Lögberg - 17.08.1944, Blaðsíða 8

8
Úr borg og bygð
Mr. J. W. Norman frá Fosston,
Minn., kom til borgarinnar
snögga ferð á laugardaginn, var
í heimsókn til föður síns J. H.
Norman og stjúpmóður sinnar
Mrs. Norman, 623 Agnes St.
•
Mr. Soffónías Thorkelsson rit-
höfundur og verksmiðjueigandi,
kom heim s. 1. laugard. úr mán-
aðarferðalagi um Austur Cana-
da; hafði hann farið alla leið
austur til Quebec, og ferðast því
nær einvörðungu eftir vötnum og
fljótum; lét Mr. Thorkelsson hið
bezta af ferð sinni, og dáði mjög
hina margbrotnu náttúrufegurð
eystra á þessum tíma árs.
•
Árni Björnsson, vistmaður á
Betel, Árnesingur að ætt, um
langt skeið bóndi við Reykjavík
P.O. Man., andaðist að Betel,
þann 9. þ. m., merkur maður og
hinn ágætasti drengur. Hans
mun verða minst nánar síðar.
Gjafir í byggingarsjóð Bandalags
lúterskra kvenna.
Mrs. C. O. L. Chiswell, Wpg.,
$10.00. Mr. og Mrs. Einar Sig-
valdsson, Baldur, Man., $5.00.
Með kærum þökkum til gef-
enda.
Hólmfríður Danielsson,
féhirðir.
•
Frú Guðfinna De Haven frá
Cincinnati, Ohio, dóttir Magnús-
ar skálds Markússonar, hefir dval
ið hér um slóðir í hálfsmánaðar-
tíma í heimsókn til föður síns,
systur og annara ættmenna og
vina; hún kom flugleiðis að
sunnan, var stödd á íslendinga-
deginum á Gimli, og dvaldi eft-
ir það nokkra daga á Victoria
Beach. Hún lagði af stað heim-
leiðis á miðvikudaginn í vikunni
sem leið.
•
Gefið í blómsveigasjóð Thórð-
ar Backman.
Mr. og Mrs. D. H. Backman
$5.00 í minningu um hjartkær-
an bróður Magnús Kristjánson.
Árni Einarson $5.00 í minningu
um ástkæra eiginkonu Kristínu
og tvær dætur Mrs. Lilju Bjarna-
son og Hólmfríði Fines og dóttur
son Earl Fines.
Með samúð og þakklæti.
Fyrir hönd kvenfélagsins Björk
Lundar, Man.
Mrs. K. Byron, skrifari.
• -
L. A. C. Laurier Tomasson frá
Hecla, sem verið hefir um
tveggja ára skeið í canadiska flug
hernum, kom til borgarinnar á
þríðjudaginn var á leið til Hecla,
í heimsókn til foreldra sinna,
þeirra Mr. og Mrs. C. Tomasson.
•
" Mr. Halldór Bjarnason, fyrrum
kaupmaður, sem nú er búsettur
að Davidson, Sask., kom til
borgarinnar á þriðjudaginn og
ráðgerði að dveljast hér í viku-
tíma; er hann vinmargur hér um
slóðir af margra ára dvöl og
kaupsýslu í borginni.
Komin heim.
Við Mr. og Mrs. Ingimundur
Sigurðson og Mr. og Mrs. Aug-
ust Magnússon, frá Lundar, Man.
erum nýlega komin heim úr
skemtiferð er við fórum vestur
á Kyrrahafsströnd, til Vancouver
Blaine, Richmond Beach og
Seattle, eigum við þar marga
ættingja og vini og var sönn
ánægja að heimsækja þá og
njóta þar margra gleðilegra sam-
verustunda. Viljum við með þess
um línum, þakka þeim af heil-
um hug, fyrir þá miklu gjafmildi,
greiðasemi og vinahót, sem okkur
var allstaðar sýnd, það var meir
enn nokkur íslenzk gestrisni, sem
við höfum áður þekkt. Við biðj-
um öll hin beztu öfl, að endur-
gjalda þann mikla og góða hlý-
hug og vináttu.
Messuboð
Fyrsta lúterska kirkja
Guðsþjónustur á íslenzku á
sunnudagskvöldum kl. 7 — Allir
velkomnir. —V. J. E.
O
Sunnudaginn 27. ágúst:
íslenzk messa kl. 7 síðdegis,
kveðjurriót í samkvæmishúsi
safnaðarins eftir messu.
Allir boðnir velkomnir.
S. Ólafsson.
•
Msssa í Mikley.
20. ágúst. — Messa kl. 2 e. h.
Að lokinni átta ára þjónustu,
kveður undirritaður prestur söfn-
uðinn við þessa messu. Eru það
því vinsamleg tilmæli til Mikl-
eyinga, að þeir fjölmenni við
messu þennan dag.
B. A. Bjarnason.
Messur að Langruth.
20. ágúst. — íslenzk messa,
kl. 2 e. h. Ferming og altaris-
ganga.
Ensk messa kl. 8 e. h.
Skúli Sigurgeirsson.
•
Séra Skúli Sigurgeirsson flyt-
ur guðsþjónustu á Lundar 27.
ágúst, kl. 2.30 e.h., en á Otto kl.
11 f.h., sama dag.
•
Sunnudaginn 20. ágúst messar
séra Haraldur Sigmar, sem hér
segir:
í Péturskirkju kl. 11 f. h. mess-
an á íslenzku. í Fjallakirkju kl.
2,30 e. h. á íslenzku, mætir með
fermingarbörnunum eftir messu.
í Hallson kl. 8 messan á ensku.
Allir velkomnir.
Eftirfarandi ljóðlínur eiga að
túlka hugsanir okkar.
Lifið heil hvar hugar eining ríkir
Og hver vill annars græða mein
og sár
Ef friðarstaðir fyndust margir
slíkir
Færri og smærri sorgar féllu tár.
Lifið kát við Kyrrahafsins
strauma
Hvergi fegri dvalarstað eg leit
Framtíð nýja flytja sælu drauma
Frjálsri þjóð í nægta ríkri sveit.
Lifið sæl við sjávar öldu niðinn
sem að veitir bæði mátt og þor
Meðan skemtir fossa og fugla
kliðinn
Fram til sigurs ykkar liggi spor.
A. M.
Smælki
Á einni af fyrirlestraferðum
sínum í Englandi kom Conan
Doyle í lítið þorp, þar sem hann
var viss um, að enginn þekti
sig. Þóttist hann þar óhultur
fyrir myndasmiðum og blaða-
mönnum, en það var eitur í hans
beinum að verða fyrir þeim
piltum. Þegar hann hafði stigið
af járnbrautarlestinni, fleygði
hann farangri sínum upp í vagn
og skipaði ökumanni að aka til
gistihúss, sem hann nefndi.
“Sjálfsagt, herra Conan Doyle”
svaraði ekillinn, gamall og grá-
hærður maður.
Conan Doyle hélt fyrst, að mað
urinn væri í dulargerfi. “Segið
mér”, sagði hann loks byrstur,
hvernig stendur á því, að þér
vitið, hver eg er? Hafið þér séð
mynd af mér í blöðunum?”
“Nei, aldrei”, svaraði ekillinn,
“en eg sá þegar á blekblettun-
um á fingrum yðar, að þér eruð
rithöfundur. Hið hvassa augna-
ráð yðar og hinar einkennilegu
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. ÁGÚST, 1944
þagnir yðar bentu mér til þess,
að þér mynduð fást við að skrifa
glæpamannasögur og hinir slitnu
skósólar yðar bera vott um það,
að þér séuð sífelt á flótta undan
áleitnum blaðamönnum. í stuttu
máli ”
“Getur það verið”, hrópaði höf-
undUr Sherlock Holmes sagn-
anna undrandi, “að þér getið
þekt mig á þessu?”
“Ekki skal eg nú fullyrða það”,
svaraði karl rólega, “því það
stendur skýrum stöfum á tösk-
um yðar: A. Conan Doyle”.
•
— Er þetta lokkur úr hári konu
þinnar?
— Nei, það er lokkur úr héra,
sem eg skaut einu sinni.
•
“Eg get ómögulega komið öllu
dótinu þínu niður í kofortið.
Hvort á eg heldur að skilja eftir
kjólinn þinn eða einn eldspýtu-
stokk?”
•
Hún: — Við konurnar berum
þjáningar okkar með þögn.
Hann: — Já, eg hefi tekið eftir
því að þið þjáist, þegar þið verð-
ið að þegja.
•
“Því ertu svona daufur í dálk-
inn, kunningi?”
“Það er ástæða til þess — eg
verð að vinna baki brotnu frá
morgni til kvölds og fæ ekki
nema hálftíma frí til miðdegis-
verðar.”
“Hve lengi hefurðu þrælkað
þannig?”
“Eg byrja á morgun”.
•
Ungur læknir segir við vin
sinn, sem er rithöfundur:
— Það er ekki von að þú get-
ir samið neitt af viti, þegar þú
hefir aldrei ró og næði.
Rithöfundurinn: — Það er
rétt, geturðu lánað mér biðstof-
una þína?
Minni Canada
Flutt að Gimli 7. ágúst 1944
af Karl B. Thorkelson
Mér hefir verið falið á hendur
að fara fáum orðum um Canada,
sérstaklega hvað snertir höfuð-
drætti þá í sögu hennar er lúta
að fullveðju í stjórnarfari; og af-
stöðu hennar í hinu brezka al-
ríki. Að máli þessu loknu leyfi
eg mér að benda á fáein atriði
sem ætla megi framfaraspor, í
því að þau styðja að þjóðrækni,
ættjarðarást og velmegun í Can-
ada, jafnt sem þau auka sjálfs-
traust Canadamanna og álit um-
heimsins.
Saga Canada, frá þeim tíma er
Leifur heppni fyrst leit Vínland,
hjó skóg og flutti timbur til
Grænlands, hefir verið dásam-
lega laus við ofsa, heift og ókyrð.
Takmark manna og hugsjóna-
stefnur flestra er í land þetta
fluttu, frá því hin fyrsti land-
nemi, Louis Hebert, reisti sér bú
í Quebec, hefir verið að byggja
sér heimili og að styðja að fram-
förum lands og lýðs. Friðsemi
og heimilisást má því telja sem
tvö aðal einkenni Canada manna.
Stjórnarfarslega skiftist saga
Canada í þrjá aðal parta, Canada
undir stjórn Frakka, Canada sem
brezk nýlenda, og Canada stjórn-
arfarslega á þroskaárum.
Tímabil það er Frakkar réðu
hér landi kemur aðeins við mál
þetta að því leyti sem það snertir
nútímann og er það í sjálfu sér
ef til vill mikið áhrifameira en
sýnist á yfirborðinu.
Þegar Frakkar töpuðu Canada
1763 hefst saga hennar sem brezk
nýlenda. Þá flaug brezki fán-
inn yfir meirihluta Norður-
Ameríku. Ómögulegt er að segja
hvað fyrir hefði komið stjórnar-
farslega hefðu Bandaríkin ekki
sagt af sér sambandi við Eng-
land. Ætla má samt að saga
ríkjanna syðra og okkar myndu
hafa fleiri sammerki en jafnvel
nú á sér stað. Það er vel líklegt
að þeir og Canada hefðu unnið
samhuga að öðlun frelsisskrár.
En sú varð ekki reyndin, Banda-
ríkin tóku til vopna og eftir langa
og harða baráttu unnu lausn og
stofnuðu lýðveldi.
í stríði þessu fylgdi Canada
Bretum. Þeir af brezku bergi
brotnir fúslega og af föðurlands
ást. Frakkar, sem metið höfðu
sanngirni Breta í viðskiftum og
trúmálum, voru frekar tregir að
treysta hinum sjálfkjörnu lýð-
veldismönnum, bæði hvað snerti
málfrelsi og peningagildi. Auk
þess leit hin kaþólska kirkja á
hið nýstofnaða lýðveldi með tals-
verðu vantrausti.
Lítið var um verulega sam-
vinnu og samúð með landsmönn-
um, Frökkum og Bretum fyrst
um sinn í Canada.
Reyndust samt samtök til
landvarna gegn Bandaríkjun-
um 1812 vel. Sýndi þetta á ný
að sanngirni í stjórnmálum var
landinu hagur.
Tímabilið frá 1814—1840
merkir afar örðuga og harðsótta
viðleitni af Canada hálfu til að
Öðlast ábyggilegt stjórnarfyrir-
komulag. Völd öll voru ósann-
gjarnlega í höndúm landstjóra og
yfirstéttar.
í svo hart var farið í þessum
málum að framfaramenn tóku til
vopna árið 1837. Þó þeir mættu
sín lítið sannfærði tilraun þeirra
Breta að alt væri ekki með feldu
í nýlendunni. Þeir báðu því
Durham lávarð að flytja til Can-
ada, rannsaka stjórnarfyrir-
komulag og ráða til bóta í lands-
málum. Vann hann að þessu með
þreki og vitsmunum.
Hann ráðlagði að stofna póli-
tískt samband milli Frakka í
neðri Canada og Bretum í efri
Canada og að þeim skildi veitt
sjálfstjórn í heimamálum. Þing
Breta var þessu ásátt og var
sambands lögskrá (Union Act)
samþykt 1840. Bætti þetta hag
manna og ruddi braut til full-
veldis, því enn var Canada brezk
nýlenda.
Mikil breyting átti sér stað um
þetta leyti á hugsunarhætti
manna hvað þjóðfrelsi og af-
stöðu nýlendna Breta snerti. —
Uppreisn Bandaríkjanna 1775 og
Canada 1837 ásamt framför
frjálslynda flokksins á Englandi
studdi að því að allur þorri
manna leit á brezkar nýlendur
sem börn er öðlast gætu ákjósan-
legan þroska í föðurgarði og yrðu
með tíð og tíma andlega og lík-
amlega fær að taka fullan þátt í
alheimsmálum.
Hugsunarháttur þessi studdi
að farsælli framfarastefnu í Can-
ada, sem beint var fyrst að því
að koma þjóðskipulagi og ein-
ingu á í heimsmálum.
Fékst þetta er ríkisþing Breta
samdi stjórnarskrá Canada
(The B. N. A.) 1867, og var heim-
inum tilkynt að samtök þessi
væri í fullgildi 1. júlí sama ár.
Fremstur í hópi þeirra er að
þessu störfuðu var mikilmennið
og ættjarðarvinurinn Sir John
A. MacDonald. ,
Bretar, sem nýlendu stjórn-
fræðingar, leituðust við á 19. og
fyrri part 20. aldarinnar að
stofna ríkjasamband milli Breta
og nýlendna þeirra. Strönduðu
allar þessar tilraunir á erfiðleik-
um þeim lem fólgnir voru í að
stjórna sambandsríki án skatta-
álagninga og að skattsetja án
þingveitslu.
Tilraunir þessar, þó lítið yrði
úr þeim hjálpuðu þó til að halda
saman félagsskap og ruddi braut
stjórnarfyrirkomulagi þess sem
nú á sér stað í hinu brezka alríki,
nefnilega fullveldi fyrir Astralíu,
Nýja Sjáland, Suður Afríku, ír-
land og Canada.
Stjórnmála þróun fór
vaxandi við samtök þau er af og
til áttu sér stað í Lundúnum
milli Breta og nýlendna þeirra.
Ríkjasambandsfélag var stofn-
að á Englandi árið 1884 og eflist
við gullminningarhátíð Victoríu
drotningar 1887. Framkvæmd
var samt lítil í sambandsmálum
og erfitt að semja grundvallar-
reglur.
Samtöl hófust aftur 1897 á
demants hátíð drotningarinnar.
Höfnuðu þar erindsrekar öllum
sáttmálum sem treg gerðu við-
skifti milli Bretlands og nýlend-
na hennar; en öll viðleitni sam-
bandsríkis stofnunar strönduðu
á sama bjargi.
Erfiðleikar þeir sem fólgnir
voru í að stofna sambandsríki og
venjur þær er leiddu beinlínis til
sjálfstjórnar kvöddu menn til að
íhuga hvert heppilegra yrði ekki
að veita fullræði nýlendum
þeim er fullþroska voru álitnar.
Lítið var gert þessu viðvíkjandi
á áratugunum fyrir heimsstríðið
1914. Stærsta skref var samt
stigið í rétta átt, og viðurkenning
þar með veitt, framförum ný-
lendanna og afstöðu þeirra inn-
an Bretaveldis með því að breyta
nafni á ráðstefnufundum þess-
um, framvegis frá nýlendna ráð-
stefnu fundum (Colonial Confer-
ence) til ríkisráðstefnu fundum
(Imperial Conference).
Tímabilið milli áranna 1896
til 1913 markar stóra framför í
Canada. Meir en miljón manns
tóku sér heimilisfestu á sléttum
Vestur Canada. Hveitirækt
jókst frá 20 til 200 miljóna mæla.
Bæir, bændahús og barnaskólar
voru reistir víðsvegar um þetta
frjóva hérað. Canada í heild
sinni naut blómlegra og sem þó
virtist takmarkalausra efnalegra
framfara, og þar með jókst og
efldist virðing og þrek í heims-
málum.
Heimsstríðið 1914 hefti fram-
fararás þessa. Canada tók að
sér einkaleyfi í flestum stjórn-
málum. Hún sendi erindsreka
til Washinton, Tokyo, Geneva
og Lundúna. Yfir öllu var
myrkur og óvissa, en óhugsandi
var að standa í stað.
Sir Wilfred Laurier hafði kom-
ist svo að orði laust fyrir heims-
stríðið: “Að engin nauðsyn krefði
þátttöku Canada í stríðum
Breta”. Samt var ekkert spurs-
mál um afstöðu hennar er stríðið
skall á. Ótilkvödd af Breta hálfu
tók hún til vopna. Fríviljug sam-
tök áttu sér stað stríðinu viðvíkj-
andi, en framvegis þjóðfélags-
skipulag var órætt, þó óefað
höfðu málsaðilar í hyggju að
starfa að þessu er heppilegra
tækifæri gæfist.
Frh.
Wartime Prices and
Trade Board
Þeim, sem ekki finnst mikið
til um verðlagseftirlit hér í
Canada, ætti að vera dálítil hugg-
un í eftirfylgjandi verðskrá frá
Nýfundnalandi.
Egg, frá 80c upp í $1.20 dús.;
round steak, 60 til 65c pundið:
sausage 40 til 45c pd.; hænsni og
turkey 65 til 70c pd.; bacon 65
til 75c pd.; rjómi $1.80 mörkin.;
mjólk 34c potturinn; • appelsínur
$1.00 dús.; epli 80c dús.; carrot
18c pd.; kál 15 til 20c pd.; smjör
(aðflutt) 85c pd.; soft coal $24.50;
hard coal $30.00 tonnið.
Spurningar og svör.
Spurt. Er hámarksverð á epl-
um?
Svar. Já. Það er ákveðið há-
marksverð á öllum eplum.
Spurt. Eg sá “corn” auglýst um
daginn fyrir 50c dúsínið. Er ekk-
ert hámarksverð á “corn”?
Svar. Nei.
Spurt. Er hámarksverði á garð
ávöxtum breytt af og til?
Svar. Já. Verðið breytist eftir
árstíðum; það lækkaði eitthvað
núna þann 15. ágúst og mun
lækka aftur dálítið eftir því sem
líður á mánuðinn.
Spurt. Eg hefi tapað skömtun-
arbók númer þrjú með öllum
F seðlunum. Get eg fengið aðra
í staðinn?
Svar. Nei. Því miður eru þess-
ar bækur nú ekki lengur íáan-
legar.
Spurt. Eg hefi leigt út bújörð
sem eg á, fyrir mjög lága leigu
og mig langar nú til að hækka
leiguna. Er nauðsynlegt að sækja
um leyfi hjá leigunefndinm?
Svar. Nei. Lönd sem notuð eru
aðeins til akuryrkju eru óháð
leigulögunum.
Spurt. Mig langar til að fá
cornsíróp handa ungbarni. Get
eg fengið sérstaka seðla til þess?
Svar. Nei. Það fást engir sér-
stakir seðlar fyrir cornsíróp, en
þú getur skift sykurseðlum barns
ins fyrir sætmetisseðla og feng-
ið með þeim cornsíróp. Það má
líka skifta F seðlunum (niður-
suðusykur) fyrir sætmetisseðla
hjá Local Ration Board. Það
fæst sætmetisseðill fyrir hvern
sykurseil.
Kaffi og te seðlar T 38 og
smjörseðlar 72 og 73 ganga í gildi
10. ágúst.
Spurningum á íslenzku svarað
á íslenzku af Mrs. Albert
Watne, 700 Banning St., Wpg.
MINNIST BETEL
í ERFÐASKRÁM YÐAR
The Swan Manufacturing Co.
Manufacturers of
8WAN WEATHER-8TR1P
Winnipeg.
Halldór Methusalems Swan
Eigandi
281 James Street Phone 22 641
FARIÐ EKKI Á MIS VIÐ
HIN UNDURSAMLEGU
KAUP Á LOÐFÖTUM
' HJÁ
Perth’s
1945 TÍZKA
ÚRVALSEFNI
ÓVIÐJAFNANLEG GÆÐI
Heimsœkið PERTH'S
MASTER FURRIERS
436 PORTAGE AVE.
Just west of the Mall
H.F. EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS.
AUKAFUNDUR
Aukafundur í Hlutafélaginu Eimskipafélag Islands,
verður haldinn í Kaupþingssalnum í húsi félagsins í
Reykjavík, laugardaginn 18. nóv. 1944 og hefst kl. 1 e. h.
Dagskrá:
1. Tillögur til lagabreytinga.
Þeir einir geta sótt fundinn, sem hafa aðgöngu-
miða.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir hlut-
höfum og umboðsmönnum hluthafa á skriístofu félags-
ins í Reykjavík, dagana 15. og 16. nóv. næstk. Menn
geta fengið eyðublöð fyrir umboð til þess að sækja
fundinn á aðalskrifstofu félagsins í Reykjavík.
Reykjavík, 9. júní 1944.
STJÓRNIN.
ll!H!IHim!IMU«ltllHli!IHIIIiailllimilllM!limillHI«IIIHIIIHl>!IBi!IH!l!!HIH!l!lHi!IIIH!HIIIMHIIHIIII