Lögberg - 10.10.1946, Side 7

J
FRÉTTIR
JUGO-SLAVÍA
Sókn Tító gegn kaiþólsku kirkj-
unni í Jugóslavíu harðnaði á-
bærilega nú um síðustu helgi,
iþegar hann lét talka erkibiskup
Aloysíus Stepinac frá Zagreb
fastan og kærði 'hann fyrir glæpi
sem 'hann hefði framið gegn fólk-
inu. Efeki kom þetta tiltæki Tító
kaþólskum í Belgrade á óvart;
telja þeir þetta eðlilega þróun á
ofstækisæði því, sem núverandi
stjórn hefir láið yfir kaþólskuna
dynja síðan að hún kom til valda,
því að hennar ráði hafa 400 prest-
ar verið drepnir og svo hundruð-
um skiftir presta verið hnepptir
í fangelsi.
Mál biskupsins átti að koma
fyrir rannsóknarrétt 25. sept. s.l.
Við þær rannsóknir hefir páfinn
skipað umboðsmann sinn biskup
Joseph Hurley frá St. Augustine,
Fla.
Biskúp Aloysíus er 48 ára
gamall. Hann er króatis'kur að
ætt og uppruna. Hann var for-
ingi í her Austurríkis og Ung-
verja í fyrra heimsstríðinu þar
til hann var tekinn til fanga af
ítölum. Hann las guðfræði við
Gregorian háskólann í Róm og
tók doktors gráðu í heimspeki
og guðfræði. Hann talar fimm
tungumál, króatísku, ítölsku,
þýzku, frönsku og latínu.
I stríðinu síðasta gjörðist hann
vern/darengill þeirra, sem ofsótt-
ir voru, síns eigin kiiikjufólks og
annara kristinna manna, Gyðinga
og Serba. Hann fæddi og hélt
verndarhendi yfir 400 barna
iþeirra ættjarðarvina, sem í fjöll-
unum vörðust.
+ ♦
NOREGUR
Norðmenn mótmæla úrskurði
MacArthur’s um að leyfa Japan-
izkum hvalföngurum að taka
þátt í hvalveiðum í Suður-Ishaf
inu á vertíðinni sem í hönd fer.
Bæði Bretar og Norðmenn hafa
mótmælt þessum úrskurði Mac-
Arthur’s, en sýnilega árangurs-
laust. Norðmenn kröfðust, þeg-
ar MacArthur ákvað að veita
þetta veiðileyfi, að eftirlitsmenn
væru sendir með hverri af hvala
útgerðum Japaníta, til þess að
sjá um að þeir hllýddu allsherjar
hvalveiðareglum þjóðanna. Sam-
kvæmt þeim, þá er leyfilegt að
veiða 16000 bláhvali í það heila
á vertíðinni sem byrjar í desem-
ber n. k. og endar 31. matz 1947.
Þessi úrskurður MacArthur’s
heimilar Japanítum því 2000
hvali af þessum 16,000 sem leyfi-
legt er að veiða á þessu tímabili.
Um þetta farast Haral Paulsen,
formanni hvalfángara félagsins
í Noregi, svo orð: “Við hér í
Noregi getum með engu móti
skilið þennan úrskurð MacArth-
urs. Hann hefir hlotið, vægast
talað, að gefa hann án þess að
kynna sér hvalveiða aðferðir
Japaníta í liðinni tíð. Svo hélt
forstjóri Paulsen áfram að lýsa
hvernig að Japanar höguðu sér
við hvaiveiðarnar, þegar þeir
hófu þær fyrst um 1930. “Þeir
skeyttu alþjóða hvalveiðaregl-
um að engu, hvorki að því er
lengd veiðitímans snertir, né
heldur veiðina sjálfa, heldur fóru
sínu fram.
“Að því er meðhöndlun veið-
innar snerti, þá var hún sóðaleg.
Spikið sem þeir hirtu af hverj-
<um hval er þeir veiddu, var
miklu minna en hjá Bretum eða
Norðmönnum.”
Forstjóri Paulsen benti og á,
að Japanar hefðu notað hval-
veiðaflota sinn í stríðinu, og hon-
um fanst það ein'kennilegt, að
þeim skyldi vera gjört hærra
undir höfði en Þjóðverjum.
Sjö móttökuskip og 62 hval-
fangara skip fara bráðlega frá
Noregi suður í Suður-Ishaf, þar
sem þau sameinast hvalveiða-
flota Breta og Hollendinga.
Stónþingið var kallað saman
10. þ. m.
LÖGBERG* FIMTUDAGINN 10. OKTÓBER, 1946
Fyrstu sendiförinni til Græn-
lands, síðan að Norðmenn fengu
aftur frelsi sitt er nú lokið, og
sendimennirnir komnir heim
aftur. Aðal erindi farar þessar-
ar var að endurbæta og athuga
veðurstöðvar Norðmanna í Mygg
jbukta á Austur Græniandi, sem
lað ekki hefir verið notuð síðan
,1940. Eftir sex ára burtuveru
höfðu byggingar, húsmunir, og
verkfœri gengið úr sér og þurftu
mikillar viðgerðar við. Sum af
veðurathugunar tækjunum voru
horfin með öllu og stálturnana
varð að reisa á ný. En nú er
þessi veðurathugunar stöð tekin
til starfa á ný.
Annað erindi sendinefndarinn-
ar til Grænlands, var að fara
með veiðimenn til austur strand-
arinnar, til fjögra mismunandi
veiðistöðva á ströndinni. Menn
þeir stunda aðallega refa veiðar,
og telja þeir víst að veiði sú verði
arðsöm á komandi vetri — jafn-
vel arðsamari en dæmi eru til
áður.
Sendimennirnir sem heim
komu, sögðu að sauðnautum
hefði stórum fjölgað á austur-
Grænlandi, og ástæðuna fyrir
því töldu þeir, fækkun á úlfum
þar á ströndinni. Ákveðið er að
flýtja sauðnautskálfa frá Græn-
landi til Spitzbergen og reyna
að koma þar upp sauðnauta
hjörð, því hópar af viltum hund-
um hafa lagst á hreindýrin á
Spitzbergen og nærri eyðilagt
þau. En sauðnautunum er eng-
in hætta af hundum þaim búin.
Ferðamennirnir sögðu að hvíta
birnir væru að ganga til þurða á
austurströnd Grænlands; þeir
sögðust naumast hafa séð merki
þeirra þar.
♦ ♦ ♦
Aðferðir sem Rússum
eru eðlilegar.
Þrjátíu miljónir unglinga 'hófu
nám við alþýðuskólana á Rúss-
landi í byrjun þessa mánaðar,
og þegar þeir komu á skólana,
var þeim tilkynt að 'landstjórn-
in hefði ákveðið að öll börn á
skóla aldri í landinu ættu að fá
einkennisbúning og að stjórnin
hefði verið sér úti um efnið, sem
væri brúnt 'klæði, en ætlast
væri til að foreldrar barnanna
keyptu og byggju til eða létu
búa til búningana. Búningarnir
eiga að vera með hvíturn, lát-
lausum hálskraga.
Skólabækur var verið að
prenta í óða önn, og sumar skóla-
bækur sem nota þurfti voru 12
ára gamlar, og eru það áróðurs-
bækur í meira lagi. Bandaríkj-
unum er þannig lýst: “Hinn
geysi mikli auður landsins er í
höndum fárra miljóna-mæringa,
sem stjórna kapitalista-stóriðn-
aðinum, svo sem stál, olíu og
kopar iðnaðar framleiðslunni.
Þessir miljónamæringar lifa í vel
listingum og kreista eins marga
svita dropa út úr verkafólki sínu
og þeir geta. Vinnutíminn er frá
9 til 10 klukkutímar á dag. Þegar
vinnufólkið nær 45 ára aldri er
það orðið heilsulaust og gamalt.”
“Kreppan hefir þrengt ægilega
að iðnaðarstofnunum í Banda-
ríkjunum. Vinnufólki svo milj-
ónum skiftir hefir verið hent út
á götuna. Árið 1934 voru þar
17,000,000 af vinnulausu fólki.
Atvinuleysið í Bandaríkjunum
er á hærra stigi en menn þekkja
til í öðrum löndum. Stórkostleg
verkföll, og skærur á milli lög-
reglunnar og verkafólksins hafa
átt sér stað. Jarðræktin er í
rústum, fjöldi bænda hafa orðið
öreigar og hröklast af búlendum
sínum. Auðmanna hringirnir
eyðileggja kornið og brenna
maísinn í járnbrautarkötlum, til
þess að haLda verðinu uppi á
hveitimjöli og ómöluðu komi.
“Ef til vill er mótsetningin
mest á hinni menningarlegu
þroskabraut Bandaríkjanna. Það
eru þar fáeinir skólar sem milj-
ónamæringarnir hafa stofnað,
sem eru útbúnir með fullkomn-
ustu tæki og gnægð allra hugs-
anlegra hluta. Þar á móti eru
skólar þeir sem almenningur
nýtur fátækir og fátæklegir, og
oft er um að ræða aðeins eitt
her'bergi, með þremur bekkjum
en einum kennara.
“Á þjóðþinginu eru tveir ó-
heflaðir flokkar, Demokrata
flokkur og Republikana flokkur.
En að báðum þeim flokkum hef-
ir verið hvíslað að vernda hags-
muni kapítalistanna sem eru
hinir virkilegu herrar þjóðar-
innar og landsins.”
♦ ♦ ♦
BRAZILÍA
Árið 1937, þegar að þingmenn
Brazilíu komu til þings, var þeim
vísað frá þingsalnum af her-
mönnum ríkisins, að boði ríkis-
forsetans Getulio Varga. Það
sama kvöld tilkynti hann öllum
lýð, að hann, samkvæmt ósk,
héldi áfram að skipa forseta-
sætið annað tímabil. Það gerði
Varga og samdi sín eigin lög og
fór öllu fram, sem honum einum
gott þótti.
Varga var rekinn frá völdum
2. des. 1945, en herforingi Eurico
Gasper Dutra kosinn forseti á
ærlegan og lagalegan hátt. Þann
18. sept. s.l. lagði hann fram hina
nýju stjórnarskrá Brazilíu. Hér
fylgja nökkur atriði úr stjórn-
arskrárfrumvarpinu nýja:
1. Trygging á hugsana, mál og
trúarbragða frelsi.
2. Ríkjasamband Brazilíu. Rík-
in eða fylkin innan sambandsins
mega hafa sinn eigin fána, ef
þau vilja. Varga safnaði öllum
fánum fylkjanna saman í einn
bunka og brendi þá.
3. Ríikisvaldinu er skift á milli
stjórnarinnar, þjóðþingsins og
ríkisréttarins. Atkvæðisréttur
veittur konum jafnt sem mönn-
um. Einn þingmaður kosinn fyr-
ir hverjar 150,000 íbúa, þar til
20 þingmenn hafa verið kosnir,
en þar eftir 1 þingmaður fyrir
hverjar 250,000 íbúa. Þrír sena-
torar kosnir af hverju sambands-
ríkjanna út af fyrir sig, og kjör-
tímabil forsetans, sem hefir ver-
ið sex ár, fært ofan í fimm ár.
4. Eki er minst á verkamanna
óeirðir eða iðr.aðar-erfiðleika,
sem frá þeim stafa, en þar segir,
að þingið hafi vald til þess að
skerast í leik í iðnaðarmálunum,
og ráða fram úr hagnaðarspurs-
málunum, með því að taka þau í
sínar hendur, ef þörf gerist.
5. Eingöngu þeir, sem heima
eiga í landinu, geta fengið náma-
rétt hjá stjórninni. Útlendingar
mega ekki eiga fréttablöð, eða
útvarpsstöðvar, eða halda stöð-
um, sem gæfu þeim tækifæri til
þess að ráða yfir stefnu frétta-
blaða. Útlendir menn, eða firmu
sem atvinnurétt öðlast í Brazilíu
mega ekki hafa útlendinga í þjón-
ustu sinni eingöngu. Að öllu
öðru leyti en því sem nú er tek-
ið fram hafa útlendingar full
réttindi á við innfædda Brazilíu-
menn.
Fjögur hundruð áhugamenn í
Bandaríkjunum hafa stofnað með
sér félag og ætla að gera tilraun
til að mæla og gera uppdrætti
af um 500 stórum hellum víðs-
vegar um landið.
Mermaðurinn var að lýsa þvi
fyrir móður sinni, hversu mikil
kúlnahríðin hefði verið.
“En hvers vegna reyndirðu
ekki að skýla þér á balc við tré?”
spurði móðirin.
“Tré?” svaraði hermaðurinn.
“Þau voru ekki einu sinni nógu
mörg handa liðsforingjunum.”
Minnist
BETEL
í erfðaskrám yðar
niiriiíiiúar
i
VÖR
Algeng spurning
SP. Hvað er Canada Savings veð-
bréf?
SV. Canada Savings Veðbréf taka
við af Sigurláns veðlbréfunum og
Stríðssparnaðar skírteinunum. Þau
fela í sér loforð þjóðarinnar um
endurgreiðslu nær sem vera vill
ásamt ákjósanlegum vöxtum.
SP. Því eru Canada Savings veð-
bréf boðin fram?
SV. Vegna þess að á stríðsárunum
lærðu miljónir canadiskra manna
að spara með kaupum í Sigurláns
veðbréfum og Stríðssparnaðar skír-
teinum. Skoðanakönnun hefir leitt
í ljós að 82% af þeim eru hlyntir
áminstri sparnaðaraðferð.
SP. Er stjórnin að selja þessi veð-
bréf í þeim tilgangi einum að afla
fjár?
SV. Nei. Öðrum aðferðum mátti
beita til nægilegrar fjáröflunar.
Aðal tillgangurinn er sá með sölu
Canada Saving veðbréfa, að veita
canadiskum borgurum tækifæri á
hliðstæðum sparnaðar-aðferðum á
friðartímum og við gekkst á stríðs-
tímum.
SP. Eru föst ákvæði um það hve
mikið einstaklingur megi kaupa af
Canada Savings veðbréfum? Hver
eru þau?
SV. Hámarkið fyrir einstakling er
$2,000, en sénhver meðlimur fjöl-
skyldunnar getur keypt slíka fjár-
hæð.
SP. Hvað kosta Canada Savings
veðbréf?
SV. 100%. Það er, að $100 veðbréf
kostar $100. Sé upphæðin ekki
greidd fyrir eða þann 15. nóvember
1946 leggjast vextir við kaupverðið.
SP. Hvaða upphæðir má kaupa af
Canada Savings veðbréfum?
SV. $50, $100, $500 og $1,000.
Peningar fyrir veðbréf
SP. Get eg fengið peninga fyrir
veðbréf nœr, sem vera vill fyrir 1.
nóvember 1956?
SV. Já. Allir bankar í Canada
láta þig fá peninga fyrir veðbréfin,
að viðbættum 2%% gegn sönnun
þess að þú sért skrásettur eigandi
veðbréfanna.
SP. Má selja Canada Savings veð-
bréf öðrum í hendur eða skifta á
þeim?
SV. Þau má selja, en ekki skifta
þeim eða fá öðrum einstakling í
hendur. Þetta er nauðsynlegt til
þess að fyrirbyggja að einstakling-
ur komist yfir fleiri veðbréf en lög
mæla fyrir.
Arðmiðar
SP. Hvaða vextir eru greiddir af
Canada Savings veðbréfum?
SV. 2%% — er greiðist frá 1.
nóvember Í947 til 1956 með fram-
vísun arðmiða við hvaða banka
útibú í Canada sem er.
SP. Eru arðmiðar skrásettir?
SV. Nei. Þeir eru greiðanlegir
handhafa.
Trygging á skrásetningu
SP. Því er nauðsynlegt að skrá-
setja Canada Savings veðbréf?
SV. Skrásetning veitir öryggi
gegn þjófnaði og tapi veðbréfa og
kemur í veg fyrir að einstaklingur
hafi meira en $2,000 virði.
af 10
munu á ný kaupa....
SP. í hvers nafni skulu Canada
Savings veðbréf skrásetjast.
SV. Þau skulu skrásett í nafni
handhafa, ungra sem aldinna og
vera bundin við þá upphæð, sem
lög mæla fyrir.
SP. Er hægt að selja Canada
Savings veðbréf, sem skrásett eru
í nafni bama?
SV. Já. Bankar gera þar að lút-
andi ráðstafanir.
SP. Er hægt að selja Canada
Savings veðbréf, sem skrásett eru í
nafni látinna persóna?
SV. Já. Bankar veita fúllnægj-
andi upplýsingar í þeim efnum.
SP. Get eg endurnýjað Canada
Savings veðbréf, sem hefir glatast
eða verið stolið?
SV. Já. En fólk ætti að hafa Can-
ada Savings veðbréf í öruggri
geymslu líkt og önnur verðmæt
skjöl. I því falli að áminst veðbréf
glatist, ættuð þér að gera Bank óf
Canada í Ottawa þegar aðvart.
Hvernig, hvenær og hvar skal
kaupa veðbréf
SP. Hvar get eg keypt Canada
Savings veðbréf?
SV. 1 hvaða banka útibúi sem er,
hjá viðurkendum umboðsmanni,
veðbréfasala, trúnaðar eða lánfé-
lagi, eða gegn frádrætti af kaupi
yðar þar. sem þér vinnið.
SP. Hvernig skal greiðslu veð-
bréfa háttað?
SV. Með þrennum hætti:
1. Með fullgreiðsilu þegar í -
stað.
2. Með mánaðar afborgunum í
banka.
3. Með reglubundnum frá-
drætti af kaupi yðar þar
sem þér vinnið.
Canada SaoUujá. Bonds