Lögberg - 27.12.1945, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. DESEMBER, 1945
3
Merkasta tryggingarfélag heimsins:
Lloyd’s í London
London, sem í dag er í sárum
eftir sprengjuorustur óvinanna,
er þegar farin að íhuga félags-
málalega og viðskiftalega endur-
reisn sína eftir stríðið. Hún hef-
ir orðið að gangast fyrir þess-
konar endurreisn fyrr og farist
það vel úr hendi.
Fyrir hálfri þriðju öld var
London að jafna sig eftir verstu
áföllin, sem hún hefir nokkurn
tíma orðið fyrir í tilveru sinni.
Árið 1665 hafði Plágan mikla
herjað á borgina og árið eftir
varð bruninn mikli, sem lagði í
ösku fjóra fimtu hluta borgar-
innar, sem stóð innan múranna.
En íbúar borgarinnar létu ekki
hugfallast árið 1666 fremur en
árið 1940. Chritopher Wren og
Evelyn endurreistu byggingar
borgarinnar, en á síðari árum
Charles II. og á kreppuárunum
undir hinni skammvinnu stjórn
James II. féll það í hlut hinna
marghrjáðu kaupmanna í Lon-
don að reisa við velgengni við-
skiftanna uppúr öskunni, sem
þeim var eftir skilin.
Ákveðnir borgarhlutar voru
heimkynni ákveðinna viðskifta.
þá eins og nú. Kaupmenn, sem
ráku viðskifti við útlönd höfðu
það fyrir sið að hittast á kaffi-
húsunum í grend við Tower —
en þetta var í þá daga ljótt
hverfi, fullt af brunarústum og
sóti, því að þarna hafði bruninn
mikli byrjað. Það var eitt kaffi-
húsið, sem þeir einkum hændust
að og var þar gestgjafi maður
sem hét Edward Lloyd, í Tower
Street — duglegur náungi, sem
hafði jafnan gott kaffi og vissi
oft ýmsar fréttir af verslun og
siglingum.
Nú finst máske einhverjum
skrítið samband milli kaffihúss
og viðskiftamiðstöðvar, en þá
er þess að minnast, að kaup-
mennirnir_höfðu að jafnaði lít-
ið að gera, en voru víða á ferli
vegna þess að enginn var síminn
og engin verslunarskeytin. Og
ekki voru bankarnir, sem hægt
var að ávaxta peningana sína
í. Þessvegna tryggðu þeir oft
farma fyrir aðra, sem um þessar
mundir voru að kaupa vörur
frá útlöndum, ef þeir voru sjálf-
ir óvirkir þann tíma ársins. Þeir
sem nú snúa sér til vátrygg-
ingarskrifstofanna urðu í gamla
daga að fara til víxlara eða
kaupmanna, sem ráku trygging-
arstarfsemi sem aukagetu. En
þeim reyndist hægara að fara
í kaffihúsin, eins og til Lloyd’s
því að þar var oftast hægt að
hitta menn, sem vildu taka að
sér tryggingar og hægt að fá
skírteini tryggjendanna undir-
skrifað á sama staðnum í stað
þess að rápa á marga staði.
Svo gerðist það árið 1720 að
þingið ákvað að tvö tiltekin vá-
tryggingarfélög í London skyldu
fá einkarétt til þess að reka
þessa starfsem, eða nánar til-
tekið, sjóvátryggingar. í fyrstu
reyndu einkaábyrgðarmennirn-
ir að fá þessi ákvæði afnumin, en
brátt kom á daginn að hagur
þeirra hækkaði og öllum varð
ljóst, að einkastarfsemin beið
engan hnekki við lögin og þessi
tvö félög fengu mjög lítið af
tryggingum. Meðan þessu fór
fram jukust viðskiftin við Lloyd
dag frá degi. Árið 1696 var ritið
“Lloyd’s News” — prentað fyrir
Edward Lloyd, Kaffisala” —
stofnað; var það fjórar síður í
arkarbroti og flutti almenínar
fréttir og dálítið af siglingar-
fréttum, en árið 1734 kom í stað
þess “Lloyd’s List and Shipping
Gazette,” sem flutti einkum
siglingarfréttir handa gestum
kaffihússins. “Lloyd’s List”
hefir komið út jafnan síðan og
er elsta blaðið í London þegar
frá er skilið “London Gazette”
— elsta blað Lundúna.
Edward Lloyd dó 1713, en
kaffihúsið, sem þá var flutt til
Lombard Street, hélt áfram
undir nafni hans. En árið 1774
var fyrirkomulagi þessu hætt og
tryggingarstarfssemin flutt í
kauphöllina og var alkunnur
dugnaðarmaður, John Julius
Angerstein, upphafsmaðurinn að
því. Þó að samtryggjendur yrðu
fyrir miklum skakkaföllum
næstu árin vegna frönsku bylt-
ingarinnar —eitt tjónið var 190,-
000 sterlingspund —• þá fór álit
Lloyds sívaxandi. Stofnunin gaf
t. d. flotamálaráðuneytinu upp-
lýsingar um ferðir skipa, vá-
tryggði gull- og silfursendingu
frá Vera Cruz fyrir meira en
hálfa miljón punda, gaf sigursæl-
um aðmírálum heiðursgjafir og
stofnaði árið 1803 “Patriotic
Fund” sem enn er til.
Næsta stóra skrefið steig stofn-
unin árið 1811, þegar Marryat,
faðir hins fræga söguskálds, kom
því til leiðar að stofnaður var
sjóður undir umsjá sérstakrar
nefndar ti þess að ávaxta fé
stofnunarinnar og var lögfest
skipulagsskrá fyrir hann. En-
fremur stofnaði hann víðsvagar
umboð fyrir Lloyds. Og loks var
félagið gert að hlutafélagi árið
1871 og fékk þá á sig það skipu-
lag sem það hefir enn.
Á þennan einkennilega hátt
hefir Lloyds orðið einskonar
verndarvættur alheimssigling-
anna. En þess er vert að gæta,
að nú á dögum er máske meiri
hlutinn af tryggingum Lloyds
ekki siglingum viðkomandi. Þó
eru engin glögg takmörk sett
milli þeirra trygginga, sem eru
“siglinga-” eða “ekki siglinga-
legs” eðlis; þetta tvennt hefir
vaxið upp hlið við hlið og sjálf-
krafa, vegna þess að menn kom-
ust að raun um, að ábyrgðarskír-
teinin frá Lloyds reyndust eins
vel þó að sjóvátryggingar ættu
ekki í hlut. Ef til vill hættir
mörgum við að kenna Lloyds
við sjóvátryggíngar eingöngu
vegna ritsins “Lloyd’s Register
of Shipping.” Á kaffihússdög-
um Lloyds var “Lloyd’s Regis-
ter” ekki annað en ofurlítill listi
yfir skip, sem vátryggingar var
óskað á, fyrst skrifaður, en 1760
var farið að prenta hann í litlu
upplagi. En oft var deilt um
hversu vel haffær skip væru,
sem tryggja skyldi, og varð
þetta til þess að skipaeigendur
fóru áirð 1800, að gefa út aðra
skipaskrá fyrir sig. Komu skrár
þessar út hver fyrir sig til 1833,
en þá varð “Lloyds Register of
Shipping” sérstök stofnun og
voru • þá ákveðnar reglur um
flokkun skipa.
Hið alkunna flokkunarmerki
“A.l” sem sást fyrst í skránni
fyrir 1775-76, og átti vitanlega
við tréskip, er enn notað um
þau. Þegar farið var að nota
járn- og stálskip voru þau melkt
“100 A.l,” en það táknaði að þau
væru smíðuð samkvæmt reglum
stofnunarinnar og hefðu við ná-
kvæmna rannsókn reynst vera
í “færu og fullkomnu standi.”
Nú á dögum er meginið af
skipum í heiminum smíðað sam-
kvæmt ákvæðum Lloyds og eft-
ir þeim farið allt frá því að
teikningin er gerð og til þess að
reynzluferðinni er lokið. — í
hverri höfn, sem nokkru varðar
og mörgum borgum inni í land
um allan heim eru umboðsmenn
frá Lloyds, sem safna upplýsing-
um um skip og siglingar, að-
stoða útgerðarmenn og skip-
stjóra og meta skemmdir og sjó-
tjón. Lloyds hefir um 30 stöðv-
ar í Bretlandi og miklu fleiri er-
lendis, sem sífellt aðstoða við
siglingamál, en það starf er
vandameira nú en nokkurntíma
áður. Lloyds styður næmum
fingri á slagæð heimssigling-
anna.
En þó að Lloyds sé stofnun í
sífelldri framför, þá virðir hýin
mikils allar erfðavenjur. Heið-
urspeningar Lloyds fyrir. hetju-
dáðir á sjó eru kunnar og í
heiðri hafðar um allan heim. 1
hinni fögru byggingu Lloyds við
Leadenhall Street er svonefnt
Nelson-herbergi, þar sem geymd
eru verðlaun frá Lloyd til enskra
skipstjóra fyrir afrek í þágu ætt-
jarðarinnar, sérstaklega í orust-
unni við Trafalgar; þar er að-
göngúmiði að útför Nelsons í
St. Paulskirkjunni í London 8.
janúar 1806, bréf frá lafði Nel-
son, þar sem hún kvittar fyrir
gjöf frá “Patriotic Fund,” skip-
unarfélagi handa Collingwood
vara-aðmírál til þess að vera
yfirforingi á herskipinu “Royal
Sovereign,” sem hann stýrði við
Trafalgar; orðubandið er fylgdi
Bath-orðunni, sem Nelson fékk,
og dagbók skipsins “Euralus”
bundin í segldúk, og blasir sú
opna við, þar sem skráð er dag-
skipan Nelsons: “England vænt-
ir þess að hver maður geri skyldu
sína.” Þarna eru líka toppveif-
urnar af “Victory” og “Royal
Sovereign” og meira að segja
hluti af skutnum á “Victory.”
1 bókasafninu og gripasafninu
eru merkilegar minjar um jarð-
skjálftana í San Francisco og
Tokío, en í sambandi við þá varð
Lloyds að greiða miklar upp-
hæðir. Þar er líkan af járnbraut-
arvagni, sem smíðaður var til
þess að hægra væri að dæma
um skaðabótakröfu, sem kom
fram í ákveðnu máli. 1 stóra
salnum er hin fræga Lutine-
klukka. Er hún úr frönsku frey-
gátunni “La Lutine” og var vakt-
arklukka þar. En “La Lutine”
gafst upp fyrir Bretum í Toulon
árið 1793. — Árið 1799 fórst skipið
við Terschelling og hafði þá um
hálfrar annarar miljón sterlings-
punda virði innanborðs, í gulli
og silfri. — Nú er klukkunni
hringt í Lloyds-salnum þegar til-
kynna skal mikil tíðindi.
En Lloyds hefir eins og Horaz
reist sér annað minnismerkí,
sem “endist lengur en bronze,”
með því að gæta hinnar ítrutustu
varkárni í viðskiftum og sýna
heiðarleik í hvívetna, eða “deal
fairiy with all who fairíy deal.”'
Lloyds hefir ekki aðeins orðið
breskt stórfirma heldur bresk
fyrirmynd.
Fálkinn.
Undrin á Elliheimiiinu
Fyrir nokkru varð farlama
maður, vistmaður á Elliheimil-
inii, sem naumast gat hreyft sig
án hjálpar, skyndilega heill
lieilsu á meðan hann hlustaði á
útvarpsmessu.
Læknar hafa ekki getað skýrt
þetta fyrirbrigði, en sjúklingur-
inn sjálfur segir að þetta sé ráð-
stöfun æðri máttarvalda til að
bjarga við trúhneigð fólks.
Maður sá, sem hér um ræðir
heitir Gísli Gíslason, og kennir
sig við Hjalla í Ölfusi, en þar bjó
hann um nokkurra ára skeið
eftir síðustu aldamót.
Tíðindamaður Vísis heimsótti
Gísla á Elliheimilið í gær. Gísli
var að hnýta net. Það hefir
verið hans helzta starf þær
stundirnar sem hann hefir verið
rólfær. Hann var eldfjörugur,
lék við hvern sinn fingur og
hoppaði aftur og aftur upp í
loftið — hann sagði að það væri
svo gaman að vera orðinn heil-
brigður aftur.
“Hvar eruð þér fæddir?” —
—Eg er fæddur að Rauða-
bergi í Fljótshverfi. Foreldrar
mínir voru Gísli Magnússon
póstur, og kona hans Raghildur
Gísladóttir. Föður minn misti
eg þegar eg var á 4. ári. Hann
dó úr afleiðingum mislinga. Móð-
ir mín giftist aftur, og eg átti
við gott atlæti að búa í upp-
vexti mínum.
“Hvenær fluttust þér að heim-
an?”
—Þegar eg var 18 ára, Þá
fluttist eg að Hlíðarenda í Ölf-
usi, en árið 1906 reisti eg bú að
Hjalla í sömu sveit og bjó þar
um nokkurra ára skeið.
Mig minnir að það hafi verið
árið 1914 að eg fluttist til Reykj-
avíkur og hefi verið hér síðan.
Stundaði sjóinn eða vann al-
genga daglaunavinnu í landi, og
um skeið var eg ökumaður hjá
þvottahúsinu Geysi.
“Var farið að bera á sjúk-
leika yðar þá?”
— Nei, hann kom með spænsku
veikinni 1918. Það haust var eg
í fjárkaupum fyrir austan fjall.
Svo var það einu sinni að eg var
með stóran rekstur, um 400 fjár,
og varð að véra einn með hann
frá Kolviðarhóli. Eg hafði á-
gætan hest og ágætan hund, en
sjálfur var eg slappur og varð
því slappari, sem eg nálgaðist
bæinn meira. Líklega hefi eg
ofreynt mig. Þegar eg kom í
bæinn lagðist eg í spænsku veik-
inni, og varð aldrei heill eftir
það. Það kom máttleysi í vinstri
hönd og hægri fót, sem ágerðist
smám saman.
“Hvenær komuð þér á Elli-
heimilið?”
— Haustið 1932. Þá var eg bor-
inn hingað á börum úr Landa-
kotsspítala. Var búinn að vera
þar hálft annað ár rúmfastur
eftir mjaðmarskurð, sem Mat-
thías gerði á mér. Eftir það gekk
eg við hækjur í 5 ár. En þar kom
að eg varð að sleppa annarri
hækjunni vegna þess hvað hönd-
in var orðin máttlaus og öxlin
aum. Eftir það staulaðist eg við
staf, stundum tvo stafi, en öðrum
þræði við staf og hækju.
“Þetta hefir verið orðið erfitt
líf.”
— Að vissu leyti. Það sem hélt
uppi var fyrst og fremst hvað
fólkið var gott við mig, bæði
hérna á Elliheimilinu og eins á
Landakotsspítala. Allir gerðu
fyrir mig það sem þeir gátu, og
brast aldei þolinmæði hvað sem
á dundi. Eg hefi legið á öllum
karlmannastofnunum niðri á
Landakotsspítalanum, og oft á
sumum þeirra og alltaf mætt þar
sömu velvild og alúð, bæði hjúk-
runarfólks og lækna. Sama máli
‘^egnir hcr á Elliheimili^.a. Eg
fæ að vinna inni á herberginu
mínu og allt er gert fyrir mig
sem hægt er.
“Voruð þér mjög farlama áður
en “undrið” skeði?”
— Já, það er ekki hægt að
segja annað. Önnur hendin var
orðin máttlaus að heita mátti,
og tveir fingurnir krepptir inn í
lófann, en sá þriðji máttlaus að
heita mátti.
Mér var jafnan hjálpað í bað
og þurfti venjulega tvo til þess,
og svo stirður og máttlaus var
eg orðinn í báðum fótum og
vinstri hendinni að eg varð að fá
hjálp til að klæða mig og hátta,
og eins til þess að komast upp í
rúmið.
Nú er öldin orðin önnur, nú
langhendist eg í baðið, einn og
óstuddur, eg hoppa upp í loftið,
eg klæði mig og hátta og geng
um eins og á meðan eg var á
bezta skéiði lífs míns. Mig lang-
ar í eina bröndótta við hina
strákana hérna, en læknirinn
hefir bannað mér að glíma, hann
heldur kannske að eg ofreyni
mig og að dásemdin hverfi.
“Hvernig bar þetta að?”
— Daginn áður en þetta dá-
samlega atvik skeði var eg hvað
veikastur sem eg hefi orðið. Eg
lá aftur á bak í rúminu mínu og
ætlaði að sofna, en gat það ekki.
Eg var svo þjáður. Eg hafði
breitt yfir andlit mér og var að
hugsa um hvað það væri gott að
mega hverfa burt frá þessu öllu
saman. Þá sá eg frelsarann allt
í einu birtast hjá rúmstokknum
mínum. Og þér megið ekki halda
að þetta hafi verið draumur. Eg
var glaðvakandi eins og núna og
eg sá hann eins vel og eg sé yður.
“Hvernig varð yður við?”
— Eg hélt eg væri feigur, eg
veit um ýmsa sem sjá frelsarann,
og þeir eru feigir. En mér fanst
þetta gott eins og komið var fyrir
mér.
“Hafið þér séð sýnir áður?”
— Eg hefi einu sinni séð frels-
arann áður. Við sáum hann sex
(Frh. á bls. 7)
Business and Professional Cards
DR /Á V. JOHNSON
Dcntist
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398 1
Talsími 95 826 Heimilis 53 893
DR. K. J. AUSTMANN
SérfrœBingur i augna, eyma, nef
og kverka sjúkdómum.
704 McARTHUR BUILDING
Cor. Portage & Main
Stofutími 4.30 — 6.30
Laugurdögum 2 — 4
DR. ROBERT BLACK
Sérfrceðingur i augna. eyrna,
nef og hálssjúkdómum.
416 MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Skrifstofusimi 93 851
Heimasími 42 154
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N. DAK,
íslenzkur lyfsaU
Fólk getur pantað meðul og
annað með pósti.
Fljót afgreiðsla.
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur lfkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaður sú bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talslml 27 324
Heimilis talsími 26 444
Haldor Haldorson
bygginga m eistari
Cor. Broadway and Edmonton
Winnipeg, Canada
Sími 93 055
INSURE your Property with
HOME SECURITIES
Limited
468 MAIN STREET
Lco E. Johnson, A.I.I.A. Mgr.
Phones: Bus. 23 377 Res. 39 433
TELEPHONE 94 358
H. J. PALMASON
and Company
Chartered Accountants
1101 McARTHUR BUILDING
Winnipeg, Canada
Phone 49 469
Radio Service Specialists
ELECTRONIC LABS.
II. TIIORKELSON, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
130 OSBORNE ST„ WINNIPEG
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLOCK SÍMI 95 227
Wholesale Distribulcrs of
FRESH AND FROZEN FISH
Manitoba Fisheries
WINNIPEG, MAN.
T. Bercovitch, framkv.stj.
Verzla í helldsölu með nýjan og
frosinn fisk.
303 OWENA STREET
Skrifst.slmi 25 355 Heima 55 462
Argue Brothers Ltd.
Real Estate, Financial, Insurance
LOMBARD BLDG., WINNIPEG
J. Davidson, Representative
Phone 97 291
DR. A. BLONDAL
Physician and Surgcon
602 MEDICAL ARTS BLDG.
Slmi 93 996
Heimili: 108 CHATAWAY
Sími 61 023
Dr. S. J. Jóhannesson
215 RUBY STREÉT
(Beint suður af Banning)
Talsími 30 877
Viðtalstlmi 3—5 eftir hádegi
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk, Man.
Offiee hrs. 2.30—6 p.m.
Phones: Office 26 — Res. 230
Office Phone Res Phone
94 762 72 409
Dr. L. A. Sigurdson
116 MEDICAL ARTS BLDG.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appolntment
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952 WINNIPEG
DR. J. A. HILLSMAN
Surgeon
308 MEDICAL ARTS BLDG.
Phone 97 329
Dr. Charles rv. Oke
Tannlœknir
For Appointments Phone 94 908
Office Hours 9—6
404 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING
283 PORTAGE AVE,
Winnipeg, Man.
Legsteinar, sem skara fram úr.
Úrvals blágrýti og Manitoba
marmari.
Skrifið eftir verðskrá
Gillis Quarries, Limited
1400 SPRUCE ST. SIMI 28 893
Winnipeg, Man.
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG., WPG.
Fasteignasalai-. Leigja hús. Út-
vega peningalán og eldsábyrgð.
bifreiðaábyrgð, o. s. frv.
PHONE 97 538
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
Lögfræðingar
209BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Sfmi 98 291
Blðm stundvísiega afgreidd
THE ROSERY, LTD. Stofnað 1905
427 PORTAGE AVE„ WINNIPEG
Sími 97 466
GUNDRY PYMORE
Limited
British Quality Fish Netting
60 VICTORIA ST„ WINNIPEG
Phone 98 211
Manager T. R. THORTALDSON
Your patronnge will be appreciated
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. II. PAOE, Managing Director
Wholesale Distributors of Fresh
and Frozen Fish.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917