Lögberg - 25.07.1946, Síða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 25. JÚLl, 1946.
--------Hosberg---------------------
Grefið út hvern flmtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 í'.argent Ave., Winnipeg, Maniitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG
595 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Lögberg" is printed and published by
The Columbia Prees, Limited, 695 Sargent
Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail,
Post Office Dept., Ottawa.
PHONE 21 804
Menn telja dagana
Dagarnir eru nú ekki margir eftir
til að telja fram að íslendingadeginum
á Gimli 5. ágúst næstkomandi, og dag-
arnir, sem eftir eru líða svo undur fljótt
að áður en fólk veit af er hann kominn
þessi merki dagur, þessi söguríki dag-
ur, þessi hressandi og frjálsi minninga-
og skemtidagur, sem allir íslendingar í
Winnipeg og í Selkirk, í Nýja tslandi og
í nærliggjandi sveitum hlakka svo mik-
ið til. íslendingadagurinn er merkisdag-
ur að því leyti, að hann er ein af taug-
um þeim, sem tengir íslendinga saman.
Hann er eitt af öflum þeim, sem að ylað
geta hjörtunum, endurvakið minning-
arnar, og tengt íslendinga nánari bönd-
um ættarminninganna, heldur en flest-
ar eða allar aðrar minninga athafnir
geta gjört.
Á þeim degi sem í ár er ákveðinn, 5.
ágúst, tjalda íslendingar því bezta sem
þeir eiga völ á. Tígulegasta kona, sem
þeir eiga á meðal sín skipar ímyndað
sæti fjallkonunnar sjálfrar, sem í ár er
frú Pearl Johnson. Kona, sem er vel
farið á velli, hógvær, en þó djarfmann-
leg í framgöngu, fríð sýnum og með nor-
rænum tignarsvip á brún og brá. Beztu
skáldin eru æfinlega valin — þau sem
með orðum sínum og óði eru líklegust
til að syngja minningar þess liðna og
vonir þess ókomna inn í hugi og hjörtu
hátíðargéstanna. í ár eru skáldin minna
þekt en sum þeirra sem áður hafa ort
við slík tækifæri, en þar með er ekki
sagt að þau séu ósnjallari. Skáldið, sem
íslandsóðinn kveður, er hr. Davíð
Björnsson, ungur maður, efnilegur, sem
á eftir að láta til sín heyra í túni Braga.
Til þess rétt að sýna að Davíð er eng-
inn klaufi, teg eg bessaleyfi á einu erindi
úr kvæði hans:
Framtíðin björt skal hlúa að lýð og landi,
lýðræðisstarfi, tengjast friðarbandi.
Samhent til frama leiðist orka og andi—
ættlandið verndar heilladís frá grandi.
* Hitt skáldið er Bergthor Emil John-
son, sem yrkir Minni Kanada. Hann er
einn af hinum framsæknu yngri mönn-
uh á meðal vor, ljóðrænn og smekkvís.
Eg þori ekki að taka traustataki á neinu
úr kvæði hans. Þið verðið að koma og
hlusta á hann flytja það sjálfan á Gimli
5. ágúst næstkomandi, en það má eg
segja, að þið verðið ekki fyrir neinum
vonbrigðum.
Til ræðumanna á hátíðinni á Gimli
hefir líka verið vandað. Séra Halldór
E. Johnson er af ræðumannakyni kom-
inn í ættir fram og er honum illa í ætt
skotið ef hann getur ekki haldið mynd-
arlega á málum fjallkonunnar á Gimli
5. ágúst næstkomandi.
Hinn ræðumaðurinn, sem mælir fyr-
ir minni Kanada er úr hópi yngri kyn-
slóðarinnar íslenzku í þessu landi, Paul
Bardal, fyrverandi bæjarstjórnarmaður
og fylkisþingmaður, og er það rétt
stefna hjá forstöðumönnum hátíðarinn-
ar að fá hina yngri menn til þátttöku í
ræðuhöldum dagsins. Eg veit að Paul
gjrir máli sínu góða skil og að hátíðin
verður auðugri fyrir veru hans þar.
Þó að hér væri hætt, er nóg af ágæt-
um talið til þess að gjöra þjóðminning-
ardaginn á Gimli, 5. ágúst, eftirminni-
legan og hátíðlegan. En það er svo
langt frá, að fyrirhyggja hátíðarnefnd-
arinnar endi á ræðumönnunum. Það
er eftir að telja hið áhrifa mesta og
eftirsóknarverðasta, sem íslenzkum
mönnum og kanum er boðið upp á, á
Gimli 5. ágúst n.k., og það er söngvarinn
frægi og víðkunni, hr. Guðmundur Jóns-
son, sem getið hefir sér ódauðlegan orð-
stír, er flogið hefir, ekki aðeins um alt
samþykti eirrnig að senda Sjó-
mannadeginum kveðju, svohljóð-
andi: “Aðalfundur Eimskipafé-
lags íslands haldinn 1. júní 1946
sendir sjómannastéttinni hug-
heilar hamingjuóskir.”
—(Vísir 6. júní).
GAMAN 0G
ALVARA
Faðirinn: Góður verzlunar-
maður er jafnan hygginn og
heiðarlegur.
Drengurinn: Hvað er að vera
heiðarlegur, pabbi minn?
Faðirinn: Það er að halda öll
sín loforð.
Drengurinn: En hvað er þá að
vera hygginn?
Faðirinn: Það er að lofa
aldrei neinu.
Horace Greeley fékk einu
sinni bréf frá konu, sem var
að spyrja hann ráða, hvernig
hún ætti að fara að því að
vernnda söfnuð frá eyðilegging
og frá því að kirkjan yrði tekin af
þeim. Við höfum reynt allt sem
okkur hefir getað dottið í hug.
Við höfum haldið sýningar, mat-
arsamkomur, málamyndar-gift-
ingar og kaffi drykkju samkom-
ur. Svar Greeley var: “Hví reyn-
ið þið ekki að halda trúarbragða-
legar samkomur?”
+
Þýðing kommu og púnkta.
Á skrifborði Alexander keis-
ara III lá skrifað blað sem fjall-
aði um pólskan sakamann, er
dæmdur hafði verið. Á blað
þetta hafði keisarinn skrifað:
“Náðun óhugsanleg; Síberíuvist.”
Keisarafrúnni varð reikað inn
á skrifstofu manns síns og sá
blaðið, tók það og las. Svo tók
hún pennakníf og skóf út semi-
kóloninn og setti hann á eftir
orðinu náðun, svo að setningin
hljóðaði þannig: “Náðun; óhugs-
anleg Síberíuvist.”
Skömmu seinna kom keisarinn
inn í skrifstofu sína, sá breyt-
inguna og brosti, en lét hana
standa.
Skoti, sem var í ábyrgðarmik-
illi stöðu í Lundúnaborg, átti
stöðugt í hálfkærings kerskni
við Englending sem sí og æ var
að bríxla honum um þjóðerni
hans. Einu sinni mættust þeir á
ekemmtiför, af tilviljun einnri.
Englendingurinn ávarpar Skot-
ann að fyrra bragði og segir:
“Sæll, hvernig í ósköpunum
heldurðu að skrifstofufólk þitt
komist af án þín?”
“Eg held nú að það gangi allt
vel,” svaraði Skotinn, og bætti
við: “Sjáðu til. Eg skildi eftir
tvo Englendinga og fjóra Welsh-
menn í plássinu mínu.”
+
Frú" William H. Taft var í
veizlu hjá forseta Bandaríkjanna
og var útlendingur sessunautur
hennar, sem lét aldrei af að
minna hana á hve miklu kurteis-
ari að samlandar hans væru,
heldur en Bandaríkjamenn og
klykkti út með því að segja:
“Þér berið víst ekki á móti því,
að svo sé, frú?”
‘“Kurteisi vegna gjöri eg það
ekki,” svaraði frú Taft.
4- 4- 4-
Mennirnir segja til sín
Kvéld eitt í New York var Negri
á ieiðinni frá vagnstöðinni eftir
Fertugasta og öðru stræti og
heim til sín, Hann hafði tvær
töskur með ferðis, báðar þung-
ar. Eftir að hann hafði gengið
nokkurn spöl, er sagt við hlið-
ina á honum: “Þessar töskur eru
nokkuð þungar, bróðir sæll, hvað
segirðu um að eg haldi á annari
þeirra á meðan við eigum sam-
ledð. Negrirm neitaði og vildi
helzt ekkert hafa með unga
manninn hvíta, sem gekk við hlið
hans, að gjöra; samt lét hann þó
tilleiðast og fékk honum aðra
töskuna og gengu þeir þannig
all-langan spöl og töluðust við
eins og beztu vinir.
“Þetta var í fyrsta skiftið sem
eg mætti Theodore Roosevelt,”
sagði Booker T. Washington.
4-4-4-
Spurs máhð er ekki hvenær að
menningin hafi byrjað, heldur
hve nær , að hún bvrji.
llllllllllllllllllll!llllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllljllllllllllllllllllllll[|||||||!!l!!llllllll||i!||||||||!!|||||||||||||||||||!|||||||||||||[|||[![|!||||||||i||i||||||||||||||||[||i|||||||||||||||||||||ii||||||||||[|||||||||||t
V O R K O M A
ísland, heldur líka allsstaðar annars-
staðar þar sem hin mikla og fagra rödd
hans hefir hljómað. Hann syngur í
fyrsta sinni í þessum hluta álfunnar, á
Gimli 5.ágúst, 1946, á “ástkæra ylhýra”
málinu, sem allri rödd er fegra/ og há-
tíðabragur dagsins er ekki úti þó að
söngvarinn syngi sitt síðasta lag, þann
dag, því þá tekur Karlakór íslendinga
í Winnipeg við, og við vitum öll, að frá
hans hendi er ávalt að vænta listar á
háu stigi, sólbjartrar ánægju og sak-
lausrar gleði, í töfraröddum tónlistar-
innar, og þó kórinn mæðist eða þreyt-
ist er enn eftir eitt af geðþekkustu há-
tíðabrigðum þessa dags, en það er þeg-
ar hugir og hjörtu íslendinga mætast í
endurminningalöndum ættarljóðanna
undir stjórn hr. Paul Bardal.
A7ið þetta alt má bæta hirðmeyjun-
um — minning landnemanna íslenzku
í Nýja íslandi, sem nú byggja helgireiti
þeirrar blómlegu bygðar, staðnum
söguríka, sem hátíðin er haldin á — út-
sýninu til vatns og skógar sem ávalt
heillar alt fólk, og grænum grundum,
blómum stráðum og ilmríkum.
Enginn íslendingur, sem farkost hef-
ir, og farið getur, má láta sig vanta á
hátíðina á Gimli 5. ágúst 1946.
Já, og svo er dansinn, sem að auð-
vitað má ekki gleymast.
Sir Richard Livingstone
Ef menn væru spurðir að hver Sir
Richard Livingstone væri, færu menn
að láta sig dreyma um Afríku, og Living-
stone. En það væri þýðingarlaust, því
Sir Richard er þar ekki að finna.
Annars er naumast að búast við, að
almenningur beri kensl á þann mann,
því menn sem tilheyra sömu stofnuninni
vita ekki hver sá maður er. Þeir vita
að vísu að það er skólastjóri og aðstoð-
ar skólastjóri við Oxford háskólann á
Englandi, en að Sir Richard sé sá síðar-
nefndi og að hann sé einn af menta-
frömuðum nútímans vita sumir af læri-
sveinunum við þá heimsfrægu stofnun
ekki einu sinni.
Þegar Oxford háskólanum var sagt
upp í sumarfríinu í sumar, átti frétta-.
ritari ritsins “Atlantic Monthly” tal við
Sir Richard Livingstone sem var á för-
um til írlands sér til hressingar. Sam-
talið snerist aðallega um nútíðar ment-
un og nútíðar mentunar fyrirkomulag
og er ekki óhugsandi, að suma fýsi að
vita hvaða hugmyndir að þessi merki-
legi mentafrömuður hefir um þau
spursmál.
Þegar að maður talar um skólafyrir-
komulag okkar eins og það nú er, þá
fer hrollur um Sir Richard. Honum finst
að námsskrá skólanna sé allt of marg-
brotin. “Mentun þroskast með hæfilega
margþættri kensluskrá,” segir Sir Rich-
ard. Hann segir og að ofbjóða megi
móttökuhæfleika nemanda með of
margbreytilegri kensluskrá og það sé
það sama og troða of mörgu fólki inn í
íbúðarhús; hvorttveggja leiði til ógæfu.
Húsaþrengslin til siðferðislegs skip-
brots, en of margar námsgreinar í skól-
um til andlegs skipbrots. Hann heldur
fram að ungt námsfólk til 14 ára aldurs
eigi aðeins að leggja stund á tvær eða
þrjár námsgreinar, og bætti við: “Þegar
80% af brezkum unglingum ljúka al-
þýðuskóla námi 14 ára að aldri, þá hafa
þeir ekki öðlast neina þekking á lífinu.
Sir Richard er ljóst, að mentunin
verði að vera æfilangt framhaldsstarf,
og er ákveðinn talsmaður lýðmentunar-
innar. En það er sérstök tegund lýð-
mentunar, sem hann legur áherzlu á,
ekki aðeins fyrir þá, sem ófullkominnar
mentunar hafa notið, einnig líka fyrir
hina, sem notið hafa fullkominnar
mentunar.
Hann vill að engil-saxnesku löndin
taki Danmörku til fyrirmyndar. Lýð-
skóla-fyrirkomulagið, sem auðvitað er
ekki háskóla-fyrirkomulag, heldur hér-
aðsskólar fyrir fullorðið fólk. Þangað
sækir fólk, sem komið er undir þrítugt.
Það yfirgefur verkefni sín í þrjá til fimm
mánuði til þess að nema mannfræði og
temja sér sambúð: “Það er eini vegur-
inn,” segir Sir Richard, “sem fólk getur
haldið sér frá að þorna upp, ryðga og
fyllt upp í skörðin, sem ávalt hljóta að
koma í hina upprunalegu mentun
manna, skerpt hugsun sína og vakið
hana til umhugsunar um stjórnmál, sið-
Hagur Eimskipafélagsins
1945 heldur lakari en
árið áður.
Aðalfundur Eimskipafélagsins
var haldinn síðastliðinn laugar-
dag í Kaupþingssalnum. Fundar-
stjóri var kosinn Ásgeir Ásgeirs-
son bankastjóri, en fundarritari
Tómas Jónsosn, borgarritari.
Formaður félagsstjórnarinnar,
Eggert Claessen, hæstaréttarlög-
maður lagði fram og skýrði nán-
ar skýrslu félagsstjórnarinnar
um hag félagsins og framkvæmd-
ir árið 1945. Gjaldkeri félags-
stjórnarinnar, Halldór Kr. Þor-
Steinsson útgerðarmaður, lagði
fram reikninga félagsins fyrir ár-
ið 1945. Samkvæmt þeim var
hagnaður á rekstri félagsins kr.
2,387,638.03. Er brúttóafkonia fé-
lagsins kr. 3,065,722.61. lakari en
árið áður, en nettóafkoma kr. 4,-
326,722.62 lakari, sem stafar af
mikilli lækkun á flutningsgjöld-
um árið sem leið. Voru reikning-
arnir samþykktir í einu hljóði,
svo og tillögur stjórnarinnar um
skiftingu ársarðsins.
Úr stjórn félagsins áttu að
ganga á þessum aðalfundi, Egg-
ert Claessen, Guðm. Ásbjörns-
son, Richard Thors og Ásmundur
P. Jóhannsson og voru þeir allir
endurkosnir. Ennfremur var
Guðmundur Böðvarsson, kaup-
maður endunkosinn endurskoð-
andi félagsins.
Eftirfarandi tillaga frá félags-
stjórninni var lögð fram á fund-
inum:
“Aðalfimdur veitir félags-
stjórninni umboð til þess að
semja fyrir félagsins hönd um
að það taki þátt í að reisa og
reka gistihús í Reykjavík með
þeim framlögum af félagsins
hendi og því nánara fyrirkomu-
lagi, sem félagsstjórnin ákveður,
enda séu allar hér að lútandi
ráðstafanir samþykktar af 5
stjórnendum a. m. k.”
Formaður félagsstjórnarinnar,
Eggert Claessen, hafði framsögu
um þessa tillögu, og skýrði frá
því, sem gerst hefði í sambandi
við gistihúsmálið. Gat hann þess
jafnframt, að fullyrðingar, sem
komið hefðu fram um að gisti-
húsið ætti að kosta 15 miljónir
króna væru ekki á neinum rök-
um bygðar, enda væri ékki búið
að gera teikningar af því, og því
síður nokkrar kostnaðaráætlanir.
Hinsvegar mundi þessi orðrómur
vera komnn á kreik, vegna frum-
varps þess, er samþyikt var á
síðasta Alþingi um, að ríkissjóð-
ur legði fram alt að 5 milj. króna
til bygginga gistihúss með þátt-
töku Reykjavíkurbæjar og Eim-
skipafélagsins. Tillagan var sam-
þykt í einu hjjóði. Fundurinn
ferðismál og trúmál —
fylgst fyllilega með því sem
er að gjörast. Mennirnir
eins og bifreiðarnar þurfa
endurbóta við.”
Stefna Sir Richards Liv-
ingstone í kenslumálum:
Fyrsta og þýðingar mesta
atriði í sambandi við kensl-
una er að vekja—koma inn
hjá nemendum mati á verð-
mætum og þroska til þess
að greina á milli þess sem
mikilvægt er, og þess sem
lítils virði er. í fyrirlestri
sem Sir Richard hélt við
Victoria College í Toronto
heldur hann þessari hugs-
un áfram. Þar segir hann:
“Það er óbrigðult lífslög-
mál, að andi mannanna
leitar til lífsfullkomnunar
fyr eða síðar, og eins eðli-
lega eins og króna blómsins
sveigist til sólarinnar.
Mennirnir krossfestu Krist
og drápu Sócrates, og þeir
deyja í hæðnis og haturs-
fullum heimi, en að síðustu
snúa þeir ásjónu sinni til
lífsfullkomnunarinnar. Til
þess að sjá mynd þeirrar
fullkomnunar verða menn
að taka þessi orð Krists í
allri alvöru: “Verið þér því
fullkomnir.”
Blessun er það öllum heimi
að hinn kaldi vetur flýr.
Æðra vald í alheims geimi
alt til lífs og starfa knýr.
Blessað vorið breiðist yfir
bygðir heimsins, lönd, og sæ
Endurnærir alt sem lifir
andi Guðs í vorsins blæ.
Þrek og djörfung vorið vekur,
vonir tendrar lýðum hjá.
Böl og þjáning burtu rekur,
boðar hjálpráð Guði frá,
Blessuð sumarsólin heita
sínum geslum vermir jörð.
þjóðir heims, sem líknar leita,
lofi guð með þakkargjörð.
VINAFUNDIR
Kærleik vermdir vina fundir
veita styrk í sorg og þraut.
Þessar björtu stuttu stundir
stöðug ljóma á æfibraut.
M O R G U N N
Blessuð sól í austurátt
yl og geisla sendir.
Þá sér lyftir hugur hátt,
heiðríkjan mér boðar sátt
anda manns á eilífðina bendir.
M Á E G TIL A Ð KOMA
N Ú
Nú má eg til að koma og tala við þig stund;
þú trúir ekki hvað mér finnst það gaman.
Á því er enginn vafi, að bezt það lyftir lund
um litla stund, að mega vera saman.
V. J. GUTTORMSSON.
DIUIIllllllllllllllllllllllllllllllllllll
illlinilllllll!lllllinillllllllllllllDIIIIII!l!l!