Lögberg - 07.11.1946, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 7. NÓVEMBER, 1946
3
FALLINN í VAL
Jóhann Hjörtur Pálsson
þegar anidlátsfregn Hjartar
barst mér til eyrna, setti mig
hljóðann, oe meðan eg sat hugsi,
var líkast því að fjarlægar raddir
hvísluðu að mér: “Þeim fjölear
óðum auðu sætunum meðal Is-
lendinga vestan Ihafsins. Þeir
ganga úr sætum sínum einn og
einn þegar dauðinn ber að dyr-
um, hverfa út um dyrnar, — og
eiga ekki afturkvæmt.”
Við, sem enn ekki höfum feng-
ið kallið, horfum á eftir þeim
með trega og söknuði. Ekki
vefe'na þess að þeir eru frá okkur
farnir, því þar er engu hæst að
breyta — Enginn ræður sínum
nætur-stað. Við látum öll nótt
sem nemur. En auðu sætin eru
þegjandi vottur um þverrandi
starfs-krafta til viðhalds íslenzk-
rar tungu og íslenzkra bók-
menta, hér vestra.
Oft er því gálauslega fieygt
fram á gléði-mótum og í veizlu-
sölum, að íslenzkt félagslíf
standi föstum fótum oe með
miklum íblóma hjá okkur Vestur-
Íslendingum, — betur að svo
væri,— en s'lagorð og lítt hugs-
aðar yfirlýsingar eru ekki með-
ölin sem bezt duga; það er al-
varan og einlægnin í þeim sök-
um, sem lengt geta líf okkar
ástkæra móðurmáls hjá stöðugt
fækkandi fylkingum frumherj-
anna oe afkomenda þeirra, hér
á vesturvesum.
Jóhann Hjörtur Pálsson var
fæddur á Nor®ur-Reykjum í
Hálsasrveit, Borgarfjarðarsýslu,
11. júní 1873. Foreldrar hans
voru: Páll Jónsson og Sigur-
björg Helgadóttir. Faðir hans
dó þegar Hjörtur var enn mjög
ungur að aldri. Seinni maður
Sigurbjargar, og stjúpfaðir
Hjartar, var Skarphéðinn Is-
leifsson frá Si&nýarstöðum, oe
fór vel á með þeim.
Eg geymi margar Ijúfar og
fagrar minningar um Hjört, alt
frá bernzku árunum og til þess
tíma sem eg seinast kvaddi hann
lifandi, 15- september síðastlið-
inn.
Ef til vill er þó ein myndin
skýrust í huga mínum í öllu
þessu minninga-safni um hann.
Þá var hann 17 ára og ee 8. Hann
var að lesgja á stað í vetrar-ver-
tíð suður á VatnsleysuStrönd.
Hann hafði kvatt alla á heimil-
inu, en um leið og hann gekk úr
garði, fékk eg levfi tii að fylgja
honum stuttan spöl. Hann leiddi
mig upp barðið, yfir flóann og
kirkjugöturnar, þar tók kirkju-
melurinn við, og þar stansaði
hann, tók mi& upp, kyssti mig,
bað mér alls &óðs og sagði mér
að fara nú heim, hann myndi
sjá mig með vorinu. Skilnaðar
stundin var komin, og tár stóðu
í beggja augum.
Eg stóð kyrr um stund þar sem
hann hafði skilið við mig og var
ákveðinn í því að sjá hann hverfa
suður fyrir kirkjumelinn, áður
en ee snéri heim.
Á kirkjumelnum stendur stór
steinn, nokkur skref frá þeim
stað sem hann kvaddi mig. —
Eg sá Hjört sanga upp að stein-
inum, leggja hendur sínar á hann,
taka húfuna áf sér, beygja höf-
uðið fáeinnar mínútur, rétta sig
UPP og ganga áfram án þess að
líta til baka.
AgnesSigurdson
Ekkert opinberar menningu
og mannlund manna fremur en
hjálpfýsin og engin góðmenzka
er göfugri en sú er réttir æsk-
unni hjálpar hönd. Með því að
styrkja efnileg ungmenni ■ til
náms bera menn sjóð sinn til á-
vaxta í gróðrarreiti andans. Ekk-
ert er eins grátlegt sem það glap-
ræði, að láta mikla hæfileika
vanartast ef þeim gefst ekki
tækifæri til að þroskast. Engin
veit hve miklum auði hefur verið
sóað á þann hátt; enginn veit
hvað þjóðin hefði komist langt,
í andlegri menning, hefði þeim
hæfileikum verið varið henni til
gagns og gleði.
Naumast getur þjóðræknisfél-
ag vort gert nokkuð, sem frem-
ur væri í samræmi við stefnu
þess og tilgang en að hlúa að
þeim Ihæfileikum og listræni,
sem fram kann að koma meðal
vors fólks. Þetta hefur líka
þjóðræknisfélagið leitast við að
gera og vonandi heldur því á-
fram.
Á síðast liðnu ári gekkst það
fyrir fjársöfnun til hjálpar Ung-
frú Agnesi Sigurðson sem nú
stundar hljómlistarnám í New
York, hjá þjóðfrægum kennara.
Slíkt framhaldsnám kostar mik-
ið fé og er tiltölulega fátækum
nemanda um megn, nema því
aðeins að hann eigi auðuga að.
Var hann að lesa ferðabæn os
biðja fyrir mér og sínum nán-
ustu? Þetta flaug í segn um
huga minn. Með tár í augum
snéri eg heim, og bað guð að
blessa og varðveita þennan ást-
vin minn.
Árið 1897 fluttist Hjörtur til
Winnipeg ásamt móður okkar
os yngsta bróður, Kristjáni. —
Þremur árum seinna kom eg til
Winnipes, ásamt Jónasi bróður
okkar, en seinni part þess sum-
ars hvarf Hjörtur til íslands aft-
ur, og (harmaði eg það mjög, og
jók það á óyndi mitt sem eg
hafði 'hrept þegar Hálsasveit og
Reykholtsdalur hurfu mér sjón-
um fyrri hluta maí mánaðar það
sama ár.
Rúmu ári seinna kom hann
aftur til Winnipeg, og hafði þá
heitmey sína, Kristínu ]>orsteins-
dóttur frá Húsafelli, í för með
sér- Giftust þau það sama haust
op dvöldu í Winnipeg um tvö
ár. Að þeim tíma liðnum flutt-
ust þau til Lundar, Man. Þar
sem Hjörtur hafði tekið sér land.
BjuKgu þau þar mörg ár og farn-
aðist þeim mun betur sem árin
fjölguðu. Þau eignuðust 11 mann
vænleg börn, og eru 10 þeirra lif-
andi, en ein dóttir þeirra dó á
unga aldri.
Gestrisni þeirra hjóna, góð-
hug oe velvild er við brugði8;
voru þau þar svo samhent og
samtaka að heimili þeirra varð
í þjóðbraut áður en varði, og
var sem bjálka-hús þeirra væri
bysgt um þjóðbraut þvera, og
stóðu þar veitingar á borði hve-
nær sem gest bar að garði.
Með trega og söknuði kveð ee
þig minn kæri vinur, og þakka
þér allar samveru-stundirnar.
Þakka þér, fyrir mig og mína,
allar gleðistundirnar sem þú
veittir okkur, þakka þér alla
föeru söngvana sem þú varst svo
óspar á að gefa okkur, jafnvel
þegar sverðs-oddur dauðans
hafði snortið hjarta þitt. “Erla”
var þitt uppáhalds lae, og eg
gleymi aldrei þinni fögru rödd
þegar þú söngst það síðast.
“Kvæðið mitt er kvöldljóð,” og
eg vissi þá, að það var þitt kvöld-
ljóð.
Þú ert fallinn í val. — Þú varst
mikill oe góður maður, og nú er
það mín von og bæn: að um öll
ókomin ár, eigi “Island menn að
missa, meiri os betri, en aðrar
þjóðir.”
Páll S. Pálsson■
Agnes á okkur að, alla Vestur-
íslendinga.
Stjórnarnefnd Þjóðræknisfél-
agsins tók sér það fyrir hendur,
að leita liðs hjá Vestur-lslend-
ingum henni til styrktar. Treyst-
um vér þar á drenglyndi þeirra,
og það traust hefur -ekki brugð-
ist okkur. Mikið fé hefur þegar
safnast, en samt ekki nógu mik-
ið til þess að Agnes geti fullnum-
að sig í listinni.
Hér finnst mér réttast að gera
grein fyrir þessari fjársöfnun í
heildinni. (Kvittanir fyrir til-
lögin. hafa komið í blöðunum
jafnóðum og gjafirnar hafa bor-
ist í höndur féhirðisins, Grettis
Jóhannssonar).
Alls hafa innkomið í Agnesar-
sjóðinn um 1800 dollarar- Þar af
notaði námsmærin þúsund doll-
ara síðast liðinn vetur og mun
það vera um helmingur náms-
kostnaðarins. Um átta hundruð
dollarar eru nú eftir og hafa ver-
ið henni afhentir. Af þessu geta
menn ráðið hversu mikils þarf
með, þegar um þriggja ára nám
er að ræða.
Eru það nú vinsamleg tilmæli
stjórnarnefndarinnar til Vestur-
íslendinga að fullkomna nú þetta
hjálparstarf með frekari fram-
lögum. Peningar sendist til fé-
h i r ð i s Þjóðræknisfélagsins,
Grettis Jóhannssonar, 910 Palm-
erston Ave., Winnipeg.
Til frekari skýringar, leyfi eg
mér að birta nokkra kafla úr
bréfi frá Agnesi, sem útskýra
námsferil hennar og framtíðar
fyrirætlanir: “Fyrir mig hefur
hið liðna ár verið hið yndisleg-
asta. Eg tel það hið mesta lán,
að njóta náms hjá Madame Sam-
eroff. Hún er elskuleg mann-
eskja og frábær kennari Hún
hefur hinn mesta áhuga á því að
eg taki sem mestum framförum
og fylgist með mér í öllum mín-
um framtíðar áformum.
Mér finst eg líka. hafa tekið
miklum framförum undir henn-
ar handleiðslu, á síðastliðnum
vetri og vera að nálgast það tak-
mark, sem eg hef sett mér í list*
inni.
“Hér í New York og í umhverfi
borgarinnar hefur mér veizt
tækifæri til að koma fram sem
listnemi við nokkur tækifæri
hjá: The Philadelphia Art Al-
liance; The State Teachers Col-
lege, New Britain, Connecticut,
og hjá Islendingafélaginu í New
York. Ennfremur hef eg tekið
þátt í mörgum samkvæmum,
sem Madame Sameroff hefur
gengist fyrir fyrir söngmentað
fólk. (Þess ber hér að geta, þótt
Agnes minnist ekki á það í bréf-
inu, að á öllum þessum sam-
komum gat hún sér góðan orð-
stýr og Madame Sameroff hefur
lokið lofsorði á hæfileika hennar
og ástundun).
“Á þessum komandi vetri mun
eg leggja sömu ástundun á nám-
ið og að undanförnu. Þegar eg
kem til Winnipeg í sumarfrí-
inu, hyggst eg að halda þar
hljómleik.
“Svo þegar eg hverf aftur til
New York haustið 1946 er á-
formið að efla til hljómleiks í
New York Town Hall, sem verði
hin fyrsta almenna framkoma
(debut). Að loknu námi mun
eg fara til Islands og byrja það-
an lista ferilinn.
“Eg vil nota þetta tækifæri til
að þakka nefndinni (stjórnar-
nefnd Þjóðræknisfélagsins) fyrir
ágæta- hjálp og fyrir þá fullvissu,
sem hún hefur heitið mér um
framtíðar hjástoð.
“Sömuleiðis þakka eg Islend-
ingum yfirleitt fyrir hin rausn-
arlegu framlög mér til hjálpar
og sem hafa gert mér fært að
leggja útá listabrautina og þroska
þá hæfileika, sem með mér
kunna að búa.
Eg mun gera allt, sem í mínu
valdi stendur til að verða ykkur
til sóma og á þann hátt reyna
að endurgjalda Islendingum
drengskap þeirra og veitta hjálp.
Eg mun gera mitt ýtrasta til að
verðskulda það traust, sem þið
hafið mér auðsýnt.”
Agnes treystir okkur og við
treystum láka henni Við getum
ekki sýnt það traust með öðru
fremur en með því að halda á
fram að styrkja hana fjárhags
lega.
Það er víst engin efi á því, að
hún verður íslendingum til sóma
sem listakona og getur sér frægð
endist henni líf og heilsa til að
ljúka sínu erfiða námi. Auðvit
að treystum við líka sjálfum
okkur til að sjá henná borgið,
svo hún þurfi ekki að hætta að
hálfnuðu námi.
Margar höndur vinna létt verk.
Vinsamlegast,
H. E. Johnson,
k
ritari Þjóðræknisfélagsins-
Business and Professional Oards
DAMP WASH
5
Phone

Verzlunarmennfun!
Hin mikla nývirkni, sem viðreisnarstarf-
ið útheimtir á vettvangi iðju og framtaks,
krefst hinnar fullkomnustu sérmentunar sem
völ er á; slíka mentun veita verzlunarskól-
arnir. Eftirspurn eftir verzlunarfróðum mönn-
um og konum fer mjög vaxandi.
Það getur orðið ungu fólki til verulegra
hagsmuna, að spyrjast fyrir hjá oss, munn-
lega eða bréflega, varðandi námskeið við
helztu verzlunarskóla borgarinnar.
THE CQLUMBIA PRESS LTD.
COR. SARGENT AND TORONTO ST., WINNIPEG
OCTOBER SPECIAL!!
All photos taken on approval with no obligation
— 4 Poses To Choose From —
SPECIAL PRICES Phone or Write for Appoinlmenl
LNIVECSAL STLIDICS
292 KENNEDY ST. (Jusi Norih of Poriage) — Phone 95 653
WEDDING AND BABY PHOTOS — OUR SPECIALTY
DR. A. V. JOHNSON
Dentiat
506 SOMERSET BUILDINQ
Telephone 97 9S2
Home Telephone 202 298
Talslml 96 826 HelmiUs 62 892
DR. K. J. AUSTMANN
SérfrœiHncrur i ougna, eirma, naf
og kverka tjúkdómum.
704 McARTHUR BUILDINQ
Cor. Portag-e & Maln
Stofutlml: 2.00 til 6.00 e. h.
nema á. laugardögum.
DR. ROBERT BLACK
BérfrœOingur i aupna, eyma,
nef op hálssjúkdómum.
416 MEDICAL ARTS BLDQ.
Graham and Kennedy St.
Skrifstofuslmi 92 861
Heimaslmi 42 164
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N. DAK.
Islenzkur lyfsaU
Fðlk getur pantaC meOul og
annaC meC pösti.
Fljðt afgrelCsla.
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur llkklstur og annast um dt-
farir. Allur útbúnaöur sá beztl.
Ennfremur selur hann allskonar
minnlavarOa og legsteina.
Skrifstofu talslml 27 224
Heimills talslml 26 444
Phone 97 291 Eve. 26 002
J. DAVIDSON
Real Estate, Financial
and Insurance
ARGUE BROS. LIMITED
Lombard Bldg., Winnipeg
Phone 31 400
Electrlcal Appliances and
Radlo Servlce
Furniture and Repaira
Morrison Electric
674 SARQENT AVE.
DCINCC/J
MESSENGER SERVICE
ViO flytjum kistur og töskur,
hflsgögn úr smsarri IbflOum,
og húsmuni af ÖUu t*ei.
58 ALBERT ST. — WINNIPEQ
Siml 26 888
C. A. Johnson, Mgr.
TELEPHONE 94 358
H. J. PALMASON
and Company
Chartered Aocountants
1101 McARTHUR BUILDINQ
Wlnnipeg, Can&da
Phone 49 469
R&dlo Servlce SpMlalist.
ELECTRONIC LABS.
H. THORKBLBON, Prop. .
The most up-to-d&te Sound
Equipment System.
130 OSBORNE 8T„ WINNIPBO
O. F. Jcmasson, Prea. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
404 SOOTT BLOCK SlMI 96 227
Wholesale Distributore of
FRE8H AND FROZEN FISH
Manitoba Fisheries
WINNIPEQ, MAN.
T. Bercovitch, framkv.stj.
Versla t helldsölu meO nýjan og
frosinn flsk.
308 OWBNA STREBT
Skrltot.sfmi II 265 Heima 66 418
Dr. S. J. Jóhannesson
216 RUBY STREET
(Beint suöur aí Bannlng)
Talslmi 30 877
VlBt&lstimi 3—6 eftlr hádegi
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk, Man.
Office hrs. 2.30—6 p.m.
Phones: Offlce 26 — Ree. 220
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlæknar
406 TORONTO GEN. TRUST8
BUILDINQ
Cor. Portage Ave. og Smlth St.
PHONE 96 952 WINNIPEO
DR. J. A. HILLSMAN
Burgeon
308 MEDICAL ARTS BLDQ
Phone 97 329
Dr. Charles R. Oke
Tannlcskntr
For Appointments Phone 84 808
Oífice Hours 9—8
404 TORONTO OEN. TRU8T8
BUILDING
283 PORTAQE AVE.
Wlnnipeg, Man.
SARGENT TAXI
PHONE 34 556
For Quick Rclia'ble Bervice
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPO.
Fasteignas&lar. Ledgja hfls. Ot-
vega pening&lán og ddsábyrgfi.
bifreiBaábyrgB, o. s. írv.
PHONE 97 638
Office Phone Res Phone
94 762 72 409
Dr. L. A. Sigurdson
116 MEDICAL ARTS BLDQ.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appolntment
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfrœOingar
209BANK OF NOVA 8COTIA BQ.
Portago og Garry St.
Slmi 98 291
GUNDRY PYMORE
Limited
Britieh QuaUty Fish Netting
60 VICTORIA ST„ WINNIPBQ
Phone 98 211
Manager T. R. THORVALDMOB
Your patronage wlll be appreoiate4
H
HAGBO RG
FUEL CO.
e
(C.F.L.
C A N A D I A N FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAOE, Managing Direotar
Wholeeale Dietrlbutore of Frjab
and Frc>7.on Fleh.
811 CHAMBERS STRJEWF '
Offlce Ph. 26 328 Ree Ph. T8 »lf
H
DUl 21 931 ko il) 21 231