Lögberg - 09.07.1942, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. JÚLÍ. 1942
5
sölu hjá nefndarmönnum og
öðrum í öllum bygðunum og
kosta aðeins 35 cents. Skemti-
skráin er ágæt; lystigarðurinn
undra fagur og sólskinið ábyggi-
legt Iþann 26. Látið ekki ferð-
ina undir höfuð leggjast, svo þið
þurfið ekki að naga ykkur í
handarbökin á eftir fyrir það,
að hafa tapað af þeirri beztu
skemtun, sem ykkur hefir boð-
ist um langan tíma.
A. E. Ií.
Námskeið
Bandalagsins
Bandalag lúterska kvenna
stofnaði og hefir síðastliðin þrjú
ár starifrækt námskeið fyrir
ungmenni (Ghristian Leadership
training Course). Eins og kunn-
ugt er halda alhnargar eða flest-
ar hérllendar kirkjudeildir uppi
þess konar starfsemi með góð-
um árangri. Almenningi duld-
ist því ekki hve mikilvægt og
tímabært var þetta fyrirtæki,
Bandalagsins meðál íslendinga.
Námskeið B.L.K. hefir verið
haldið í Can. Sunday Sc'hool
Mission Camp rétt fyrir norðan
Gimli. En það pláss hefir að-
leins fengist á mjög óhentugum
tíma og leigan verið afar há. Var
einnig mjög óvíst um það hvort
þessi staður stæði til boða ár frá
v ári. Enda héfir sú raun orðið
á að nú í sumar var C.S.S.M.
Camp ekki til leigu, og verður
því námskeið Bandalagsins haid-
ið í United Church Camp við
Hock Lake.
Bandalag lúterskra kvenna
fór því að ræða um hvort engin
leið væri til þess að eignast sinn
eiginn “camp.” Á þinginu í
fyrra var stofnsettur ofurlítill
sjóður sem byrjun þessa fyrir-
tækis. Nefnd hefir verið að
starfa að því undanfarið að líta
eftir hentugu landsvæði og góð-
um kjörum með kaup á því.
Hefir nefndin nú í huga að festa
kaup í ljómandi fallegum og
ákjósanfegum stað við Winni-
pegvatn, skamt norður af Gimli.
Eigandinn er viljugur að gefa
B.L.K. mun betri kjör en nokkr-
um öðrum, af því honum finst
þessi tilraun Bandalagsins svo
göfug og skynsamleg.
Ef til vill kann einhverjum að
finnast þetta stórhuga ráðagerð
af fáeinum konum. En þeir,
sem sátu nýafstaÖið þing B.L.K.
og ihlustuðu á þessar konur
ræða með alvöru, einlægni og trú-
artrausti hvernig ryðja mætti
úr vegi öllum itálmunum svo að
kærleiksríkt og uppbyggilegt
starf kristinnar kirkju næði fast-
ari fótum, — þeir ifurða sig ekki
á þó að B.L.K. hafi hugrekki til
stórra fyrirtækja. Meðlimir
Bandalagsins vonuðu og vissu
að þessi hugmynd næði vin-
semdum og hylli fólks yfirleitt.
Og hefir sá von fengið nokkurn
byr undir vængi fyrir þær alúð-
legu og áhugasömu viðtökur,
sem málið hefir fengið nú þegar.
Bandalagið hefir enn ekki leit^ð
til almennings eða beðið um
V styrk, en allmargar vinagjafir
hafa borist í hinn nýstofnaða
sjóð, og þeim hafa fylgt bless-
unaróskir og þakklæti og sterk
á'eggjan um að flýta þessu nauð-
synlega starfi sem unt sé. Einn
vinur Bandalagsins hefir safnað
dálítilli peningaupphæð í Lang-
ruth. Tveir meðlimir kvenfélags
Fyrsta lút. safn., þær Mrs. S.
Pálmason og Mrs. H. Johnson
efndu til “Siiver Tea’ fyrir
þennan sjóð og arðurinn var
$45.00. Með sönnum íslenzkum
'höfðingskap stóðust þær allan
tilkostnað og töldu ekki eftir sér
að vinna fyrir gott málefni.
Mr,s. V. J. Eylands og Mrs.
F. Johnson, sem voru fulltrúar
B.L.K. á kirkjuþingi skýrðu
þetta mál fyrir þinginu, og var
því tekið með miklum fögnuði.
Samþykti kirkjuþingið strax að
gefa $100 í byggingarsjóð Banda-
lagsins.
Það ier enginn efi á því, að
þessi “camp” á hinum umstalaða
stað getur orðið til þæginda- og
unaðar fyrir íslendinga á þess-
um stöðvum. Aðeins part úr
hverju sumri verður hann not-
aður fyrir námskeið Bandalags-
ins. Svo gætu dvalið þar margar
fjölskjddþr, eða tmæður með
börn sín, eða ungt fólk i fríi
sínu.
Allir þeir, sem eitthvað vilja
láta af hendi til styrktar þessu
fyrirtæki, eru< vinsamlega beðnir
að senda það til Mrs. H. F.
Danielson, 869 Garfield St.,
Winnipeg.
Hér með fylgir skrá yfir þá,
sem allareiðu hafa lagt i sjóð-
inh:
úr sjóði B.L.K..........$ 50.00
Úr sjóði “Árdís” (B.L.K.) 50.00
Vinur, Winnipeg 1.00
Séra B. A. Bjarnason,
Arborg ................ 5.00
Mrs. S. Tomasson, Hecla 5.00
—í minningu um He'lga
Ásbjörnsson—-
Miss Runa Jonasson,
Vlðir .................. 6.00
Mrs. F. Joihnson, Ppg.... 5.00
Mrs. B. Curry, California 25.00
Kvenfél. Bræðrasafnaðar,
Riverton .............. 25.00
Mrs. Thora Oiiver, Selkirk 5.00
—f minningu um móður
sina, Mrs. Ingveldi Olaf-
son—
Dorcas-félagið, Víðir 15.00
Kvenfél. F'ramsókn, Gimli 10.00
Mrs. S. Palmason og Mrs.
H. Johnson. Winnipeg,,
“Silver Tea” ........ 45.00
F’rá Langruth:—
Kvenfélag Herðubreiðar
safn................... 5.00
Mrs. G. Thorleifson 1.00
Mrs. B. Ingimundarson 0.50
Mrs. O. Oddsson 0.50
Mrs. H Jackson 0.50
Mrs. B. Austman 0.50
Mrs. S. Johnson 0.50
Mrs. B. S. Thompson .... 0.25
Mrs. J. Thordarson 0.50
Mrs. F. Benediktson 0.50
Mrs. G.'Davidson 0.50
Mrs. B. Björnson ....... 1.00
Mrs. J. Hannesson 0.50
Mrs. B. Eyplfson 0.50
Mrs. V. Bjarnason 0.50
Mrs. M. Johnson 0.50
Mrs. A. Tomasson 0.50
Mrs. J. A. Thompson 1.00
Mrs. J. Valdimarson .... 1.00
Mrs. J. Finnbogason .... 1.00
Arni Johannson 1.00
Miss Lilja Guttormson 1.00
Mrs. og Mrs. F. Thordar-
son ................. 1.00
Áður auglýst .......... 20.00
Alls .................$286.25
ógreidd loforð 125.00
Meðtekið með alúðarþakklæti,
Hólmfríður Danielson.
Mánuð á
björgunarfleka um
hávetur í Atlantshafi
Tveim sjómönnum, dönskum
og sænskum, var nýlega bjargað
eftir að þeir höfðu hrakist heil-
an mánuð á timburfleka á
Atlantshafi.
Daninn er Erik William
Andersen, 23 ára að aldri og
Svíinn er Yngve Erik Carlstedt.
Eftir þVí sem menn frekast vita,
eru þeir þeir einu, sem komust
lifs af, af einu af skipinu
“Transatlantic,” sem var yfir
9000 smál. Skipinu var sökt í
byrjun janúar, án nokkurar við-
vörunar úti á miðju Atlantshafi.
Var álitið, að það 'hefði horfið
með öllu saman, 34 manna áhöfn
og 6 farþegum.
En þessum tveim mönnum var
bjargað. Var það að þakka sér-
staklega vel útbúnum björgun-
arfleka, er skipstjóri skipsins,
Yngve Cassel, hafði gert. Timb-
urflekinn var 5x4 m. að um-
máli og helmingi 'hærri en þessir
flekar eru venjiulega. í miðj-
unni var hólf, hálfan annan met-
er á dýpt, þar sem í voru
geymdar miklar birgðir af mat-
vælum, drykkjarvatn, hlý föt
og olíueldavél, og það var, þetta,
sem gerði Andersen og Carlstedt
mögulegt að draga fram lífið í
svona margar vikur.
Daprir dagar.
Tveir timburflekar af sömu
gerð voru á þilfari sænska skips-
ins. Raunalegt er að sjálfur
höfundur þeirra virðist ekki
hafa getað bjargað sér upp í þá.
Þessir tveir, sem bjargað var,
soguðust niður með skipinu og
komu upp á sjávarborðið i nám-
unda við annan timburflekann.
Þeir höfðu rétt aðeins krafta til
þess að sveifla sér upp á flek-
ann.
Fyrstu þrjá dagana gátu þeir
ekki annað gert en að halda sér
fast í plankana, svo að þeim
skolaði ekki útbyrðis, þvi sjór
gekk þá altaf yfir flekann. Skol-
aði m. a. burtu brauðkassann.
Fjórða daginn batnaði veðrið
og sjórinn var rólegri. Þegar
þejr voru búnir að ausa hólfið,
gátu þeir matreitt fyrstu mál-
tíðina, sem var dósakjöt og kaffi,
er þeir höfðu útbúið á olíuvél-
inni.
Hólfið var þarna með renni-
loki og í þvd 100 niðursuðudósir
með kjöti, baunum, gulrótum,
ertum og sardínum. Þeir fundu
einnig tunnu með drykkjar-
vatni, hlý föt, olíustakka og þrjú
teppi, sem þeir sveipuðu uin sig.
Einnig fundu þeir miklar birgð-
ir af steinolíu, til þess að nota
á vélina.
Skamturinn minkaður.
Eftir 12 daga fóru þeir að
draga við sig matarskamtinn.
Þeir létu sér nægja eina dós af
grænmeti á dag, fyrir utan kaffi.
Þegar þrár vikur voru lið^ar,
voru matvörurnar að þrotum
komnar, en sjómennirnir tveir
gáfu ekki upp lífsvonina.
Tómu niðursuðudómsunum
hentu þeir útbyrðis og fengu
með þvi sjálfir meira rúm í
hólfinu, þar sem iþeir voru
nokkurn veginn í skjóli fyrir
brotsjóum. Stundum fyltist
hólfið af sjó, svo að þeir urðu
að ausa það.
Að lokum lifðu þeir aðeins á
þunnu kaffi. “Vib sáum í
draumum svinakjöt og egg,”
sagði Carlstedt við blaðamann-
inn er hafði tal af þeim.
B jörgunin.
Þann 10. febrúar, þegar þeir
höfðu verið 30 daga á timbúr-
flekanum, fann Hudson-sprengju
flugvél þá loksins, en flugvélin
var að njósna um kafbáta. Sjó-
mennirnir tveir beindu athygli
flugmannsins að sér, með því
að skjóta flugeldum. Seinna
kom Catalina-flugbátur til þeirra.
En hann gat ekki sezt á sjóinn,
af þvi að sjór var of úfinn.
Flugbáturinn gerði þá togara
aðvart. Þegar itogarinn nálgað-
ist flekann, skaut annar þeirra
einni eldflugu, en hann var þá
svo veikburða, að hann gat ekki
staðið uppréttur.
Anderson og Carlstedt álíta,
að þá hafi rekið 675 km. á timb-
urflekanum. Þegar þeir fund-
ust, voru þeir 400 km. frá Skot-
landi og ferðin til lands tók
marga daga. Þegar skipbrots-
mennirnir komu á. land, höfðu
'þeir þegar náð sér furðu vel, en
það var að þakka hinni góðu
aðhlynningu á togaranum.
f landi biðu hjúkrunarkonur
og sjúkrabílar, til þess að flytja
þá á sjúkrahús. En sjómenn-
irnir tveir gengu sjálfir á land
og vildu vissulega ekki láta aka
sér í sjúkrahús. Þeir hafa ekk-
ert mein haft af hrakningum
sínum og bíða nú aðeins eftir
næsta tækifæri til þess að fara
aftur á skip.
(Þýtt úr “Free Danmark”).
— (Lesbók).
4?
V
Fyráli platínurefur
á Islandi
Vísir hefir nýlega haft tal af
Einari Farestveit forstjóra refa-
búsins h.f. Silvetfox á Hvamms-
tanga og fékk hjá honum eftir-
farandi upplýsingar um nýja
refategund hér á landi. Heita
þessir refir platdnurefir og eru
mjög sjaldgæfar skepnur í
heiminum.—
Fyrsti platínurefur, sem menn
þekkja til, er fæddur í Noregi
árið 1933 út af venjulegum silf-
urrefaforeldrum. Síðar hafa
komið fyrir tvö lík tilfelli í Nor-
egi, að platinurefir hafi fæðst
út af venjulegum silfurrefum.
F’yrst í stað töldu menn þennan
ref lítils virði og sá fyrsti var
seldur mjög vægu verði og má
segja-, að maður sá, sem átti
þennan fyrsta platínuref, hafi
verið feginn að losna við hann.
Nú er þetta langsamlega dýrasta
refategund, sem þekkist í heim-
'inum.
í febrúar síðastliðnum kom
hingað til landsins fyrsti refur-
inn af þessari tegund. Hann
var fluttur frá Ameríku og kost-
aði of fjár, eða það kostaði rúm-
lega 3000 kr. kílóið í honum.
Geta menn svo reiknað sjálfir af
því, hversu dýr hann var allur.
Þessi fyrsti refur er þegar
farinn að gefa af sér góðan arð,
því út af 'honum og fjórum tæf-
um, sem eru af úrvals silfur-
refategund, hafa komið 16 yrðl-
ingar og eru 10 þeirra hreinir
platínuyrðlingar. Á því sézt, að
háralitur plabínurefs er ríkjandi
eiginleiki og má sín meir hjá
afkvæmum heldur en litur silf-
urréfsins.
Eins og að framan er getið,
eru þessir refir mjög dýrir, og
ekki bætir það úr skák, að inn-
flutningstollurinn einn var bara
á þriðja þús. kr., auk alls ann-
ars kostnaðar, sem fylgdi því
að flytja hann inn. Eigendur
refabúsins reikna með því að
selja nokkra yrðlinga nú í haust
til þess að fá eitthvað upp i
kostnaðinn.
Platinurefaskinn koinu fyrst á
markaðinn árið 1936 og voru
borguð þá með svipuðu verði og
góð silfurrefaskinn. Var verðið
þá um 600—1000 kr., enda var
refur þessi þá ekki mikið þekt-
ur. Árið 1937 fara skinnin að
hækka í verði og komast nú
upp fyrir hæsta verð á silfur-
refaskinnum; var meðalverð þá
2000 kr. fyrir skinnið. 1938 er
meðalverð l'arið að stíga veru-
lega og komst þá upp i 4000
kr. og þá fyrst byrjar fyrir al-
vöru áhugi fyrir platinurefa-
skinnum. Sem dæmi um það,
hversu hátt verðið á þessum
skinnum hefir komist, má geta
þess, að árið 1939 seldist eitt
slíkt skinn fyrir 11,000 dollara
(ca. 71,500.00 kr.í ísl. pening-
um). Eins og sakir standa, eru
engin/skinn til hvorki í Englandi
eða Ameríku, á opinberu fram-
boði. En eftir þeim upplýsing-
um, sem við höfum komist næst,
mun verðið standa milli 200—
1000 dollara, eða 1300—6500 kr.
í íslenzkum peningum. Geta
menh bezt séð af þessu, hversu
mikils virði það er að geta kom-
ið af stað veriulegri-platínurefa
rækt hér á landi. Má fyllilega
búast við því, að þessi refarækt
eigi mikla framtíð fyrir sér. Er
óhætt að segja, að það hafi ver-
ið mjög heppileg ráðstöfun að
flytja inn í landið þennan ref,
þvi það er þó vísir að meiru,
sem kann að nást í framtiðinni.
Þó silfurrefaskinn hækki nú
stoðugt í verði, eru platínurefir
i miklum minnihluta í heimin-
um og verðmunur er stórkost-
legur ennþá, og er vissa fyrir
því, að verðið á platínurefa-
skinnunum verði mun hærra
verði en silfurrefaskinn að
minsta kosti 10 næstu árin.
Þessir platínurefir eru að flestra
dómi miklu fallegri en silfur-
refirnir, enda ben,dir nafnið til
þess, að þeir séu verðmætari að
mun, og nokkuð má af þvi
marka. —(Vísir 15. maí).
DÁNARFREGN
Hallfriður Erlendson Dinus-
son andaðist á heimili dóttur
sinnar og tengdasonar, — þeirra
Mr. og Mrs. Matt. Björnson í
Cavalier sunnudaginn 21. júní.
Hún fæddist á Gauksstöðum i
Norður-Múlasýslu 17. marz 1875.
Foreldrar hennar voru Guð-
brandur Erlendson og Sigríður
Hávarðsdóttir. Kom hún snemma
með foreldrum sínum til Nova
Scotia, en þaðan fluttust þau til
Duluth, Minn., árið 1881, og ári
siðar til Norður Dakota þar sem
hún átti (hefrna síðan. Af 10
systkinum hennar lifir nú ein
systir og tveir bræður.
Annan maí 1896, giftist hún
Tryggva Dínusson; lifir hann
konu sina. Þau hjón eignuðust
9 börn, lifa 8 afi börnum þeirra.
Stendur heimili þeirra hjóna í
Svoldarbygð í N.D. og er hjð
mesta myndaéheimili. Voru þau
hjón bæði mjög gestrisin og góð
heim að sækja.
Hin látna var fram eftir árum
heilsugóð og mjög starfsöm og
dugleg. Hún fann til sjúkdóms-
ins fyrst til muna um miðjan
síðstliðinn vetur, en bar sjúk-
dómsstríð sitt með stillingu, hóg-
værðaranda og hetjumóð.
Hallfriður sál. var góð kona
og ákaflega vinsæl og vel látin.
Hún var góðgerðasöm og hjálp-
fús við þá sem bágt áttu. Fé-
lagslynd var hún og starfaði
mikið fyrir söfnuð sinn — Pét-
urssöfnuð, og önnur félög, sem
hún tilheyrði. Hún auðsýndi
trúmensku og ræktarsemi í sin-
um störfum. Af öllum sínum
nánustu var hún mjög ástsæl.
Hallfríður sál. var járðsungin
miðvikudaginn 24. júní. Fylgdi
henni fjöldi fólks til grafar.
Mrs. H. Sigmar söng sóló. Séra
H. Sigmar jarðsöng.
—Haldið þér, að eg láti hana
dóttur mína giftast fyrsta eigna-
lausa aulabárðinum, sem biður
'hennar?
—Hamingjan hjálpi mér! Er
eg virkilega sá fyrsti?
CANADA
BRtN ÞÖRF FYRIR
MÁLMÚRGANG YÐAR!
Þessi nýja málmsöfnunar aðferð
gerir yður auðvelt fyrir
Meiri málmúrgangs er nú þörf í fleiri skip, skriðdreka, byssur og önnur her-
gögn. Þér eruð beðnir að senda inn hverja únzu af fyrirliggjandi málmúrgangi á
býli yðar.
Til þess að greiða fyrir reglubundinni söfnun málmúrgangs, járni og stáli, í
Sléttufylkjunum þrem, hefir Wartime Salvage Limited, sem er stjórnarfélag, samið
við eftirgreind kornhlöðufélög í Vestur-Canada um söfnun og kaup á járns og stáls
úrgangi.
Alberta Wheai Pool Saskatchewan Pool Elevators
Manitoba Wheat Pool Elevators, Ltd. United Grain Growers, Limited
North-West Line Elevator Association
Þessi félög annast um kaup á þessu efni fyrir stjórnina henni að kostnaðar-
lausu og án hagnaðar fyrir þau sjálf. Peningar, sem inn kunna að koma, umfram
starfrækslukostnað, verða gefnir til stríðs-líknarþarfa.
Umboðsmaður fyrir áminst Kornhlöðufélög, hefir verið skipaður í bygðarlagi
yðar sem opinber innkaupsmaður fyrir hönd Wartime Salvage Limited. Verðið.
sem þessir umboðsmenn greiða, hefir verið fastsett af Munition & Supply Ráðu-
neyiinu, er $7.00 fyrir smálesi, nettó, á móttökustöð kornhlöðufélaga fyrir allar
tegundir járns og stálsúrgangs að fráskildu: (a) hvers konar linþynnum, (b) bíla-
skrokkum og hömlum, (c) eldavélum, og (d) viðartengjum.
Þetta verð gildir á öllum stöðum í Sléttufylkjunum.
Tillag yðar til stríðssóknarinnar og til stríðslíknarþarfa, verður auðveldara og
áhrifameira með þessari aðferð, þar sem þér getið flutt málmúrgang yðar beint
til umrædds kornhlöðufélags, og fengið kvittun hjá umboðsmanni.
Ef þér viljið gefa málmúrgang yðar til stríðsþarfa, þá getið þér undirskrifað
þar að lútandi skírteini, borganlegt tií Voluntary Salvage Committee í héraði yðar.
Sú nefnd ver peningum til stríðs-liknarþarfa.
Það, sem þér getið lagt fram af járn- og stálúrgangi, er nauðsynlegt nú þegar.
Tínið upp hvern smáhlut af þessum tegundum á býli yðar og sendið til næsta
kornhlöðu umboðsmanns. Hergagnafram-leiðslan í Canada þarfnast þess.
Gefið út að tilskipan
Department of Munitions and Supply Department of National War Services Wartime Salvage Limited