Lögberg - 28.02.1946, Blaðsíða 1

PHONE 21374
. r\
Complete
Cleaning
Institution
59. ÁRGANGUR
PHONE 21374
St^0*
d cf* FU
A Complete
Cleaninff
Institution
WINNIPEG, FIMTUDAGINN 28. FEBRÚAR 1946
NÚMER 9
Virðulegur sendifulltrúi íslenzku ríkis-
stjórnarinnar á 27. ársþing
Þjóðræknisfélagsins
Herra Ingólfur Gíslason læknir, flytur kveðjur
ráðuneytis og þjóðar, og tilkynnir að þrenn hjón
verði boðin til íslands í sumar fyrir atbeina Þjóð-
ræknisfélags íslands í samráði við ríkisstjórnina;
heimboð fengu G. L. Jóhannsson ræðismaður
íslands og Danmerkur, ásamt frú, Einar P. Jónsson
ritstjóri Lögbergs og frú, og Stefán Einarsson rit-
stjóri Heimskringlu og frú.
.............................................................................................................................
lllllí!lllllllllílilllllll!llllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllll!llllllllllllllllllllllllílllllllllllllllllllllllllllllllillílllWllllllllllllllllllllllllll'l!í®I^IIIIII®®illll®®®lllll^®^^^®^^®
HOSRÁÐ
\
Ef draumværð þig sviptir hið daglega þras
um Drew eða Kaldbak sem stár;
og framkvæmdaleysis og frumkjarna mas
þú fælist, svo rísa þín hár.
Og takirðu af andlegri örbírgð að þjást
þá opnaðu “Sólheima” Páls.
Þar brosir á móti þér innileg ást
til ættjarðar, þjóðar og máls.
Um sérhverja mynd þótt ei fötin sé feld
í f jöldans og tískunnar mót,
þær geyma og sýna þó ylríkan eld
og íslenzkan frjókraft og rót. *
Að kynnast þeim, þekkja þær, andanum er
það ánægja og siðabót full.
Því lifandi tilfinning uppslagið er
og ívafið silki og gull.
Ef höndin um annara afkvæmi fer
eru átökin varkár, en frjáls.
Hver hugsun, hver lína, þar ljóst með sér ber
þó lífsrétt hins íslenzka máls.
Það heppnast ei öllum að tefla það tafl
svo þar tapist ei leikur né mynd.
En hér veitir skilningur andanum afl
og athygli svölunarlind.
í lágheiða forinni að liggja á kvið
er léttfeta þeim ekki tamt.
Þótt stundum sé klungrótt hann staldrar ei við,
en stiklar á tindunum samt.
Það hringir í eyru þér hófanna glam
með hrynjandi kraptar og þors;
á ljósgeislabárum hann lyptir þér fram
í ljúfsvala háfjalla vors.
Hallgr. J. Austmann.
!llllllllllll>llllllll!l!llllMII!l!l!l!llllllllll!llllllllllllllllll!l!llllll!l!llllllllll!llllllllll!!il!l!lll!lllll!
Illlllll!ll!lllllllllllllllllllllll!!lllll!llllllllllllllllllll!lllllllllll!llll1llllllllllllllllllll!!ll!llllllllll!llllllllllllllinillllllllll
Viðsjár í Indlandi
Tíðindi þessi vöktu mikinn
fögnuð mðeal hinna mörgu þing-
gesta; voru hinir prúðu og glæsi-
legu sendifulltrúar, Ingólfur
læknir og frú Oddný, hylt af
þingheimi, sem vera bar; þau
komu, sáu og sigruðu.
Hér fara á eftir skjöl, varðandi
skipun Ingólfs læknis sem sendi-
fulltrúa Islands á þjóðræknis-
þingið, ásamt þeim bréfum, er
að áminstum heimboðum lúta:
12. febrúar, 1946.
Herra læknir,
Ingólfur Gíslason,
p.t. Washington, D. C.
Sendiráðið vill hérmeð stað-
festa, að því hefir borist sím-
skeyti frá forsætisráðherra ís-
lands, herra Ólafi Thors, þar sem
yður er falið að mæta fyrir hönd
ríkisstjórnar íslands á þjóðrækn-
isþingi íslendinga í Vesturheimi,
sem haldið verður í Winnipeg
dagana 25. og 26. þ.m.
Jafnframt vill Ríkisstjórn ís-
lands biðja yður að flytja þjóð-
ræknisþinginu og öllum Vestur-
fslendingum árnaðar- og heilla-
óskir. Ríkisstjórnin lítur með
ánægju og hrifningu hið farsæla
starf, sem Vestur-íslendingar
hafa innt af höndum í þeirra
nýju föðurlöndum, og henni er
það fullljóst, að hið mikla álit
og vegur Vestur-íslendinga,
renna sem styrkar stoðir undir
sjálfstæði íslands og skapa ís-
landi viðurkenningu sem menn-
ingarþjóð meðal hinna tveggja
öndvegisþjóða Norður-Ameríku.
Ríkisstjórn íslands þakkar Vest-
ur-Islendingum hina órjúfandi
tryggð þeirra við Island og von-
ar innilega, að samstarf íslend-
inga vestan hafs og austan megi
treystast og aukast á öllum ó-
komnum itímum, Fjallkonunni
til heiðurs og sjálfstæði íslands
til varnar og eflingar.
F.h. Ríkisstjórnar Islands,
Thor Thors’,
Sendiherra.
Hér fer á eftir bréf til Ing-
ólfs læknis í tilefni af heimboði
Utstjóranna:
12. febrúar, 1946.
Herra læknir,
Ingólfur Gíslason,
P-t. Washington, D. C.
Sendiráðið vill hérmeð stað-
festa, að því hefir borizt svo-
hljóðandi skeyti frá utanríkis-
ráðuneytinu í Reykjavík:
„Frá Þjóðræknisfélaginu: Vin-
samlega 'tilkynnið þjóðræknis-
Þingi Islendinga í Vesturheimi
að stjórn Þjóðræknisfélags ís-
lendinga bjóði ritstjórum Lög-
bergs og Heimskringlu, þeim
Einari Páli Jónssyni og Sefáni
Einarssyni ásamt konum þeirra
til 4-6 vikna dvalar á íslandi á
sumri komanda. Sigurgeir Sig-
urðsson, ófeigur Ófeigsson, Hen-
rik Sv. Björnsson, ívar Guð-
nvundsson.”
Samkvæmt þessu, er yður hér-
með falið, herra læknir, að
flytja þessi skilaboð á Þjóðrækn-
isþingi Islandinga í Winnipeg
hinn 25. þ.m.
Virðingarfyllst,
Thor Thors’.
Boðsbréf til ritstjóra Lögbergs
er á þessa leið, undirskrifað af
(framkvæmdarnefnd Þjóðrækn-
isfélags Islendinga:
Reykjavík, 26. janúar, 1946.
Herra ritstjóri
Einar Páll Jónsson,
Winnipeg.
Stjórn Þjóðræknisfélags ís-
lendinga vill sasnkvæmt fundar-
samþykt og í samráði við ríkis-
stjórnina, bjóða þér, kæri herra
ritstjóri og frú þinni að koma í
heimsókn til Islands á komandi
sumri og dvelja hér sem gestur
vor í 4-6 vikur. Teljum vér að
hentugasti dvalartími hér yrði
frá byrjun júnímánaðar.
Oss er það mikil ánægja að
bjóða þér í þessa för til ættlands
þíns, sem þú á margan hátt hefir
sýnt fagra sonarrækt og vonum,
að ástæður þínar leyfi þér að
þiggja boðið.
Með kærum kveðjum.
Sigurgeir Sigurðsson
Ófeigur J. Ófeigsson
Henrik Sv. Björnsson
ívar Guðmundsson
Hér fer á eftir bréf til Ingólfs
læknis í tilefni af heimboði
Grettis ræðismanns:
20. febrúar, 1946
Herra læknir
Ingólfur Gíslason,
c/o Icelandic Consulate
910 Palmerston Avenue
Winnipeg, Manitoba
Canada
I framhaldi af fyrra bréfi vill
sendiráðið hér með senda yður,
herra læknir, bréf til herra ræð-
ismanns Grettis L. Jóhannssonar
frá Þjóðræknisfélagi Islands.
Skv. þesu bréfi býður Þjóðrækn-
isfélagið ræðismanninum að
koma til íslands á komandi sumri
og eruð þér beðnir að afhenda
bréf þetta samtímis því sem bréf
ritstjóra íslenzku blaðanna eru
afhent.
Virðingarfyllst,
Thor Thors’.
Boðsbréf til Grettis ræðis-
manns er á þessa leið:
Þjóðræknisfélarg Islendinga
Reykjavík, 26. janúar, 1946.
Herra ræðismaður
Grettir Jóhannson
Winnipæg.
Stjórn Þjóðræknisfélags Is-
lendinga leyfir sér hér með að
bjóða 'þér og frú þinni í heim-
sókn til íslands á komandi sumri,
um sama leyti og ritstjórum ís-
lenzku blaðanna tveggja í Win-
nipeg, eða í júnímánuði, til dval-
ar hér og kynningar um 4-6
vikna skeið.
Er oss mikil ánægja, með boði
þessu, að geta sýnt þér þakk-
lætisvott vorn fyrir sérstaklega
óeigingjarna þjónustu þína og
vináttu í garð íslands og íslend-
inga.
Vonum vér, að þú sjáir- þér
fært að þiggja boðið.
Með kærum kveðjum
Sigurgeir Sigurðsson
Ófeigur J. Ófeigsson
Henrik Sv. Björnsson
ívar Guðmundsson
F. Hallgrímsson
Eftir að virðulegur sendifull-
trúi hafði skilað erindi sínu varð-
andi heimboðin, lét hann þannig
um mælt: “Boðsbréfin skýra
sig sjálf, og vil eg aðeins fáein-
um orðum við þau bæta.
Eg vona sterklega að þessir
Drír herrar og konur þeirra sjái
sér fært að þyggja boð þetta,
senr er gert í virðingar og þakk-
lætisskyni. Eg lít svo á að heima-
Djóðin sé um leið að hylla þjóð-
arbrotið hér, er hún býður nú
heim nokkrum af forustumönn-
um þess. Þetta ferðalag getur
orðið boðsgestum til hvíldar og
ánægju. Eg efast ekki um að
þeir fá mörg hlý handtök og
vingjarnleg bros. Veðráttan er
dutlungasöm heima; eg er að
óska þess að sólin verði nú gest-
risin og örlát á geisla sína. Eg
trúi því ekki að þið hittið ekki
snotur rjóður eða grænar lautir
sunnan í einhverri fjallahlíð-
inni: þar sem þið getið hvílt
ykkur og fundið ylminn úr jörð-
unni; eða mosagróinn klett við
foss, sem spilar undir fyrir ykk-
ur þegar þið viljið semja eitt-
hvað 't bundnu eða óbundnu
máli, og svo er sjávarniðurinn
þar, sem bárurnar nudda við
fjörugrjótið á kvöldin; betri leið-
sögn inn í ríki draumanna er
ekki hægt að fá.—Eg óska ykk-
ur góðrar ferðar heim—hittumst
heilir á Fróni!”
Þjóðræknisþingið
Síðastliðinn mánudag, var
þing þjóðræknisfélags íslend-
inga í Vesturheimi, hið 27. í röð,
sett í Goodtemplarahúsinu með
venjulegum hátíðarbrigðum, að
viðstöddu fleira fólki en undan-
farin ár; þingið setti forseti fél-
agsins, Dr. Richard Beck, og
flutti hann þá hina mergjuðu
og íturhugsuðu ræðu, sem birt
er á öðrum stað hér í blaðinu;
þingsetning fór fram kl. 10 f.h.,
en að henni lokinni skipaði for-
seti í fastar nefndir; viðstödd
þingsetningu voru sendifulltrúar
Islands, þau Ingólfur læknir
Gíslason og frú Ocldný Vigfús-
dóttir-Gíslason; fann þingheimur
til innilegs fagnaðar yfir nær-
veru þessara merku og ágætu
hjóna, sem og til þakkarskuldar
við íslenzku ríkisstjórnina fyrir
þá sæmd, er þjóðræknisfélag-
inu féll í skaut við komu þeirra
á þing þess.
Viðstaddur var einnig við
þingsetningu, Hon. Niels John-
son, dómsmálaráðherra North
Dakota ríkis, er hingað var boð-
inn af Icelandic Canadian Club
til þess að flytja ræðu á sam-
komu þess félags þá um kvöldið.
Að loknu dögurðarhlé hófust
þingstörf á ný, en um þrjúleytið
las virðulegur sendifulltrúi Is-
lands þær fögru og ástúðlegu
kveðjur, sem skýrt er frá ann-
ars staðar í blaðinu; jafnframt
flutti hann við þetta tækifæri
afburða snjalla og skemtilega
ræðu, er brátt kom þingheimi
öllum í gott skap; var ræðan
krydduð þeirri fyndni sem höf-
undur hennar er svo auðugur að;
en kjarni ræðunnar var þrung-
inn föðurlandsást og brennandi
áhuga fyrir því, að sambandið
milli íslendinga austan hafs og
vestan mætti sem allra hald-
bezt verða í framtíðinni; minnti
andi ræðunnar á hinar ódauð-
legu línur Einars Benediktssoiv
ar:
“Standa skal ístarfsemd
andans
stofninn einn með greinum
tveim.”
Var ræða sendifulltrúans fagn-
að með dynjandi lófaklappi og
þau læknishjónin mjög hyllt á
ný.
Þá flutti Hon. Niels Johnson
kveðju fyrir hönd ríkisstjórnar-
innar í North Dakota, er féllu í
frjóva jörð; er Mr. Johnson gáfu-
maður mikill og mælskur að
sama skapi. Þá las forseti upp
mikinn sæg kveðjuskeyta til
þjóðræknisfélagsins bæði frá ís-
landi, og félögum og einstakl-
ingum í Canada og Bandaríkj-
unum, er fagnað var hið bezta
af því mikla fjölmenni, er nú var
samankomið.
Forseti skipaði Mrs. H. F.
Danielson.
Um kvöldið fór fram í fyrstu
lútersku kirkju, að viðstöddu
miklu fjölmenni, skemtisam-
koma Icelandic Canadian Club,
er þótti takast með ágætum; var
Niels dómsmálaráðherra þar að-
alræðumaður, og þótti ræða hans
tilkomumikil og fróðleg mjög;
frá þessari samkomu verður
nánar skýrt eins fljótt og tími
vinst til.
Á þriðjudaginn var þingstörf-
um haldið áfram við mikla að-
sókn og fjörugar umræður.
Um kvöldið fór fram í Fyrstu
lútersku kirkju árshátíð Fróns,
að geisi fjölmenni viðstöddu; for-
sæti skipaði forseti deildarinnar,
G. Levy, en aðalræðuna flutti
virðulegur sendifulltrúi Islands-
stjórnar, Ingólfur læknir Gísla-
son; var ræðan stórfróðleg og
snildarlega flutt; væntir Lögberg
þess, að geta birt báðar ræður
sendifulltrúans í næstu viku.
Frá áminstri Frónshátíð verð-
ur einnig nánar skýrt er ástæð-
ur leyfa.
Tvær sendistöðvar finnast
í bústað fyrrverandi ræðis-
manns Þjóðverja.
Hafa verið í töskum á lofthœð
hússins síðan árið 1940 !
Þar með sannað, að dr. Gerlach
hefur haft leynilegt útvarp héðan
til Þýzkalands.
Reykjavík, 8. febrúar, 1946.—
Finnur Jónsson dómsmálaráð-
herra upplýsti í viðtali við blaða-
menn í gær, að fundizt hefðu
trvær sendistöðvar í húsinu að
Túngötu 18 hér í bæ, en það var
bústaður þýzka ræðismannsins,
dr. Gerlachs, fyrir stríð. Fundust
sendistöðvarnar í herbergi á
lofthæð hússins, og voru þær
geymdar þar í töskum innan um
ýmis konar farangur. Eru sendi-
stöðvar þessar misstórar, önnur
tveggja watta en hin tuttugu
watta, og er talið, að önnur þeirra
sé sendistöð sú, sem vart varð
árið 1939 og vissa er fyrir að
starfrækt hefur verið í bústað dr.
Gerlachs.
Bretar munu hafa gert ýtarlega
leit að sendistöð í bústað þýzka
ræðismannsins eftir að þeir her-
námu landið, en virðast einskis
hafa orðið vísari. Er það því
fyrst nú, eftir að sendistöðvarn-
ar tvær hafa fundizt, að upplýst
er, að ræðismaður Þjóðverja hér
fyrir stríð hefur haft samband
við þýzkaland gegnum leynilega
sendistöð og sennilega komið á
framfæri við þýzku stjórnina
fréttum njósnuðum annars stað-
ar á Norðurlöndum, auk veður-
frétta og annarra upplýsinga
frá íslandi.
—Alþbl., 8. febr.
Það er síður en svo, að inn-
byrðisástandið í Indlandi hafi
farið batnandi, heldur miklu
fremur hið gagnstæða; mest hef-
ir þó að óeirðum kveðið í Bom-
bay þar sem götubardagar hafa
svo að segja daglega verið háðir;
eru megin ástæður sagðar að
vera þær, að Indverjar krefjist
þess, að Bretar kveðji heim úr
borginni alt setulið sitt, og láti
borgarbúa eina um hituna, en
slíkt hafa brezk hernaðarvöld
ekki viljað taka í mál; í óeirðum
þessum hafa 130 manns látið líf-
ið, en um 2,000 liggja í sárum.
NÁMUSLYS
Fjögur hundruð tuttugu og
fimm máumenn létu líf sitt í
Ruhr-dalnum, er kolanáma ein
hrundi saman á augnabliki.
IIII!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIII!III!1IIIIIIIIIIIIIIIIIII!IIIIIIIIII!!I!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1I!IIIIIIIIIIIII!II!III|I|II!!I|||||I||1|II|I||I||I1II||||||||||HIIIIIIII1III!IIIII|II||!III||III||!!!||III||||!||||I11I||||||||11I|||||||||||||||||I11I|||!I|||
•STRÖN D I N
Eftirfylgjandi kvœði var flutt af Ármanni Bjömsson, á
stofnfundi þeim, sem haldinn var í Vancouver, þann 18.
febrúar, þegar félögin lngólfur og ísafold voru sameinuð,
og hið nýja félag “Ströndin” var stofnað.
“Allar vildu meyjar með Ingólfi ganga”
Sú var tíð að»guðir giftu,
guðum eftir líktu menn.
Feður dætra festu réðu,
fluttu bónorð sona. En
ef að mannaforráð fylgdu
festum, auður saman rann,
kölluðu þeir, hið góða gjaforð
giftinguna, kaupmálann.
Glæsimenni gott til kvenna
gerist enn, að fornum sið,
— óðalborin — ísafold og
Ingólf saman tengjum við.
Sameinað er með þeim mægðum
mannaval í beggja ætt.
Forráðin sem fríðindunum
fylgja, eru hundrað þætt.
Takist með þeim ástir, eru
allar líkur til þess, að
félag þeirra í framtíð verði
fyrirmynd. En eitt er það
sem er að óttast: “Surtur fari
sunnan,” Rætist Völuspá?
Frumagnar á öld, við alheims
eyðilegging búast má.
A. B.
lllllllll!lllllll>l!llllllllllll!lllllll!llllllllllllllllllllll!IIIlllll!!!lllll>ll!!lll!illl!!ll!!lilll!l!!llillll!l>!l!llillllll!!!!!!ll!llll!i!llllll|!!lii!!!!!l!!!!!ll|ir,!|||!!ll!!l!;i!!l!||t!||||!{|||||||!||||i||||j!|i||||||||{!|{||||||||||uy|||||m|M|
IIIIIIIIIIIHIIIIIIII|||lillHlllllll[llllllinilllllll'l!lllllllimill|]lllllllllll!llllll|li!l|i|||lllllllllll'1|llllll||l|||||[|[il||l||!lll||||imill||ll|[|||||||||[|||||||||[[||||||!|!|i|||!||H|[||||iiH|||imi|l|ffllÍ|||Í!|[[|ll||l{||l|li||B