Lögberg - 13.08.1942, Page 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. ÁGÚST, 1942
Starf Norsku stjórnar-
innar í London
Það var 10. júní 1940, sem
Hákon konungur, Olav krón-
prins og norska stjórnin komu
til London, og það leið ekki á
löngu þangað til hin borgara-
lega miðstjórn fór að taka til
starfa. Byrjunin var smávax-
in. Af hinum eiginlegu starfs-
mönnum ráðuneytanna í Osló
höfðu aðeins 8 farið með stjórn-
inni til Englands. Þar við hætt-
ust nokkrir starfsmenn frá
utanríkisráðuneytinu, sem höfðu
komist undan til Englands.
meðan á styrjöldinni í Noregi
stóð. Ennfremur nokkrir starfs-
menn, sem höfðu gengið í þjón-
ustu ráðuneytanna, meðan
stríðið var háð og sem fóru með
stjórninni til Bretlands. En
innan viku eftir komuna til
London höfðu ráðherrar stjórn-
arinnar og hið fámenna starfs-
lið þeirra komið sér fyrir á
skrifstofum í City í London.
Og ávalt kom nýtt fólk, sem
bauð sig fram til starfa á stjórn-
arskrifstofunum. Jafnframt var
afgreiðsla ýmsra sérmála að-
skilin frá hinni eiginlegu mið-
stjórn og voru sérstakar skrif-
stofur stofnaðar í þessum til-
gangi, og vinna þær samkvæmt
reglum, sem stjórnin hefir sett.
Haustið 1940 var svo komið
að skrifstofurnar í City voru
“sprungnar” í tvöfaldri merk-
ingu reyndar, því að sprengjur
Þjóðverja stöðvuðu líka starf
þeirra, því að allir gluggar
brotnuðu í húsinu, auk þess sem
húsnæðið var orðið of lítið. En
starfinu var haldið áfram með
auknum hraða eftir að stjórnin
fluttist í nýjar og stærri stjórn-
arráðsskrifstofur í Kingston
House, andspænis Hyde Park.—
Norska utanríkisráðuneytið
annast enn málefni Noregs
gagnvart öðrum þjóðum og
stjórnar víðtæku utanríkismála-
starfsliði norsku sendisveitanna
og ræðismannaskrifstofanna.
Verzlunarmálaráðuneytið ann-
ast fjölda mála, sem varða sjó-
mannastéttina — sjómanna-
heimili, lestrarstofur og ráðn-
ingarstofur hafa verið settar
upp í ýmsum hafnarborgum.
Sama ráðuneyti hefir og með
höndum rekstur Greiðslu- og
skattastofunnar, sem tekur við
þeim hluta af kaupi sjómanna,
sem á að ganga til fjölskvldna
þeirra, svo og sköttum þeirra
og skyldum. Ennfremur rekur
ráðuneytið upplýsjngaskrifstof-
una, sem leiðbeinir Norðmönn-
um í London, einkum aðkomu-
mönnum.
Önnur störf varðandi hags-
muni sjómanna heyra undir fé-
lagsmálaráðuneytið. Sjúkrahús
og hvíldarheimili fyrir sjómenn
og aðra Norðmenn hafa verið
stofnuð bæði í Bretlandi og í
Canada. Kirkju- og kenslumála-
stjórnin hefir gefið út orðabæk-
ur og haldið námsskeið í ensku,
og ennfremur hefir hún tekið að
sér afgreiðslu þeirra mála, er
úrlausnar þurftu við það, að
sjómannakirkjurnar n o r s k u
mistu samband við aðalstjórn
sjómannatrúboðsins eftir her-
námið hinn 9. apríl. Stjórn
norska ríkisútvarpsins heyrir
líka undir kirkjumálaráðuneyt-
ið. 1 samvinnu við British
Broadcasting Corporation hafa
starfsmenn norska útvarpsins
haldið uppi norsku útvarpi frá
London, sem flestir munu kann-
ast við.
í sambandi við norska útvarp-
ið starfar Upplýsingaskrifstofa
stjórnarinnar, sem komið hefir
verið á fót undir stjórn forsætis-
ráðherrans. Starf hennar er
tvíþætt, sumpart að sjá ensku
blöðunum fyrir fréttum af hinni
áframhaldandi baráttu Noregs,
og sumpart að annast upplýs-
ingastarfsemi til handa Norð-
mönnum utan Noregs. í síð-
arnefndum tilgangi gefur stof-
an út blaðið “Norsk Tidend,”
sem m. a. er sent öllum norsk-
um skipum á heimshöfunum.
Helztu mál varðandi sigling-
arnar ganga um hendur birgða-
málaráðueytisins, sem jafnframt
hefir því hlutverki að sinna að
safna nauðsynjum handa norsku
þjóðinni, sem séu til taks undir
eins og tækifæri gefst, til að
koma þeim til Noregs.
Dómsmálaráðuneytið hefir
einnig nóg að starfa. Það eru
mörg mál, sem lúta að hinni
komandi endurskipun laga og
réttar í Noregi. Undir dóms-
málaráðuneytið teljast ennfrem-
ur hinir sérstöku siglingadóm-
stólar, útgáfa Norskra Lögtíð-
inda o. s. frv.
Þá má nefna fjármálaráðu-
neytið, sem annast um greiðslu
vaxta og afborgana af norskum
ríkislánum, endurskoðar fjár-
hag annara stofnana, annast um
reikningshald ríkisins, og fyrst
og fremst ráðstafar því fé. sem
handbært er, þannig að það
komi að sem beztum notum til
þeirra þarfa, sem eru fyrir
hendi og verða munu í fram-
tíðinni.
Endurskoðunarstofa ríkisins
endurskoðar reikninga fjármála-
ráðuneytisins og annara opin-
berra stofnana, og er hún í
London. Þessi stofnun mun
annast alla endurskoðun þang-
að til sá tími kemur, að hægt
verði að leggja alla reikninga
fyrir ríkisendurskoðunina í
Osló, á venjulegan hátt.
Það fyrirkomulag hinnar borg-
aralegu stjórnarframkvæmdar
Noregs, sem hér hefir verið
lýst, hefir knúist fram af nauð-
syn á því starfsmarkmiði. sem
sett hefir verið: Að gæta hags-
muna þjóðarinnar að svo miklu
leyti sem hægt er að gæta
þeirra frá útlöndum.
* *
Norska upplýsingastofan hef-
ir haft einkar þýðingarmikið
hlutverk. Kynnin af Noregi út
um heim eru orðin miklu meiri
en þau voru áður. Duglegir
norskir blaðamenn hafa verið
sendir til landa allra banda-
manna, til íslands, Sviss, Suður-
Ameríkuríkjanna og fleiri landa.
í Stórabretlandi er starfsemin
mjög yfirgripsmikil og sendir
út tilkynningar, myndir, kvik-
myndir og fyrirlestra. Blaða-
þjónustan utan Stórabretlands
heyrir beint undir utanríkis-
ráðuneytið í London. — Meðal
annars er norsk blaðaskrifstofa
í Stockholm, blaða-sendifulltrúi
í Reykjavík, blaðaaðstoðarmað-
ur við sendiráðið í Bern, blaða-
skrifstofur í Washington, Minne-
apolis, og New York, blaðasendi-
fulltrúar í Montreal og Cape-
town og blaðamaður við sendi-
ráðið í Rio de Janeiro.
Fjöldi erlendra ríkja hefir
sendifulltrúa hjá Hákon kon-
ungi og norsku stjórninni í Lon-
don. Þar eru sendiherrar frá
Póllandi, Stórabretlandi, U.S.A.,
Tsjekkoslóvakíu, Sovietsamveld-
inu, Columbia og Mexikó og
sendifulltrúar frá Belgíu, Chile,
Ekvador, Guatemala, Thailand,
Hollandi, Brazilíu, Islandi,
Egyptalandi, Perú, Argentínu
og Uruguay. — Auk þess má
nefna, að sum lönd, er áður
höfðu sendifulltrúa fyrir Noreg,
búsetta í Stokkhólmi hafa enn-
þá stjórnmálasamband við
norsku stjórnina í London, svo
sem Sviss og Tyrkland.
Stríðið og hinar mikilsvarð-
andi siglingar hafa orðið til þess
að hinar norsku sendisveitir og
ræðismannsskrifstofur hafa ver-
ið auknar frá því sem áður var.
Afrek norska verzlunarflotans
í baráttunni um Atlantshafið,
hafa ’haft ómetanlega þýðingu.
En skipatjón Norðmanna er til-
finnanlegt. Síðustu opinberar
skýrslur herma að í lok janúar-
mánaðar hafi 200 skip verið
töpuð, 1,300,000 smálestir og með
þeim 1300 manns. Og síðan hafa
ný skipatjón orðið.
Það var meðan stóð á stríð-
inu í Noregi, hinn 22. apríl
1940, að norska stjórnin lagði
hömlur á öll norsk skip, sem
þá voru stödd utan landa óvin-
anna eða hernuminna landa, og
stofnaði úr þeim stærsta eim-
skipafélag heimsins: The Nor-
wegian Shipping and Trade
Mission. Þetta var floti, meira
en 4 miljónir smálesta að stærð
og með 35,000 manna áhöfn.
Norski siglinga- og birgða-
málaráðherrann Arne Sunde
lét m. a. nýlega svo um mælt:
“Sérstaklega hefir norski tank-
skipaflotinn verið ómetanlega
þýðingarmikill fyrir siglingarn-
ar. Eg held að eg taki ekki
munninn of fullan, þó að eg
segi, að norski tanskipaflotinn
hafi verið álíka nauðsynlegur í
“the battle of the Atlantic,” eins
og enski flugherinn var fyrir
“the battle of Britain.” — Og
ensku og amerísku stjórnarvöld-
in kunna fyllilega að meta starf
hins norska kaupflota.
Norska hervarnarráðuneytið í
London hefir miklu og víðtæku
hlutverki að sinna. En hvað
snertir norska herflotann, flug-
liðið og landherinn vísast til
sérstakrar greinar í þessu blaði.
Hinn fjárhagslegi grundvöll-
ur fyrir hinu víðtæka starfi
norsku stjórnarinnar í London
er hinn stóri norski kaupfloti.
Stjórnin tekur 15% af brúttó-
tekjum hans og mest af þessu
fé gengur til hernaðarþarfa og
til greiðslu vaxta og afborgana
af norskum ríkislánum erlendis.
Norska stjórnin kappkostar að
rækja allar fjárhagslegar skuld-
bindingar norska ríkisins.
I
Það er margt eftirtektarvert,
sem hægt væri að segja frá við-
víkjandi hinum margþættu
kröfum norsku stjórnarinnar
utan landsteinanna. Enginn
meiningarmunur er um það, að
starf hennar sé afar þýðingar-
mikið og að hún beini öllum
buuia ge ‘jAcj qb uinujs umijojjj
málefnum Noregs gagn.
—(Lesbók Morgunbl.).
Weston Benson
1879— 1942
í skírninni hlaut hann nafnið
Vésteinn. Hann var fæddur 16.
febrúar 1879 að Krossi í Þór-
oddsstaðaprestakalli. Foreldrar
hans voru Benedikt Jóhannesson
og Rósa Guðmundsdóttir, sem
þá bjuggu þar. Er fjölskyldan
fluttist vestur um haf, og sett-
ist -að í Winnipeg, var hann að-
eins fimm ára gamall. Má því
segja að hann hafi alið aldur
sinn í Winnipeg. Er hann hafði
náð fullorðinsaldri vann hann
lengst æfinnar við húsabygg-
ingar, og fórst það vel. Lengi
var hann í félagi með Karli
Goodman bygingameistara hér
í borginni. Bygðu þeir mörg
hús þar á meðal sambýlishús
eitt mikið á Victor Street, sem
ber nafn þeirra beggja og nefn-
ist Carlston Block. Hann lætur
eftir sig ekkju, Önnu Thorunni;
þrjár dætur, Mabel, Mrs. R.
Smith í Toronto, Ont.; Mary,
Mrs. Patterson í Vancouver,
B.C., og Láru, heima; einnig tvo
sonu, Harold og Donald, sem
báðir eiga heima í Winnipeg.
Ennfremur er hans saknað af
fimm bræðrum, tveim systrum,
og sjö barnabörnum.
Weston var harðgerður mað-
ur og hispurslaus í framkomu,
umhyggjusamur heimilisfaðir
og ðtrang heiðarlegur í öllum
viðskiftum. Fyrir rúmu ári
síðan mun hann hafa kent þess
meins er leiddi hann til dauða.
Vissi hann brátt hvað verða
vildi, og undirbjó viðskilnað
sinn við þetta tímanlega líf með
þeirri nákvæmni og fyrirhyggju,
sem jafnan hafði einkent alla
framkomu hans og viðskifti. Á
meðan á banalegunni stóð og í
aðdraganda hennar naut hann
ástríkrar umhyggju konu sinn-
ar og barna, þeirra er heima
voru. Tvær dætur hans, búsett-
ar í austri og vestri (Toronto
og Vancouver) vottuðu honum
kærleika sinn og ræktarsemi
með því að koma til að kveðja
hann látinn. I meira en þrjátíu
ár hafði hann átt heima að 518
Beverley Street, og þar lézt
hann á mánud. 3. ágúst. Jarð-
arförin fór fram frá útfararstofu
Bardals á fimtudaginn 4. s. m.
að viðstöddu fjölmenni, sem
þannig vottaði hinum látna
virðingu sína og þakkir fyrir
drengilegt dagsverk, og fjöl-
skyldunni samúð í sorg þeirra.
Prestur Fyrsta lúterska safnað-
ar flutti kveðjuorð og jós hinn
framliðna moldum í Brookside
grafreit.
V. J. E.

e\\« ^
Hvers Canada þarf að krefjast af yður
CANADAMÖNNUM skilst, að
nú sé barist fyrir tilverunni,
og sigurinn kosti harða baráttu.
Það ætti að vera jafn óhugsandi
fyrir þá, sem eru heima, að van-
rækja þarfir Canada, eins og
hermenn vora. að bregðast
skyldu sinni frammi fyrir óvin-
unum. Séuð þér í vafa um
hvers Canada þarfnast af yður
á þessari háskatíð, ætt.u eftir-
farandi skýringar að taka af öll
tvímæli.
Canada þarf að eyða því nær
fimm sinnum jafn miklu fé til
stríðssóknarinnar og í stríðinu
frá 1914-18. Þessi stranga sókn
kostar á fjárhagsárinu 1942-3
því nær 12 miljónir dala á dag
—meira en helming allra þjóð-
tekna!
Canada verður að fá þetta fé
hjá fólkinu; byrðina verða allir
að bera í hlutfalli við getu.
Þetta er eins vandasamt við-
. . . og hversvegna
fangsefni og nokkuð annað.
Hvernig horfir það við yður?
Sjálfboða sparnaður KREFST
vaxtar
Strangir skattar veita aðeins
rúmlega sex miljónir á dag —
aðeins helming þess, sem þarf!
Vegna þess að hluta af þessu fé
má skila aftur, ásamt vöxtum,
að loknu stríði, spara þegnarnir
eins lítið og þeir framast geta.
Margt fólk fær undanþágur í
iðgjöldum, veðlánum, eftirlaun-
um, o. s. frv., er vegur á móti
skylduðum sparnaðarkröfum.
En í öllu falli, þá getur skyldu-
sparnaður ekki lekið við af sjálf-
boðasparnaði. Þær sex miljónir
á dag, sem þörf er fyrir, verður
að fá að láni hjá fólkinu!
Þetta þýðir strangar sparnað-
arreglur um lífsnauðsynjar, en
að allir aðrir dollarar gangi til
Sparnaðarskírteina, Sparnaðar-
merkja og Veðskuldabréfa. Verð-
lagsráðstafanir stjoi !,arn.nar
þýða það, að útiloka verðbólgu,
svo þér hafið meira sparifé til
að lána. Að lána er ekki framar
bygt á samúð, heldur nauðsyn.
Þó geta hinar ströngu kröfur
stríðsins létt undir með fram-
tíðinni. Eyðslufé nú, veitir lítil
hlúnnindi . . . fé, sem sparað er
til friðartíma, ber ríkulegan
árangur. Litist um og finnið
réttan stað!
National War Finance CommÁttcc
Styðjið heimanefnd yðar
pctta mikla sparnaðar skipu-
Jag er í höndum heimanefnd-
ar yðar.
Hin þjóðlega Stríðs-fjdr-
hagsnefnd, hefir í þessum til-
gangi fengið sjálfboða; sem
af reynslunni, eru þcssurn
mikilvœga starfa vaxnir. peir
vinna hvíldarlaust. Styðjið
þd af ráði og dáð, og leggið
yðar hlut til.
\
Styðjið stríðsfjárhagsnefnd yðar á staðnum