Lögberg - 16.05.1946, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGÍNN, 16. MAÍ, 1946
--------Hogberg--------------------
GefiO út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 f '.argent Ave., Winnipeg, Maniitoba
Utanáskrift ritstjúrans:
EDITOR LÖGBERG
>95 Ssirgent Ave., Winnipeg, Man.
Rtstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Limited, 695 Sargent
Averue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
PHONE 21 804
Lækningamiðálöðin
í Manitoba
$
Eftir P. H. T. Thorlakson, M.D.
íNiðurlag)
Eðlilegt er að eftirgreindar spurning-
ar verði bornar fram:
1. Fullnægir lækningamiðstöðin
nauðsynlegustu kröfum byggðarlags-
ins? Sem svar við þeirri spurningu vil
eg leiða athygli að því, að eins og nú
horfir við, er þörf fyrir þúsund læknis-
aðgerða og afturbatarúm í þesu um-
hverfi; margar ástæður liggja til grund-
vallar fyrir þessum auknu kröfum.
Fólkið er orðið sannfært um, að örugg-
asti staðurinn fyrir sjúklinga sé sjúkra-
húsið; þetta er í ábærilegri mótsögn
við hugsunarhátt almennings fyrir
þremur áratugum, er sjúklingar skoð-
uðu sjúkrahúsið einungis sem síðasta
úrræðið; nú má staðhæfa að óttinn við
sjúkrahúsið hafi vikið úr vegi fyrir
trausti og von. Skýrslur yfir sængur-
kvenna þjónustu bera þessu Ijóslega
vitni. Fyrir tuttugu árum voru áttatíu
af hundraði fæðinga bundin við heim-
ilin, en nú njóta yfir áttatíu af hundraði
slíkra tilfella spítala aðhlynningar.
Annað atriði, sem flýtt hefir fyrir
þessari breytingu, liggur í auknum sam-
göngubótum; nú eru sjúklingar fluttir
til lækningastöðva með járnbrautar-
lestum, sjúkravögnum og þrásinnis með
flugvélum.
í þriðja lagi ber að nefna sjúkrasam-
lögin í Manitoba, sem tryggja fyrir-
framgreidda sjúkrahúsvist sífjölgandi
borgurum þessa fylkis.
Fjórða atriðið má telja þau risavöxnu
skref, sem læknavísindin hafa tekið
þrjá síðustu áratugina, er sannfært hafa
læknana um það, að sjúkdómarann-
sókn í heimahúsum sé öldungis ófull-
nægjandi, sem og aðbúð sjúklinga sem
þungt eru haldnir.
Eg er sannfærður um það, að aðgerðir
sjúkdóma í heimahúsum, ásamt þeim
óþægindum og ófullkomleika, sem
slíku er samfara, sé með öllu úr sög-
uríni; þau grundvallaratriði sem miðað
hafa að að aðgreiningu sjúklinga í
sjúkrahúsum, eru varanlegs eðlis.
Hvaða tegund alþjóðar-heilsutrygging-
ar sem væri, myndi auka að mun á
þunga þeirra fjárhagsbyrða, er þrengt
hafa þegar mjög að kosti almennings
Fyrir ári nam talan á biðlistanum vjð
Almenna sjúkrahúsið í Winnipeg hundr-
aði, en nú er hún komin upp í þrjú
hundruð.
Önnur spurningin sem svara verður
varðandi lækningamiðstöð Manitoba-
fylkis, er þessi: Nýtur stofnunin hag-
sýnnar framkvæmdarstjórnar?
Að svo miklu leyti, sem þróun stofn-
unarinnar hvílir á skipulagningu og
samvinnu hverrar einingar um sig,—
og sérhver þeirra eininga hefir á að
skipa í framkvæmdarnefnd hagsýnum
og hæfum viðskiptafrömuðum, hygg eg
að þjónusta áminstra stofnana mæli
bezt með sér sjálf.
Þriðja spurningin er þessi: Munu
þær skuldir, sem sem stofnað verður
til hrúgast saman og aukast, eða verða
jafnaðar með reksturshagnaði? Svar-
ið hvílir á því, hvort fylkisstjórnin og
sveitarfélögin séu fús á að greiða
sjúkrahúsaþjónustu á grundvelli hins
raunverulega kostnaðar — og allar aðr-
ar ráðstafanir sýnast í rauninni óhugs-
anlegar.
Fylkisstjórnin er skuldbundin til þess
að fylgja fram áminstri stefnu, þótt
hún hafi eigi, enn sem komið er, hrund-
ið henni í framkvæmd.
Þá kemur fjórða spurningin: Leggur
lækningamiðstöðin fram menningar-
legt tillag fylkisbúum til handa, er leitt
gæti til endurbættrar sjúkraþjónustu
fyrir þá sjálfa og börn þeirra, og aukið
á öryggi þeirra á tímum alvarlegra sjúk-
dóma, jafnframt því, sem þeir finni
til metnaðar yfir stuðningi við stofnun,
er látið geti í té þá fullkomnustu sér-
fræði-þjónustu og aðbúð, er læknavís-
indi nútímans framast fá veitt.
Þeir menn og þær konur, sem unnið
hafa í meira en fjögur ár að skipulagn-
ingu lækningamiðstöðvarinnar í Mani-
toba, eru sannfærð um að þetta almenn-
ingsfyrirtæki fullnægi áminstum þörf-
um og þoli ströngustu gagnrýni.
Þegar mér bárust tilmælin um það,
að skýra frá þróun lækningamiðstöðvar-
innar á fundi hins yngra viðskipta
félagskapar, varð eg við þeim með fögn-
uði. Og í því falli, að þér sæuð yður nú
þegar fært, að lýsa opinberlega yfir
fylgi y.ðar við lækningamiðstöðina og
ljá henni ailt hugsanlegt lið, myndi slíkt
að sjálfsögðu hraða fyrir framkvæmd-
um og hvetja framkvæmdarnefndina
til enn ákveðnari átaka.
Samtök viðskiptaráðanna í Manitoba,
voru á meðal þeirra fyrstu, er léðu hug-
myndinni um lækningamiðstöðina fylgi,
og brýndu fyrir fylkisstjórninni hina
brýnu þörf á fjárhagslegum stuðningi.
Eg vil leggja áherzlu á það, að hin
fyrirhugaða lækningamiðstöð í Mani-
toba, er að engu leyti í mótsögn við þær
uppástungur, er Mr. Garson forsætis-
ráðherra og heilbrigðismálaráðherrann,
Mr. Schultz, lögðu fyrir íbúa fylkisins í
janúarmánuði 1945.
Stjórnin í Manitoba hefir gert lýðum
ljósa ákvörðun sína í þá átt, að veita
sveitafólki endurbætta sjúkrahúsa- og
sjúkraskoðunar-þjónustu; hún hefir
einnig gert tillögur um það, að koma á
fót helbrigðis umdæmum, er njóti þjón-
ustu æfðra lækna, er það sérstaka hlut-
verk hafi með höndum, að hrinda í
framkvæmd varnarráðstöfunum gegn
útbreiðslu sóttnæmra sjúkdóma, kom-
ast fyrir og einangra tæringartilfelli á
byrjunarstigi, svo og varðandi lækn-
ingu kynsjúkdóma, og annast um að
heilbrigðisreglum hlutaðeigandi byggð-
arlaga sé dyggilega framfylgt.
Sérhver skipulagning varðandi lækn-
ishjálp handa íbúum fylkisins, verður
fyrst og fremst að grundvallast á bætt-
um skilyrðum fyrir læknafræðslu, hjúkr-
unarkennslu og fræðslu aðstoðar-sér-
fræðinga, ásamt auknum samtökum
varðandi sjúkdómarannsóknir og lækn-
isaðgerðir Tillögur stjórnarinnar
leggja áherzlu á síðari liðinn, en hafa
afrækt að miklu þann fyrri; það liggur
þessvegna í augum uppi, að stofnun og
þróun spítala — og kenslumiðstöðvar
í námunda við læknaskólann, sé óað-
skiljanlegur og óumflýjanlegur hluti sér-
hverrar skipulagningar á vettvangi
heilbrigðismálanna fyrir fylkið í heild.
Árið 1944 komst yfirumsjónarnefnd
velferðarmála þannig að orði í skýrslu
sinni um sjúkrahús í Manitoba:
“Nýtízku lækningamiðstöð. skipu-
lögð sem fræðslueining Manitoba há-
skólans, læknadeildin, ásamt fræðslu
og æfingu annara aðstoðar-sérfræðinga
á sviði heilbrigðismálanna, ætti að vera
grundvölluð og skipulögð með hliðsjón
af framtíðinni, og engar frekari sjúkra-
húsabyggingar í Winnipeg hinni meiri,
ættu að vera heimilaðar fyr en sérstak-
ar rannsóknir í þessum efnum hefðu
verið gerðar og framtíðarskipulaginu
'hrundið í framkvæmd.”
Nýlega hafa menn verið að spyrja á
þessa leið: “Verður lækningamiðstöð-
inni komið á fót?” Eg svara því þannig,
að við þegar .höfum lækningamiðstöð í
námunda við læknaskólann í Manitoba,
sem dálítill hópur lækna stofnaði fyrir
liðugum sextíu árum og gaf háskólan-
um og fylkinu árið 1917. Þetta er frum-
herja stofnun á vettvangi læknisfræði-
legrar mentunar í Vestur Canada. í
nágrenni við læknaskólann er Almenna
sjúkrahúsið í Winnipeg, er telur 620
sjúkrarúm; af þessari tölu eru því nær
200 sjúkrarúm ætluð sjúklingum sem
hvorki geta greitt fyrir sjúkrahúsvist,
meðalalæknirrgu né uppskurði. Sér-
fræðileg umönnun þessara sjúklinga,
er kærleiksþjónusta, sem læknar og
skurðlæknar sjúkrahússins láta í té.
Samkvæmt lagafyrirmælum um legu
kostnað, fær sjúkrahúsið greiddan ein-
ungis helming af kostnaðinum við þessa
sjúklinga, eða því sem næst, af hlutað-
eigandi sveitarfélögum.
í grend við áminst lækningahverfi,
er stofnunin, sem gefur sig að rann-
sóknum tæringarsjúkdóma; hún er
starfrækt af heilsuhæla samlaginu í
Manitoba; ennfremur sú stofnun er
vinnur að rannsóknum og lækningum
krabbameins; svo og sú
deild, sem hefir með hönd-
um gæzlu og athugun
þeirra, sem sálsjúkir eru á
byrjunar stigi, að viðbætt-
um efnarannsóknarstofum
heilbrigðismálaráðuneytis-
ins.
Almenni spítalinn í Winnipeg
er nú að ljúka við skipulagn-
ingu að fæðingarspítala í þessu
umhverfi með 150 rúmum fyrir
sængurkonur; það var lækninga-
miðstöðin, eða forráðamenn
ihennar, er frumkvæði áttu að
hugmyndinni um þessa nýju
byggingu; voru læknar á eitt
sáttir um það, að vegna velferð-
ar mæðra og barna, væri fæðing-
arspítalinn með öllu óumflýjan-
legur.
Forráðamenn Almenna spít-
alans hafa ákveðið að helga
þenna nýja spítala “mæðrum í
Manitoba.” Áætlað er að kostn-
aðurinn við þessa nýju byggingu
nemi $750,000.
Frá upphafi vega hefir lækn-
ingamiðstöðin notið örvunar og
samúðarrrks skilnings af hálfu
borgarstjórans og bæjarstjórn-
arinnar í Winnipeg; þeim er það
ljóst hve mikilvægt mál þetta í
eðli sínu er, eigi aðeins fyrir í-
búa borgarinnar, heldur og fyrir
Manitobaháskólann sem miðstöð
læknavísinda-kenslunnar.
Almenni spítalinn fer ekki
fram á neina gjöf af hálfu borg-
arinnar, heldur einungis það,
að hún ábyrgist skuldabréf hans,
sem endurgreidd verða á all-
löngum tíma; spítalinn hefir á-
valt greitt lán í réttan gjarddaga,
og má það að miklu þakka höfð-
inglegum stuðningi af hálfu
borgaranna.
Þegar um hægist og aðstæður
batna, verður Almenni spítal-
inn til þess knúður, að rífa til
grunna elztu parta byggingar-
innar og koma á fót nýjum og
fullkomnum byggingaálmum í
staðinn, er séu eldtryggar og
rúmi allar hinar nauðsynlegustu
æfinga- og kenslustofur; frek-
ari útvíkkun en þessa, hafa for-
ráðamenn Almenna spítalans eigi
í hyggju að sinni.
Eg er sannfærður um að þið,
sem borgarar þessa fylkis, og
menn, sem teljast til iþess fél-
agsskapar, er vakir yfir velferð
almennings, fylgist með því af
áhuga, hverju einn spítali hefir
áorkað þessu fyrirhugaða al-
mennings fyrirtæki til þróunar.
Stofnun nýtízku barnaspítala
í námunda við hinn nýja fæð-
ingarspítala, veitir, aukinn húsa-
kost fyrir sjúk börn. Þá er þess
og vænst, að St. Joseph’s spítal-
inn komi sér upp nýrri bygg-
ingu í áminstu lækningahverfi í
náinni framtíð.
Framkvæmdarnefnd lækn-
ingamiðstöðvarinnar, og þær
stofnanir, sem nú starfa innan
vébanda hennar, leita stuðnings
almennings málinu til fulltingis,
vegna þessara tveggja stofnana
og þeirra annara kenslustofnana,
er eiga munu mikilvægan þátt
í stofnun og starfrækslu full-
komins nýtízku spítala og traust-
um samtökum kennslu- og vís-
indalegra rannsókna.
Lækningamiðstöðin skorar á
fylkisstjórn og íbúa þessa fylkis,
að bregðast vel við, og ljá mál-
inu allan hugsanlegan fjárhags-
stuðning.
Kona kom til sóknarprests
síns og bað hann um skírnarvott-
orð yngsta barnsins síns.
Presturinn (sezt og býr sig
undir að fara að skrifa : “Látum
okkur nú sjá Það er víst sá
átjándi.”
Konan (grípur fljótt fram í):
“Nei, nei! Blessaður verið þér,
prestur minn. Það er ekki nema
fjórði krakkinn.”
x
Hún: “Að þú skulir ekki
skammast þín, að koma heim
undir morgun. Mér hefir ekki
komið dúr á auga í alla nótt.”
Hann: “Heldurðu kannske að
mér hafi gert það, heldur?”
Baráttan gegn engisprettunum
Eftir Martin Thornhill höfuðsmann
Innrásir feiknastórra engi-
sprettahópa háfa stundum ógn-
að efnahagslegu öryggi hálfs
heimsins. Tólfta hvert ár eru
þær langhættulegastar.
Árið 1944 var eitt af þessum ár-
um, og var því gerð stórfelld
árás á heimkynni engisprettanna
í Arabíu til að koma í veg fyrir,
að þær legðu af stað <í hina venju-
legu herferð sína um Litlu-Asiu
til að éta þar allan gróður.
Engispretturnar eru næstum
ótrúlega stórvirkar við að eyði-
leggja. Þær geta étið allan gróð-
ur í stórum héruðum á nokkrum
klukkustundum.
Öldum saman hafa menn barizt
við þessa plágu og alltaf beðið
ósigur. Og það er ekki furða,
því að einn hópur af engisprett-
um getur dreift sér yfir a. m. k.
2000 fermílna svæði. Þar sem
þær setjast éta þær allan gróður,
hvert strá og hvert laufblað. Svo
hefja þær sig til flugs aftur og
setjast niður á nýjum stað.
Einu sinni vildi svo heppilega
til, að stormur feykti heilum hóp
í sjóinn úti fyrir strönd Suður-
Afriku. Hræjum kvikindanna
skolaði að landi, og mynduðu þau
fjögurra feta háan garð á átta
kílómetra löngu svæði. — Á
eynni Kýprus voru á einu ári
um 60 miljónir engisprettna
veiddar <í gryfjum og drepnar.
Þar var Mka einu sinni eytt um
300 smálestum af engisprettum
á sama ári.
Árið 1915 varð Egyptaland fyr-
ir verstu engisprettuinnrás, sem
'sögur fara af þar. Feiknalega
miklar gryfjur voru grafnar, og
veiddust í þær um 7866 milljónir
af kvikindunum, og voru þau
13,500 smálestir að þyngd. Og
þetta veiddist ekki á öllum inn-
rásartímanum, en aðeins á ein-
um kafla hans.
Einstakir bændur beita oft
frumlegum aðferðum í viður-
eigninni við þennan sameigin-
lega óvin. — Eg hef séð arabiska
smábændur rífa sundur slétt og
gljáandi myndablöð og leggja
þau á jörðina fyrir framan akra
sína til að koma í veg fyrir skríð-
andi hópa engisprettna. Kvik-
indin gátu ekki komizt yfir hál-
ar síður myndablaðanna og
sveigðu framhjá ökrunum, en
eigendurnir krupu á kné og
þökkuðu Allah.
Á seinni árum hefur nýtízku-
legri og öflugri aðferðum verið
beitt í baráttunni gegn innrásar-
seggjunum. Og vísindin voru
næstum búin að sigra í þessari
viðureign, þegar stríðið skall á.
Snemma á árinu 1943 nálgaðist
engisprettnatorfa, sem var um
80 km. að lengd, Qattarra í
Egyptalandi og umhverfi.
Tveggja þúsunda manna her
réðst á kvikindin með eldspraut-
ur að vopni og hrakti þau út í
eyðimörkina. Þar dreifðu flug-
vélar yfir þau eiturdufti. Vorið
eftir var fyrsta stóra sóknin haf-
in gegn engisprettunum. Skipa-
kostur Bandamanna var naumur,
og var því mjög áríðandi að herir
þeirra í Norður-Afriku og Litlu-
Asíu gætu sem mest búið að
'landbúnaðarframleiðslu þessara
/landa að því er neyzluvörum
við vék. En þá þurfti líka að
tryggja, að engisprettur gerðu
sem minnst tjón um sumarið. —
Skordýrafræðingar höfðu fund-
ið nýja engisprettnagróðrarstíu
í afskekktum hluta Arabíu.
Þangað voru fluttar afar miklar
birgðir af eitruðu hveitihýði, og
var því dreift um allt þetta land-
svæði á meðan engispretturnar
voru ófleygar. Kostnaðinn af
þessari herferð greiddu stjórnir
Bretlands, Sovétríkjanna, Afr-
íku og Indlands í samvinnu við
Litlu-Asíu ríkin.
Það hefur löngum verið skoð-
un manna, að tvær tegundir
væru til af engisprettum, —
önnur tegundin færi einförum,
en hin í hópum. En nú er komið
í ljós, að tegundin er aðeins ein,
og að hópferðirnar stafa af Mfs-
skilyrðunum. Þessi suðræna
plága er mjög lík enskum engi-
sprettum (grasshopper, en er
miklu stærri. Þær suðrænu verpa
eggjum sínum í sand, og eftir
4;--5 vi'kur koma ungarnir úr
eggjunum. Þær eru Skaðlegar
á öllum skeiðum ævi sinnar, —
strax sem lirfur og svo á meðan
þær eru ófleygir “unglingar” og
ekki sízt þegar þær eru orðnar
fullvaxta og fleygar. Á öðru ævi-
skeiðinu, sem varir 4—6 vikur,
fara þær á vergang í geysistórum
hópum, oft margir kílómetrar að
ummáli, og éta allt sem ætt er
á vegi þeirra. Það var á þessu
tímabili, að eitrað hveitihýði var
lagt á veg fyrir þær. Eta þær
það vegna vatnsins, sem það er
bleytt í.
Það er því áríðandi að útrýma
engisprettunum á meðan þær
eru að þroskast, og fyrstu frétt-
irnar af góðum árangri nýtízku
aðferða komu frá Austur-Afríku.
Þar eyddi ein herdeild 526 hóp-
um engisprettna með nýju eitri,
sem nefnist D.N.O.C. Hóparnir
komu frá Turkana í Kenía, og
þúsundir smálesta af matvælum
voru í hættu í Austur-Afríku. í
herdeildinni, sem bægði þessum
voða frá Austur-Afríku, voru
60 brezkir liðsforingjar, 2000
afrískir aðstoðarmenn og sjö sér-
fræðingar. Herdeildin hafði 200
bíla.
Tvær herdeildir voru sendar
til Arabíu sumarið 1943. Báðar
lögðu af stað frá Egyptalandi. 1
öðrum leiðangrinum voru 250
bílar. Honum stjórnaði Picka-
vance majór frá Liverpool. Þessi
herdeild ferðaðist um Palestínu,
Sýrland og írak til Persaflóa og
þaðan suður Arabíu.
Hin herdeildin var undir stjórn
Horsfalls majórs frá Wetherby.
Fór hún yfir Sínaí-eyðimörkina
til Araba og svo niður vestur-
strönd Arabíu. í fararbroddi aka
sérstakir leiðsagnarbílar til að
stjórna fylkingum engisprettu-
veiðimannanna um 8000 km.
langa vegleysu öræfanna.
H eimilisblaðið.
Úr skólastíl: “Menn ættu ekki
að reyna að gera allt, en ættu
að gera einn hlut vel.— Kýr geta
t. d. alltaf gefið mjólk en hænur
geta það ekki. Þær kjósa heldur
að verpa.”
AGG0RDI0NS RENTED
With Lessons
New and Used Accordions
for Sale
TEACHERS OF SWING MUSIC
• Piano Accordion—Piano
• Guitars — Violin—Voice
t Recordings
made of your Voice or Playing
Repairs, Cases, Music, etc.
Gibson Guilars, Clarinets,
Violins
LOWE’S
Accordion School
318 Kennedy St. Ph. 96 021