Lögberg - 21.05.1942, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGJ.NN 21. MAÍ, 1942
----------lögberg-----------------------
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
lltanáskrift ritatjórana:
EDITOR LÖGBERG,
695 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lög-beríir” is printed and published by
The Columbia Press, Limited, 69 5 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 32 7
Hugsjón gegn hnefa
Woodrow Wilson var vafalaust einn hinna
víðskygnustu stjórnmálamanna sinnar samtíð-
ar; hann lagði í rauninni hornstein að Þjóð-
bandalaginu, og þó sú stofnun, illu heilli, vegna
skammsýni og jafnvel beinna svikráða úr
hörðustu átt, lognaðist út af, þá er hitt degin-
um ljósara, að upp af rústum hennar hlýtur aö
rísa, að loknum núverandi hildarleik, hliðstæð
stofnun, hverju nafni, sem hún nefnist, er það
göfuga markmið skal hafa með höndum, að
gera út um ágreiningsmál þjóða, án þess að
gripið verði til þess ægilega órétts, sem kall-
aður er hnefaréttur. Woodrow Wilson var í
pólitískum skilningi krossfestur af þjóð sinni,
og það bætir ekkert úr skák, þó hliðstæð dæmi
ætti sér áður stað með öðrum þjóðum, er djarf-
sæknir hugsjónamenn áttu í hlut.
Þegar Woodrow Wilson kom heim af frið-
arþinginu í Versölum, snerist ameríska þjóðin
óð og uppvæg gegn honum, og þvoði hendur
sínar af hinum nýju mannfélagssamtökum
austan við haf; forkólfar andspyrnunnar, töldu
það hvorki meira né minna en fáránlega fjar-
stæðu, ef ekki hreint og beint óhæfu, að halda
því að amerísku þjóðinni, að öryggis síns
vegna, væri henni það fyrir beztu, að ganga í
þjóðbandalagið, og styðja það af ráði og dáð;
einangrunarstefnan hefir orðið þessari vold-
ugu þjóð dýrkeypt, eins og nú er komið á
daginn; nú er Ameríka sjálf í hættu, og má
að nokkru sjálfri sér um kenna; ef hún, með
alt sitt feikna bolmagn, hefði frá byrjun átl
sæti í þjóðbandalaginu, er engan veginn óhugs-
anlegt, að viðhorfið á vettvangi heimsmálanna,
kynni að hafa verið næsta ólíkt frá því, sem nú
er raun á. Vegna einangrunar hinnar voldugu
Bandaríkjaþjóðar, var þjóðbandalagið frá upp-
hafi vega vængstýft og þróttminna, en það ella
mundi verið hafa. Nýja bandalagið, hve nær
sem það fyrst lítur dagsljósið, verður að njóta
óskifts áhrifamagns Bandaríkjanna, og má víst
telja, að eins og þá horfir við, verði ekki um
neina fyrirstöðu að ræða í því efni, því tím-
arnir breytast og mennirnir með.
Alt það, sem fegurst er í mannheimi, á rót
sína að rekja til frjófgandi hugsjónalífs; í
draumþinghá hugsjónamannanna skapast fyrir-
myndir þeirra afreksverka, er síðar verða aö
heillaríkri staðreynd, öldum og óbornum til
blessunar, og þegar hugsjónir deyja, líða ein-
staklingar og þjóðir með auðvirðilegum hætti
undir lok.
Ranglætisstefnan, hnefaréttarstefnan, er ill-
mennisins eina vopn; slíkan óvinafagnað verð-
ur að kveða þannig niður, að hann eigi aldrei
afturkvæmt í mannheima; þessvegna ríður nú
lífið á, að hert sé á átökum til útrýmingar
Hitlerismanum og öllum þeim skaðsemdaröfl-
um, er í kjölfar hans óhjákvæmilega hljóta að
sigla.
Mannfrelsið er einstaklingsins dýrmætasta
eign; fegursta hugsjónin, sem mannkynið hlaut
í vöggugjöf!
Nýr forsætisráðherra
á Islandi
Samkvæmt útvarpsfregnum, er hingað
bárust á sunnudaginn, hafa stjórnarskifti orðið
á íslandi, og þingkosningar fyrirskipaðar þanri
22. júní næstkomandi; samvinnustjórn, undir
forustu Hermanns Jónassonar, samsett af megin
þingflokkunum þremur, framsóknarflokknum,
sjálfstæðisflokknum og alþýðuflokknum, hefir
farið með völd um nokkur undanfarin ár, þó
alþýðuflokkurinn, eins og vitað er, nýlega sliti
samvinnunni, og léti ráðherra sinn í stjórninni
segja af sér.
Nú hefir þannig skipast til, að leiðtogi
sjálfstæðisflokksins, hr. Ólafur Thors, hefir
tekist á hendur stjórnarforustuna, en áður hafði
hann gegnt atvinnumálaráðherra embætti, auk
forustu utanríkismálanna, er hann jafnframt
annaðist um síðustu mánuði.
Hinn nýi forsætisráðherra, sem er skarp-
gáfaður og málafylgjumaður mikill, er sonur
sæmdarhjónanna víðkunnu, Thors Jensen og
frú Jensen, en bróðir Thor Thors, sendiherra
íslands í Washington, og þeirra systkina.
Vingjarnlegt sambýli
Á bökkum Rauðár, liðugar tuttugu mílur
norður af Winnipeg, liggur bærinn Selkirk,
þar sem fjölmennyr hópur íslendinga hefir
átt langa og gipturíka dvöl í vingjarnlegu
sambýli við margs konar annara þjóða fólk,
eins og vitanlega hvar annarsstaðar, sem spor
landans liggja í þessari álfu; landinn kemur
sér alstaðar vel, og mun það eiga í því sinn
góða þátt, að 'hann treður engum um tær, og
líður það heldur engum, að sér sé troðið um
tær; sver slíkt sérkenni sig glögglega í ætt við
hið norræna kyn.
Margir þeirra Islendinga, er fyrstir settust
að í Selkirk, og enn standa ofar moldu, bíða
nú harla veðurbitnir sólarlags; þeir yngri, eða
þeir, sem landið skulu erfa, hafa nú tekið við,
eða eru í þann veginn að taka við forráðum,
og er ekki nema gott eitt um það að segja, því
margt er í þeirri sveit álitlegra manna og
kvenna, sem líklegt er til góðra nytjaverka,
og svarið hafa hollustu glæsilegum menning-
ararfi forfeðra sinna; mun þá og jafnan vel
fara, er lífræn ræktarsemi skipar fyrirrúm.
Um ameríska
háskóla
Viðtal við Þórhall Ásgeirsson,
B.A.
Ein gleðileg undantekning frá
hinum hörmulegu skaðræðis-
áhrifum núverandi heimsstyrj-
aldar er aukin viðkýnning okk
ar við Ameríkumenn, traustari
amerísk-íslenzk tengsl en áður
hafa þekst. f heimsstyrjöldinni
1914—18 færðust viðskifti okk-
ar við Vesturheim stórurn í auk-
ana, en það er naumast fyr en
í þessu stríði, að nauðsynin hef-
ir kent okkur, að fleiri tegundir
wðskifta við Ameríku en vöru-
skifti gætu verið okkur hag-
kvæm. Það er fyrst nú, að
mentalíf Vesturheims heíir opn-
ast íslenzkú námsfólki héðan að
heiman. Hafa upp á síðkastiC
allmargir íslenzkir stúdentar lagl
leið sína vestur um haf til há-
skólanáms.
—Það er ekki auðgert. Ame-
rísku háskólarnir eru svo margir
og misjafnir, að örðugt er að
tala um þá sem eina heild. Þeir
beztu eiga naumast sinn líka í
viðri veröld og svipuðu máli
gegnir ef til vill um þá lélegustu.
Stúdentatalan er hærri í Banda-
ríkjunum en i nokkru öðru
landi. Þar eru um 1,300,000
stúdentar árlega innritaðir í há-
skólana, og myndi það samsvara
ff/yfnrelieve ,,, ... ..
HUMAN SUFFERINS $9,000,000.00
REQUIRED
PLEASE DO YOUR SHARE
This space donated by
3>newn^d
M.D. 74
Ekki verða Selkirk-fslendingar til auð-
manna taldir, og er það vel, því jöfnuður bezt-
ur allur er; en ofsagt er það ekki, að þeir hafi
verið, og sé atorkumenn, er séð hafi sér og
sínum jafnan vel farborða; atvinna jafnan sótt
af kappi, hverrar tegundar, sem var; við fiski-
veiðar hafa margir þeirra gefið sig mikið, lán-
ast það hið bezta, og unað sér vel í fangbrögð-
um við dætur Ránar.
íslendingar í Selkirk halda manna bezt
hópinn, og þar af leiðandi hafa mannfélagssam-
tök þeirra verið til hollrar fyrirmyndar; hefir
þetta einkum komið fram í kirkjulegri starf-
semi þeirra á meðal, er teljast má til Grettis-
taks, ekki fleiri höndum, en á er að skipa;
fyrir löngu stofnuðu þeir söfnuð, sem þróast
hefir vel, og borið ríkulega menningarávexti;
kirkja þeirra, er hin skrautlegasta, og svo vel
um hana hirt, að aðdáun veldur.
íslenzka mannfélagið í Selkirk hefir alla
jafna átt ágætis prestum á að skipa, er reynd-
ust því hollir leiðtogar; lengstrar þjónustu naut
það af hálfu séra Steingríms Thorlákssonar, og
hinnar prúðu frúar hans; og þó þau séu nú
fyrir alllöngu farin frá Selkirk, má glögt sjá
hvar spor þeirra láu þar um slóðir, og finna í
andblænum þökk fyrir drengilegt mannúðar-
starf. Mikið kvað að séra Jónasi A. Sigurðs-
syni, bæði sem presti og skáldi, og mælsku
þeirra séra Carls Olson og séra Theodórs Sig-
urðsson; séra Valdimar J. Eylands, orðlagður
gáfumaður, þjónaði Selkirksöfnuði um stutta
stund, en var brátt kvaddur þaðan til víðari
verkahrings.
Nú njóta Selkirk-lslendingar prestsþjón-
ustu séra Sigurðar Ólafssonar, sem kunnur
er að ljúfmensku og drenglund; nýtur hann í
verkahring sínum ómetanlegrar aðstoðar frá
hinni gáfuðu konu sinni, frú Ingibjörgu.
En það eru ekki einungis kirkjumál, sem
íslendingar í Selkirkbæ láta til sín taka; þeir
starfrækja þar þjóðræknisdeild, reka ýmiskon-
ar viðskifti upp á eigin reikning, og hafa með
höndum mikilvægar stöður í annara þjónustu,
bæði við Manitoba Rolling Mills, og á mörgum
öðrum atvinnusviðum; þeir eiga líka í hópi sín-
um eitt snjallasta, íslenzka skáldið vestan hafs,
þar sem Kristján Pálsson er. —
Oss er minnisstætt samtal, er vér áttum
við Mr. Robert Smith forstjóra við Manitoba
Rolling Mills, um haustið 1937, en þá gegndi
hann framframt bæjarstjóraembætti í Selkirk;
vér vorum þá á ferð í bænum í auglýsinga
erindum fyrir hálfrar aldar minningarblað
Lögbergs. “Eg skal annast það, að þér fáið
sæmilega auglýsingu frá bæjarstjórninni,”
sagði Mr. Smith; “annað kæmi ekki til mála,
eins og íslendingar eru mannmargir í Selkirk,
og eins almennrar virðingar og þeir njóta.” En
svo bætti hann við: “Eg ætla líka að senda
yður í minnnigarblaðið auglýsingu, sem um
munar frá Manitoba Rolling Mills, fyrirtækinu,
sem eg stjórna þérna í námunda við bæinn; eg
hefi þar í þjónustu minni marga ágætismenn,
sem ávalt og á öllum tímum má treysta til
ábyggilegra framkvæmda; menn, sem mér per-
sónulega þykir vænt um.” Oss þótti vænt urn
þenna vitnisburð, því vér vissum að hann kom
frá drengskaparmanni; manni, sem veit hvað
hann vill, og er frekar kunnur að öðru en
innantómum fagurgala.
Eins og Lögberg að þessu sinni ber með
sér, flytur það allmikið af auglýsingum frá
verzlunum og viðskiftastofnunum í Selkirk-bæ,
er láta sér ant um hag Islendinga, og íslenzkra
mannfélagssamtaka; þetta ber að þakka og
meta. Áskriftargjöld fullnægja aldrei þörfum
íslenzks blaðs í þessu landi, og þessvegna er
það óhjákvæmilegt, að öll hugsanleg rækt sé
lögð við öflun auglýsinga; kaupendur mega
ekki kippa sér upp við það, þó vitund sé meira
af auglýsingum í blaðinu í einn tíma en annan.
Samtíðin hefir snúið sér til
eins þessara stúdenta, Þórhalls,
sonar Ásgeirs Ágeirssonar banka-
stjóra, og beðið hann að svara
nokkrum spurningum viðvíkj-
andi amerískum háskólum, Þór-
hallur Ásgeirsson hóf hagfræði-
nám við Stokkhólmsháskóla
haustið 1937, dvaldist hér í sum-
arleyfi 1939 og komst ekki aftur
til Stokkhólms vegna stríðsins.
Fór hann því vestur um haf
sumarið eftir og hefir síðan
stundað nám sitt við háskólann
i Minneapolis.
—Hvernig lízt þér á amerísku
háskólana? spurði eg Þórhall Ás-
geirsson.
—Það eru stórkostlegar stofn-
anir. Af engu hefi eg orðið jafn-
hrifinn í Ameríku og þessum
risavöxnu mentasetrum. Há-
skólasvæðin, byggingarnar sjálf-
ar og aðbúnaður allur skarar
mjög langt fram úr því, sem eg
hafði áður kynst í Sviþjóð eða
haft kynni af í Evrópu.
—Þú varst tvö ár við há'sköl-
ann í Stokkhólmi. Geturðu gert
stuttan samanburð á sænskum
og ameriskum háskólum?
Fyráta vorregn
Nú falla ársins fyrstu gleðitár
Á fannalög og veðurbarin svæði.
Úr vetrarreyfi himinn hlýju-grár
Af hagleik vefur sumardögum klæði.
Nú kallar vorið: “Klæðist ljóssins skrúða,
Mín kæru blóm, og eikin limaprúða.”
Nú syngja lækir upprisunnar óð,
Og áin straumþung guðspjall dagsins tónar,
En þar sem áður herbúð Helju stóð
í hofi ljóssins, engill vorsins þjónar.
En vorsins andi vekur þrá í geði
Og vígir alt til sumar starfs og gleði.
í rót og fræi falið lífsins afl
Úr fjötrum leyst, nú rís af dauðans beði
Hin máttka hönd er teflir lífsins tafl,
Hún teflir eins því minsta lífsins peði.
Hið minsta korn úr minni Guðs ei líður,
Þeim minstu eins hann vorsins gleði býður.
Er nokkur sál svo húmsins böndum háð,
Slær hjarta það er vorsins boð ei skilur?
Er yfir himin, haf og freðið láð
Frá hjarta lífsins streymir ljós og ylur.
Er nokkrum hulinn Drottins kærleiks kraftur,
Er kalinn gróður rís af moldum aftur?
Kristján Pálsson.
Róttækar nýjar reglugerðir
er takmarka sölu á nýjum, endurgerðum og notuðum tíerum,
og nýjum og notuðum túbum, ásamt retreading afgreiðslum
eru nú í gildi
Aðeins tiltölulega fáir eigendur nauðsynlegra samgöngutækja, geta
nú fengið nothæfa tíera og túbur, eða notað sér retreading afgreiðslur.
Að undanskildu leyfi, sem þessar nýju reglugerðir veita, má engin persóna
kaupa, selja, lána, skifta, gefa, veðsetja, brenna, skera, eða láta af hendi á
annan hátt, slíka tíera eða túbur. Eigendum bifvéla, sem téðs leyfis njóta,
er skift í þrjá flokka, eins og hér segir:
Flokkur: peir, sem mega
kaupa:
“A” Læknatv
Heimsóknar
hjúkrunarkonur,
Slökkviliðsmenn
Lögregla,
Vissar vörubila-
tegundir, o. s. frv.
pað, sem hann má kaupa:
Nýir, retreaded eða notaðir
tíerar; nýjar eða notaðar
túbur; retreading viðgerðir.
Hvernig gcra má innkaup:
Til þess að fá nýja 4íera eða túbur,
retreaded tíera eða retreading viðgerð-
ir, verður kaupandi að snúa sér til
næstu skrifstofu Wartime Prices og
Trade Board, og fá leyfi fyrir notuðum
tferum eða notuðum túbum. Sjú Class
“C.”
“B” Herþjónustu
Sérfræðingar
Stríðsbirgða
Umsjónarmenn
Leigubíla eigendur
o. s. frv.
Retreaded eða notaðir tíerar: Til þess að fá retreaded tíera og re-
nýjar eða notaðar túbur og treading aðgerðir, verður kaupandi að
retreaded viðgerðir. sækja um skerfleyfi á næstu skrif-
stofu Wartime Prices og Trade Board.
(Sjáið hér að neðan, frekara um
notaða tfera og notaðar túbur).
“C” Eftirlítsmenn vista Notaðir tforar, notaðar
Ruslakaupmenn
Farand-viðgerðamenn
Kennarar sveitaskóla
o. s. frv.
túbur. Eigandi bifbvéla í þessum flokki má
aðeins kaupa notaða tfera og notaðar
túbur. Hann verður að sanna viður
kendum kaupsýslumanni þörf sína, og
skal fylla út kaupskírteini. Flokkar
"A” og “B” mega einnig kaupa notaða
tíera og túbur gegn sömu skilyrðum.
FULLAR UPPLÝSINGAR UM ÞESSA NÝJU REGLUGERÐ FÁST
HJÁ ÖLLUM TÍERA-KAUPMÖNNUM
Fyrir sérhvert brot á þessum nýju reglugerðum, kemur þung refsing. Tíera-
kaupmenn í Canada vinna að því jjneð stjórninni, að framkvæmd reglugerðanna
verði sem greiðust og áhrifamest. Það er borgaraleg skylda þeirra, að gera við
og endurselja alla nothæfa tíera, sem þeir hafa í fórum sínum, og senda til næstu
Salvage stöðva allan togleðursúrgang, sem þeir hafa, eða fá í framtíð. að viðbætt-
um öllum tíerum og túbum, sem ekki eru lengur nothæf.
Sérhver -persóna, hvort hcldur togleöurssali eða ekki, verður að gera, ekki
siðar en 31. maí, næsta umboðsmanni Wartime Prices og Trade Board, aðvart um
alla tíera og túbur, er hann hafði í vörzlum sinum 15. maí, sem teljast til úrgangs,
og ekki eru í notkun á hjólum eða einni rim á þeirri bifreið, sem hann á.
Department of Munitions and Supply
HONOURABLE C. D. HOWE, MINISTER, OTTAWA
VERNDIÐ TÍERA YÐAR — ÞEIR ERU AÐ LÍKINDUM ÞEIR SÍÐUSTU, SEM
ÞÉR HAFIÐ ÞAR TIL STRÍÐINU ER LOKIÐ