Lögberg - 27.09.1945, Blaðsíða 6

6
í — -----------------1—
Dulin fortíð
Aldrei hafði Isabel Damer fengið meira slúð-
urefni á tungu sína en nú; nú mundi það sann-
ast, að það hefði ekki verið að ástæðulausu að
hún hefði haft misgrun á lafði Damer. Samt sem
áður gat hún ekkert neitt með neinni vissu,
sem öllum er þekktu hana, og illvilja hennar
til lafði Damer, þótti býsna undarlegt, en hún
vissi ekkert um það sem gerst hafði, svo hún
gat ekki frætt aðra um annað en það, að Damers
hjónin hefðu farið til London, og hún vissi einu
sinni ekki hve lengi þau yrðu í burtu.
Daginn eftir að hjónin fóru, var Robert Elster
jarðaður, og lengi eftir það talaði fólk um hv'e
móðir hans var sorgbitin og örvæntingarfull.
Hún hafði reynt til að fleyja sér ofan í gröfina.
Hún hrópaði til Guðs, að hann léti hefndina
falla þungt og miskunarlaust á þann sem hefði
rænt lífi einkasonar síns.
En nú þóttust allir hafa komist að sannleik-
anum, en hvernig, það vissi enginn; nú varð
það á allra vörum, að lafði Damer væri sökuð
um að hafa myrt Robert Elster.
Aldrei hafði neitt skeð, sem hafði vakið eins
mikinn ugg og undrun þar umhverfis. Þessi
elskulega, og af öllum dáða kona, sem í svo
mörg ár hafði verið sem skínandi sumarsól í
öllu nágrenninu — hún að geta framið svona
hræðilegan glæp. Nei, það virtist ekki trúlegt.
“Hver var þessi maður, sem var myrtur?”
spurði einhver, og svarið var, að hann væri
bróðir skrifara lávarðar Dysarts, en það gaf enga
upplýsingu. Hvað gat hafa verið á milli þeirra?
Því fór hún að skjóta hann? Þekkti hún hann?
—Þannig gengu samræður fólks um stund, þar
til að hvíslingar um að hún hefði áður verið
gift, fóru að berast mann frá manni, og hefði
nú fyrst verið að komast upp, og að myrti mað-
urinn hefði staðið í einhverju sambandi við
það.
Hertogafrúin af Redfern hrósaði nú sigri, því
nú mundi hún aftur verða drottning umhverfis-
ins, og verða nú fastari í sessi en þegar lafði
Damer steypti henni úr völdum.
“Eg hefi aldrei látið villa mér sýn,” sagði
hún hreykin. “Frá því eg fyrst sá andlit lafði
Damers í danssalnum heima hjá mér, hefi eg
haft illan grun á henni. Nú sýnir það sig, að eg
hefi ekki að ástæðulausu tortryggt hana.”
Hope lá veik í rúmi sínu á Avonwold; hún
var of veik til að geta fylgt systur sinni til
London, sem hún umfram allt vildi hafa getað
gert. Vonbrigðin, sem hún varð fyrir höfðu
heltekið líkama hennar og sál. Hún hafði fórn-
fært sér og öllu lífi sínu til að halda leyndum
ósannindum, en nú alla komið upp. Þetta lagð-
ist á hana sem lamandi sjúkdómur.
Dysart lávarður var fyrsti maðurinn, sem
fékk að heyra allan sannleikann; en hann hafði
ekki fengið neitt bréf frá London. Damer lávarð-
ur eyddi öllum sínum tíma í London. til að út-
vega sér hjálp, hann fór frá einum nafnkend-
asta lögmanninum til annars, en þeir gáfu hon-
um ekki mikla von; þeir sögðu allir það sama,
að allt mælti á móti lafði Damer í þessu máli.
Frá því fyrsta hafði hann staðið í þeirri mein-
ingu, að engin heilvita maður mundi trúa því,
að svo góð og háttstandandi kona væri sökuð
um morð. Hann heyrði umtal fólks, sem laut
mest að því, að hver og einn var að gera sér
tilgátur um orsökina til morðsins og flestir
giskuðu á, að orsökin mundi vera leyndarmál
frá æskuárum lafði Damer.
Damer lávarður gat fengið hina slyngustu og
duglegustu málafærslumenn á Englandi til að
verja lafði Damer, já, alla þá nafnfrægustu,
en hann fann, að einungis fáir af þeim vildu
hlusta á, að hún hefði ekki framið morðið.
Hann gleymdi, vegna þess, alveg að skrifa
lávarði Dysart, því þeirra áhugamál var, að
láta engan orðróm berast til Rose Damer, en
þeir gátu ekki gert það sama, að því er áhrærði
lávarð St. Albans. Hann kom eirtn daginn
heim, eldrauður í andliti, með skjálfandi hend-
ur, hann sagði að hann hefði barið Dynover
þjón sinn með svipunni, því hann hefði sagt, að
lafði Damer lægi undir kæru fyrir hræðilegt
morð.
Jarlinn sagði, mjög alvarlega við son sinn,
að hann hefði ástæðu til að ímynda sér, að
það væri satt. Hann sneri sér frá föður sínum
og sagði, með sárum harmi.
“Sá sem leggur trúnað í slíkt, hefur mist
vitið; lafði Damer mundi aldrei láta sér til hug-
ar koma að drepa hinn minsta fugl, hvað þá
mann.”
Faðir hans bað hann að stilla sig, og láta
Rose ekki verða vara við þetta. Einn daginn
kom Rose grátandi og náföl í andliti til unn-
usta síns og bað hann segja sér hvað væri um
að vera.
“Það er eitthvað viðvíkjandi mömmu, Archie,
því þegar eg nefni hana, horfir fólk svo und-
arlega á mig. Hvað er það? Þó allir forðist að
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 21. SEPTEMBER, 1945.
segja mér sannleikann í því, þá að minsta kosti
gerir þú það ekki.
Hann vissi að fyr eða síðar fengi hún að
heyra það, svo hann sagði henni alla söguna,
en eins varfærnislega og mögulegt var. Hann
sagði að nokkrir heimskir lögreglumenn hefðu
grafið sig inn í morðsöguna á Avonwold, og
fest grun á lafði Damer, því hún hafði talað
við myrta manninn.
Þrátt fyrir það þó hann gerði söguna mikið
mildari og drægi úr henni, varð Rose svo mikið
um, að hún fölnaði sem laúfblað fyrir haust-
frosti, er hún heyrði þetta.
“Vesalings mamma,” stundi hún upp. “Ó,
Archie, það gleður mig, að Charlis og Alwin,
eru á Þýzkalandi. Heldurðu að pabbi sé mjög
bágur út úr þessu?”
“Damer lávarður getur víst bráðlega sýnt
og sannað, að þetta er eitt hræðilegt misgrip
frá upphafi, og svo fá þeir sem hafa komið
slíkum grun á stað að skammast sín fyrir það.”
Hún leit á hann með svo vonleysislegu augna-
ráði, sem hann gleymdi aldrei.
“Archie, vita ekki allir að elsku mamma mín
er saklaus, þó hún sé sökuð um svona viður-
styggilegan glæp?”
Hann svaraði engu þessari spurningu, en tók
hana í fang sér og kysti hana og sagði, að það
stæði alveg á sama, því allir sem þekktu móðir
hennar vissu hve saklaus hún er, og þætti
ennþá vænna um hana, fyrir þá sorg og mæðu,
sem hún saklaus verður að líða, fyrir ranglæti
annara.
“Það aðskilur okkur ekki, Arshie?” sagði hún
og hjúfraði sig innilega að honum. “Þú skamm-
. ast þín ekki fyrir mig, þó þessi skuggi hafi
fallið yfir okkur?”
“'Nei, sjálfur dauðinn skal ekki aðskilja okk-
ur, Rose,” svaraði hann, en á sama augnabliki
greip hann hræðilegur ótti yfir því, að for-
eldrar hans mundu líta á þetta, sem vanheiður,
sem þau vildu ekki eða gætu ekki þolað.
“Eg skal vera þér trúr, elsku Rose mín, þó
eg vegna þess yrði gerður arflaus.”
Hann sagði henni ekkert um fyrra hjónaband
móður hennar — það ætlaði hann lávarði Dam-
er að gera. Honum þótti innilega vænt um lafði
Damer; ef hún hafði verið gift áður og viljað
halda þeirri giftingu leyndri, þá vaj það eng-
um viðkomandi nema henni.
Þannig hlífði hann Rose við mörgu, sem
annars hefði valdið henni meiri harms og
kvíða.
Archie fórnaði sér alveg fyrir hana, og var
með henni öllum stundum.
80. KAFLI.
Robert Elster lá nú í gröf sinni, og móðir
hans hélt áfram að búa í litla húsinu sínu í
Croston, eftir að hún komst til fullrar rænu
aftur.
Eftir dauða Roberts var Mrs. Elster alveg
breytt frá því sem hún áður var, sorgin hafði
lamða hana, og breytt henni svo hún var vart
þekkjanleg fyrir sömu manneskju. Hún var að
upplagi vingjarnleg og lagleg kona; nú var
hún grett og lundvond. Læknirinn sem vitjaði
hennar sagði að ástand hennar væri all-alvar-
legt og talaði um að hún væri ekki laus við
brjálsemi.
Verner hafði tekist á hendur hið óvissa verk,
að fá móður sína fríjaða af öllum grun um
morðið. Orðin hennar: “Frelsaðu mig sonur
minn!” hljómuðu stöðugt í eyrum hans, og
hann ásetti sér að annað hvort skyldi hann
bjarga henni, eða deyja með henni.
Hann fór til Croston í þeirri von, að úr því
Robert hefði verið þar, væri hugsanlegt að
þar væri að finna tildrögin að morðinu.
Er hann kom til Croston fór hann strax til
litla hússins þar sem hann hafði dvalið svo
mörg úr. Honum rann til rifja að sjá húsið í
slíkri niðurníðslu og minntist þess, að hann
hafði þó notið þar margra sælla stunda. Þar
sem hann hafði skrifað, fyrsta kvæðið sitt, og
hann minntist undrunar svipsins á andliti Jane,
þegar hann var búinn að lesa það fyrir hana.
Nú átti hún ekki neina gleði framar í lífi sínu.
Hann stóð, og hugsaði' um, hve mikil eyði-
legging, hve mikil sorg, getur breiðst út til svo
margra, fyrir eina einustu óaðgætis yfirsjón,
eins og henti móður hans. Hann bað guð að
vernda sig frá allri synd, og öllu illu.
Fólkið úr nágrenninu kom og flykktist í kring-
um hann; hann hafði altaf verið í meira uppá
haldi þar í nágrenninu en Robert. Hann var
spurður allra mögulegra spurninga Það var
búið að fréttast þangað, að Robert hafði verið
drepinn, en ekki hvernig. Hann varð að segja
því þá sorglegu sögu, og að móðir hans væri
næstum brjáluð af sorg út af því að hafa msit
hann.
Fólkið sem hlustaði á hann lét samhygðar
merki í Ijósi; þó að þeir sem þektu Robert,
hefðu aldrei haldið mikið upp á hann, en það
var þó leiðinlegt að heyra, að hann var skot-
inn niður eins og hundur, án þess að koma
nokkurri vörn fyrir sig.
“Það er ekki að furða þá Kata Repton líti
ekki vel út,” sögðu konurnar sín á milli, “eg
gat ekki skilið hvað gnegur að henni.”
Verner heyrði þetta, og sneri sér að þeirri
sem sagði það.
“Hver er Kata Repton?” sagði hann, “og í
hvað sambandi er hún við bróður minn?”
Það svöruðu svo margar konur undir eins,
að honum var næstum ómögulegt að skilja hvað
þær sögðu.
“Vissi hann ekki hver Kata Repton var —
vissi hann það ekki? — Hafði hann aldrei heyrt
talað um hana?
Kata var dóttir Reptons bónda, sem bjó skamt
frá þorpinu; hún. var fallegasta stúlkan í Cros-
ton, og ætlaði að giftast manninum, sem var
myrtur.”
Nú mundi Verner, að Robert hafði einu sinni
sagt honum, að hann ætlaði að giftast svo ljóm-
andi fallegri stúlku, sem ætti heima í nágrenni
við Croston. Hann hafði þá ekki veitt því neina
sérstaka eftirtekt, hann leit á það sem vanalegt '
mikilmensku tal bróður síns, en nú varð það
honum meira umhugsunarefni.
Lafði Damer hafði ekki dregið neitt undan af
sögu sinni við hann; hún hafði sagt honum,
að Robert hefði krafist að fá Rose fyrir konu,
sem borgun fyrir að þegja um leyndarmálið. .
Hvernig gat hann. talað um slíkt, ef hann var
trúlofaður Kötu Repton?
“Var ekki sú trúlofun farin út um þúfur?”
spurði hann konuna, sem fyrst hafði talað.
Það vissi enginn til þess að svo væri; en
það voru allir sammála um, að það væri hættu-
legt að táldraga Kötu Repton.
Fólkið sagði að Robert Elster hefði upp á
síðkastið borið sig mikilmannlega, og altaf haft
fulla vasa af peningum; en enginn hafði heyrt
að trúlofunin milli hans og Kötu væri upp-
hafin.
Verner yfirvegaði þetta, sem hann heyrði, í
huga sér. Ef Robert virkilega var trúlofaður
þessari fríðu bóndadóttur, hvernig gat honum
þá komið til hugar að krefjast Rose Damer
fyrir konu? Var þarna ráðninguna á gátunni
að finna?
Hann ákvað að fara út á búgarð Reptons, og
tala sjálfur við Kötu.
Það var á fögrum júlí morgni, og sólargeisl-
arnir stöfuðu á smáraengin; hveitið stóð þrosk-
að, hinar ýmsu tegundir smárra trjáa á milli
akurreinanna stóðu í blóma, og fuglarnir flugu
syngjandi, grein af grein.
Hann hafði aldrei svo hann vissi til séð Kötu
Repton, og hann var að hugsa um hvernig hún
liti út. Mun Robert virkilega hafa elskað hana?
Mun hún hafa elskað hann?
Skamt fyrir framan sig sá hann nokkuð sem
vakti eftirtekt hans. Það var hlið á gyrðingu,
þar sem gengið var heim að húsinu; yfir því
var stór bogi, alskrýddur hinum fegurstu skraut
blómum, og til hvorrar handar við innganginn
stóðu voldug tré í fullum blóma. Við hliðið
stóð ung stúlka; hún hreifði sig ekki, og lét
ekkert til sín heyra. Hún hallaði sér fram á gyrð-
inguna, og starði með æðislegu augnaráði út
yfir akurinn. Slíkt andlit hafði Verner aldrei
séð áður — svo æðislegt, svo hvítt, svo lamað
af sorg; ungt, en þó án æskublóma; frítt, en
þó svo hræðilega hnuggið, nærri því vofu-
legt.
Hann stóð þegjandi í nokkrar mínútur og
virti hana fyrir sér, eins og hún væri málverk;
hann dáðist að fríðleik hennar, hinum tinnu-
svörtu augum, þykka brúsandi hári. Var þetta
Kata Repton, bóndadóttirin? Ef svo er, hvaða
hræðilegri óhamingju hefur hún þá orðið fyrir?
Var það sorg út af að hafa mist Robert, sem
hafði sett þennan merjandi þjáningarsvip á
andlit hennar?
Hann gekk að hliðinu þar sem hún stóð, en
hún breytti ekki þessu starandi augnaráði —
hún sá hann ekki.
En er hann talaði til hennar, rak hún upp
hræðilegt hljóð. Hún hörfaði til baka, og and-
litið varð enn hvítara en áður.
“Eg þekki þig,” sagði hún; þú ert bróðir
Roberts Elster. Hvað vilt þú mér?”
Verner lyfti hattinum og horfði ákveðið í
andlit hennar.
“Eg hefi fengið að vita í dag, Miss Repton,
í hvaða sambandi þú varst við minn óham-
ingjusama bróðir. Þess vegna vildi eg sjá þig,
því eg get ekki skilið hvernig dauða hans bar
að.”
“Þú ert ekki að segja sannleika,” sagði'hún
höst; “þu kemur í öðrum erindagerðum; láttu .
mig heyra hvert erindi þitt er.”
Það var sjáanlegur ótti og kvíði í andliti
hennar.
Frá því augnabliki að hann sá hið náföla and-
lit og hin viltu, ótta fyltu augu hennar, var
hann, án þess að hann gæti gert sér skýra grein
fyrir því, sannfærður um, að það var hún, —
Kata Repton—, sem hafði drepið Robert. En
hvernig átti hann að geta sannað það?
“Við höfum orðið fyrir hræðilegri sorg, —
hefurðu heyrt, að vesalings móðir Roberts hef-
ur tekið sér svo nærri missir hans, að_ hún
liggur nú hræðilega veik?”
“Nei,” sagði hún.
“Það var óttalegt tilfelli fyrir okkur öll. Hver
mundi hafa látið sér til hugar koma, að svo
guðdómlega góður drengur, éins og Robert, ætti
sér slíkan óvin, sem vildi drepa hann?”
“Hann var ekki guðdómlegur,” sagði hún.
“Hann var staðfestulaus, undirförull, faiskur
fantur.”
“Sei, sei! talaðu ekki svona, Miss Repton;
minnstu þess að hann er nú dauður. Eg — eg
hélt að ykkur hefði þótt vænt hvort um annað.”
“Eg hataði hann,” sagði hún. “Hann var falsk-
ur og svikari. Hann hugsaði aldrei um neitt
nema sjálfan sig.”
“Hann er nú dáinn, og láttu vera að úthúða
honum, hlífðu honum.”
“Það stendur ekki í mínu valdi að hlífa hon-
um, og þó eg gæti, vildi eg ekki gera það.”
“En hann elskaði þig, var ekki svo?”
“Nei, hann bara dró mig á tálar,” svaraði
hún, og eldur brann úr augum hennar.
“Hann táldró mig. í æðum mínum rennur
Zigoiner blóð; móðgun og svik eru ekki fyrir-
gefanleg, Zigoiner fyrirgefur aldrei óvin sín-
um.”
“Viltu segja mér á hvaða hátt Robert tál-
dró þig.”
Það brá fyrir grunsemis blæ á andliti hennar.
“Nei, sagði eg að hann hefði táldregið mig?
Eg segi engum mín leyndarmál, þau eru mín
eigin og vel gætt. Ef hann táldró mig, þá er
það bara milli mín og hans.”
“Mér er alveg óskiljanlegt hvernig vildi til
með dauða hans,” sagði Verner. “Má eg tylla
mér hérna niður, sem snöggvast, Miss Repton,
og segja þér frá allri þeirri sorg, sem stafar af
dauða hans.”
Hún hafði ekkert á móti því, og þau settust
bæði á grasbekk, sem var þar.
“Eg hefi lesið margar frásagnir um sorg og
hörmungar,” sagði hann, “en engin þeirra er
neitt á borð við þær hörmungar, sem hafa yfir-
fallið fjölskylduna á Avonwold.”
Það brá fyrir leiftri í augum hennar, er hann
nefndi Avonwold, hún hló kalt og biturlega.
“Bróðir þinn var orðinn svo aristokratiskur,
og hann var skotinn í einni af fínu stúlkunum
á Avonwold. Ein þeirra — ung með gull-fallegt
hár— elskaði hann, að eg held.”
“Nei,” sagði Verner alvarlega, “það var engin
stúlka á Avonwold, sem leit við honum; það
er áreiðanlega víst. Á eg að segja þér frá því
sem skeð hefur á Avonwold?”
“Já,” svaraði hún dræmt. “Ef það er sann-
leikur sem þú vilt segja mér, þá vil eg gjarnan
heyra það.”
“Á Avonwold býr göfug og mikilsvirt hefðar-
frú. Á æskuárum sínum varð hún fyrir miklu
mótlæti — ógæfu — að ef þér væri kunnug saga
hennar, mundir þú hafa samhygð með henni.
Hújn giftist heimulegri giftingu, án þess að
neinn vissi um það. Hún leið óhugsanlega mik-
ið fyrir það. Robert Elster var að upplagi slæg-
ur, og á lymskulegan hátt njósnaði hann um
sögu hennar, og komst að leyndarmáli hennar.”
“Eg man,” sagði hún, “að hann sagði mér,
að leyndarmál, sem hann þóttist vita um, gerði
hann stórríkan.”
“Og það gerði hann ríkan, en hann var ekki
ánægður með það. Hann var búinn að fá, og
átti að fá framvegis, eins lengi og hann lifði,
þúsund sterlingspund á ári, fyrir að þegja um
leyndarmálið.”
Kata roðnaði í andliti, og leiftri brá fyrir í
augum hennar.
“Hann sagði mér aldrei frá því. Hann lof-
aðist til að giftast mér, þegar hann fengi þessa
peninga, og að eg skyldi fá allt sem fullkomn-
ast — Dýran klæðnað, gimsteina, skrautvagn,
og hvað helst sem eg vildi. En hann sagði mér
aldrei frá því að hann væri orðinn ríkur.”
“Honum þótti þetta ekki nóg. Önnur systr-
anna lofaði honum þúsund pundum á ári, en af
hinni krafðist hann þess, sem var ennþá meira
virði — einkadóttur hennar, umgrar, fríðrar
stúlku, sem er trúlofuð, og elskar kærstann
'sinn af öllu sínu hjarta.”
“Og vildi hún hann ekki? Eg hélt að hún hefði
viljað hann.”
“Nei, hún vildi ekki líta á hann. Nú sérðu
hve grimm óhamingja hefur yfirfallið lafði
Damer. Robert skrifaði henni og sagði að hann
vissi um leyndarmálið; ef hún vildi að hann
skyldi þegja um það, þá yrði hún að mæta sér
á tilteknum stað klukkan 10 tiltekið kvöld. Þú
getur vel skilið hversu þetta var pínandi fyrir
lafði Damer. En hún fór þangað og mætti hon-
um. Hann óttaði henni með því: að hann skyldi
opinbera leyndarmálið, ef hún lofaði því ekki
undir eins, að gifta honum einkadóttur sína.”
Kata hló bitrum heiftarhlátri, og sagði:
“Fínar frúr eiga ekki að hafa leyndarmál,
það er hættulegt fyrir þær.”
“Hlustaðu á það sem eg segi; hún gaf honum
ákveðið afsvar; og á sama augnabliki reið af
skot, og hann féll dauður að fótum hennar. Þú
getur vel skilið hve hræðilegt þetta var —skot-
inn til dauðs án aðvörunar, eins og villidýr.”