Lögberg - 21.10.1943, Blaðsíða 5

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 21. OKTÓBER 1943.
mánuði 1825, en konunglega
staðfestingu fékk stofnunin 11.
apríl 1821 ásamt 840 rd. gjöf frá
konungi til lagfæringar húsrúmi
handa því, skápa o. fl. á dóm-
kirkjuloftinu. — 1 skýrslu Rafns
um stiftsbókasafnið, er hann lét
prenta 1826, sést að af samtals
1545 bindum hefir hann safnað
918, Hafnardeildin 324 og safn-
ið sjálft 219 bindum gefins. Rafn
var síðan alla æfi ótrauður
stuðningsmaður safnsins og
vann eftir mætti að vexti þess og
viðgangi. Hann stofnaði og með
tilstyrk erlendra vina sinna fasta
sjóð safnsins, er árið 1856 var orð
inn 2343 rd.
Á dómkirkjuloftinu var safn-
ið 1825—1881, í alþingishúsinu
1881—1908, er það var flutt. í
hið nýja heimkynni sitt, sem
það hefir síðan.
Frá 1825—1829 var bóka-
varzlan í höndum stiftamt-
manns, en árið 1848 var Jón
Árnason ráðinn bókavörður
safnsins og var það til 1887, er
Hallgrímur Melsteð tók við.
Hann anda'ðist 1906. Þá varð
Jón Jacobson landsbókavörður
til 1924. Þá Guðm. Finnbogason
til 1. júní þ. á. og nú Þorkell Jó-
hannesson. — Fé af opinberum
sjóði var ekki veitt til safnsins
fyrr en um það bil er Island fékk
fjárveitingarveldið í sínar hend-
ur. Árið 1875 eru veittar 400 kr.
til safnsins. Og Jión Árnason
byrjaði með 30 rd. árslaunum,
er hann varð að innheimta sjáif-
ur af notendum safnsins!'
Árið 1880 var bindatala safns-
ins talin 20 þús., um aldamótin
50—60 þús. og í maí-lok í ár
153442 bindi bóka og 9235 bindi
handrita.
I.engi frameftir óx safnið em-
göngu af gjöfum einstakra
manna og stofnana víðsvegar
um heim, og enn er svo, að af
árlegum ritauka safnsins er, auk
skyldueintaka, þriðjungur til
helmingur gefins.
Á aldarafmæli Landsbóka-
safnsins 28. ágúst 1918, var efnt
til hátíðahalda og þangað boðið
fjölda manns, þar á meðal for-
sætisráðherra og bæjarfógeta,
háskólakennurum og ræðis-
mönnum erlendra ríkja.
Jón Jacobson landsbókavörð-
ur flutti við það tækifæri langt
erindi, þar sem hann sagði sögu
safnsins í aðalatriðum. Söngfé-
lagið 17. júní söng hátíðasöngva
eftir Þorstein Gíslason og Einar
Viðar söng.
Vísir 28. ágúst.
Wartime Prices and
Trade Board
Wartim Prices and l'rade Board . .
Vegna þess aö fólk ruglast oft í
únzu-talinu, þegar talaö er um mæld-
ar únzur og viktaöar únzur, þá getur
eftirfylgjandi skrá verið mörgum
hjálpleg:
Sex mældar únzur er sarna og átta
vigtaðar únzur, eða hálft pund.
Níu mældar únzur er sama og tólf
vigtaðar únzur, eða % pund.
Tólf mældar únzur er sama og
sextán vigtaðar únzur, eða eitt pund.
Tuttugu og fjórar mældar únzur eru
tvö pund eftir vigt.
Fjörutíu og fjórar mældar únzur eru
fjögur pund eftir vigt.
SPURNINGAR OG SVÖR
Spurt—Mig langaði til að kaupa
bollapör um daginn, en verzlunarmað-
urinn sagði mér að eg yrði að kaupa
annað leirtau með, annars fengi eg
ekki pollapörin. Er þetta rétt?
Svar— Það er á móti reglugerðum
W. P.T.B. fyrir nokkurn kaupmann
að fara fram á að kaupandi kaupi
annan varnig með til að fá það sem
hann þarfnast. En það getur vel
skeð að bollapörin, sem þú ætlaðir að
kaupa hafi verið partur af “sam-
stæðu,” og og kaupmaðurinn því neit-
að að láta aðeins part. Það mætti líka
benda á, að kaupmenn eru ekki nauð-
beygðir til að selja nokkuð af vörum
sinum, ef þeir vija það síður.
Spurt — Hvers vegna er verð á hun-
angi hærra en í fyrra?
Svar—Það hefir engin verðhækk-
um verið leyfð, en ef þú keyptir • í
blikkfötum í fyrra, en í glerilátum nú,
þá er verðið hærra vegna þess að
glösin eru dýrapi en föturnar. Ef.þér
finst þú hafa borgað meira en löglegt
verð, þá er bezt að tilkvnna Local
Ration Board, gefa þeim allar nauð-
synlegar upplýsingar og láta þá rann-
saka þetta frekar.
Spurt — Verð eg að láta af hendi
tíu D seðla fyrir fimm 16 únzu dósir
af niðursoðnum ávöxtum?
Svar—Ef fimm sextán únzu dósir
af ávöxtum eru keyptar í einu þá
þarf ekki nema ÁTTA seðla. Hver
seðill er fyrir tiu únzur af þessari
matartegund, 5x16 er ekki nema 80.
En ef ekki er keypt pema ein dós, þá
verður að afhenda tvo seðla; dósin er
lfr únzur, en hver seðill aðeins fyrir
10 únzur.
Spurt—Maðurinn minn keypti sér
buxur fyrir mánuði siðan, en hefir
ekki enn verið í þeim. Getur hann
farið með þær til skraddara og látið
setja á þær uppslög?
Svar—Já, ef þaö, er nóv efni í bux-
unum til þess að setja á þær uppslög,
þá er það ekki lengur bannað.
Spurt — Við höfum altaf keypt
puff-paste, raspbefry og bláberja tarts
hjá sania bakaranum fyrir fimm cent
stvkkið. Nýlega urðum við að borga
_5 cent fyrir fjórar. Má hækka verð
svona ?
Svar — Það er hámarksverð-á bak-
aravörum. Það má ekki setja meira
en sett var á hámarkstímabilinu 15.
sept. til 11 okt. 1941. Söluverðið á
vörutegundunum, sem þú nefndir,
verður rannsakað.
Spurt — Systir mín hefir búið i
Bandaríkjunum, en ætlar nú að setj-
ast að í Canada. Hún hefir verið
hér og haft bráðabirgðar skömtunar-
spjald í síðastliðna sex mánuði.
Hvernig fæst varanleg skörijtunar-
seðlabók ?
Svar — Hún verður að fylla út
umsóknar-eyðublað á næstu skrifstofu
Ration Administration og gefa þeim
allar nauðsynlegar upplýsingar.
Spurt — Eg vil ekk’i kaupa nema
lítið af kjöti í einu. Um daginn bað
eg kjötsalann að skera fyrir mig steik
og selja mér part, en hann neitaði.
Átti eg að taka heila stykkið og látá
seðla fyrir, eða gat eg heimtað að
liann seldi mér aðeins lítinn part?
Svar—Ef kjötsalinn neitar að skera
steik i sundur, þá er ekkert hægt við
því að gera, nema að kaupa aðra
kjöttegund eða kaupa í f-leiri en eina
máltíð i einu og taka alt stykkið. Það
eru engar W.P.T.B. fyrirskipanir
þes^i.i viðvíkjandi. Enginn kaupandi
rr nauðbeygður til að kaupa nteira en
hann vill eða getur keypt í einu.
Kaupmenn eru ekki heldur skyldugir
til að selja vörur, sem þeir eru beðnir
um, ef þeir vilja það síður.
Spurt—Konan, sem við leigjum hjá
ætlar nú að hætta að Ieggja til niið-
dagsmat, en lækkar þó ekkert leiguna.
Er þetta rétt ?
Svar — Samkvæmt reglugerðum
W.P.T.B. getur engin húsráðandi
minkað við leigjendur þjónustu eða
þægindi án þess að lækka leiguna um
léíð.
Spurningum á íslenzku svarað á ís-
lenzku af Mrs. Albert Wathne, 700
Banning St., Winnipeg.
Biskup vill nýja kirkju
að Skálholti
Biskup hefir skrifað kirkjumála-
ráðunevtinu bréf, þar sem hann telur
( Skálholtkirkju vera í óviðunandi á-
standi og leggur hann til við ráðu-
neytið, að ný kirkja verði reist í Skál-
holti, og verði hún í sama stil og
gamla dómkirkjan í Skálholti á dög-
um Brynjólfs biskups, en af þeirri
kirkju eru nákvæmar myndir og lýs-
ingar. Kirkjan, sem nú er í Skálholti,
er ómessufær á vetrurna og því sem
næst einnig á sumrin. Er hún al-
gerlega ósamboðin hinu forna bisk-
upssetri.
Ennfremur leggur biskup til við
ráðuneytið, að sér ásamt kirkjuráði
verði fengi þau umráð yfir Skálholts-
stað, að engar framkvæmdir verði þar
á staðnum að þessum aðiljum forn-
spurðutn. Ráðuneytið og biskup reyni
í sameinihgu að prýða staðinn eftir
föngum.
í þriðja lagi leggur biskup til, að
prestseturshús verði endurreist bæði
að Skálholti og Hólum, og verði því
þessi fornu biskupssetur ekki ann-
exíustaðir lengur. Jafnframt sé at-
hugað, hvort ekki væri tiltækilegt, að
þessum framkvæmdum loknum, að
vígslubiskuparnir tveir ættu setur á
þessum stöðum. — Mbl. 8. sept.
Bœndur og vinnumenn þeirra
Hafi bœndavinna yðar minkað
við aðkomu vetrar, er yðar þörf
annarsstaðar við nauðsynleg störf
Nú er hæfía á að nauðsynleg síörf í þágu
hinnar canadisku stríðssóknar leíjist
vegna manneklu. Meðal þeirra fáu staða,
þar sem aðstoðar er von er frá bænd-
um, og vinnumönnum þeirra, sem geta
tekið að sér hærri forgangs-atvinnu í
haust og vetur meðan minna er annríki
á búgörðum. Mörgum mikilvægum kröf-
um þarf að sinna við framleiðslu skóg-
arafurða, málmtekju, frágang matvæla
og viðhald járnbrauta. Ef þér eruð við
búskap, og eigið heimangengt haust og
vetur, ættuð þér að sinna þessari al-
þjóðlegu áskorun.
Bændur, sem taka að sért þessi nauð-
synjastörf, fá að fara heim þegar þörf
krefur. Einnig þeir, sem hafa fengið
frestun samkvæmt herútboðslögunum,
fá áframhaldandi frestun við áminst
nauðsynjastörf meðan hægast er um á
búgörðum.
Gefið yður fram NÚ ÞEGAR.
Leitið fullkominna upplýsinga hjá:
Næstu atvinnu- og Selective Service
skrifstofu, eða
Næsta umboðsmanni búnaðardeildar
fylkisstjórnar, eða
Framleiðslunefnd bændasamtaka í
nágrenninu.
NATIONAL SELECTIVE SERVICE
DEPARTMENT OF LABOR
HUMPHREY MITCHELU, A. MAC NAMARA,
Minister of lMt>our Director, National Selective Service
B.C.A.S. 1
5 *
"SURE HE’S OUT O’ SORTS ^HE’S THE
OISILV CITIZEM IN SUDDS CORNER WHO(
HASN'T ÖOT A VICTORY BOND l"

íslenzka ríkið sýnir
amerískum lækni
viðurkenningu
Sendisveit Bandaríkjanna hefir mót-
tekiS frá utanríkismálaráöuneyti ls-
lands fallega skrautritaö skjal, sem
senda skal John L- Barrett, liösfor-
ingja í læknadeild Bandaríkjahersins.
Skjaliö er viöurkenning til Barretts
liðsforigja fyrir aðstoð hans við
undirbúning og uppsetningu nýrra
tækja í landsspítala íslands.
Skjalið er undirritað af ríkisstjóra
og forsætisráðherra. Þar er Barrett
liðsforingja vottaö þakklæti fyrir
aðstoð hans við undirbúning á nýrri
röntgen-stofu í sjúkrahúsinu, og við
uppsetningu hinna margbreyttu og
viðkvæmu tækja. Skjalið, sem er
litað og skrautritað, er inn bundið í
fallega leöurkápu.
Sendisveitin hefir beðiö yfirmann
setuliðs Bandarikjanna á íslandi aö
sjá um afhedingu skjalsins.
300 nýbýlí á sex árum
Frá því á miðju ári 1936 og
til ársloka 1942 hafa 300 nýbýli
verið viðurkennd og styrkt úr
ríkissjóði. Framlag Nýbýla-
sjóðs til hvers býlis hefir verið
3500 kr. óafturkræfur styrkur og
3500 kr. lán.
Flest nýbýlin hafa verið reist
í Suður-Þingeyjarsýslu. Eyja-
fjarðarsýslu og Árnessýslu. Af
þessum 300 býlum hafa 82 verið
byggð að öllu leyti á óræktuðu
landi, 106 hafa verið mynduð
við jarðhitaskiptingu, 66 eyði-
býli hafa verið byggð upp, 31
nýbýli hafa notið styrks, en eru
eldri en frá 1936 og 15 býli eru
raunverulega endurbyggingar.
Var í síðasta tilfellinu aðeins um
tvennt að ræða, annaðhvort að
fólkið flytti burt af jörðunum
og þær legðust í auðn, eða veúa
einhverja aðstoð til endurbygg-
ingar bæjarhúsa.
Vísir 28. ágúst.
Dánarfregn
Mánudaginn 20. sept. andaðist
Málfríður Eastman á heimili
sínu í Grafton N. D. Hafði hún
undanfarið verið lasburða og
heilsutæp. En hún veiktist hast-
arlega um þessar mundir og dó
næsta snögglega. Málfríður
fæddist í Búðardal á íslandi, 26.
maí 1870. Foreldrar hennar dóu
þegar hún var í æsku; en hún
fluttist til Ameríku árið 1887, og
kom til Winnipeg. Gifti$t hun
árið 1889, Elíasi Eastman. Til
Grafton fluttu þau hjónin árið
1890, og þar bjó hin látna ávalt
síðan. Þeim Elíasi og Málfríði
varð 7 barna auðið. Dó eitt í
æsku en hin 6, 3 synir og 3 dæt-
ur, lifa móður sína. Eru þau nú
öll flutt frá Grafton. Barnabörn
Málfríðar eru átta, og ein systir
á Islandi lifir hana. Elías East-
man andaðist árið 1923.
Hin látna var velgefin kona,
vinföst og trygglynd. Hún var
trúkona og trúrækin. Málfríður
var ástrík eiginkona og móðir
og naut mikillar ástúðar af eigin
manni og börnum. Hún var heim
ilisrækin og trygg við heimili
sitt ávalt.
Málfríður var jarðsungin frá
heimili sínu og kirkju Norska
lúterska safnaðarins í Grafton
N. D. Og var lögð til hvíldar við
hlið eiginmanns síns í Grafton
grafreit. Séra H. Sigmar frá
Mountain, jarðsöng*
Bur Bonds!
CTORY LOAN
Spccd The Victory!
You’d give everything you own right now to
see "Axis Surrenders!” flashing across the
headlines. That news flash is coming. It’s
coming soon. How soon, depends on you. The
way to Victory is clear. Our boys are smashing
the enemy. But they need your help — your
purchases of 5th Victory Loan Bonds — to
speed their triumph, to give them that last
extra ounce of power. They’re doing the
fighting: you do the lending, for Victory and
their quick return.
This Advertisement Sponsored by
WINNIPEG HYDRO
55 PRINCESS ST.