Lögberg - 17.08.1944, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. ÁGÚST, 1944
7
Þoráteinn Ingimundsson frá Draumbæ
í Veátmannaeyjum
“Til moldar oss vígði hið mikla vald,
hvert mannslíf, sem jörðin elur.
Sem hafsjór, er rís með fald við fald,
þau falla, en guð þau telur;
því heiðloftið sjálft er huliðstjald,
sem hæðanna dýrð oss felur.”
Þorsteinn Ingimundsson, smið-
ur, ættaður úr Vestmannaeyjum,
andaðist að heimili sínu 2175
Triumph St., Vancouver, B.C.,
þann 16. des. s. 1., og var jarð-
sunginn af hérlendum presti þar
í borg, þann 20 sama mánaðar.
Hann var fæddur að Draumbæ í
Vestmannaeyjum, árið 1874, og
voru foreldrar hans hjónin Ingi-
mundur Sigurðsson, bóndi í
Draumbæ, ættaður úr Mýrdal í
Vestur-Skaftafellssýslu og Kat-
rín Þorleifsdóttir ættuð frá Tjörn
um, undir Vestur-Eyjafjöllum í
Rangárvallasýslu, mæt hjón og
vönduð. Þorsteinn ólst upp með
foreldrum sínum, eignuðust þau
6 sonu: Kristinn, er dó í bernsku,
Sigurð, er dó 12 ára, Guðjón tré-
smíðameistara, nú til heimilis í
Riverton, Man., Sigurð smið, lát-
inn hér vestra fyrir nokkrum ár-
um, Sæmund, látinn á íslandi,
og Þorstein, er hér um ræðir, er
mun hafa verið annar að aldri
til, í hópi sona þeirra. Þorsteinn
stundaði sjó, að hætti Vestmanna
eyinga, en fór ungur til Reykja-
víkur og nam þar trésmíði, en
hann var hagleiksmaður mikill,
sem faðir hans og bræður. Um
aldamót flutti hann til Canada
og settist að í Selkirk, hjá Guð-
jóni bróður sínum er þar var
búsettur. Árið 1904 kvæntist Þor-
steinn, Dómhildi Jónsdóttur
Jónssonar, hreppstjóra í Dölum
í Vestmannaeyjum, og Jóhönnu
konu hans. Þau fluttu vestur á
Kyrrahafsströnd, bjuggu fyrst
um hríð í Fair-Haven, nú Belling
ham, Wash., en fluttu brátt til
Vancouver, B.C., og bjuggu þar
ávalt þaðan af, um mörg síðari
ár að 2175 Triumph St., þar í
borg. Þau eignuðust 6 börn, 3
dóu í æsku, en 3 náðu ungþroska
og fullorðins aldri: Jóhanna
Kristín, gift manni af hérlend-
um ættum, búsett í Vancouver;
Kristmundur og Skarphéðinn
dóu báðir ungþroska; börn þeirra
voru mannvænleg og vel gefin,
var sár harmur að Þorsteini og
Dómhildi kveðinn við marg-ítrek
aðann missir barna þeirra fyrr
og síðar. Geta fáir, — utan þeir
er reyna, gert sér ljóst hve djúp-
tæk sú reynsla er. Dómhildur
ekkja Þorsteins mun nú eiga
heimili með Katrínu dóttur sinni.
Guðjón bróðir hans nú einn eft-
irskilinn, og ber aldur sinn frá-
bærilega vel, líkamsléttur og
glaður í anda, sem yngri maður
væri.
Eins og þegar er að vikið, stund
aði Þorsteinn jafnan smíðavinnu
hér vestra, og hafði orð á sér
hvarvetna sem kappsfullur af-
kastamikill og góður smiður og
hinn trúverðugasti með afbrigð-
um í hverju starfi er hann tókst
á hendur. Bezt mun honum hafa
látið skipasmíði, hafði hann hana
oft með höndum. Hin síðari ár
stundaði hann skipasmíðar í
stjórnarþarfir í einni af stór-
skipastöðvum Vancouver-borgar.
Hann var shipwright. Gat hanh
sér sérstakan orðstýr og tiltrú
þeirra er hlut áttu að máli. Hann
var mikill verkmaður í hverju
sem hann tók sér fyrir hendur,
og krafðist mikils af sjálfum sér
og öðrum. Hann var maður á-
byggilegur jafnt til orðs og verka
°g trygglyndur þar sem hann tók
því. Nokkuð var hann einrænn
í lund, og að sumu leyti mátti
segja að “ekki batt hann bagga
sína með sömu handbrögðum og
samferðamenn hans”. Þorsteinn
var trúmaður og var trúarkend
hans föst og djúp; og trúmálin
heilög mál. Sá er línur þessar
ritar á hlýjar endurminningar
um Þorstein, konu hans og börn,
(E. B.)
frá prestsþjónustutíð á Kyrra-
hafsströnd, þar á meðal í -Van-
couver söfnuði, á árunum 1917—
1921; en nú mun starfsemi safn-
aðarins frá þeim árum flestum
þar gleymd, langur tími hjá lið-
inn, — og fljótt fennir í spor
manna. Ingimundarson’s hjónin
voru tryggir stuðningsmenn safn
aðarins á þeim árum, er eg
starfaðli þar; tvö börn þeirra
voru meðal ungmenna er eg
fermdi inn í söfnuðinn.
Sízt grunaði mig það er eg á
Þjóðminningarhátíð Kyrrahafs-
strandarbúa þann 25. júlí s. 1. ár,
sá Þorstein, konu hans og dóttir,
öll glöð og létt í lund, að fáum
mánuðum síðar yrði hann liðið
lík, en svo veikur er þráðurinn
sem tengir við þessa tilveru, svo
óvíst um framhald jarðneskrar
vegferðar vor manna. Þorsteinn
stóð enn mitt í stórræðum lífs-
ins — og vann að hinzta degi
fram, að kalla mátti. Það eru
ljúf og ákjósanleg örlög slíkum
athafnamanni sem hann var. Ást-
vinir hans og kunningjar og sam-
ferðamenn minnast hans með
söknuði.
25. júlí, 1944
S. Ólafsson.
Oskir og afrek
Frh.
Eg þekkti þennan mann að
vísu ekki mikið. Mér var lítt
kunnugt, hvernig störf hans voru
af höndum innt. En eg gat ekki
hugsað mér, að þau væru illa
unnin, af því “að manninn skal
kenna við verk sín”.
Vinnuna má að vísu misnota
eins og hverja aðra Guðs gjöf.
Hún er stundum ok, þrældómur,
fjötur um fót. Enginn er að
öllu leyti sjálfum sér nógur,
enda þótt hann hafi verkefni við
sitt hæfi. Hann þarfnast sam-
úðar, skilnings. Það eru margir,
sem eru misskildir, og þá eiga
þeir erfiðara með að skilja aðra.
Skilningsskorturinn særir svo, að
undan svíður. Eitt ónærgætið orð
getur valdið meiri sársauka en
þann hinn sama getur rennt grun
í, er hann lætur það sér um
munn fara í hugsunarleysi. Sam-
úð og skilningur verma og vek-
ur bros. Það er sál mannsins því
líkt sem vorskúr gróandi jörð.
Ef skilninginn vantar og sam-
úðin er ekki til, er maðurinn
einn og yfirgefinn. Þá er hann
útlagi. Þannig hefir æfi sumra
afburðamanna orðið öll önnur en
vonir stóðu til. Allir þekkja sögu
Grettis. Hann varð ógæfumaður
vegna þess, að hann skorti sam-
úð, skorti samúð með smælingjun
um, sem voru undir hans vernd.
þegar hann var ungur. Þess
vegna kvaldi hann þá. Þangað
mátti að miklu leyti rekja orsök
hinnar miklu ógæfu hans. En
þrátt fyrir það var hann gæfu-
maður á vissan hátt.
Hann átti að vísu fáa vini. Og
hann vann mörg óhappaverk. En
eitt var það, sem aldrei brást
honum: Móðurástin. Hún vakti
yfir honum, bað fyrir honum og
grét örlög hans. Hennar minn-
ing mun lifa margfallt lengur
en afrek hans. Henni hefir ver-
ið kveðið lofkvæði, og þar er
Ásdís á Bjargi ímynd móður-
elskunnar, sem er reiðubúin að
fórna öllu fyrir barnið sitt. Það
var hamingja hans að njóta henn
ar svo lengi sem raun varð á.
Og þó var óhamingja hans
þyngri en tárum taki. Auðvitað
var það þungbært að vera út-
skúfaður úr mannfélaginu og
eiga hvergi athvarf. En það voru
samt smámunir í samanburði við
það að vera valdur að vonbrigð-
um og harmi hennar, sem svo
miklar vonir hafði gert sér um
hinn mannvænlega svein.
Grettir var afreksmaður. Þess
vegna hefir saga hans verið skráð
En sú saga hefði aldrei orðið
ódauðleg án Ásdísar á Bjargi.
— — Mörgum manni finnst
hlutskipti sitt illt og óbærilegt,
verra en allra annara. Einhvers
staðar hefir verið skráð saga af
stúlku, sem aldrei var ánægð.
Hún getur vel verið skáldsaga
eða dæmisaga. En hún er þannig
úr garði gerð, að hún hefir þótt
þess verð að geymast, en ekki að
gleymast. Þessi stúlka var svo
óyndisgjörn, að svo mátti segja,
að hún liti aldrei glaðan dag.
Raulaði hún oft þessa hendingu
fyrir munni sér:
“Eg vildi, eg væri komin —
hvurt,
kannske eitthvað langt í burt,
vantaði hvorki vott né þurt,
væri aldrei til mín spurt”.
é
Sá, sem óskar sjálfum sér slíks
hlutskiptis — að hverfa burt af
sjónarsviðinu, gleymast algjör-
lega — hann er ekki verður þess
að lifa lífinu. Hann er genginn
úr leik og hefur gefizt upp á
ömurlegan hátt.
En ósigri má stundum snúa í
sigur. Svo varð og hér. Eitt sinn,
sem oftar, var stúlkan að raula
fyrir munni sér sömu ljóðlínurn-
ar. Þá þótti henni hún hverfa
“eitthvað langt í burt”. Þar kom
hún í herbergi, þar sem hana
“vantaði hvorki vott né þurt”.
Þar gat hún hvílt sig eftir vild
og þurfti ekki annað en rétta
höndina til þess, er hún þurfti
sér til viðurværis. Þetta var und-
ur þægilegt, og ekki þurfti hún
að bera áhyggjur fyrir komandi
degi. Hún stóð ekki í neinni bar-
áttu, þurfti ekki að stríða við
neina erfiðleika vegna hins dag-
lega brauðs. Og hún var komin
langt frá öðrum mönnum, og þar
var “aldrei til hennar spurt”. —
En þá lukust augu hennar upp.
Hún sá, að líf þetta var auð-
virðilegt og óþolandi. Og hún
gerði bragarbót:
“Eg vildi eg hefði verið um
kjurt
og væri aldrei horfin burt,
vantaði mig gæti vott og þurt,
ef væri nú aðeins til mín spurt.”
Brá þá svo við, að hún hvarf
aftur til síns fyrra heimkynnis
og undi nú hag sínum hið bezta.
Hún hafði leitað hamingjunnar
langt yfir skammt, en þó höndlað
hnossið að lokum. Hún hafði nú
reynt það, að
“Vort lán býr í oss sjálfum,
í vorum reit, ef vit er nóg.”
%
Nú skildi hún loks sjálfa sig
og sitt hlutverk.
Norska skájdið Knud Hamsun
hefur í einni af frægustu sögum
sínum lýst lífi landnámsmanns-
ins, frumbyggjans. Hann hafði
valið sér það verksvið að vinna
að gróðri jarðar. Hann hafði val-
ið rétt, það, sem var helzt við
hæfi hans. Þar var hann allur
og óskiptur. Undir æfikvöldið
lítur hann yfir farinn veg, sem
reyndar er samfelld sigurbraut.
Hann er ekki enn farinn að
draga sig í hlé, þótt aldur færist
óðum yfir hann. Hann vinnur,
því að þegar starfsþrekið er þrot-
ið og áhugaeldurinn kulnaður,
þá er lífinu reyndar lokið. Þar
er von í loftinu og jörðin grær
óðum. Hann er úti á akri, sem nú
er fullbúinn undir sáningu.
“Hvað vex þar? Allt nýtur þar
vaxtar og þroska, menn, dýr,
jurtir. Bóndinn sáir hinu góða
sæði. Kornin glóa eins og gull
í kvöldsólinni, hrjóta víðsvegar
úr hendi hans og leita sér stað-
ar, hvert á sínum rétta stað. Inn-
an skamms er akurinn algrænn
yfir að líta. Fjöllin halda vörð
yfir sveitinni, og hlýr andvarinn
ber með sér angan gróandi jarð-
ar. Kvöldsólin hnígur að viði,
og húmið sígur að. Nóttin er í
nánd, og hvíldin hennar verður
mörgum kær.”
Þessi bóndi er að vísu enginn
spámaður. Hann er ekki frægur.
Hann er ekki listamaður eða-
skáld, og hann hefir aldrei verið
hylltur af fjöldanum. En hann
er konungur í ríki sínu, reitn-
um, sem hann mældi sjálfur.
Hann öfundar engan. Við hvern
mundi hann vilja skipta?
Óðum líður að leikslokum.
Spurningarnar þyrpast í hugann.
Hvað hefi eg öðlazt? Hvar er
árangurinn af öllu mínu erfiði?
Er hann ekki aðeins hnýttar
hendur, grá hár, bogið bak?
Þetta flýgur honum í huga, er
hann gerir upp sinn eigin reikn-
ing. Mundi hann ekki helzt vilja
slá striki yfir það allt, ef það
gæti þá horfið í djúp gleymsku
og þagnar? Nei, hann gerir það
ekki, því að hann gafst aldrei
upp. Hann stuðlaði að því að
láta tvö strá vaxa þar, sem áður
óx eitt. “Og manninn skal kenna
við verk hans”. —
Það er morgunn, fagur morg-
unn. Bóndinn hefur risið árla
úr rekkju. Hann þarf svo margt
að vinna. Hann á stóran akur.
Hann lítur yfir hann, er hann
fer til vinnu sinnar og blótar
illgresinu, sem fær að vaxa þar
óáreitt. Hann þarf öðrum hnöpp-
um að hneppa, finnst honum,
og hefur gefizt upp við þann
skæða óvin, sem ásækir akurinn
hans. Þetta er ljótur blettur, og
helzt vildi hann ekki þurfa að
koma þar nærri. Bóndanum verð-
ur að sönnu ekki borið það á
brýn, að hann sé iðjulaus. Hann
vinnur og verður að gera það.
Svo kemur hann heim að kveldi,
óánægður við allt og alla. Hann
hreytir ónotum í börnin og er
önugur við konuna. Hann á ekki
nóga samúð með börnunum og
skortir skilning á starfi hennar,
sem heima vinnur alla daga. Þau
hafa að vísu nóg að bíta og
brenna, en það vantar samt mik-
ið í heimlið. Það er þar kalt
andrúmsloft og óhollt.
Heimili granna hans hefur ann
an blæ. Vinnan hrífur hann
Morgunstundin er fögur, og hon-
upi er ljúft að starfa stutta
stund í garðinum sínum. Hver
einasta arfakló er eyðilögð. Það
þarf að hlúa að plöntunum, sem
hafa nýlega vaknað til lífsins,
og eru nú í örum vexti. Þetta
var líka gert í gær. Þessvegna
er hann líka fljótur að ljúka
þessu starfi. Önnur viðfangsefni
bíða. Dagurinn er langur, en þó
er hann liðinn fyr en varir. Hann
líður eins og ljúfur draumur. Að
kveldi kemur bóndinn heim, létt-
ur í lund. Þar er allt í röð og
reglu, af því að þar voru líka
hendur, sem unnu, og hugur,
sem kunni að stjórna. Öll störf
dagsins eru úti, og heimkoman
er ánægjuleg. Heima heyrist ekk
ert nöldur eða ónotaorð. Úlfúð
og ósamlyndi hefir aldrei átt þar
heima. Þeir, sem ráða þessu
litla ríki, hafa átt sinn óska-
hring — og kunnað að varðveita
hann.
1 upphafi var sögð saga bónd-
ans, sem varðveitti hringinn af
mikilli trúmennsku alla æfi, af
því að hann trúði því, að hann
væri óskahringur. Af því að
hann trúði því. Þessvegna var
hann honum dýrgripur, helgur
dómur. Og þessvegna varð hann
gæfumaður. Hvað var það í raun
og veru, sem gaf lífinu aðal-
gildi sitt? Hann vissi það ekki,
þegar hann eignaðist hringinn.
Þessvegna notaði hann ekki ósk-
ina. Síðar mundi hann ef til vill
sjá það betur. Æfiskeiðið verður
ekki runnið í einum áfanga.
Tíminn líður með sinni miskun-
arlausu ró. Við hvern dag eru
bundnar óskir og vonir. Hver
dagur er óráðin gáta, sem þó
verður að ráðast. Vonirnar ræt-
ast að vísu ekki allar, en er
nokkur ástæða til að gefast upp
fyrir það? Þau eru mörg verð-
mætin, sem verður að vernda,
enn er tækifæri til að vinna eitt-
hvert afrek, fá einhverja ósk —
og eiga samt eftir óskahringinn.
“Manninn skal kenna við verk
sín”, segir Snorri. Enn teygum
vér af nægtabrunni orða hans
og andríkis. Hann átti svo mikið
og gaf svo mikið. Það var ham-
ingja hans.
Það er líka markið, sem sér-
hver eygir við efstu brún, þetta
að eiga eitthvað varanlegt til
þess að geta gefið, svo að aðrir
fái notið þess. Hver sá, sem veit
sjálfan sig hafa orkað einhverju
í þá átt, getur sársaukalaust
horft gegn þeirri staðreynd,
“að ekki er hægt að endur-
skrifa æfi sinnar blöð”.
Þorgnýr Guðmundsson.
Kirkjuritið.
Æfiminning
Jón Ingvar Armann.
Þann 7. september s. 1. and-
aðist snögglega af hjartaslagi Jón
Ingvar Ármann frá Bismarck N.
Dak., þá hann var á ferð í sam-
bandi við stöðu sína, sem um-
ferðarsali fyrir Bismarck Groc-
ery Co.
Jón Ingvar Ármann var fædd-
ur í Grafton Norður Dakota,
13. maí 1895. Foreldrar hans eru
Guðjón Jónsson Ármann frá
Iðu í Biskupstungum í Árnes-
sýslu, og Sigríður Jónsdóttir frá
Kóreksstaðagerði í Hjaltastaða-
þinghá.
Jón Ingvar ólst upp í Grafton
og stundaði þar skólanám, út-
skrifaðist af háskólanum þar.
Seinna fór hann á verzlunarskóla
í Grand Forks og stundaði nám
þar, var svo um tíma við verzlun
í Grafton.
Á unga aldri gekk hann í
“Company C North Dakota Nati-
onal Guard”, og gengdi herþjón-
ustu með þeim á landamærum
Mexico. Aðeins fáum mánuðum
seinna, 15. júní 1917, innritaðist
hann í herinn og tók þátt í stríð-
inu mikla. Sigldi hann til Frakk-
lands í nóvember sama ár, þjón-
aði þar í verkfræðadeild alt til
stríðsloka. Á meðan hann var á
Frakklandi var hann einnig með-
limur í fræga hornleikaflokknum
“Million Dollar Band”, sem kall-
að var, og ferðaðist þar um með
því, þar sem það tók þátt í ýms-
um eftirminnilegum athöfnum.
18. september 1922 giftist hann
Miss Beulah Jacobson í Grafton,
þau eignuðust einn son, John
Richard að nafni.
Árið 1925 fluttust þau til
Bismarck og tók hann þar stöðu
hjá áðurnefndu félagi, og starf-
aði í þjónustu þess til dauðadags.
Ingvar, eins og hann var vana-
lega kallaður af vinum og kunn-
ingjum var mjög vel gefinn,
mesta lipurmenni, kom sér vel
og var í miklu áliti meðal allra
sem hann þektu eða kynntust
honum. Er sárt, sérstaklega fyrir
ástvinina að sjá honum svift
burt svo snögglega og á besta
aldri. Mun hans vera sárt saknað
af eiginkonu og barni, öldruðum
foreldrum og systkinum, auk öll-
um nánum kunningjum.
Ingvar sál. var meðlimur Ame-
rican Legion og einn af stofn-
endum þess félagsskapar í Graf-
ton. Einnig tilheyrði hann Frí-
múrara reglunni. *
Útförin var haldin fyrst frá
Bismarck, N. D., þar sem ekkjan
og sonurinn eiga heima, svo var
líkið flutt til Grafton og útfarar
athöfn haldin frá Lútersku kirkj-
unni þar, að viðstöddu ákaflegu
fjölmenni, sem sýndi hvað vina-
hópurinn var stór og hversu sárt
hans var saknað. Hann var lagð-
ur til hvíldar í grafreit Frímúr-
ara í Grafton.
Eftirlifandi systkini hans eru:
W. S. Ármann, Bismarck. Magn-
ús, nú í Bandaríkjahernum en
til heimilis í Bismarck, N. D.,
John Ármann Jr., Fargo, N. D.,
og ein systir, Mrs. Lyman Bjerk-
en, Grafton, N. D.
\
Forvitinn maður hitti dreng
með reiðhest í taumi.
— Hvert ætlar þú að fara með
þennan hest?
— Til dýralæknisins.
— Æ, lofaðu mér að skoða
hann. Eg hefi vit á hestum.
— Gerðu svo vel.
Forvitni maðurinn skoðaði
hestinn í krók og kring, mjög
vandlega.
— Eg fæ ekki séð að neitt
gangi að þessum hesti, sagði hann
loks.
— Nei, hversvegna ætti eitt-
hvað að ganga að honum?
— Þú sagðist vera á leið til
dýralæknisins með hann.
— Já, það er satt, þetta er
reiðhesturinn hans.