Lögberg - 21.06.1945, Blaðsíða 8

8
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 21. JÚNÍ, 1945
Ur borg og bygð
Messuboð
Fyrsta lúterska kirkja
MATREIÐSLUBÓK
Kvenfélag Fyrsta lúterska
safnaðar í Winnipeg. Pantanir
sendist til: Mrs. E. W. Perry,
723 Warsaw Ave., Mrs. E. S.
Felsted, 525 Dominion Street.
Verð $1.00. Burðargjald 5c.
•
Eftirfarandi skömtunarseðlar
ganga í gildi 21. júní. Smjör-
seðlar 111, sykurseðlar 60, og
sætmetisseðlar 57 og Pl.
•
Stúkan Skuld heldur fundi
sína yfir sumarmánuðina á heim-
ilum ýmissra Goodtemplara;
næsti fundur verður haldinn á
heimili Mrs. M. Johnson, 308
Furby St.
STAKA
Gyðjan ljóða glæst og há
glampa augu á drósum,
þegar bragaböndin fá
að bregða saman rósum.
C. O. L. Chiswell.
An Explanation
An explanation is perhaps in
order as to the stand I took at
the Icelandic Day Celebration
at Hnausa on June 16th.
It has been the custom at these
celebrations to invite to honor-
ary seats on the platform:
1. Those that take part in the
program.
2. Old Igelandic settlers.
3. Those who have been closelv
connected with the promo-
tion of our special activities
in our National League.
4. Guests from Iceland,
5. Guests from the Government
who have been asked or in-
vited to attend by the com-
mittee.
I think this covers the list. At
Hnausa we followed this prac-
tice.
However, there was a section-
al dissatisfaction arising out of
the fact that our newly elected
member was not invited to an
honoraryseat.
In the middle of the program
it was pointed out to me that Mr.
Bryce had arrived and would I
not invite him to the platform.
I was not sure what decision
to take; break, what I think is
an established rule and please
the C.C.F. lobby, or adhere to
what I think is the rule.
Right or wrong, I decided not
to invite Mr. Bryce to the plat-
form.
Reason: I felt that if I called
him up it would be common
courtesy to offer him the plat-
form. This I felt I could not do.
The program was cut out for me
to follow, and I could not very
well add to it, if I had done so,
I would have had another group
on my neck, accusing me of
using the celebration for propa-
ganda.
On thinking this over after-
wards, I feel that we had several
people amongst us who perhaps
should have been shown the
honor to be invited to sit on the
platform.
I take the stand, for instance,
that a gathering of this kind
should be more closely related
to the Reeve of the Municipality,
and should honor him at least as
much as the member of parlia-
ment, although the social scale
points the other way.
If I could be accused of being
unfair to Mr. Bryce, and should
make an apology to him, I feel
that my apology should no less
Kaupendur á íslandi
Þeir, sem eru eða vilja ger-
ast kaupendur Lögbergs á
Islandi snúi sér til hr. Björns
Guðmundssonar, Reynimel
52, Reykjavík. Hann er gjald-
keri í Grœnmetisverzlun
ríkisins.
Séra Valdimar J. Eylands.
Sími 29 017.
Guðsþjónustur á sunnudögum.
Kl. 11 f. h. á ensku.
Kl. 12.15 sunnudagaskóli.
Kl. 7 e. h. á íslenzku.
Söngæfingar:
Yngri söngflokkurinn á fimtu-
dögum kl. 8.
Eldri söngflokkurinn á föstu-
dögum kl. 8.
reach to Mr. S. S. Johnson, our
Reeve, and Mrs. Johnson. Per-
haps to our Banker and Post-
master and what about the peo-
ple who travel all the way from
Argyle to attend our celebration.
V. Jóh.
íslandsminni . . .
(Frh. af bls. 5)
a. m. k. er áhugi borgaranna á
að prýða hús sín listaverkum
margfalt meiri en víðast hvar
annarsstaðar í veröldu. Að koma
inn í hús betri borgara Reykja-
víkur er oft eins og að koma
inn í opinber málverkasöfn er-
lendis. Stríðsgróðinn hefur gefið
listamönnunum byr undir báða
vængi. Þá er" líka yndislegt vor-
veður í hljómlistinni heima, og
er hún þó kannske skemmst á
veg komin allra. Eitt af því
gleðilegasta tímanna tákni í
þeirri grein er það, að hinir
yngri menn, með Jón Leifs í
broddi fylkingar, hafa komið
auga á rímnalögin og tvísöngs-
lögin gömlu og hafa fullan hug
á að gera sér mat úr þeim í
framtíðinni. Við eigum að vísu
hvorki Grieg né Sibelius enn,
en það er ekki víst, að þess verði
langt að bíða. Ungur íslenzkur
söngvari, Guðmundur Jónsson,
að nafni, stundar nú nám 1
Californiu, og segja þeir sem til
þekkja að hann muni setjast á
bekk með fjremstu söngvurum
heimsins.
Bókmenntir.
Þá skal eg að lokum minnast
á hina íslenzku list listanna:
orðsins list, bókmentirnar. I þeim
er líka yndislegt vorveður og
gróska. Við höfum að vísu mist
í fyrra og í ár fimm merka full-
trúa bókmentanna þar sem voru
þeir Guðmundur Friðjónsson,
Guðmundur Finnbogason, Jón
Magnússon, skáld, Pater Jón
Sveinsson og nú fyrir skemstu
Guðmundur Kamban. En mað-
ur kemur í manns stað. Tvö
eða þrjú ung sagnaskáld hafa nú
sezt á hinn æðra skáldabekk, á
eg þar við þá sunnlensku félaga
Guðmund Daníelsson og Ólaf
Jóhann Sigurðsson og ef til vill
hinn unga austfirðing Þorstein
Stefánsson úr Fáskrúðsfirði.
Um Davíð Stefánsson þarf
ekki að tala. Hann þekkja allir
að góðu. Á það má þó minna að
hann og Jóhannes úr Kötlum.
eru þeir tveir, sem helst halda
uppi ættjarðarljóðagerðinni, sem
var svo almenn í tíð eldri skáld-
anna. Jóhannes úr Kötlum hefur
líka þorað að kveða upp úr
um sögu setuliðsáranna og á
hann þakkir skilið fyrir. Síður
þekktir hér vestra kynnu að
vera ljóðsnillingarnir Tómas
Guðmundsson og Jón Helgason
prófessor, og eru þeir þó báðir
stórskáld. Tómas túlkar ást sína
á hinni ungu Reykjavík, en Jón
saknar Islands og yrkir um starf
sitt í Árnasafni betur en nokkur
maður hefur gert áður.
Svo snúið sé að sagnaskáld-
unum, þá svíkur það engan að
lesa Heiðabúa-lýsingar Gunnars
Gunnarssonar eða sumaróð sunn-
lenzku náttúrunnar í Fjallinu
og draumurinn, eftir Ólaf Jóh.
Sigurðsson. Sú íslenzka, sem
þessir menn rita er heldur ekki á
neinum uppdráttarvegi, heldur
kjarngóð eins og geldingalaufið
á heiðunum og feit eins og star-
grasið í sunnlenzku safamýrun-
um.
Um mælsku þeirra Þórbergs
Þórðarsonar og Halldórs K. Lax-
ness er óþarft að tala, en sum-
um þykir þeir stundum draga
meira en Drottinn gefur af er-
lendum fiskum í málskut sinn.
Ekki neita eg því, og ekki er
mér heldur gefið um of mikla
erlenda fiskigegnd á íslenzkum
bókmiðum. En því má ekki
gleyma að þessir snillingar
marka drættina svo íslenzkum
mörkum, að saklaust virðist, þótt
öðrum sé ekki auðvelt að leika
það eftir þeim.
Það hefur spilt fyrir vinsæld-
um þessara manna vestanhafs, að
þeir stóðu nærri kommúnistum
í skoðunum. En slíkt ætti ekki
að koma að sök nú, eftir að
Rússar hafa gerst frelsarar
heimsins.
Það er og sannast sagt um þá
Þórberg og Laxness, að þeir eru
báðir rammþjóðlegir hvor á sína
vísu. Islenzk þjóðtrú er mjög
mögnuð í Þórbergi Þórðarsyni,
sömuleiðis sannleiksást íslend-
ingasagnanna.
Laxness er fyrst og fremst
fulltrúi breytingarinnar miklu í
íslenzku þjóðlífi, sem verður
þegar bændaþjóð aldamótanna
breytist í borgarlýð nútímans.
Allt rót millistríðsáranna á sér
ítök í hug hans. En hann er líka
rammþjóðlegur eins og sjá má
að íslandsklukkunni hans. Þar
hefur hann brugðið upp mynd
“fáðri feiknstöfum” af landinu á
verstu niðurlægingarárum þess.
Klukkuránið á Þingvöllum seg-
ir söguna um það, að frá þeim
skuli tekið verða, sem ekkert á.
Hin auðmjúka andæfing gamal-
mennisins á Þingvöllum og harka
og seigla > Jóns Hreggviðssonai'
eru tveir meginþættir í barn-
ingi íslenzkrar alþýðu gegn á-
gangi kúgaranna. En sjálfur ridd-
ari hinnar íslenzku frelsisbar-
áttu, sómi íslands, sverð þess og
skjöldur, á þessum árum, er þó
enginn annar en Arnar Arneas
— Árni Magnússon — maður-
inn, sem skilur gildi íslenzkra
bókmenta fyrir varðveizlu nor-
ræns anda,’ og leggur alla æfi
sína og hamingju að veði til að
bjarga því sem bjargað varð.
Það er undarlegt á að minn-
ast að arfurinn, sem Árni Magn-
ússon bjargaði, Islendingasög-
urnar, skyldi einmitt vera bók-
menntir Sturlungaaldarinnar,
aldarinnar, sem glataði íslenzku
sjálfstæði sökum innanlands
styrjalda. Undarlegt að þessar
bókmenntir skyldu verða einn af
hornsteinunum, sem hið nýja
íslenzka sjálfstæði var bygt á.
Oft hefur það hvarflað, bæði
að mér og öðrum að bera hina
pólitísku flokkadrætti nútímans
saman við deilur Sturlungaald-
arinnar. En færi svo illa, sem eg
vil ekki spá hinu unga íslenzka
lýðveldi, að Islendingar týndu
sjálfstæði sínu fyrir flokksbar-
áttuna, þá ætla eg að vona að
listaverk og bókmentir 20. aldar-
innar verði sá arfur, er geymi
þjóðarandann komandi kynslóð-
um.
Eg vona að eg hafi nú sýnt að
ísland eigi enn svo marga og
góða uppihaldsmenn þjóðernis-
ins ekki aðeins á verklegum svið-
um, heldur einnig á sviðum and-
ans, að við getum enn búist við
góðu vori í æfi hins unga lýð-
veldis. Og eg veit líka að við
eigum enga aðra ósk heitari en
að alltaf megi haldast vor og
sumar í þjóðlífi Islendinga og eg
vil ljúka máli mínu með því að
taka undir síðustu kveðjuna, sem
Guðmundur Finnbogason sendi
mér vestur um hafið, síðasta vor-
ið sem hann lifði:
Hefji guð í gæfu
gott stand það land.
Inngangsrœða
(Frh. af bls. 7)
Ný-Islendingar eiga sín eigin
föt, en þeir eiga meira. Það þarf
enga sérlega skarpa athugunar-
gáfu til að sjá það að heimilin,
hvert um annað þvert eru að
rísa upp í Nýja Islandi, með ný-
týzku þægindum þar sem það
besta hefur ekki þótt of gott og
væru hvaða héraði sem er til
sæmdarauka.
Þetta er vel farið og eins og
það á að vera.
En það ætti ekki að vera Ný-
Islendingum ofvaxið að hugsa
svolítið út fyrir heimilin. Það
ætti ekki að vera þeim ofvaxið
að eiga skemtigarð, sem væri í
samræmi við aðrar kröfur þeirra.
Fyrir rúmum 20 árum síðan,
varð mér starsýnt á það einn
góðan veðurdag, að nýtýzku bíll
stóð undir húsvegg nágranna
míns. Bíllinn, 1000 dollara virði,
en húskofinn hátt virtur á 100
dollara. Þetta var svo sláandi
ósamræmi að mér getur ekki
liðið það úr minni.
Jafn sláandi ósamræmi, þó í
öfugum hlutföllum sé er saman-
burður á þessum fátæklega
skemtigarði og hinum ríkmann-
legu híbýlum Ný-íslendinga.
Við höfum aldrei séð það fyrr
en hinn síðasta áratug hvað ein-
huga ásetningur má sín mikils
og hvað óeining má sín lítils.
Dæmin eru öxulþjóðirnar ann-
arsvegar, allar gjaldþrota eftir
síðasta stríð og iðnaður í kalda
kolum, sem á fáum árum reis
upp í hinn risavagna iðnað, sem
raun varð á eftir að núverandi
stríð hófst.
Hvaðan fá þeir peninga til að
gera allt þetta, spurðum við hér
í Vesturheimi. Skiljanlegasta
svarið, sem eg hefi séð við þeirri
spurningu, er svar Stuart Chase,
Bandaríkja hagfræðings.
Hann segir: 1 hverju því þjóð-
félagi þar sem er einhuga ásetn-
ingur, um atvinnu fyrir alla, þar
eru nógir peningar. Vinnan skap
ar peningana, en peningarnir
ekki vinnuna.
Einhuga ásetningur er sá skap
andi kraftur, sem knýr einstakl-
inginn til að verða maður með
mönnum, heimilin til að verða
blómleg, sveitarfélög og fylki til
vegabóta og þjóðina í heild til
atvinnulífs.
Hitt dæmið um óeininguna er
Frakkland og er jafn sláandi. I
byrjun þessa stríðs voru 12 póli-
tískir flokkar í Frakklandi, sem
allir háðu innbyrðis stríð þó
vopnalaust væri.
Frakkland féll við fyrstu, at-
lögu, eins og spilaborg, sem blás-
ið er á.
Og þá kem eg að Vestur-ís-
lendingum.
Hafa þeir nokkur sameiginleg
efni? Hafa þeir einhuga ásetning
um nokkur mál, sem er nægi-
lega mikilvægt til þess að allur
þorri þeirra mundi vera eigi að-
eins tilleiðanlegur, heldur hafa
löngun til að gerast sjálfboðar,
um styrk, sem svaraði t. d. eins
mánaðar kaupi eða segjum 100
dollurum?
Mér vitanlega er það ekki.
Sameiningarefni Vestur-íslend
inga eru skemtanir af líku tagi
og hér er að fara fram í dag, og
fara fram í sambandi við Þjóð-
ræknisþingið.
Vestur-íslendingar sem heild
hafa ekkert “unity of purpose”.
Eg spurði eitt sinn einn nefnd
armann Þjóðræknisfélagsins
hvað kæmi honum til þess að
yfirgefa hin víðtæku störf sín og
sitja dögum saman á Þjóðræknis-
þingum og nefndarfundum.
Svarið var þetta: Eg geri mér
það til skemtunar.
Eg gæti best trúað að svar
flestra mundi hljóða líkt. Það sem Vestur-lslendingar þurfa eins og allir, bæði einstakl ingar og félög, er einhuga ásetn- ingur um eitthvað, að minsta kosti eitt sameiningarefni. Eg get ekki komið auga á nema eitt mál, sem Vestur-íslending- ar allir ættu að geta, og þurfa að sameinast um, en það er stofn- un kenslustóls í íslenzku og ís- lenzkum fræðum við Manitoba háskólann. ÍHOME CARPETg 1 CLEANERS | 603 WALL ST„ WINNIPEG Við hreinsum gólfteppi yðar Ifig H9 svo þau llta út eins og þegar ffV fÖm þau voru ný. — Ná aftur tétt- leika sínum og áferðarprýði. gjj — Við gerum við Austurlanda- tj|| tjl gólfteppi á fullkomnasta hátt. K|| «|| Vörur viðskiptamanna trygð- CPa ar að fullu. — Ábyggilegt l|j iÍjl verk. Greið viðskipti. jjll| 'ý' PHONE 33 955 1

Ambassador Beauty Salon Nýtízku snyrtistofa Allar tegundir af Permanents. Islenzka töluð á staðnum. 257 KENNEDY STREET, fyrlr sunnan Portage Sími 92 71« S. H. Johnson, eigandi. ÍVlinniát BCTCL í erfðaskrám yðar
--
—
Tha Swan Mamffacturins 0«. Manufacturers ®f SWÁN WEATHBK-BTRIP Wlnnipeg. Hallelér Methusalems gwa» Elgandi 281 James Street Phene 22 641 MOST SUITS - COATS DRESSES “CELLOTONE’’ CLEANED

\ 72c CASH AND CARRY FOR DRIVER PHONE 37 261 PERTH’S 888 SARGENT AVE.
Parfnist pér Hfsábyrgðart Bf svo er sjáið þá F. BJARNASON Umboðsmaður IMPERIAL LIFE Phones 92 501, 35 264

i TILKYNNING
til Vestur-íslenzkra hluthafa í Eimskipafélagi íslands.
Símskeyti bárust þeim Árna G. Eggertsyni K.C., og
Á. P. Jóhannssyni byggingameistara, sunnudaginn 3. júní,
um að ársfundur Eimskipafélags íslands hefði haldinn
% verið í Reykjavík þann 2. þessa mánaðar; á fundi þessum
var Árni G. Eggertson endurkosinn í framkvæmdanefnd
félagsins til tveggja ára.
Samþykkt var að félagið greiddi 4% í arð fyrir 1944.
Útborgun á þessum arði annast Árni G. Eggertsson, K.C.,
209 Bank of Nova Scotia Bldg., Winnipeg.
Árni G. Eggertsson,
Á. P. Jóhannson.
STÚLKNA SÖNCFLOKKUR pjÓÐRÆKNJSDEIL.DARINNAR “ESJA”
SÖNGSKEMTUN
i samkomuhúsinu í Árborp, priOjudaginn 26. juni.
1. Söngflokkurinn:
a) Við fjallavötnin .................................... pjóðlaf:
b) Úr þeli þráð að spinna .............................. Bellman
c) Lofsöngur .......................................... Bartnianski
2. prísöngur:
Kay Eyolfson, Lára Björnsson, Helga Erickson.
a) Sjáið, hvar sólin hún hnígur ........................ Pjóðlag
b) Nú blánar yfir berjamó .............................. Schulz
3. Söngflokkurinn:
a) Syngið við hörpu ............................ Gústaf Svíaprins
b) Tárið ......................................... íslenzkt þjóðlag
c) Kveðjusöngur: Upp á himins bláum boga, Nú er frost á Frðni.
4. Einsöngur, Davíð Jensson:
a) Sofðu vært mln væna ........................... Davíð Jensson
b) Nú rlkir kyrð ............................. Árni porsteinsson
5. Tvísöngur, Lovfsa Eríckson, Svava Pálsson:
a) Sólsetursljóð ............................ Bjarni porsteinsson
b) Hún var svo væn ............................. Lag frá Estlandi
6. Söngflokkurinn:
a) Svanirnir ............................................. pjóðlag
b) Yfir kaldan .................................... Davíð Jensson
c) Gðða tungl ............................................ Pjóðlag
7. prísöngur, Svava Pálsson, Lovfsa Erickson, Emily Abrahamson:
a) Vögguljóð ................................. Jón Friðfinnsson
b) Stóð eg úti I tunglsljósi .........................i.. Pjóðlag
8. Perfect day ................................. Carrie Jacobs Bond
Eldgamla ísafold. God Save the King.
Söngstjóri: Davíð Jensson. Við hljóðfærið: Mrs. Florence Broadley.
Dans á eftír, gömlu og nýju dansarnir. Oóð hljómsveit.
Byrjar kl. 9 e. h. Aðgangur 50c.
Ný ljóðabók
Nokkur eintök af “Sólheimum”, ljóðabók, sem ísafoldar-
prentsmiðja gaf út eftir Einar P. Jónsson rétt fyrir síðustu
jól er nú komin hingað vestur. — Bókin hefir hlotið góða
blaðadóma á íslandi; hún er prentuð á ágætan pappír og
kostar í bandi $5.00, póstfrítt.
Pantanir ásamt andvirði, sendist til
m
Grettis L. Johannsonar, 910 Palmerston Ave., Winnipeg.