Lögberg - 08.08.1946, Page 2

Lögberg - 08.08.1946, Page 2
2 LÖGBERG, FIMTUDAGINN a ÁGÚST, 1946 W. J. LlNDAL Hin tvöfalda afstaða og víðtækari hollusta (Sjötta grein) í þriðju grein þessa flokks var gjörð grein fyrir hinni tvöfölclu afstöðu Canadisks borgara. Hann er tvent í senn, Canadiskur borg- ari og brezkur þegn. þýðing þessarar tvöföldu afstöðu Can- adisks borgara er mjög mikil- væg, ef til vill meiri en þeir gerðu ráð fyrir sem sömdu lög- in. Að einu leytinu er það eitt- bvað nýtt. Sá sem reynist hæfur til að öðlast Canadisk borgara réttindi, eir mieð lögum gefin tvenskonar borgara réttindi. Frá öðru sjónarmiði séð er það ekki nýtt. Það er einungis embættis- leg viðurkenning þess, sem hef- ur verið, smátt og smátt, að þró- ast, ásamt þróun Canada til sjálfstjórnar ríkis. Þessi sjálfkrafa þróun og laga viðurkenning er miklu þýðingar- meiri en hin borgaralega staða, hvort hún er einföld eða marg- föld, sem Canadiska þingið, með notkun síns fullveldisréttar, hef- ur séð sér fært að veita borgur- um þessa lands. Það verður ekki lögð of mikil áherzla á það, að þetta er eitt- hvað sem brýzt út innanað frá, en er ekki sett á með laga-fyrir- mælum. Það er það sem gefur því vald og styrk. Tvær hodlustur hafa þannig orðið til: Stundum virðast þær sérstakar, og koma í bága hvor við aðra, stundum eru þær eins og samrensli tveggj- a strauma. Þær virðast samein- ast í hinni sameiginlegu yfirgrips meiri (víðtækari) hollustu. Það þarf ekki að vera aðgrein- ing hollustu. Fólk sem hefur flutt til Canada friá öðrum lönd- um, hefur síðan það kom hingað, haft stöðuga æfingu í að laga sig eftir hollustu við þetta land. Ást til ættlandsins getur þverr- að eftir því sem ást til kjörlands- ins eykst, en hollusta til varan- legra verðmæta þarf ekki að þverra, eða líða við það. Það getur og átt sér stað, að Canad- iskir borgarar sem eiga upp- runa sinn að rekja til Englands eða Frakklands, að tilfinningar þeirra séu meir háðar þeirra upp- runalegu sérmenningu en þeirra, sem báðir njóta sameiginlega í sameiginlegu föðurlandi. Allt slíkt veldur árekstrum og sund- urþykki fremur en sameiningu. Til þess að draga úr þessum árekstrum og glæða sameiningu og hollustu, og til að samræma aðra sem, þó mismunandi, geta aukið styrk og vilja hver annars, og allrar heildarinnar, er eitt af vandamálum Canadisku þjóðar- innar. Þetta er ekki alveg sérstakt fyrir Canada, iþó það sé Ijósara og meir áberandi hér en í flest- um öðrum löndum. J>að er í eðli sínu heims viðfangsefni, sem heimsstríðin tvö hafa neytt fram í dagsljósið. Það er viðfangsefni sem alstaðar á sér stað, frá smá- þjóðum til stærstu heimsveld- anna. Og eins og hugsunin vinn- ur sitt hlutverk í að móta al- mennings áiitið, sem að síðustu greiðir úr því til úrlausnar. Það stendur andspænis einstaklingn- um á götu hominu, engu síður en hinum voldugasta stjórnmála- manni. Það sem mest á ríður í þessu máli er aukin hollusta. Hér er orðið hollusta brúkað í miklu Víðari merkingu, en holl- usta til lögilegra stjómarvalda, sem er innifalið í því, að vera trúr og einlægur löglegri land- stjóm. Jafnvel sú hollusta get- ur haft víðtækari meiningu, sem innibindur tilfinningu og ástúð. Richard C. Trench, er hann tal- aði um brezka hollustu: “Holl- usta meinar þá trúmensku sem maður er skyldur um samkvæmt lögunum, og þarf ekki nauðsyn- lega að meina samband við kon- unglega persónu, eins og vér á Englandi höfum lagt í það orð.” í víðari merkingu meinar orðið hollusta, “að vera trúr skyldum sinum, halda loforð sín (Oxford Dictionary) ” eða “trúmenska við skyldur, ást, o. s. frv.” (Webster). Það auðvitað er, og verður að vera, hoillusta við siðferði og and- leg grundvallar verðmæti. Það atriði er eftirlátið þeim sem eru hæfir til að meðhöndla það. Þessi grein fæst einungis við hoilustu í borgaralegum skiln- ingi, mamnlegar hugsanir og at- hafnir. Nú, fremur en nokkru sinni áður, er þarfnast margrar og margvíslegrar hollustu af borgurunum, sem krefst víðari hugsjónar, sem nær útyfir þjóð- ernisleg takmörk, svo mikils umburðarlyndis, sem aðeins fáir hafa gripið og skilið. Það eru tvær aðal hollustur: einstaklingsins til heimilis síns, fjölskyldunnar og nánustu ætt- ingja; og hollusta borgarans eða þegnsins til landsins síns, hvort hann er innfæddur, borgari, eða með veittum borgararéttindum. Vér getum lagt til síðu hina for- göngulegu afstöðu sem er gefin þessum tveimur fyrstu hollust- um, því ekkert er grætt á því að fara að gera samanburð eða reyna að setja hollustu á hærra eða lægra stig. Sumir geta náð lengra en aðrir, en vanta stað- festu. Hjá sumum eru það sterkar tilfinningar; hjá öðrum getur það verið árangur kaldra röksemda. Borgaraleg hollusta er eins gömul og mannkynið sjálft. Á hinni hægfara þroskunar og þró- unarbraut siðmenningarinnar, hafa þeir margfaldast og út- breiðst. í fyrstu var hollusta við fjöl- skyldu föðurinn, svo ættbálkinn, ættingjarnir urðu að vera hollir ættbálknum. Kommgstign mynd- aðist og hollusta við kommginn varð að alræðisvaldi. Saga borg- aralegu hliðarinnar um þroskim mannlegra stofnana, er saga stöðugrar baráttu milli einveldis á aðra höndina og réttinda al- mennings á hina. Hollustan á hinn sama grundvöll 1 dag, eins og á fyrstu tímum. Hún byrjar hjá einstaklingnum í umhverfi hans. En á þessari minkandi jörð, hefur hún útbreiðst til að verða að heimsvíðáttu. Þess vegna, það sem í vissum skiln- ingi á við um Canadiska borg- ara, á yfirleitt við um borgara allra landa. Útskýring á innihaldi þessarar greinar, getur þess vegna verið einungis miðuð við Canada. Manitobamaður ihefur hollustu til heimilis síns, skólans síns og kirkjunnar sinnar; hann hefur skyldur að inna af hendi í um- dæmis þjónustu„ Þessi hollusta verður yfirgripsmeiri. Hann er Canadiskur borgari. Hann reyn- ir að draiga úr óeiningu sem stundum á sér stað milli austur og vestur Canada, fylkjanna, frönsku- og enskumælandi borg- ara. í Canada reynir mikið á hollustuna. Að sumu leyti er auðveldara að vera Quebec-ing- ur, strand- eða sléttu fylkja maður. en Canadamaður. En -þessi Manitobamaður er einnig brezkur þegn. Ást til þeirra hátigna, sem eru líka konungur og drottning annara landa; hollusta til brezka ríkja- sambandsins, þfl ekki eins pers- ónuleg og ákveðin og til hans Canadiska heimalands. Hvort- tveggja miðar sameiginlega að því, að gefa honum gleggra yfir- lit og auka skilning hans á víð- tækari borgararéttindum. Hug- ur hans hvarflar yfir hafið. En á hinu yfirgripsmeira sviði, er annað óhjákvæmilegt, en að á- hugi fyrir margbreytni aukist. Það er yfirleitt auðvelt að vera hollur sinu föðurlandi, vera ekk- ert nema Canadamaður, Grikki eða Belgian. Því yfirgripsmeira útsýni, þeim mun meira þurf- um vér að laga hugsunarhátt vorn. prá því sjónarmiði séð og þeim skilningi, er erfiðara að vera brezkur þegn en Canadisk- ur borgari. Landið hans er lýðræðisland. Hann hefur trú á sönnum lýð- ræðis grundvelli, ekki einungis bygðum á hinu fjórfalda frelsi, heldur og frelsi hvers einstaks borgara til að greiða leyniiega atkvæði sitt, til að gefa til kynna með því, hvaða stjórn hann vill hafa, og hverjir fari með stjórn- arvöldin. Hér er um hollustu að ræða, sem er enn víðtækari hollusta við eitthvað sem á djúpar rætur í hjörtum mannanna og verður ekki upprætt. Það er innri þrá til að lifa frjálsu lífi, sem á sér stað meðal alllra manna, án til- lits til litar, trúarbragða eða tungumáls. Þá er hin yfirgripsmesta holl- usta: hollusta við allt mannkyn- ið. Prestar vorir og heimspek- ingar, hafa talað um það, en orð þeirra hafa bráðlega gleymzt. Á hinn bóginn hafa hin tvö síðustu heimsstríð, á hinn grimmileg- asta og mest-eyðileggjandi hátt, þrýst þessari aðal hollustu inn í meðvitund mannkynsins. Vér erum mannlegar verur, sem lif- um á jörðu, sem vitsmunir mann- anna hafa gjört bæði litla og hættulega. Við getum ekki framar valið um. Við verðum að lifa með öðrum þjóðum jarð- arinnar, og skapa innra með sjálfum oss, sameiginlega heims- hollustu. Eins og allir menn með sínum mismunandi hugsjónum og trúarbrögðum, sínum mögu- legleikum til góðs og ills, eru innan þeirrar hollustu. Sú holl- usta getur verið köld og fjarlæg, tilbúin fremur en sprottin af til- finningu, af huganum fremur en af hjartanu. En þessi hollusta verður að koma fram í hugsun- um vorum og verkum. Vér byggjum framtíðar vonir vorar á skipulagningu sameinuðu sambandsþjóðanna. Vér veitum með djúpri pers- ónulegri athygli, eftirtekt um- ræðunum í tryggingarráðinu og fundum utanríkismála skrifara fjögra stórveldanna. Þegar þetta er skrifað, lítur betur út með al- þjóða málin. Tryggingarráðið er að styrkjast og vinna sér traust, og afla sér fylgis úr óvæntum stöðum. Bruce Hutchinson læt- ur meir en bara von í ljósi er hann segir að það sé að verða “samvizka mannkynsins.” Þessi síðasta hollusta — við sambandsþjóðirnar, við mann- kynið sjálft — verður erfiðast að glæða til fulls skilnings. Það virðist, eftir alt, að það sé erf- iðast að vera einmitt það sem við erum — mannlegar verur. Krafan um þessa aðal hollustu, mætir kannske mótspyrnu, á þeim grundvelli, að það séu ein- ungis ímyndunarleg fjarstæða, Utopia. Það orð er vanalega mis- skilið og meinar ekki það sem Sir Thornas More hafði í huga. Hans Útópía var ekki dáðleysis tilvera athafnalausra manna. Hann hafði í huga ríki sem nyti fullkomnunar í löggjöf, pólitík og mannlegri sameiningu. Hvort þeirri hugsjón verður nokkum- tíma náð, er vafasamt, en fyrri helmingur tuttugustu aldarinn- ar hefur sýnt mjög augljóslega, að mannkynið er á leið, annað- hvort til Útópía — ef til vill þeirrar sem forsjónin ætlast til— eða algjörðrar eyðileggingar. í þessari yfirgripsmeiri holl- ustu, getur hin tvöfalda afstaða Canada verið þýðingarmikil fyr- irmynd. þægar vér hugsum um linar innri andstæður, Bandalag lúterskra kvenna þakkar Þessar vikur, sem sumarbúðir Bandalags lúterskra kvenna hafa verið starfræktar, hafa vakið djúpa þakklætistilfinningu með- lima starfsnefnda bandalagsins. Okkur hefir hlýnað um hjarta- rætur, iþegar við höfum veitt móttöku hinum ýmsu gjöfum, sem sendar hafa verið víðsvegar að. Við höfum fundið kærleika gefenda, fundið til styrkleika þess einingarbands, sem tengir alla þá, sem unna þessu framtíð- arheimili æskunnar. Á meðal hinna mörgu gjafa eru þessar: Heintzman Piano, gefið af Þjóðbjörgu Hinrikson, Winnipeg; orgel, gefið af kvenfélaginu “Fjólan” í Brown; bókaskápur og skrifpúlt, eldhússkápur, kommóða, hægindastóll, borð, stólar, vönduð klukka, lampi o. fl., gefið af Mrs. Ingunni Stur- laugson, Selkirk. Buffet og fimm vandaðir stól- ar, einnig sextíu og fimm dala virði af leirtaui, gefið af Mrs. Berthu Curry Borð og sex stólar gefið af Mr. og Mrs. Sveinn Pálmason, Wpg. Beadh. Sex löng borð með bekkj.um fyrir borðsalinn, gefið af Mrs. Chris. Ólaísson, Winnipeg. ísskápur, gefinn af Mrs. Byrd, Winnipeg. Borðbúnaður ^stóaráhöld og fleira frá kvenfélaginu Baldurs- brá, Baldur. Borðbúnaður, og ýms áhöld fyrir eldhúsið frá konum á Langruth. Leirtau, gluggatjöld, þvotta- balar og fleira frá konum í Ár- borg og Víðir. Leirtau frá kon- um á Gimli. Koddar og glugga- tjöld frá konum í Selkirk. Tvö rúmteppi og tveir koddar frá Mrs. J. Gillis, Winnipeg. Tvö rúmteppi frá Mrs. Finnur John- son, og Mrs. K. Hannesson, Win- nipeg. Stór mynd af Marteini Lúter og nokkur eintök af Lutherans in Canada gefin af séra Valdimar J. Eylands. Fimtíu sálmabækur, gefnar af Kirkjufélaginu. Biblía gefin af Margréti Hannesson, Árborg. Sálmabók og fleira gefið af Mrs. fræðilegar, hagsmunalegar, þjóð- ernis- og trúarlegar, og þar af leiðandi pressu staðarlegrar holl- ustu; þegar vér gerum oss grein fyrir því, að sunnan landamæra vorra er eitt af stórveldum heimsins, sem krefst einhvers svipað því, sem hollustu til Norð- ur Ameríku; þar eð vér, sem meðlimir brezka ríkjasambands- ins, finnum til hollustu til þess, sem það hefur verið bygt á og stendur á, eða fellur; þegar vér gerum oss grein fyrir hinni land- fræðilegu stöðu lands vors, sem bendir 'huga vorum, ekki ednung- is austur og vestur, heldur og einnig yfir norður pólinn, eins og til að skapa d oss sanna heims hollustu. Þegar vér yfirvegum þetta allt, getum vér ekki annað en ályktað að hér sé eftinmynd af heiminum, með öllu sínu stríði og andstæðum. Ef Canadisku þjóðinni hepnast réttilega að varðveita sína sameiginlegu og margþættu hollustu, hefur hún ástæðu til að álíta að Canada sé að gefa fyrirmynd, sem aðrar þjóðir geta tekið eftir. Vér Canadamenn verðum að verða hæfir til að takast þá á- byrgð á hendur. Okkur heppnast það, og þær skyldur sem oss verða lagðar á herðar, rounu birtast í sterkum áhrifum út á við, etf hugsanir vorar og at- hafnir eru þannig, að hver og einn okkar geti í sannleika sagt: “Eg er Canadiskur borgari: eg er brezkur þegn; eg leitast við að lifa lýðræðislegu lífi; eg er land-1 mannúðleg mannleg vera. Sigurlaugu Jóhannesson, Selkirk — sálmabók og fleira gefið af Guðnýju Eyólfson, Vídir. Vandað “magazine rack” gefið af Sigurjóni Jóhannsson, Gimli. Allar byggingar sumarbúðanna eru raflýstar. Sjóður var afihent- ur féhirði, sem safnað var til meðal fólks í Víðinesbygð (Husa- vick); mim sá sjóður borga allan kostnað við að leiða inn ljósin og e. t. v. meira. Þess hefir ebki verið getið á prenti að í kvenfél. Selkirk satfn- aðar starfar sjö kvenna nefnd fyrir sumarbúðir Bandalagsins, söfnuðu þær fé og unnu að á ýmsan hátt, að fá nægilegt fé til að borga brunninn, “electric motor,” vatnleiðslupípur, “hot and cold water tanks,” og “sink” fyrir eldhúsið. — Sömuleiðis tókst þeirri nefnd að borga fyrir rúm og undirsængur í svefnskála starfskvenna sumarbúðanna. Aðrir húsmunir í þeirri bygg- ingu eru gefnir frá Selkirk (flest- ir af Mrs. Sturlaugson). Hefir iþessi nefnd ákveðið að sjá um alla innanhússmuni, rúmföt o. fl. fyrir þessa byggingu í framtíð- inni. Mr. og Mrs. J. Gillies færðu okkur mikið af góðum geymslu- áhöldum fyrir eldhúsið. Mr. og Mrs. Hrólfur Sigurdson, Gimli, hafa komið daglega með allslags áhöld sem okkur hefir vanhagað um. Mrs. Ásdís Hinrikson, Gimli, gaf rafurmagns borðlampa. Arthur Joíhnson, San Francisco gaf ýmsa muni úr dánarbúi móð- ur sinnar. Mrs. Flora Benson hef- ir gefið ýms áhöld fyrir eldhúsið, tvö lítil borð, leirtau og fleira. — Einhver skildi eftir stól og mörg vönduð phonograph records, en lét ekki nafn síns getið. Vinna hefir verið gefin af ýmsum góð^ um nágrönnum: Sigfúsi Berg- man, Kristjáni Sigurðssyni, Skapta og Jónf Arasyni, Stefáni Albertssyni og Thorsteinson bræðrum. Sveinn Pálmason hef- ir gert sér margar ferðir, eftir að aðalstarfi hans við byggingarnar var lokið, til að lagfæra og hlynna að öllu, sem bezt má verða. Allar hurðir, sem notaðar eru á byggingunum voru gefnar, þar sem ekki var hægt að fá hurðir til kaups. Mér er ekki kunnugt um nöfn allra gefenda, en á meðal þeirra voru S. O. Bjerring, Sveinn Pálmason, Hrólfur Sig- urdson, og J. J. Swanson. Gissur Elíasson málaði skilti með nafni sumarbúðanna af mestu snild. Öllum þessum gefendum þakk- ar Bandalag Lúterskra Kvenna og'óskar þeim allrar blessunar. Ingibjörg J. Ólafsson. GAMAN OG ALVARA Hverri mús þykir verst í sinni holu. “Láto guð haldast”, sagði karlinn, hann krækti í stökk- ulinn. . Fyr er bati en albati. Hákarlinn er ekki hörundsár. Hlífir hangandi tötur. Betri eru tíu ær aldar en tutt- ugu kvaldar. Enginn er fæddur með for- mennskunni. Smíðaðu ekki fyrr negluna en bátinn. Það, sem hallast er fallinu næst. Enginn veit, hver ósoðna krás hlýtur. Þar er annars von, einn er dreginn. ör er óhófsmaður á annars fé. * * * Danir og Norðmenn sögðu marga skrítluna á hemámsáru- num á kostnað Þjóðverja. Voru sumar þeirra naprar mjög og komu óþægilega við kaun“ herr- aþjóðarinnar”. Verður það seint metið til fulls, hversu mikinn |þátt skopsögurnar og skrítlurnar hafa átt í því að halda uppi viðnámsþrótti og jafnaðargeði fólks með hernumdu þjóðunum. —Hér koma nokkar skopsögur frá þessum árum, flestar danskar. * * * Stór, þýzkur hermaður stóð einhverju sinni við dyrnar á strætisvagni, og komst enginn fram hjá honum. Skrifstofu- stúlka nokkur ætlaði út úr vagn- inum og ýtti lítið eitt við öxl hermannsins. Það kom að engu haldi. Þjóðverjinn stóð í sömu sporum. —Ekki mæti biðja yður að hörfa svo sem hálfan meter samkvæmt áætlun? Innköllunarmenn LÖG8ERGS Amaranth, Man. B. G. Kjartanson Akra, N. Dak. B. S. Thorvarðson Árborg, Man K. N. S. Fridfinnson Árnes, Man M. Einarsson Baldur, Man O. Anderson Bellingham, Wash. Arni Símonarson Blaine, Wash Árn'i Símonarson Cavalier, N. Dak B. S. Thorvarðson Cypress River, Man O. Anderson Churchbridge, Sask .... S. S. Christopherson Edinburg, N. Dak Páll B. Olafson Elfros, Sask Mrs. J. H. Goodmundson Garðar. N. Dak Páll B. Olafson Gerald, Sask C. Paulson Geysir, Man. ... K. N. S. Friðfinnson Gimli, Man O. N. Kárdal Glenboro, Man 0. Anderson Hallson, N. Dak. Páll B. Olafson Hnausa, Man. K. N. S. Fridfinnson Husavick, Man O. N. Kárdal Langruth, Man John Valdimarson Leslie, Sask Jón Ólafsson Lundar, Man Dan. Lindal Mountain, N. Dak. Páll B. Olafson Point Roberts, Wash. .. S. J. Mýrdal Riverton, Man K. N. S. Friðfinnson Seattle, Wash J. J. Middal Selkirk, Man Mrs. V. Johnson Tantallon, Sask. J. Kr. Johnson Vancouver, B.C. F. O. Lyngdal Víðir, Man K. N. S. Friðfinnson Westbourne, Man Jón Valdimarson Winnipeg Beach, Man. 0. N. Kárdal

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.