Lögberg - 23.12.1943, Side 2

10 -
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 23. DESEMBER 1943
Hátíða Kveðjur
MACDONALD
SHOE STORE LTD.
492—4 MAIN STREET
“You Are As Young As Your Feet”

Gleðileg Jól og Farsælt Nýár
ra Eill allra fullkomnasia hljóðfærahús Winnipegborgar

383 PORTAGE AVE
UD
WINNIPEG, MAN.

Góðvíld manna
á meðal
Við hátíðir þær, sem nú fara í hönd, stefna allar
óskir til þeirra þjóða, er berjast fyrir lýðréttindum
í heiminum.
Vér ölum þá ósk í brjósti, að norrænar þjóðir
endurheimti brátt frelsi sitt, og taki að nýju tignar-
sess sinn á sviði mannfélagsforustunnar.
Samvinnustefnan í þessu landi, stendur í djúpri
þakkarskuld við hið norræna fólk, sem hér á bú-
setu, og með það í huga flytja Canadian Wheat
Pool samtökin því innilegar jóla og nýársóskir.
Canadian Co-operative Wheat
Producers Limited
MANITOBA POOL ELEVATORS LTD., Winnipeg, Man.
SASKATCHEWAN WHEAT POOL. Regina. Sask.
ALBERTA WHEAT POOL, LTD, Calgary. Alla.
INNILEGAR JÓLA- OG NÝARSÓSKIR!
Roberts & Whyte Ltd.
Sargent og Sherbrook
Sími 27 057
KAUPIÐ-LESIÐ-BORGIÐ LÖGBERG
Grundvallarrit um íslenzka menningu
Efiir prófessor Richard Beck.
Arfur íslendinga. Sigurður Nordal: íslenzk
Menning. Fyrsia bindi, 360 bls. Mál og Menn-
ing, Reykjavík, 1942.
Síðan það varð hljóðbært, að
dr. Sigurður Nordal hefði í smíð-
um mikið rit um menningarsögu
íslands, hafa þeir vafalaust verið
margir, sem beðið hafa útkomu
þess með eftirvæntingu. Og nú
er fyrsta bindi þessa margum-
rædda rits fyrir nokkru komið í
höfn, en það kom á bókamark-
aðinn laust fyrir jólin í fyrra.
Nefnist það íslenzk menning. og
er eins og til stóð fyrsta bókin af
hinu stórfellda ritverki Arfur ís-
lendinga, sem Bókmenntafélagið
Mál og Menning hefir ráðist í að
gefa út. Samkvæmt greinargerð
ritstjóra útgáfunnar, Kristins E.
Andréssonar magisters, koma
framhaldandi rit safnsins út eins
fljótt og ástæður leyfa, en 4>að
er öllum auðskilið mál, hverjum
vandkvæðum útgáfa bóka er háð
nú á tímum.
Er þá skemmst frá því að
segja, að íslenzk menning Sig-
urðar Nordals verður áreiðan-
lega hið mesta grundvallarrit,
er samið hefir verið enn sem
komið er um íslenzka menn-
ingu, og mun lengi til þess vitn-
að; í reyndinni er hér um að
ræða fyrstu samfellda menning-
arsögu hinnar íslenzku þjóðar, þó
að ýms önnur merk rit og þörf
hafi áður um það efni verið rit-
uð, eða um einstakar hliðar þess.
I ítarlegu forspjalli og snjöllu
að sama skapi gerir höfundur
grein fyrir því, hvernig þessi bók
hans er til orðin og Jivað sér-
staklega vaki fyrir honum með
henni. Kemur þar glöggt í ljós,
að hún hefir eins og hann sjálf-
ur segir verið lengi í smíðum,
enda ber hún þess hvarvetna vott,
að efni hennar er þaulhugsað og
grandskoðað frá mörgum sjónar-
miðum, og málmur málsins sorf-
inn og fágaður, svo að þar sér
hvorki hrukku né blett á.
Má hiklaust segja, að þetta
stórbrotna og sérstæða rit verði
æfistarf höfundar, og að fyrri
rannsóknir hans og ritstörf, sem
jafnan hafa borið svip fágætrar
ritsnildar og fræðimennsku, hafi
beint og óbeint verið undirbún-
nigur þess og aðdragandi. Kunn-
ugt er einnig, að hann lítur sjálf-
ur á bók þessa sem aðal verk
sitt. Fórust honum þannig orð
um það atriði í athyglisverðu
samtali við Morgunblaðið í Rvík
í tilefni af útkomu bókarirmar
(20. des 1942);
“Þegar eg lít yfir farinn veg,
get eg ekki annað sagt, en eg
hafi unnið að þessari bók alt frá
því eg komst til vits og ára. Þar
leitast eg við að draga saman það
helsta, sem eg þykist hafa reynt,
séð, lesið og lært um þjóðina,
sögu hennar, sérkenni og menn-
ingu.”
I þessu viðtali tekur höfundur,
sem dvalið hefir langvistum er-
lendis, það einnig fram, að bókin
sé upprunalega hugsuð handa út-
lendingum og fer um það eftir-
farandi orðum: “Mér var ekki
aðeins metnaðarmál að fá er-
lenda kunningja mína og áheyr-
endur til þess að viðurkenna gildi
íslenzkra menta og menningar,
bæði frá fyrri og síðari öldum.
Eg lærði sjálfur á því að vinsa
úr handa þeim og setja það fram.
Þá skildi eg fyrst til hlítar, hví-
líkt ævintýri, fjarstæða, skop-
leikur, sorgarleikur og hetjuóður
saga íslendinga hafði verið og
er.”
Frekari grein gerir Nordal fyr-
ir þessu sjónarmiði sínu í for-
spjalli bókarinnar og segir þar
meðal annars: “Eg stóð í vörn og
sókn í senn, dró allt það saman,
sem mér hugkvæmdist til þess
að sannfæra umhverfi mitt um
tilverurétt íslendinga, að vert
væri að vita meira um þá og
virða þá betur en gert væri.
Auðvitað þóttist eg hafa leyfi til
þess að leita að hinu verðmæt-
asta og lýsa því, en sleppa mörgu
sem miður fór, af því að það
var ekki frásöguvert. Samt
reyndi eg að láta þessa aðstöðu
aldrei leiða mig í þá freistni að
stæra íslendinga heimskulega í
samanburði við aðrar þjóðir né
mæla tveimur tungum, svo að
eg lofaði neitt, sem mér þótti
ekki lofsvert, né drægi of mikið
undan.
“Manni er vitanlega gagnslaust
að reyna að telja öðrum trú um
það, sem hann trúir ekki sjálfur,
enda er til lítils að vinna að
hljóta viðurkenningu þeirra, sem
kunna ekki að greina falsaða
mynt frá ófalsaðri. Þess vegna
varð þessi viðleitni til málsvarn-
ar fyrir gildi og tilverurétti Is-
lendinga hreinsunareldur fyrir
ættjarðarást mína, sem hafði til
þessa verið bæði fátækleg og í
molum.
Athyglin beindist frá landinu
að þjóðinni, hinni líðandi og
stríðandi þjóð, fyrr og nú. Það
var málstaður hennar, ekki jökla,
fossa og dala, sem varð að halda
fram og reyna að skilja. Ef eg
gæti ekki elskað þessa þjóð, eins
og hún var nú og hafði verið á
öllum öldum, með kostum henn-
ar og göllum (og það er alt ann-
að en elska gallana sjálfa), fannst
mér eg vera ættjarðarlaus, ekk-
ert hafa að verja, engin skilyrði
til varnar. Það varð að hafa það,
þó að þessi ást gæti ekki orðið
eins draumsæ og á fegurð lands-
ins eða ljóma fornaldarinnar.
Eg varð að spyrja þess alveg
hreinskilningslega, hvort Islend-
ingar væru ógæfuþjóð og ógæfa
að vera fæddur meðal þeirra.
Málaflutningsmaður má aldrei
heimta meira en réttlæti. Sé það
réttlátt, að aðrar þjóðir meti Is-
lendinga nokkurs og gefi þeim
gaum, hlýtur það að vera vegna
einhvers annars en illra örlaga.
Tómt volæði er aðeins aumkun-
arvert. Árangurslaus barátta er
of tilbreytingarlaust söguefni. En
hafi eitthvað, sem verðmætt er,
myndazt við baráttuna, þrátt fyr-
ir hana eða vegna hennar, verð-
ur að spyrja, hvað það vegur
fyrir þjóðina sjálfa á móti því,
sem hún hefir þolað. Er nokkurt
æðra réttlæti í því öllu saman.
Þetta er spurning, sem getur
leitt á marga óravegu og von-
laust er að svara til hlítar. En
ekki varð hjá því komist að bera
hana upp.”
Riti þessu er því um annað
fram ætlað að verða íslenzku
þjóðinni leiðarljós til aukinnar
sjálfsþekkingar og heilbrigðara
sjálfsmats; en slíkrar leiðsagnar
er henni sérstök þörf á þeim
tímamótum, sem hún stendur nú
á, og tekur það einnig til ís-
lendinga hér í landi. Annars er
tilgangi bókarinnar best lýst í
þessum orðum höfundarins sjálfs:
“Eg vildi, að hún væri ný
Crymogæa, málsvörn íslendinga
út á við á tímum óvenjulegs
vanda og háska, —greinargerð
fyrir dýrmætasta menningararfi
þeirra, þar sem hismi væri skilið
frá kjarna, — skoðun nútíðar-
meina í ljósi örlaga þeirra frá
upþhafi, — leiðarvísan um liðna
reynslu fyrir þá, sem vilja hugsa
um samtíð og framtíð, hvað þjóð-
in á bezt, þarfnast, skortir helzt,
— um hlutverk hennar, takmörk
og takmarkanir. Eða með öðrum
orðum: bókin er hugleiðing um
▼anda þess og vegsemd að vera
íslendingur nú á dögum, studd
við þá þekkingu á forlíð þjóðar-
innar, sem höfundur hefur getað
aflað sér og lalið mestu varða.
(Leturbr. höf.).
Að vísu bætir höfundur því við,
að þau ummæli hans séu ekkert
fyrirheit um, að hugleiðingin nái
Vði óskum öllum íslendingum
gleðilegra jóla og farsæls nýárs!
Verzlum með allar tegundir af
málningavörum og veggjapappír.
ASGEIRSON’S PAINT & WALLPAPERS
698 SARGENT AVENUE — SÍMI 34 322
HÁTÍÐAKVEÐJUR TIL ÍSLENDINGA
með þökk fyrir góð viðskifti-
Baldwin’s Service Station
COR. SARGENT & MARYLAND ST.
GLEÐILEG JÓL OG FARSÆLT NÝÁR!
Föt hreinsuð, pressuð, og allar viðgerðir fljótt og vel
af hendi leystar.
ENGLISH TAILOR SHOP
795 SARGENT AVE. SÍMI 25 160
Innilegar jóla og nýársóskir
til vina og viðskiptavina
Bjornsson Book Store
702 Sargenl Ave., Winnipeg
Án skrums og skjalls,
en í fylstu einlægni—
GLEÐILEG JÓL
»8
GÆFURiKT NÝÁR
HollinsCorth & Co. Limited
Nafnið sem táknar
TÍZKUSNIÐ — EFNISGÆÐI — KJÖRKAUP
Jóla og nýársóskir til íslenzkra viðskiptavina!
BRIGKMAN S CONFECTIONERY
664 SARGENT AVE.
SÍMI 37 673
:=Tl
Látið ekki tækifæríð ganga
úr greipum yðar!
Verzlunarmenntun er ómissandi nú á dögum, og
það fólk, sem hennar nýtur, hefir ætíð forgangs-
\
rétt þegar um vel launaðar stöður er að ræða.
Það margborgar sig. að finna oss að máli, ef þér
hafið í hyggju að ganga á verzlunarskóla; vér
höfum nokkur námskeið til sölu við frægustu og
fullkomnustu verzlunarskóla vestan lands.
The Columbia Press Limited
Toronlo og Sargent, Winnipeg
I-