands hefðu
orðið, ef brezki flugherinn hefði
ekki ýerið og aðrar loftvarnir, og
ef ekki hefði unnist tími til að
skipuleggja varnirnar.
Manntjónið.
f septembermánuði urðu Ioft-
árásir Þjóðverja á England 7,000
manns að bana, en 11,000 særð-
ust. I október höfðu 14,300
manns farist i loftárásunum, frá
þvi Iofthernaðurinn hyrjaði, en
20,500 höfðu særst. Manntjón
þetta er smávægilegt í saman-
hurði við mannfallið í bardögun-
um í síðustu styrjöld. Árásir
Þjóðverja hafa upptendrað
reiði almennings gegn Þjóðverj-
um, en á engan hátt orðið til
þess að menn létu hugfallast.
Hið staðfasta hugrekki al-
mennings, og einkum kvenþjóð-
arinnar, er aðdáanlegt. Allir
vinir mínir og kunningjar í
London, og sumir þeirra eru í
háum stöðum, sem unnið hafa
að því að kopia sjúkrahúsmál-
unuin í gott lag, koma upp loft-
varnabyrgjum og unnið að hjálp-
arstarfsemi fyrir fólk, sem orðið
hefir húsnæðislaust og þarf að
sjá fyrir fæði og húsnæði, eru
sammála um, að glaðværð og
staðfesta Lundúnabúa sé eins að-
dáunarverð og lýsingar blaða og
útvarps skýra frá.
Er menn koma til London,
undrast þeir hve horgarlífið er
þar með sama svip og áður. Hér
og þar eru skörð í húsaraðirnar
meðfram götunum, þar sem
sprengjur hafa fallið. En i flest-
um borgarhverfum eru þau skörð
alls ekki mörg.
London með sama svip.
Þrátt fyrir árásir Þjóðverja
er daglega lifið í London lítið
breytt frá þri sem það á að sér.
Mannfjöldinn á götunum eins
og áður, sem fer ferða sinna.
Og þó menn heyri skotdrunur
yfir höfði sér eða hvininn i loft-
vamalúðrunum, láta þeir það
ekki á sig fá að degi til. Strætis-
vagnar, Ieigubílar og einkabilar
streyma um göturnar, og járn-
brautarlestyr fara á hrveTjum
degi frá London til allra héraða
landsins. /
Þegar dimma tekur hliðra
menn sér hjá að vera á ferð á
fötunum, vegna niðamvrkursins,
og til þess að forðast að verða
fyrir kúlnabrotum úr loftvarna-
byssum, sem eru að verki meðari
næturárásir standa yfir. Mörg
hundruð þúsund manns leita þá
i loftvarnabyrgi, sem eru þann-
ig útbúin, að fólk geti hvilst þar
og sofið. — Miklar ráðstafanir
hafa verið gerðar til þess að
fólk geti fengið fæði á kostnað
hins opinbera í London og í
öðrum borgum landsins. For-
ystumaður þeirrar starfsemi er
fiskkaupmaður einn, sem er
mörgum fslendingum kunnur.
Fyrsta sprettinn eftir að loft-
árásir hófust fyrir alvöru, var
slökkvistarfið eitt erfiðasta
vandamálið. Þá lýstu oft miklir
eldar upp loftið yfir borginni.
En nú gengur alt slökkvistarf
mikið hraðar, og allur almenn-
ingur hefir fengið mikla æfingu
í því að finna öll eldsupptök og
kæfa eldsvoða i fæðingunni. Eld-
hættan er því hverfandi hjá því
sem hún var áður. •
Póstgöngur eru seinni en áður,
en halda viðstöðulaust áfram.
Og símaviðskifti eru ótrufluð.
Eg hefi sjaldan orðið þess var að
bið verði á afgreiðslu símtala frá
landsbygðinni við London.
Þegar bilanir hafa orðið á
vatnsleiðslum, holræsum, raf-
magnsstöðvum eða öðrum þeim
mannvirkjum sem nauðsynleg
eru i hverri horg, hafa þær fljót-
lega verið endurbættar. 567 þús.
börn höfðu verið flutt frá Lon-
don fyrir lok október, en um
300 þús. eru eftir í borginni.
Ekki hafa stjórnarvöldin verið
örfuð til þess að,hraða brott-
flutningi barnanna. Þvert á
móti. Örfa hefir þurft foreldr-
ana til þess að leyfa að börnin
færu heiman að. Margir, sem
enga sérstaka atvinnu hafa í
London, hafa flutt sig þaðan.
En aldrei hefir borið á neinum
skyndilegum flótta þaðan.Miljón-
ir manna halda áfram að lifa og
starfa í London, og svo mun
verða áfram. Sprengjuvarp yfir
borgina af handáhófi mun ekki
eyða borginni né yfirbuga þjóð-
ina. Það sem meira er: Til
London koma enn vörubyrgðir
frá flutningaskipum og höfnum,
frá skipalestum sem sigla um
Dover-sund. Og frá London er
vörunum dreift út um landið.—
Skift um aðferð.
Frá því í miðjum október hafa
Þjóðverjar skift um flugvélar
til árása á London. í stað hinna
stóru sprengjuflugvéla, hafa þeir1
notað síðan litlar bardagavélar.
sem geta ekki flutt nema litið
af sprengjum. Þær fljúga í
4000—7000 feta hæð. Loftið yfir
Englandi er ekki eins tært og
gagnsætt og loft er á íslandi, og
því er það ógerningur að miða
og hitta ákveðin skotmörk úr
þessari hæð. Að Þjóðverjar urðu
að breyta þannig til, stafar af
því hve loftvarnirnar reyndust
duga vel. Þessar flugvélar eru
ekki eins hættulegar og hinar,
enda hrekja flugmenn Breta þær
oftast á brott.
Sá er munurinn á æfingu og
þjálfun brezkra og þýzkra flug-
manna, að brezkir flugmenn
voru æfðir í því að fljúga að
nóttu til og hæfa ákveðin mörk
með sprengjum sínum, en æf-
ingu í slikum árásum höfðu
þýzkir flugmenn ekki, því þeir
bjuggust við að þeir hefðu yfir-
tökin í lofti yfir Englandi að
degi til, og þyrftu því ekki á þvi
að halda að æfast undir nætur-
árásir. En vegna þessa þá bera
næturárásir Þjóðverja á England
ekki sama árangur eins og næt
urárásir Breta yFir Þýzkalandi.
Æfing og þjálfun á þesskonar
flugi tekur langan tíma, svo
þýzkir flugmenn geta ekki aflað
sér þeirrar skotfimi í skjótu
bragði. Á meðan vinna brezkir
sérfræðingar að því að gera loft-
varnir Breta gegn næturárásum
virkari en þær hafa verið, og
finna leiðir til þess að vinna
bug á flugvélum þeim, sem
koma yfir borgirnar í myrkri.
Af handahófi.
Það leýnir sér ekki að þýzku
flugmennirnir, sem gera árásir
sinar að nóttu til, varpa sprengj-
unum mjög af handahófi, bæði á
London sjálfa og úthverfi borg-
arinnar. En næturnar þar um
slóðir og hvar sem er í landinu
eru oft hávaðasamar. Menn
heyra sprengjur falla við og við,
og eins skothriðina úr loftvarna-
byssunum. Og enginn getur
verið öruggur um að einmitt
hans hús verði ekki fyrir
sprengju þá nóttina. En sem
betur fer, eru það ekki nema
tiltölulega fáar sprengjur, sem
valda verulegu tjóni. Meiri hlut-
inn af sprengjunum gerir
sprengjugígi sína á bersvæði.
Menn verða að sætta sig við
lífshættuna. En hún er ekki
meiri en það, að menn venjast
henni. Enda er, sem fyr er get-
ið, langt frá þvi að daglegt 1H'
manna hafi á nokkurn hátt færst
úr skorðum.
Margir leitast við að vera
komnir heim til sín á kvöldin
þegar kvöldlúðrar loftvarnanna
byfja. Og margir hafa vanið
sig á að taka upp siði hellisbúa
og sofa í loftvarnabyrgjunum. í
sumum borgum við ströndina
eru börnin orðin svo vön við
skotdrunur flugvélanna, að þau
fleýgja sér flöt til jarðar í miðj-
um leikjum sínum, jafnskjótt
og þær heyrast.
Hávaðinn þreytir menn mest.
En hann vekur ekki eins mikla
skelfingu og fyrst í stað, vegna
þess að nú vita menn að ekki
verður annað úr þessu en
sprengj ugýgir hér og þar, og
glerrúður sem brotna. Lundúna-
búum er farið að finnast skot-
dynur loftvarnabyssanna þægi-
legur, enda altaf viðkunnanlegri
en drunurnar í árásarflugvélum
Þjóðverja.
Verzlunin.
útflutningsskýrslur Bretlands
fyrir september sýndu, að út-
flutningur í þeim mánuði var
meiri en í ágúst. Að útflutnings-
verzlunin hefir aukist þrátt fyrir
það, þó markaðirnir á megin-
landinu hafi lokast, sannar það,
að loftárásir Þjóðverja hafa litlu
áorkað til þess að spilla iðnaði
Bretlands og koma glundroða á
framleiðslu þjóðarinnar. Verzl-
unarsýrslurnar sýna, að Þjóð-
verjum hefir ekki orðið inikið
ágengt í því að stöðva samgöng-
ur við England. Að undantekn-
um fslendingum og fáeinum öðr-
um eyþjóðum eru það fáir, sem
þurfa á eins miklum innflutningi
að halda að tiltölu við fólks-
fjölda og Bretar. En samt sem
áður eru miklar birgðir nú í
brezkum verzlunum, og engar
vörur skamtaðar nema nokkrar
matvælategundir. Skömtuninni
er vel stjórnað. Hvergi sjást
biðraðir fyrir framan verzlanir,
og nóg hægt að fá af mat. Birgða-
málastjórn hefir safnað miklum
vörubirgðum í landið.
Fyrsta áfall Hitlers.
Fyrsta áfall Hitlers, sem fyrir
hann hefir komið, er það, að
honum skyldi ekki takast með
skyndilofthernaði að yfirbuga
brezka loftherinn. Með þvi eru
líkurnar orðnar mjög litlar til
þess að honum takist innrás í
landið, þar eð herafli hans hefir
ekki yfirtökin í lofti. Til þess
að geta komið innrás í kring
sýnist nauðsynlegt að hafa svo
mikinn loftflota að hann geti
rekið brezku herskipin á flótta
og lamað viðnámsþrótt land-
varnarliðsins.
Eina umkvörtunin, sem eg
hefi heyrt i garð bfezku her-
stjórnarinnar er sú, að hún skuli
ekki hafa lofað innrásarhernum
ótrufluðum að búa uin sig á
meginlandinu, til þess að hann
legði út á sjóinn og mætti þar
brezka flotanum og flughernum
ogyrði þar eyðilagður. Það hljóta
að vera árásir brezkra flug-
manna á innrásarhafirnar og
spellvirkin, sem þeir hafa þar
gert, er hefir orðið til þess að
innrásartilraun hefir ekki verið
gerð.
En áhættan fyrir Breta við að
hleypa innrásinni á stað hefði
verið of mikil. Þess er og að
gada að eftir því sem lengra
líður verður innrásartilraun
Þjóðverjum hættulegri. Hefði
hún verið gerð rétt á eftir Dun-
kirk-orustunni, þá hefðu Þjóð-
verjar k.omið að Bretum óvið-
búnum. En þá var hún ekki
reynd, hvort heldur það var af
þvi, að undirbúningur Þjóðverja
KAUPIÐ ÁVALT
LUMBER
h}k
THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE and ARGYLE STREET
Winnipeg, Man. - Phone 95 551
var þá ekki kominn nægilega
langt til þess, ellegar það var
vegna þess að Hitler kaus held-
ur að Ijúka fyrst viðureigninni
við Frakka.
Mistök Þjóðverja í því að ná
yfirhöndinni yfir brezka loft-
flotanum hefir vakið óbifanlegt
traust almennings í Bretlandi á
framtíðinni. Þó útlitið sé á
margan hátt ískyggilegt og fram-
tíðin muni bera margskonar
þrautir í skauti sínu brezki:
þjóðinni til handa, hætturnar og
erfiðleikarnir í Miðjarðarhafi og
víðar eru öllum augljósar, þá er
það enginn sein lætur sér ann-
að til hugar koma, en Bretar
sigri. Bíkisstjórnin gerir ráð
fyrir að næsta ár hafi brezki
loftflotinn ekki aðeins yfirburði
yfir þann þýzka að því er snertir
flugvélatækni og þjálfun flug-
manna, heldur verði brezku
flugvélarnar þá orðnar fleiri en
þær þýzku. Og þessir yfirburð-
ir fara hraðvaxandi úr því, eftir
því sem áætlanir um flugvéla-
smíðar innan heimsveldisins
komast í framkvæmd, og fram-
leiðsla Bandaríkjanna eykst.
Á hinn hóginn er það álit
manna, að þrátt fyrir framgang
Þjóðverja sé ekki alt í eins góðu
lagi þar eins og manni kann að
sýnast. Hvorki í lofti né á sjó
hafa Þjóðverjar sýnt sama at-
gerfi og liðsmenn keisarans í
síðustu styrjöld. Þá höfðu
Þjóðverjar yfirburði í lofti yfir
Bandamenn alt fram til 1918.
Þá kom ekkert svipað fyrir
þýzka flotann eins og Graf Spee
sagan nú. Þá söktu Þjóðverjar
aldrei sínum eigin skipum.
Hve mikið svo sem veldi
Hitlers er, þá vænta Bretar þess,
að þeim takist að brjóta það á
bak aftur, eins og þeim tókst
með veldi P'Japóleons. Að vísu
áttu Betar þá bandamenn á
meginlandinu, sem þeir eiga ekki
nú. Ekki er heldur hægt að bii-
ast við því að uppreisn verði í
löndum þeim, sem Hitler hefir
yfirunnið, þvi vopnavald ein-
ræðisherranna er svo mikið með
hinum nýtízku hernaðarsækjum.
En frá samveldislöndum Breta
og frá Bandaríkjunum geta
Bretar fengið feikilega mikla
hjálp. Eina ferlega vitleysu hef-
ir Hitler gert og það er að til-
kynna opinberlega bandalag
Japana við “öxul”-ríkin. Með
þessu örfaði hann Bandaríkja-
menn til þess að standa samein-
aða í því að beita iðnframleiðslu
sinni Bretum til styrktar, og
haga framleiðslunni eins og bezl
hentar i ófrðii. Þegar þess er
gætt, að iðnframleiðsla Banda-
ríkjanna getur orðið tvöföld til
þreföld á við alla framleiðslu
Evrópuþjóða, að frádreginni
framleiðslu Breta sjálfra, þá er
það augljóst mál, að erfitt er
að gera of mikið úr þeirri hjálp,
sem Bandáríkjamenn geta veitt.
Þar við bætist það, að Banda-
ríkjamenn munu vinna að hern-
aðarlegri aðstoð til handa Bret-
um af heilum hug, en vafasamt
verður að teljast að eins verði
um Evrópuþjóðir og aðstoð
þeirra til Þjóðverja, þrátt fyrir
alla skipulagshæfileika Þjóð
verja. Hinir miklu möguleikar
Breta í iðnaði og iðnaðarleg að-
stoð Bandarikjanna og samveld-
islandanna sýnir hve mikils
Bretar geta orðið megandi í
langri styrjöld. En úrslit styrj-
aldarinnar velta ekki síður á
gerfileik liðsmannnana, hernað-
arlækjunum, magni þeirra og
kostum, en á hermannafjöldan-
um. Hugrekki almennings meðal
hernaðaraðila hefir líka sín á-
hrif.
í þessu sambandi má ekki
heldur gleyma einbeitni og þreki
hinna frjálsu þjóða samveldis-
landanna. Áður en styrjöldin
braust út var fimti hver flug-
maður í brezka flughernum
sjálfboðaliði frá samveldislönd-
unum. Brátt mun aragrúi flug-
manna frá æfimgaskólum Can-
ada streyma til Englands. Nú
jiegar er sá straumur orðinn ör-
ari en ráð var fyrir gert. Flug-
mennirnir, sem þaðan koma, eru
hinir fræknustu. Þeir fá þjálf-
un sína i víðáttuin Canada,
fjarri ófriðartruflunum.
Bretar eru fljótir að gleyinu
mótgerðum, eins og sýndi sig
eftir 1918, og seinir til að leggja
í ófrið. Þeir hafa altaf verið
seinir til. En þetta seinlæti hef-
ir líka á síðasta ári komið þjóð-
inni í hina mestu hættu. En
þegar út i baráttuna er komið,
eru þeir seigir fyrir.
f Bretlandi eru engar lýðæs-
ingar nú. En þjóðin er meira
samhuga en hún hefir nokkru
sinni áður verið. Bretar eru
samhuga í fyrirlitning sinni á
öllu athæfi nazista, og i þvá að
láta einskis ófreistað til að berj-
ast gegn nazismanuin.
Steypiflóð hörmunga hefir
ekki dregið kjark úr Bretuni.
Þjóðverjar eru reiðir þeim fyrir
það að þeir skyldu ekki ha'fa
viðurkent það í júni, að þeir
væru sigraðir. En Bretar hafa
þar þvi einu að svara, að vel
mættu Þjóðverjar muna, að
Bretar vinna aldrei orustur —
nema þá síðustu — eins og 1918-
—Leb. Mbl. des. 1940.
Hagalagðar
Eftir Finnboga Hjálmarsson.
Eftir því sem eg nálgast for-
feður mína eða það af mér, sein
tilheyrir jörðinni, datt mér 1
hug, svona rétt undir vertíðar-
lokin, að ganga á slóð þeirra
núna á meðan sporrækt er, og
rekja upp fáein spor úr viðburða-
rás aldanna, sem þeir lifðu á-
Eg varð áttra'ður 16. septeinber
í haust sém leið, og er nú eins
og þið skiljið á þessum aldurs-
reikning íninum, svolítið farinn
að nudda mér upp við níunda
tuginn, landar mínir, jafnaldrar
og svo nokkrir dálítið yngri.
Það sem eg ætla að bera á
ininnisborðið fyrir ykkur núna,
er að minsta kosti sumt af þvi
fimrú sinnum eldra en eg sjálf'
ur, eða þið hinir áttræðingarnir
og sjötugsessurnar. Það væi'i
þvi engin furða, þó þið fynduð
fyrnsku-keim að þvi, og álituð
það vera orðið nokkuð fornsoðið-
Það hefir nú ykkur satt að segja
staðið í smala-asknum hans
Espólíns okkar uppi á búrhill-
unni á Frostastöðum i Skaga-
firði um eitt hundrað tuttugU
og fjögur ár, og þá sumt af þvl
yfir tvö hundruð ára gamalt,
þegar það var látið undir ask-
lokið. Það hefir margt súrnað
á skemri stundu, en allri þess-
ari aldalöngu langaföstu. En
svo eg lengi nú ekki þessi for-
málsprð fram úr öllu hófi. Þá
er bezt að láta ykkur öldungana
vita það strax, hvaða súrmeti
það er, sem eg ber á borð fyr'n'
ykkur núna í þykkviðrinu á
jiorranum 1941. Gamall íslenzk-
ur málsháttur segir að fleira se
matur en feitt két, en þorir ekki
fyrir sitt lif að minnast á rúllii-
pylsu, ónbrauð, lifrarpylsu eða
skyr, þvi það góðmeti er veizlu-