Lögberg - 21.10.1943, Blaðsíða 6

0
6
Spádómur
Eítir E. Beskow.
Inga var óánægð með hlutskifti sitt í lífinu.
Hún þráði eitthvað, Sem gæti breytt öllu til
batnaðar fyrir sig. Því hún var enn þá svo
mikið barn, að hún hélt, að öll breyting hlyti
að vera til hins betra.
Hina raunverulegu foreldra hafði Inga aldrei
þekt. En hún átti fósturforeldra, sem höfðu
tekið hana að sér nýfædda. Þá voru þau sjálf
barnlaus. En síðan höfðu þau eignast börn, og
með þeim hafði það komið, sem gerði hið við-
kvæma hjarta Ingu litlu biturt: mismunurinn
á þeim og henni. í raun og veru var enginn
mismunur gerður á þeim. En skaplyndi Ingu
var þannig, að hún gerði mikið úr öliuv sem
hugsast gat að væri skakt og leitaði eftir ástæðu
til óánægju. Á unglegu andliti hennar var stöð-
ugt óánægjusvipur, er bar vott um mjög slæma
skapsmuni.
Hún var þó ekki svo mjög að hugsa unuhið
yfirstandandi, þar sem hún nú gekk eftir veg-
inum, er lá til húss spákonunnar. Það var fram-
tíðin með öllum sínum möguleikum, sem hún
nú hugsaði um og sá í hillinglim. Hún hafði
barnslega trú á það, að framtíðin yrði bjartari
en hið yfirstandandi, og að hún mundi bera
í skauti sér alt það óákveðna, sem hún óskaði
eftir. Inn í þetta óþekta vildi hún endiíega fá
að skygnast. Og þar sem hún gat ekki sjálf
lyft blæju framtíðarinnar, fór hún til spákonu.
Það var engin ástæða til að Inga viltist, því
svo greinilega hafði henni verið sagt til vegar.
Fyrst átti hún að fara yfir brúna, svo með
fram ánni vinstra megin, síðan milli tveggja
bóndabæja, svo í gegn um hlið inn í kúahagann
og að endingu gegnum annað hlið og inn í skóg-
inn, þar sem hún átti stöðugt að halda til vinstri
handar. Stígirnir í skóginum voru margir og
gátu verið verið villugjarnir. En héldi hún altaf
til vinstri, var henni sagt, kæmi hún að bæ við
enda fjallsins. Þar á bænum var gömul kona,
sem sagt var að gæti spáð í spil. Nú var Inga
á leiðinni til hennar, til að sjá inn í framtíð-
ina, er hún þráði svo óstjórnlega mikið. Hún
fór eftir þeim leiðbeiningum, sem hún hafði
íer>gið. Inní í skóginum hélt hún trúlega til
vinstri handar. Henni fanst vegurinn langur.
Líklega hefir henni fundist hann lengri vegna
þess, að hún var hrædd um að villast. Henni
fanst hann langur og erfiður, eins og vegurinn
inn í hina heillandi framtíð. —
En að endingu náði hún takmarkinu. Það
var mjög lítið hús, með ofurlitlum trjágarðr í
kring. Eiginlega var það ekki við ána. Inga
varð glöð yfir að sjá húsið, þó lítið væri. Og
enn þá glaðari varð hún, þegar hún sá gömiu
konuna sitja á bekk fyrir utan húsið, því að sú
gamla leit einmitt út fyrir að geta spáð.
Inga opnaði rauðmálaða hliðið og gekk til
gömlu konunnar. Hún gleymdi að heilsa áður
en hún sagði til erindis síns. Líklega hefir það
verið af áhuga fyrir að vita forlög sín.
Gamla konan leit á Ingu og las í andlitsdrætti
hennar. Hin hyggnu augu hennar höfðu skygnst
inn í misjöfn kjör mannanna og lesið í mörg
ólík andlit. Á þann hátt hafði þroskast hjá
henni meðfæddur hæfileiki til að sjá og skilja
margt, sem fer fram hjá fólki yfirleitt.
— Hvers vegna vilt þú vita forlög þín?
— Hvers vegna? Bara af því eg vil vita þau.
Það er svo margt. sem eg vil vita.
— Seztu hérna við hliðina á mér. Svo getum
við talað dálítið saman um forlögin.
Inga settist.
— En spilin? sagði hún spyrjandi.
— Eg spái ekki í spil, heldur í andlitsdrætti.
— Vdrður það líka rétt?
— Miklu réttara. Sittu svoleiðis, að eg sjái
framan í þig.
Inga settist þannig, en henni leið illa undir
hinu rannsakandi augnaráði gömlu konunnar;
hennar eigin augu reikuðu. Af einhverjum á-
stæðum hafði hún ekki góða samvizku frammi
fyrir þessu hyggna og sjáandi augnaráði. Hún
skildi þó ekkert í því, þar sem að hún gat ekki á-
sakað sig fyrir neitt. Því alt, sem var öðru vísi en
það átti að vera, var kringumstæðunum að
kenna, en ekki henni. Þar að auki var það fram-
tíðin og ekkert annað, sem spákonan átti að sjá.
— Hm, hm, sagði gamla konan, eins og hún
uppgötvaði nokkuð og Inga fyltist eftirvæntingu.
— Þú ert óánægð með tilveruna, sagði sú
gamla.
Það fanst Ingu hún hafa vitað áður — ekki
hafði hún komið til að heyra það.
— En þú hefir enga ástæðu til að vera óá-
nægð, bætti gamla konan við.
Það var nýtt fyrir Ingu. Hver hafði ástæðu
til að vera óánægður, ef ekki hún?
Gamla konan tók hina hvítu og mjúku hönd
Ingu litlu í sína grófu hönd og horfði á hana.
LOGBERG, FIMTUDAGINN 21. OKTÓBER 1943.
— Þessi litla hönd þarf ekki að vinna mikið,
sé eg. Einhver vinnur fyrir þér og gefur þér
alt, sem þú þarft með.
—Það gerir fóstri minn, sagði Inga, óþolin-
móð eftir að fá lokið þessu tali um það, sem
hún þegar vissi. Segðu mér eitthvað um fram-
tíðina.
— Við komum að því smám saman. — Heldur
þú að framtíðin komi fljúgandi til okkar, án
nokkurs samhengis við það yfirstandandi. Þá
hefir þú ekki enn þá lært stafróf framtíðarinn-
ar, enda þótt þú hafir að líkindum lifað í seytján
ár.
— Eg er seytján og hálfs árs.
Gamla konan kinkaði kolli.
— Seytján ára Það er vorið. Það er mikið
líf í vorinu, og þú skalt ekki halda að sumarið
komi á annan hátt en úr vorinu. Blóm hnappar
vorsins verða blóm sumarsins og ávöxtur hausts-
ins. Eigi eg að geta sagt nokkuð um sumar
framtíðar þinnar, verð eg að þekkja eitthvað af
því, sem falið er í blómhnöppunum fyrir fram-
an mig.
Inga fór nú að skilja, hvað vakti fyrir gömlu
konunni og ásetti sér að sætta sig við þessa sein-
látu og undarlegu aðfcrð hennar við að spá.
Spákonan hélt áfram, þar sem hún hafði hætt:
— Jæja, svo fóstri þinn vinnur fyrir þér og
gefur þér það, sem þú þarft með. En fóstra þin,
kennir hún þér ekki einhverja gagniega hluti?
— Hún kennir mér að sauma og líta eftir
bömum og þess háttar. Það er alt svo leiðin-
legt.
— Færð þú ekki að læra fleira? Gengur þú
ekki í skóla?
— Til allrar hamingju var eg nú laus við
hann í vor. Mér finst leiðinlegt að læra.
— Hvað finst þér þá skemtilegt?
— Svo margt annað, en það fæ eg ekki. En
heyrið þér, það eruð þér, sem spyrjið, en eg scm
svara. Á það ekki að vera gagnstætt?
— Nú er það mitt að spyrja, en bráðum getum
við haft verkaskifti á því.
— Jæja, spyrjið þér þá! sagði Inga, sem enn
þáæinu sinni lagði bönd á óþolinmæði sína.
Kamla konan leit niður eftir óþroskuðum lík-
ama Ingu litlu, og athugul augu hennar upp-
götvuðu sitt af hverju. Hún sá Ijósbláa silki-
bandið um hálsinn, hr.ýtt í slaufu undir öðru
eyranu, sá beltið vera hert alt of mikið að mút-
inu og hún sá mjóu, þunnu skóna klemma litlu
íæturna. einu orði sagt, hún sá margt, sem bar
vott um barnalegan hégómaskap.
— Þér þykir gaman að vera í fallegum fötum?
— Já, þykir ekki öllum það?
— Þér þykir meira varið í að fötin klæði þig
vel, heldur en að þau séu sterk og hlý?
— Já, auðvitað, Það versta sem eg veit, eru
ljót föt, og ef þau endast lengi, þá fæ eg svo
sjaldan ný.
Gömlu konunni fanst nú hún hafa spurt nóg.
Hún horfði á Ingu með íhugunarsvip, en augu
hennar lýstu jafnframt meðaumkun.
— Svo þig dreymir um framtíðina. — Hvað
viltu vita um hana?
Það færist líf í Ingu. Loksins fékk hún að
spyrja. Það var bara svo mikið, sem hún viidi
vita. Á endanum gat hún komið því saman í
eina spurningu:
— Verð eg hamgingjusöm?
— Hvað kallar þú hamingju?
Inga varð aftur að íhuga, hvað hún átti að
segja. Það var nokkuð, sem hana langaði tjl að
spyrja um, en hún kom sér ekki að því að gera
það beinlínis, heldur fór í kringum það.
— Fæ eg það, sem eg óska mér?
—Það getur vel verið að þú fáir það, sem þú
óskar eftir. En þú verður tæplega hamingju-
söm fyrir það.
— Hvers vegna ekki?
— Vegna þess að þú kant ekki enn þá að óska.
— Kann eg ekki að óska? Jú það kann eg
sannarlega. Er það væri nóg að bara óska, þá
yrði eg áreiðanlega hamingjusöm.
— Þú kant ekki að óska, hélt sú gamla áfram,
vegna þess að þú veizt ekki, hvers þú þarfnast.
Þú óskar ekki hins rétta.
-— Hvers á eg þá að óska?
— Ekki að fá það, sem þú óskar þér, heldur að
óska eftir því, sem þú færð. Því það er það
bezta.
Með undrun í bláu augunum sínum leit Inga
á gömlu konuna. En hún svaraði þessu undar-
lega ráði engu orði.
— Giftist eg bráðum?
Nú bar hún djarflega upp þá spumnigu er
hún rétt áður var of feimin til að koma fram
með.
— Viljir þú endilega giftast fljótlega, þá getur
það sjálfsagt orðið, því þú hefir ýmislegt til að
bera, sem karlmönnum geðjast að.
Inga roðnaði af ánægju yfir hólinu og varð
nú djarfari að spyrja.
— Verður það af mikilli ást?
— Það er mjög vafasamt, held eg, ef þú giftir
þig fljótt.
—Sú, sem álítur það vera sjálfsagt að aðrir
vinni fyrir henni og gefi henni alt, sem hun
þarfnast, og sem ekki þakkar fyrir það, heíir
vanþakklátt hjarta, og í slíku hjarta rúmast ekki
mikil ást.
• f
— En verð eg elskuð af manninum mínum?
spurði Inga, sem ekki vildi fá áminningar, heldur
bara heyra um forlög sín.
— Það er til margs konar ást. Það er til ást,
sem líkist loga í spónum, brakandi sskjótt. Það er
líka til önnur ást. Hún er líkari loganum í viðn-
um, björtum og hlýjum, sem vermir og brennur
hægt út.
Inga var ekki hrifin af þessári samlikingu.
Hún óskaði einmitt eftir slíkri ást, sem blossaði
upp, en henni geðjaðist ekki að því, að hún
skyldi slokna fljótt.
— Hvernig á eg að fara að því að verða elskuð?
— Til þess að verða elskuð með þeirri ást,
sem brennur hægt út, þarft þú að líkjast viðn-
um: hafa það-í þér, er nær ástinni.
Ingu fanst svarið ónákvæmt. En hún skildi
það samt betur en hún vildi láta uppi. Þess
vegna sneri hún talinu að öðru.
— Verð eg rík?
— Sú er ekkert vill læra og sem finst öll vinna
vera leiðinleg, getur ekki aflað sér auðæfa.
— En getur maðurinn minn ekki verið ríkur?
— Auðæfi renna úr greipum letingja og fljuga
frá þeim, er elska óhóf og hégóma.
Ingu fanst, að svörin yrðu verri og verri. Átti
alt að ganga henni svo illa? Það kom enn þá
stærri ólundarstútur á hana, heldur en venju-
legá, og augnaráð hennar var í senn þrjósku-
fult og biðjandi.
— Þarf eg þá alt af að sitja heima og vera
höfð út undan.
— Heimili þitt getur þú auðvitað yfirgefið.
En þér mun alt af finnast þú vera höfð út undan,
meðan þú krefst mikils af öðrum.
— Það er alt svo slæmt og leiðinlegt, sem þér
segið mér, sagði Inga grátandi.
Hún þurkaði tárin úr augunum með öðru
handarbakinu. Hina höndina krepti hún reiði-
lega á kjöltu sinni. Þessa knýttu hönd tók nú
gamla konan milli beggja handa sinna og klapp-
aði henni hægt, meðan hún talaði.
— Það, sem eg hefi sagt þér um framtíðina,
er alls ekki óafturkallanlegt. Eg hefi aðeins
sagt það, er mér finst trúlegast að verði, ef alt
það, sem eg sé í þessum blómhnapp fær að
þroskast í friði. En framtíðin getur orðið öll
önnur. Þú gleymir því, litla vina mín, að fram-
tíðin er ekki eitthvað, sem er laust við okkur.
Framtíðin verður aú mikþu leyti eins og við
erum sjálf.
— Hvernig á eg þá að vera, til þess að eg geti
orðið hamingjusöm í framtíðinni? spurði Inga.
— Lifðu ekki í dreymdri framtíð, heldur í líð-
andi stund og vertu það í sál og hjarta, sem þú
ert enn þá að árum til að skynsemi: barn.
— Barn! hrópaði Inga og sneri upp á sig.
Eg vil ekki vera barn lengur, eg vil verða stór.
Eg er líka þegar fullvaxin, seytján ára.
— Stór verður enginn í andlegum skilningi,
án þess að verða sem barn. Barnslundin er
hin mesta auðlegð og bezta trygging fyrir ham-
ingju, því barnanna er himnaríkið.
Inga þagði. Hún var undrandi yfir þeirri
stefnu, sem samtalið hafði tekið. Það hefði henni
aldrei dottið í hug, að spákona talaði um himna-
ríkið.
Skyldi hún annars hafa farið á annan stað
en hún hafði ætlað sér. Hún leit í kringum sig
og sá, hvað alt var lítilfjörlegt til að geta kallast
bóndabær. Svo var þetta hún líka ekki við
fjallsendann heldur fyrir neðan það.
— Er ekki annar bær lengra uppi í fjallinu?
— Jú, tuttugu mínútna gang héðan.
— Þar býr spákonan, er það ekki? spurði Inga
með vaknandi áhuga. Þegar hún las svarið í
andliti gömlu konunnar, stóð hún strax á fætur.
— Hvers vegna sögðuð þér mér það ekki strax,
að það voruð ekki þér, sem kynnuð að spá. Það
var ljótt að gabba mig svona.
— Eg hefi ekki gabbað þig, en sú sem þú ætlac.
að fara til mun gabba þig. Það, sem eg hefi
sagt er satt, en það, sem hún segir þér er ekki
satt. En því miður, þú munt heldur vilja hlusta
á ósannan spádóm, sem lofar þér gulli og græn-
um skógum, er þú aldrei færð, heldur en á sann-
an spádóm, sem ísar þér innri veginn til ham-
ingjunnar. En mundu að minsta kosti það,
sem eg hefi sagt og hugsaðu öðru hvoru um það.
Rödd gömlu konunnar var svo mild og vin-
gjarnleg að Inga viknaði. Þegar hún rétti henni
höndina til kveðju, bað hún hana að fyrirgeía
sér fljótfærnis orðin.
— Eg skil, að þér meintuð það vel, sagði hún.
Inga gekk frá býlinu upp eftir fjallinu. Hún
hitti réttu konuna, og nú var spáð þannig fyrir
lngu, að augu hennar ljómuðu og kinnarnar
brunnu. Það voru margir herrar ástfangnir og
afbrýðissamir. Þar voru peningar og skemti-
iegir viðburðir, stór arfur, langar ferðir, gjafir
og samkvæmi. Mest var þó af ást. Svörtu “döm-
urnar þýddu auðvitað afbrýðisamar og öfund-
sjúkar konur, sem með öllum brögðum snum
gátu þó ekki kastað skugga á hina miklu ham-
ingju Ingu litlu. Auðvitað kom svo sá útvaldi
með trúlofun og giftingu og mikla hamingju
Þessi spádómur var Ingu að skapi. Þegar hún
hélt af s\að heimleiðis, var hún alveg frá sér
numin af ánægju, eins og hún hefði fengið ait,
sem henni var spáð.
Á heimleiðinni fór hún aftur fram hjá býl-
inu. Gamla konan var enn þá úti í garðinum
og dútlaði við blómin sín. Víst var hann fallegur
garðurinn gömlu konunnar, þó lítill væri, og
ljómandi vel hirtur var hann. Inga leit alla til-
veruna velvildaraugum vegna hinnar miklu ham
ingju, er hún hugði sig eiga í vændum. Hún nam
staðar fyrir utan garðinn og studdist fram á
rauðmálaða grindverkið.
— Blómin dafna vel hér, sagði hún.
— Já, þau kunna því vel, að dundað sé við
þau, enda get eg nú orðið lítið annað, en þess
vegna fer þeim líka vel fram, svaraði gamla
konan. Hún stóð fyrir framan rósatré, er bar
tvær gular rósir. Önnur var útsprungin, en hin
var enn þá hnappur. Hún sleit hina síðar nefndu
af og gaf Ingu hana.
— Kærar þakkir. En er það ekki synd, að slíta
knappinn af?
— Blómin eru til þess að gleðja, og þar sem
þú sjálf enn þá ert knappur, fanst mér það eiga
svo vel við, að gefa þér þenna knapp. Hann
springur út og visnar síðan. En hvað gerir það
til, ef hann getur vakið gleði með hinu stutta
lífi sínu.
Það lá eitthvað sérstakt í orðum gömlu kon-
unnar og Inga skildi það. En hún gerði aðra
kröfu til lífsins.
— Maður lifir þó líklega til að njóta gleðinn-
ar líka, sagði hún.
— Það er til tvenns konar gleði: hin forgengi-
gengilega og hin óforgengilega, sagði gamla
konan.
Inga reigði höfuðið þrjóskulega, því hún skildi
það vel, að sú von er spádómurinn lét rætast,
var einmitt vonin um forgengilega gleði. Hin
óforgengilega gleði hafði ekkert aðdráttarafl
fyrir hana.
Gamla konan stóð þarna meðal blómanna
sinna og horfði á Ingu með hinu glaðlega og
blíða augnaráði sínu.
— Þegar þú hefir komist að raun um að sú
gleði sem þú nú sækist svo mjög eftir er for-
gengileg, þá mundu það, að til er óforgengileg
gleði og leitaðu hennar.
Inga flýtti sér að kveðja því henni var ekki
mikið gefið um áminningar. Hún þakkaði aftur
fyrir rósina og hélt svo af stað heimleiðis gegnum
skóginn. Það var komið kvöld og farið að
&kyggja. Inga gekk sem í draumi, hugsandi um
spádóminn, sem þó hafði þegar mist mikið af
ljóma sínum. En seinna, löngu eftir að hún
hafði gleymt honum, komu henni í hug síðustu
orð gömlu konunnar, um hina óforgengilegu
gleði. Því sannleiksorð eru varanleg, þó innan-
tóm orð verði að engu.
O. K.