Lögberg - 09.07.1942, Síða 1

S5. ARGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. JÚLÍ, 1942
NÚMER 28
Þjóðverjar
taka Sebastopol
Eftir eina þá grimmúðugustu
atsókn, er sögur fara af, og yfir
stóð í 28 daga, náðu Þjóðverjar
fullu haldi á hafnarvirkjaborg-
inni Sebastopol á Krímskaga á
laugardaginn var. Rússnesk
hernaðarvöld staðhæfa, að tala
særðra og fallinna Þjóðverja í
þessari ægilegu orustu, hafi
numið að minsta kosti þrjú
hundruð þúsundum; að mann-
fall hafi orðið mikið af hálfu
Rússa á stöðvum þessum, verð-
ur eigi efað, þó enn hafi eigi
verið birtar ákveðnar skýrslur í
þá átt; en um hitt verður ekki
deilt, að rússneski herinn hafi
með vörn Sebastopol-borgar,
getið sér ódauðlega frægð.
Fimm ára stríðsafmœli
Þann 7. þ. m., voru liðin
fimm ár frá þeim tíma, er
Japanir hófu ihina hlygðunar-
lausu árás sína á Kínaveldi;
voru Japanir þá, og eru að ýmsu
leyti enn, langtum betur víg-
búnir en Kínar, einkum þó að
þvi er flugvélabúnað áhrærir;
en þrátt fyrir ált, eru Kínverjar
þó ósigraðir enn, og viðhorí
þeirra að ýmsu leyti bjartara;
þeir standa nú ekki lengur einir
uppi með vörn sína, því auk
þess sem Bretar veita þeim alla
hugsanlega aðstoð, er nú stjórn
Bandaríkjanna farin að senda
þeim allmikið af fyrsta 'flokks
orustuflugvéíum, cr amerískir
flugmenn stýra.
Hernaðarvöld Kínverja skýrðu
frá þennan alvarlega afmælisdag,
að á þessu fimm ára tímabili,
hefði miljón japanskra her-
manna fallið í orustu á hinum
ýmsu hernaðarsvæðum innan
vébanda Kínaveldis, auk þess
sem tvær miljónir hefði verið
fluttar á sjúkráhús vegna sára.
Herskyldu frumvarpið
afgreitt frá 2. umræðu
Sdðastliðið þriðjudagskvöld,
afgreiddi sambandsþing við 2.
umræðu frumvarp stjórnarinn-
ar, að nema úr gildi þá grein
herþ(jónustulaganna, er hömlur
lagði á það, að herskylda mætti
canadiska borgara til herþjón-
ustu utan canadiskrar landhelgi.
Frumvarpið var samþykt með
158 atkvæðunx gegn 54; með
(þvi greiddu atkvæði, auk meiri-
hiluta Liberál þingmanna, allir
þingmenn ihaldsflokksins, og
Social Credit þingfylkingin frá
Alberta. 48 Liberal þingmenn
frá Quebec greiddu atkvæði
gegn frumvarpinu, og fylgdu
þeim að málum þingmenn C.C.F.
flokksins, er töldu frumvarpið
ekki nægilega afgerandi gagn-
vart tullnaðar stríðsátökum
þjóðarinnar.
Baráttan á Egyptalandi
Herskarar sameinuðu þjóð-
anna, hafa stöðvað innrásar-
sveitir Þjóðverja og ítala í grend
við E1 Alamein i Egyptalandi,
eitthvað um sjötiu mílur frá
Alexandríu; báðir aðiljar sýnast
við því búnir, að nýtt leiftur-
strið á þessum vígstöðvum, hefj-
ist þá og þegar, og að til skarar
muni skriða áður en langt um
líður. Sameinuðu þjóðirnar
hafa tekið allmargt þýzkra og
Italskra fanga í þessari viður-
eign, ásamt allmiklu af hergögn-
um.
Endurkosinn
Séra Kristinn K. ólafsson
Á kirkjuþingi því, sem háð
var nýlega í Selkirk, var séra
Kristinn K. ölafsson, endurkos-
inn í einu hljóði til forseta.
Nýjustu reglur um
herþjónustu aldur
Samkvæmt yfirlýsingu War
Services ráðherrans, Hon. J. T.
Thorsons í sambandsþingi á
Iþriðjudaginn, verða nú einhlleyp-
ir menn og barnllausir ekkju-
menn frá 20—40 ára, háðir út-
boði til heræfinga til þjónustu í
Canada og canadiskri landhelgi.
Aílir menn fæddir á tímabil-
inu frá 1902—1922, sem voru
einhleypir, eða barnlausir ekkju-
menn 15. júlí, 1940, koma und-
ir þessi ákvæði. Menn, sem
fæddir voru 1922, verða ekki
kallaðir fyr en þeir hafa náð að
fullu 20 ára aldri.
Greiðsla áskriftargjalda
“Sumrið er byrjað að líða,”
sagði Einar Benediktsson í einu
hinna snjöllustu kvæða sinna;
og árið er meira en byrjað að
líða, þar sem það nú er freklega
hálfnað.
Þó það sé vitað, að kaupendur
íslenzkra blaða hafi eins og aðr-
ir í mörg horn að líta vegna
þeirra óhjákvæmilegu útgjalda,
sem stríðssókninni eru samfara,
þá stendur þó óhaggað hið forn-
kveðna, að sigursæll sé góður
vilji og að viljinn dragi hálft
hlass. En þó útgjöld sé marg-
vísleg, þá verður hinu heldur
ekki mótmælt, að nú fái margir
drjúgan arð í aðra hönd fyrir
störf sín og framleiðslu, þvi í
vissum skilningi er góðæri í
landi; þessa ætti Lögberg að
verða aðnjótandi, að því er á-
skriftargjöldin áhrærir, því brýn
þörf kallar að.
I þvi er fólgin raunveruleg
þjóðrækni, að vera skuldlaus við
blaðið um næstkomandi áramót!
Leifturstríð á Rússlandi
Þjóðverjar hafa nú hafið bit-
urt leifturstríð gegn rússneska
hernum vestur af iðnaðar- og
járnbrautaborginni Yoronezh, og
suðvestur af Stary Oskal; um
hina fyrnefndu borg, liggur
Moscow-Rostov járnbrautin á-
leiðis til olíubrunnanna í
Kákasusfjöllum. Þjóðverjar segj-
ast vera komnir með allmikið
lið yfir Dóná, og tekið Voronezh,
þó Rússar hafi enn eigi viður-
kent, að svo sé; enda eigi ólík-
legt, að um nokkrar ýkjur sé
að ræða í þessu sambandi af
hálfu þýzkra hernaðarvalda; þó
draga Rússar á það enga dul,
að viðhorfið sé næsta alvarlegt.
Embættismenn
kirkjufélagsins
Á nýafstöðnu ársþingi Hins
evangelisíta lúterska kirkjufélags
fslendinga í Vesturheimi, sem
haldið var í Selkirk, voru eftir-
greindir prestar og leikmenn
kosnir í embætti:
Sér Kristinn K. Ólafsson, forseti
Séra Haraldur Sigmar, vara-fors.
Séra Egill H. Fáfnis, skrifari
Séra Bjarni A. Bjarnason, vara-
skrifari
S. O. Bjerring, fóhirðir
G. J. Oleson, vara-féhirðir.
f framkvæmdarnefnd kosnir
auk embættismanna:
Séra Valdimar J. Eylands
Victor- Sturlaugson
G. .1. Oleson.
Endurskoðendur:
Fred 'Phordarson og O. B. Olsen.
Beint loftskeytasamband
milli islands og U.S.A.
Beint loftskeytasamband er
nú hafið á ný milli íslands og
Bandaríkjanna. — Fyrstu slceyt-
in, sem fóru á milli voru frá
sendiherra íslands í Washington.
Thor Thprs, til Lincoln Mac-
Veagh, sendiherra Bandarikj-
anna á íslandi og frá Mr. Mac-
Veagh til Thors.
Skeytin vbru á þessa leið:
“Enduropnun beins loftskeyta-
sambands milli Bandarikjanna
og fslands er ný sönnun hinnar
góðu samvinnu milli landanna.
Það hefir mikla þýðingu fyrir
ríkisstjórninrnar og mun verða
tií heilla íyrir viðskifti nnTii
landanna, sem nú er orðin þýð-
ingarmikil nauðsyn.
Mér er ánægja að lýsa yfir því,
að í starfi mínu við að gæta
hagsmuna fslands hér i Banda-
ríkjunum og viðleitni minni til
að auka á betri skilning milli
þjóðanna hefi eg hvarvetna mætt
hinum mesta góðvilja, bæði frá
amerísku ríkisstjórninni og
amerísku þjóðinni. Mér er einn-
ig óblandin ánægja að því, að
vita til þess, að það er eindreg-
inn vilji amerísku ríkisstjórnar-
innar að hermenn hennar vinni
skyldustörf sín á íslandi á vin-
samlegan og þægilegan hátt
gagnvart íslenzku þjóðinni.
Eg hefi því von til að núver-
andi samband milli amerískra
bermanna og íslenzku þjóðar-
innar geti bygst á vináttu og
gagnkvæmri virðingu. Eg vona
að þeir geti unnið hlutverk sitt
undir friðsamlegum skilyrðum
og að sigurinn verði þerra er
þeir halda heim.
Tbor Thors.”
“Eg þakka orðsendingu yðar
við opnun löftskeytasambandsins
milli Bandaríkjanna og íslands
og er innilega sammála því, sem
þér látið í ljósi, og bæti við
þakklæti minu fýrir gestrisni,
sem hefir verið sýnd öllum
Bandaríkjamönnum hér.
Ást á frelsinu hefir löngum
tengt þjóðir okkar saman, og
eg er viss um að mörg önnur
tengsl munu stuðla að vináttu
þjóða okkar, er við kynnumst
betur.
í þessu sambandi vildi eg sér-
staklega minnast á hinn nýja
millilið, sem gerir mögulegt, að
auka straum upplýsinga okkar
á milli. Það mun ekki aðeins
bæta gagnkvæman skilning og
vináttu, heldur með því ætti að
aukast gengi frjálsrar menn-
ingar, sem báðum þjóðum er svo
kær.
Lincoln MacVeagh.”
—(Mbl. 19. inai.).
Bandaríkin hafa keypt
fiskafurðir af
Islendingum fyrir
tæplega 85. milj. króna
Frá því að Hjálmar Björnsson
og Mr. Lewis opnuðu hér skrif-
stofu til kaupa á útflutningsvör-
um fslendinga, sem ekki seljasl
á heimamarkaði, hafa þeir keypt
tiskafurðir fyrir samtals 84
miljónir 807 þúsund krónur fyr-
ir Bandaríkjastjórn.
Þá hefir Bandaríkjastjórn
fest kaup á 250 þús. gærum. —
Samningar standa yfir um kaup
á öðrum íslenzkum afurðum.
Einnig standa yfir samningar
um kaup á lýsisframleiðslunni
og á helmingur hennar að fara
til Bretlands og helmingur verð-
ur seldur í Ameríku. Verið er
að semja um kaup á allri síldar-
lýsis- og síldarmjölsframleiðsl-
unni, sem Bretar munu fá. Loks
er verið að undirbúa nýja íisk-
sölusamninga.
Blaðið hefir fengið fréttir
öessar frá upplýsingadeild ame-
r;íska sendiráðsinsv sem enn-
fremur skýrði frá því, að bing-
að væru nýlega komnir Mr.
Gharles S. Gage og Mr. A. W.
Anderson frá láns og leigu-laga-
framkvæmdanéfndinni. Koma
þeir til að ræða við Hjálmar
Björnsson um framkvæmd
kaupa á íslenzkum afurðum.
Þessir embættismenn eru
hingað komnir frá London, en
þar ræddu þeir við brezku
stjórnina um kaup á íslenzkum
afurðum.
Viðskiftin ganga greiðlega.
Báðir hafa þeir komið áður
til íslands. Mr. Anderson var
hér fyrir um 15 árum og Mr.
Gage hefi komið hingað nokkr-
um sinnum undanjfarin ár.
“Að okkar áliti ganga kaup á
íslenzkum afurðum vel,” segir
Mr. Gage. “Það er einnig gert
alt, sem mögulegt er til að flýta
fyrir að íslendingar geti fengið
nauðsynjar í Bandaríkjunum.
ísland nýtur nú betri kjara í
Bandaríkjunum hvað snertir
kaup á stáli, gúmmí og öðrum
nauðsynjum, en nokkur önnur
þjóð.
“Mér er það hin mesta á-
nægjla,” bætti hann við, “að
koma aftur til íslands, þar sem
eg á marga vini, og einkum eftir
að hafa kynst sendiherra fs-
lands, Thor Thors og öðrum
Ifulltrúum íslenzku stjórnarinn-
ar í Bandaríkjunum.”
—(Mbl. 28. maí).
Vegleg skrúðganga
í Winnipeg
f sambandi við hernaðarvik-
una, fór fram skrúðganga mik-
il á laugardaginn var hér í borg-
inni hinna ýmsu greina her-
þjónustunnar og almennra borg-
ara; tóku þátt í fylkingu þess-
ari, auk hersins, hin ýmsu
þjóðabrot, er hér eiga búsetu,
|í nafni stofnþjóða sinna, er
krafta sína helga ' lýðræðishug-
sjóninni, með fána þeirra í far-
arbroddi. fslendingar áttu sinn
þátt í' skrúðfylkingunni, og var
orð á því haft, hve íslenzki fán-
inn sómdi sér vel.
Framan við pósthús borgar-
innar beið fýlkisstjóri, ásamt
æðstu yfirmönnum hersins, og
ræðismönnum erlendra ríkja, og
tók þar kveðjum hermanna;
blöktu þar hlið við hlið kross-
fáni íslands og stjórnufáni
Bandaríkjanna.
Lýkur prófi með
ágætiseinkunn
Einhver hreyfði því í samtali
við mig nýlega að minna bæri
nú á þVi en áður var á fyrstu
árum íslenzku frumbyggjanna
hér í álfu, að islenzkt námsfólk
Carol Joy Johnson
skaraði fram úr í samkepninni
við æskulýð annara þjóða á
skólahekkjum. Vafasamt tel eg
að þetta muni rétt athugað. Hitt
inun ef til vill sanni nær að með
vaxandi dreifingu fólks vors um
allar jarðir þessa mikla megin-
lands beri minna á námshæfi-
leikum hins unga íslenzka fólks,
að nokkru leyti vegna þess að
ekki er hirt um það að senda
blöðunum umsagnir um frammi-
stöðu þess og námshæfileika.
Nýlega var mér bent á unga
stúlku suður í Dakota, sem á
sér glæsilegan námstferil að baki
þó ihún sé aðeins sextán ára
gömul. Þessi stúlka heitir Carol
Joy, og er íslenzk í móðurætt.
Móðir hennar heitir Sigurlaug,
en faðir hennar var Guðmundur
Benediktsson frá Hamrakoti í
Húnavatnssýslu. önnur dóttir
Guðmundar, og móðursystir
Carol Joy er Sigurfinna, Mrs.
O. M. Cain, 14 Vinborg Apts.
hér í borginni. Faðir Carol
heitir Albert Carl Johnson,
sænskur að ætt; eiga þau hjón
heima skamt frá bænum Nash í
N. Dak. Carol Joy útskrifaðist
í vor frá gagnfræðaskóla (High
School) Grafton bæjar. Þótt hún
væri langyngst bekkjar systkina
sinna hlaut hún ihærri einkunn
við vorpröfin en nokkurt hinna,
og hlaut þann eftirsóknarverða
heiður að mæla fyrir hönd
bekkjarins við skólauppsögn
(Valedictorian). En hún var
ekki aðeins efst við þetta árs-
próf, en meðaltal einkunna
hennar var hæst í gegnum allan
skólann í fjögur ár. Eftir blöð-
um frá Grafton að dæma, sem
geta um frama hinnar ungu
meyjar, var hún ekki bundin við
bóknámið eitt, en tók auk þess
mikinn þátt í ifélagslifi skólans.
í fjögur ár starfaði hún við
skc’Ilaiilaðið: “Maroon and Gold,”
og var ritstjóri þess siðasta árið.
Einnig var hún í stúdentaráði
skólans síðasta árið og vara
forseti bekkjar síns. Á náms-
árum sinum hefir hún lagt
mikla stund á viðskiftafræði, og
hlaut fyrstu verðlaun í hraðrit-
un og vélritunar samkepni í
skólaumdæmi sínu. Er þess
ennfreinur getið að hún hafi
tekið hlutverk í sjónleikjum
skólalýðsins, og lagt stund á
sönginentun. Að öllu ^aman-
lögðu virðist ljóst að þessi barn-
unga inær gefur glæsileg fyrir-
heit á sviði mentunar og fram-
sækni. Síðan skóla lauk starf-
ar hún á skrifstofu sýsluskrif-
arans í Grafton. Vonandi hepn-
ast henni að halda áfram námi
Helgi P. Briem skipaður
aðalrœðismaður
í New York
Helgi P. Briem hefir verið
skipaður aðalræðisinaður fslands
í New York.
Skipun þessi fór fram á rikis-
ráðsfundi í gær. — Hélgi P.
Briem hefir, sem kunnugt er,
verið verzlunarfulltrúi íslands á
Spáni.
Eftir að Thor Thors var skip-
aður sendiherra í Washington
hefir Agnar KI. Jónsson gegnt
aðalræðismann&starfi í New
York. — Gat hann sér þar hið
bezta orð.—(Mbl. 16. inaí).
Otför
Jóhannesar Hagan
Á fimtudaginn þann 2. þ. m.,
var Jóhannes Hagan flugnemi
frá Reykjavik kvaddur hinztu
kveðjiu I Fyrstu lútersku kirkju,
að viðstöddu miklu fjölmenni.
Séra Valdimar J. Eylands, prest-
ur safnaðarins, flutti við athöfn-
ina þá fögru og gagnhugsuðu
ræðu, sem birt er á öðrum stað
hér í blaðinu. Birgir Halldórs-
son söng fagurlega og af sam-
úðarrikri viðkvæmni, “Hærra
minn guð til þin” við undirleik
Gunnars Erlendssonar, en söng-
flokkur Fyrsta lúterska safnað-
ar annaðist um sálmasöng. Lík-
menn voru vinir hins látna
sveins úr fluggestasveitinni að
heinian.
Þó dvalartími Jóhannesar
Hagan á þessum slóðum yrði
ekki lengri en raun varð á, hafði
hann engu að síður eignast hér
fjölda trúnaðarvina; var innræti
hans og fas slikt, að hvarvetna
vakti vináttu og traust; við út-
förina voru vitaskuld langt um
fleiri, en honum hafði veizt per-
sónulega kostur á að kynnast;
þeim, sem þannig var háttað
um, skildist þó engu siður en
nákomnum vinum, að verið var
að kveðja ungan og glæsilegan
gest sameiginlegs kynstofns;
það var auðséð á öllu, að blóð-
ið rann til skyldunnar.
Ræðismaður fslands, hr.
Grettir Leo Jóhannson, annaðist
um ráðstafanir útförinn viðvíkj-
andi, sem fram fór á vegum
Bardals.
Eins og frá var skýrt í fyrri
viku, var lliík Jóhannesar sent
til Minneapolis til bálfarar, en
þaðan verður askan send til ís-
lands.—
Yfir kveðjuathöfninni hvíldi
virðulegur blær hinnar dýpstu
samúðar með ástmennum og
vinum hins látna.
Erindrekar á ársþing
Sameinuðu lútersku
kirkjunnar í Norður
Ameríku
Á nýafstöðnu kirkjuþingi í
Selkirk, voru eftirgreindir menn
kjörnir til þess að mæta fyrir
hönd kirkjufélgsins á þingi Sam-
einuðu lútersku kirkjunnar í
Norður Ameríku, sem haldið
skal i »borginni Louisville í
Kentucky ríkinu.
Séra K. K. ólafsson
Séra Egill H. Fáfnis
Grettir L. Jóhannsson, ræðism.
G. J. Oleson, lögregludómari.
sínu. Ef svo fer sem á undan
er gengið með afrek hennar á
sviði skólanáms og félagslífs,
munum við heyra hennar getið
síðar. V. J. E.
&