Lögberg - 17.07.1947, Síða 4

4
LÖGBEKG. FIMTUDAGINN 17. JÚLl, 1947
--------logberg---------------------
OeflO <lt hvem fhntuda* af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
695 í'^rgent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáakrlft rltatjörans:
EDITOR LÖGBERG
196 Sargent Ave., Wínnipeg, Man.
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Ver8 $3.00 um árið—Borgist fyriríram
The “Liöybert'’ is printed and pubilahed by
The Coiumbia Preas, Limited, 695 Sargent
Avenue, Wlnnlpe*, Manitoba, Canada.
Authorized as.Svcond Class Mail,
Post Office Dept., Ottawa.
PHONB 21 >04
Minningarbrot úr íslandsförinni
1946. — Eftir Einar P. Jónsson.
Eftir sólarhrings viðdvöl í höfuðborg
inni, beið okkar seinasta^ferðin út um
hina fögru og fangvíðu sveitir Suður-
landsins; það var bæjarstjórn Reykja-
víkur, sem efndi til fararinnar, og skyldi
hún hafin frá Hótel Borg kl. 9 árdegis;
og það stóð líka alveg heima, því á mín-
útunni beið þar fyrir utan stór og glæsi-
legur langferðabíll, sem við áttum að
ferðast í um daginn; fararstjórn hafði
með höndum borgarstjóri höfuðstaðar-
ins, Bjarni Benediktsson alþingismað-
ur, hnellinn maður og knálegur eins og
sagt var um Napoleon; hann er sonur
Benedikts Sveinssonar fyrrum Alþingis
forseta frá Víkingavatni og Guðrúnar
Pétursdóttur frá Engey; hann varð
kornungur prófessor í lögum við Há-
skóla íslands, en gegnir um þessar
mundir dómsmálaráðherraembætti, —
jafnframt því sem hann hefir með
höndum forustu utanríkismálanna; í
förinni voru margir bæjarfulltrúar á-
samt frúm sínum og nokkrum öðrum
forustumönnum í þjónustu bæjarfé-
lagsins.
Um morguninn var dumbungsveður,
en smátt og smátt, er á leið, fór að létta
til. —
Fyrst var ekið í Öskjuhlíð og skoðað-
ir heitavatnsgeymarnif, sem þar eru;
forstjóri Hitaveitunnar, Helgi Sigurðs-
son, skýrði fyrir gestum þetta mikla og
nýstárlega fyrirtæki, sem er eins
dæmi í sinni röð; mig minnir aó hann
segði, að það hefði kostað 30 milljónir
króna að koma fyrirtækinu á laggirnar
en að reksturshagnaður þess yfir árið
1945 hefði numið 6 milljónum króna,
og verður naumast annað sagt, en
slíkt sé vel af sér vikið; næst var hald-
ið að Reykjum, þar sem Hitaveitan á
upptök sín, og skoðuð þau hin miklu
mannvirki, sem þar eru, ásamt gróður-
húsunum, sem núverandi landbúnaðar-
ráðherra, Bjarni Ásgeirsson frá Knar-
arnesi stofnaði og starfrækir við álit-
legum árangri. Sé þarna ekki um stór-
merka nýsköpun að ræða, hvar er hún
þá?
Eftir því sem lengra kom upp í Mos-
fellsdalinn hýrnaði útsýnið við vaxandi
sólfar, en er austar dróg, hvíldu yfir
heiðinni dulrænir öræfatöfrar; það
var glatt á hjalla í langferðabílnum,
mikið um söng, og þar lærðum við sum
ar allra nýjustu bílavísurnar, sem
komu mann til að skella upp úr.
Ferðin austur yfir heiðina líktist ljúf-
um draumi; nú blikaði á djúpblátt
Þingvallavatn í stafalogni og Bláskóg-
ar blöstu við; ekki hafði mig órað fyrir
því, er sú silfurvængja lenti á Kefla-
víkurflugvellinum að morgni þess 11.
ágúst, að mér myndi veitast sá unaður,
að líta augum hjartastað landsins, sem
ól mig, tvisvar á mánaðartímabili eftir
þrjátíu og þriggja ára útivist; þó var
þetta ómótmælanleg staðreynd.
í Valhöll var snæddur hádegisverð-
ur; þar flutti Bjarni borgarstjóri snjalla
ræðu, bauð okkur gestina að vestan vel-
komna til hins forna og þjóðhelga þing-
staðar, og bað alla viðstadda að drekka
skál Vestur-íslendinga; var þetta gert
af miklum eldmóði og síðan hrópað
ferfalt húrra.
Á Þingvöllum hefir nú fyrir nokkru
verið mældur út grafreitur, sem ríkið
á og starfrækir, einskonar Arlington
Cemetery; á þetta víst að verða hvílu-
staður hinna útvöldu; hugmyndin er
falleg og ber vott um holla þjóðrækt,
verði henni eigi misboðið, því ávalt
verður það nokkurum vanda bundið, að
leggja sannmat á verk manna með litl-
um fyrirvara svo að segja rétt eftir að
þeir hafa gefið upp andann; þó verða
naumast skiptar skoðanir um það, að
vel hafi tekist til um valið varðandi
hinstu hvílu Einars Benediktssonar, er
fyrstur okkar mestu samtíðarmanna
ber beinin á þessum fornhelga stað;
enda bar hann jafnan það hátt á Ijóð-
þingi íslenzkra aðalsmanna, að fáir
hafa lengra náð, nema ef vera kynni
Egill Skallagrímsson; við hjónin drup-
um höfði við leiði skáldsins; ég fann til
hinnar miklu þakkarskuldar, er ég stóð
í við minningu þessa glæsilega höfð-
ingja; eigi aðeins vegna hinna styrku
og stórbrotnu ljóða, heldur og engu síð-
ur vegna órjúfandi vináttu hans við mig
frá því er ég á unga aldri átti því láni að
fagna, að kynnast honum persónulega.
Einar Benediktsson stóð jafnan
áveðurs í lífsbaráttunni, og leiðið hans
með hvítu marmaraplötunni, stendur
líka áveðurs eins og hann mundi hafa
kosið sér sjálfur; er þetta í ákjósan-
legu samræmi við lífsskoðun hins stolta
og stórbrotna umbótamanns, er gagn-
tókst af fögnuði við ágjafir og stríða
storma.
Um þessar mundir var verið að flytja
heim frá Kaupmannahöfn, bein Jón-
asar Hallgrímssonar, ljúflings íslenzkr-
ar ljóðsnildar og forvígismanns íslenzkr
ar málsmenningar; furðulegur styr stóð
yfir um það, hvar beinum hins ástsæla
skálds skyldi valinn hvílustaður í ís-
lenzkri móðurmold; sóttu ýmsir það
fast, að fæðingarstaður skáldsins,
Hraun í Öxnadal yrði fyrir valinu, en þó
varð niðurstaðan sú, að \)jóðgrafreitur-
inn á Þingvöllum bar hærra hlut, eins
og í rauninni sýndist líka alveg sjálf-
sagt.
Myndi það ekki vel til fallið að Jó-
hann Sigurjónsson ffá Laxamýri, yrði
þriðji, andlegi aðalsmaðurinn, er hvílu
hlyti í faðmi Þingvallahelginnar?
Þó ekki væri nú úr þessu til setu
boðið, gat ég ekki slitið mig frá Þing-
völlum án þess að heilsa upp á fornvin
minn Thor. J. Brand, sem þar er bú-
settur og hefir til margra ára haft um-
sjón með þjóðgarðinum; hann er ætt-
aður af Eskifirði, og dvaldi í allmörg
ár vestan hafs; kona hans, Elízabet, er
fædd í Vestur-Canada, bróðurdóttir
séra Jóhanns heitins Bjarnasonar;
viðdvölin á heimili þeirra varð ekki
löng, en engu að síður rifjaði hún upp
margar hlýjar endurminningar frá
löngu liðnum dögum. —
Nú var stigið upp í langferðabílinn,
ekið suður yfir hraunið og eigi stað-
næmst fyr en við Ljósafoss í Soginu; nú
er þarna ágætur bílvegur, og ferðin
tekur í rauninni ekki nema drykklanga
stund; við Ljósafoss er hin vandaða og
mikla Sogsvirkjun, er ljómar upp Rvík,
og veitir hinum unga, en vaxandi iðn-
aði höfuðborgarinnar, gnótt tiltölulega
ódýrrar raforku.
Sogsvirkjunin ber framtaki íslenzku
þjóðarinnar glæsilegt vitni, og má
réttilega teljast til hinna mestu Grettis
taka, sem hún hefir lyft á síðari ár-
um; mig minnir að mér væri sagt, að
straumleiðslan frá Ljósafossi til
Reykjavíkur næmi 45 kílómetrum í
beinni línu; orkuverið minnir á það
fullkomnasta og besta, sem viðgengst
hjá langtum fjölmennari þjóðum.
Ljósafoss dregur ekki nafn sitt af
Sogsvirkjuninni eins og sumir virðast
ætla; nafnið er langt um eldra en svo.
Eftir að okkur höfðu verið sýnd hin
helstu mannvirki, var slegið upp meiri
háttar veislu undir forustu borgar-
stjóra, er hafði að mottó hin ævagömlu
og ávalt ungu orð: .“Et þú og drekk, og
ver glaður.” Þarna voru allir glaðir,
sumir góðglaðir.
Steingrímur Jónsson rafstjóri, flutti
í veislu þessari stórfróðlega ræðu um
sögu Sogsvirkjunarinnar frá upphafi
vega ,og lýsti starfrækslu hennar og
þróun fram til þessa dags; kom það
Ijóslega fram í máli hans, hverju ást-
fóstri hann hafði tekið við fyrirtækið,
og hve heitt hann bar það fyrir brjósti,
að lýsa upp allt blessað landið; hjá
Steingrími fara saman þau hyggindi,
sem í hag koma og arfgengir mannkost-
ir; hann er bróðursonur Guðmundar
Grímssonar héraðsdómara í Rugby,
North Dakota; kona Steingríms raf-
stjóra, er Lára Árnadóttir Sveinssonar
af ísafirði, systir Ragnars rannsóknar-
lögreglumanns í St. Boniface í Mani-
toba; er hún merk kona og mikilhæf;
hún flutti í áminnstri veislu snjalla
ræðu, er á sínum tíma var birt í Lög-
bergi.
Meðal bæjarfulltrúa úr Reykjavík,
sem í förinni tóku þátt, var Gunnar
prófessor Thoroddsen, er nú hefir tekið
við borgarstjóraembætti höfuðborgar-
innar; hann er sonur Sigurðar Thor-
oddsen verkfræðings og fyrrum Mennta
skólakennara, og konu hans Maríu
Claessen af Sauðárkróki; kona Gunn-
ars er dóttir Ásgeirs Ásgeirssonar fyrr-
Kirkjuþingið Lúterska og íslenzka . . .
(Frh. af bls. 2)
Kirkjuþingið var sett í kirkju
Mountain-safnaðar kl. 7.30 e.h.
á föstudaginn 13. júní, af forseta
þess, Dr. Haraldi Sigmar, og
hófst eins og venja er til með
prédikun, er séra Sigurður
Ólafsson frá Selkirk flutti, vel
og myndarlega. Kirkjan var
þéttskipuð fólki, erindrekum,
gestum og heimamönnum og
margir urðu að standa.
Að ræðunni lokinni, endur-
vígði forsetinn kirkjuna til notk
unar í þjónustu guðsríkis og
guðshelgunar manna. Að því
loknu fór fram altarisganga sem
fjöldi altarisgesta tók. þátt í
tilkomumikil athöfn og prýðileg
Svo skipaði forseti menn í kjör
bréfa- og dagskrárnefndir, en áð
ur en fundi þessum lauk kvaddi
heimapresturinn séra Egill H.
Fáfnis, sér hljóðs, og bauð full-
trúa og gesti velkomna til þings
ins og byggðanna í Dakota. Dró
síðan upp úr vasa sínum Vald-
hamra tvo forkunnar vel gerða,
og gaf annan forsetanum til
eignar, hinn kirkjufélaginu. —
Sagði hann að þeir væru gerðir
úr undirstöðu eikartrjám Mount
ain kirkjunnar sem eftir 63 ár
hefðu hvergi sýnt feyru, eða
fúa nema lítils háttar vott á
einni röð eins undirstöðutrés-
ins. Að hamrarnir væru búnir
til af Mr. Ármann, hinum þekta
og listfengna hugvitsmanns þar
í byggðinni, og af honum gefnir.
Með þessum ummælum séra
Egils, og þakklætisyfirlýsingu
forseta, var þessum fyrsta fundi
kirkjufélagsins lokið.
Þegar við komum út úr kirkj-
unni var móttökunéfndin í óða
önn að raða erindrekum og
þinggestum niður til dvalar um
þingtímann og fórst það auðsjá-
anlega vel úr hendi, því hópur-
inn fór óðum smækkandi og bíl-
arnir þustu í allar áttir með þá.
Fjörlegur maður, frekar lágur
vexti, sem vissi vel hvað hann
var að gjöra og hvernig ráða
skyldi fram úr hlutunum, kom
til mín og sagði að ég skyldi
fylgja sér og leist mér vel á það.
Hann setti mig upp í sinn eigin
bíl og þaut á stað, í norður
fyrst, lítinn spöl, svo austur
slétturnar dökkgrænar, því far-
ið var að húma að. Framhjá einu
skógarbeltinu á fætur öðru sem
stóðu upp úr sléttunni eins og
eyjar, upp úr hafinu, og heim
til sín. Þessi maður var A. M.
um forsætisráðherra og
Dóru dóttur Þórhalls
Bjarnasonar biskups; er
hún forkunnar fögur
kona og ástúðleg í við-
móti. Gunnar prófessor á
sæti á Alþingi; hann er
gleðimaður mikill og varð
sjálfkjörinn forsöngvari í
þessum eftirminnilega leið
angri; ég hygg að Gunnari
svipi um margt til afa síns,
Jóns Thoroddsen skálds.
Dvölin við Ljósafoss varð
drjúgum lengri en til var
ætlást í fyrstu; það var
eins og allir ættu örðugt
með að slíta sig í burtu frá
þessum fagra og sérkenni-
lega stað, þessari tígulegu
ljósauppsprettu landsins
helga í norðri; senn var þó
blásið til brottferðar, ekið
hratt vestur með Ingólfs-
fjalli, drukkin skál íslands
á Hveragerði, en eigi num-
ið staðar fyrr en upp á
Kambabrún kom; þar var
stigið út úr langferðabíln-
um og litast um; regnúði
gerði það að verkum, að
hins töfrandi útsýnis naut
eigi eins glögt og svo oft
áður; þó hvíldi yfir Vest-
mannaeyjum draumræn
tign, er lokkaði því meir
sem sól rauf skýin öðru
hvoru; viðkvæmur söknuð-
ur gagntók huga minn, er
ég fékk það á vitund, að nú
væri tjaldið í þann veginn
Ásgrímsson frá Sleitustöðum
í Hjaltadal á íslandi, sem býr
ágætisbúi, og við orðstýr góð-
ann um sex mílur fyrir austan
Mountain og dvaldi ég þar hjá
honum og systur hans, Rósu, við
risnu mikla og ágætis umönn-
un þingtímann út.
Á laugardagsmorgun var þing
fundur haldinn í kirkjunni að
Hallson. Gjörðust þar engin stór
tíðindi. Milliþinga-starfsnefndir
lögðu fram skýrslur sínar. Árn-
aðaróskum þingsins veitt mót-
taka og mál sett í þingnefndir.
Kl. 8 að kveldi þess dags komu
menn saman í kirkju Víkursafn
aðar á Moimtain til að hlýða á
boðskap erindreka sameinuðu
lútersku kirkjunnar í Ameríku,
sem kirkjufélagið er nú deild
í, Dr. Fréderick Eppling Rein-
artz, ritara þess félags sem þá
var kominn til þings. Dr. Rein-
artz, er sérlega viðkunnanlegur
maður, blátt áfram og hinn al-
þýðlegasti. Hann flutti mál sitt
skýrt og einarðlega, og hljóðaði
það aðallega um kirkjulega á-
standið í Evrópu og viðhorf þar,
að því er kristileg mál snerti,
og fyrirætlanir og þarfir Samein
aða Lúterska kirkjufélagsins í
Ameríku í því sambandi. Hann
minntist og á trúboðsstarfsþörf-
ina í öðrum löndum, og væntan
legrar aukinnar kristilegrar
starfsemi heima fyrir. Var að
máli hans gjörður hinn besti
rómur og kvaddi forseti séra
V. J. Eylands til að votta fyrir-
lesaranum þökk fundarins og
gjörði séra Eylands það, mjög
myndarlega, og var svo gengið
til borðs og beina í hinum nýja
samkomusal kirkjunnar á
Mountain og þar næst haldið
heim til náttstaðar.
Sunnudagurinn var hátíðis-
og merkisdagur þingsins, því þá
átti að vígja tvo nýja guðfræði
kandidata til kirkjulegrar þjón-
ustu innan kirkjufélagsins. Þá
Arthur Hanson og Eric H. Sig-
mar. Er sá fyrrnefndi af Norsk-
um ættum, ungur maður, prýð-
is myndarlegur, sem kaus held-
ur að þjóna á meðal Islendinga,
en ensku mælandi manna og var
vígður til íslenzku safnaðanna í
Blaine Wash. og Point Roberts.
Hinn er sonur Dr. Haraldar Sig-
mar og frú Margrétar Stein-
grímsdóttir Sigmar, glæsimenni
hið mesta og var vígður til ís-
að falla við lok síðasta þátt
arins í heimsókn minni út
um sveitir landsins; ég
hrökk upp af þessari leiðslu
við það, er Bj. borgafstjóri
kallaði í styrkum og djúp-
um róm: “Gunnar, Gunn-
ar, hvað er þetta, maður?
Ætlarðu ekki að taka lag-
ið?” “Auðvitað tökum við
lagið,” svaraði Gunnar
prófessor, og kyrjaði upp
með “Táp og fjör og frísk-
ir menn.” Hann byrjaði
víst nokkuð hátt; borgar-
stjóri sprakk á laginu og
kvað það engan veginn
líklegt, að slíkt yrði til þess
að “styrkja bræðraböndin”
ef þvílík firn fregnuðust
í annari heimsálfu; þetta
vakti hollan hlátur, og
knúði fram mikinn og
meiri söng; ferð okkar með
bæjarstjórninni þenna
yndislega og ógleyman-
lega dag, hafði snúist upp
í sönghátíð!
Við vorum orðin langt á
eftir áætlun, og hin óvið-
jafnanlega gestrisni bæj-
arstjórnarinnar varð þess
valdandi, að við vestan-
gestir komum nálega
tveimur klukkustundum of
seint í kvöldvérð.arboð
fornvinar míns og bekkjar-
bróður, Ásmundar pró-
fessors Guðmundssonar
og hans tígulegu frúar.
Framh.
lenzku safnaðanna í Argyle-
byggð.
Þessi hátíðisdagur rann upp
fagur og inndæll. Löngu fyrir
messutíma fór fólkið frjálst og
fagurbúið að streyma að úr öll-
um áttum og var kirkjan full-
skipuð áður en messan hófst og
fjöldi manns úti sem ekki
komst inn, en fyrir því hafði
verið séð, með því að setja há-
talara í kirkjuturninn, svo allt
heyrðist skýrt og greinilega sem
fram fór inni í kirkjunni, allt í
kringum hana. Við þetta tæki-
færi prédikaði elsti sonur Dr.
Sigmars og frú Margrétar Sig-
mar, séra Haraldur S. Sigmar
frá Seattle, vel og skörulega. —
Móðir hans frú Sigmar, söng
einsöng: “Konunga konungur”,
eftir föður sinn, prýðisvel og
af svo næmum skilningi að ég
hefi aldrei fyrr fundið eins vel
til sálaryls þess og tignar, sem
sá sálmur hefir til brunns að
bera.
Vígsluathöfnina framkvæmdi
Dr. Haraldur Sigmar forseti
kirkjufélagsins, með aðstoð
hinna prestanna sem viðstaddir
voru, og fór sú athöfn hið hátíð-
legasta fram og það sem gjörði
afhöfnina enn áhrifameiri var,
að þar sem um séra Eric var
að ræða, jfá var hann sá þriðji
í röðinni af Þorlákssons ætt-
kvistinum sem víxlu þáði í þess
ari sömu kirkju. Afi hans séra
Steingrímur N. Þorláksson, var
vígður þar árið 1887. Bróðir
hans, séra Haraldur S. Sigmar,
árið 1943 og hann sjálfur
nú 1947.
1 fjórum kirkjum prestakalls
ins var messað kl. 3 þann sama
dag. 1 kirkjunni yngri á Garð-
ar, þar sem séra V. J. Eyland
prédikaði. Á Eyford þar prédik-
aði séra Guttormur Gutorms-
son. Á Hallson prédikaði séra
Skúli Sigurgeirsson og í Vída-
línskirkju séra K. K. Ólafsson,
og voru guðsþjónusturnar á öll-
um stöðunum vel sóttar.
Eftir guðsþjónusturnar var
aftur haldið til Mountain, þar
sem vegleg veisla í hinum nýja
kirkjusal á Mountain beið allra
sem vildu hana þiggja og þeir
voru víst ekki margir sem það
gerðu ekki. Um kveldið fór
fram samkoma í Mountainkirkj
unni sem á dagskránni var
nefnd “youth rally”. — Við
það tækifæri var kirkjan enn
fullskipuð, og meira. Voru það
ekki aðeins “youth” æskumenn
og meyjar, heldur fólk á öllum
aldri, frá mönnum sem varla
var sprottin grön, gjafvaxta
meyjum og upp til karla, grá-
hærðra og grettnar, og kerlinga
með þvítt hár og bogið bak, sem
gjarnan vildu vera með í
“Rallinu”. En svo varð ekkert
úr þessu “Rally” þegar til kom.
Þetta var alvarleg og góð sam-
koma, með kórsöngvum, vel af
hendi leystum. Einsöng frá
heimaprestinum, séra Agli H.
Fáfnis og tveimur ræðum er
nývígðu prestarnir fluttu. Ræð-
ur þeirra, sem báðar voru flutt-
ar á ensku máli, voru myndar-
legar. Það var að vísu ekki að
búast við að þeir gætu leyst
vandaspursmál æskulýðs vorra
tíma, en þeir reyndu það báðir,
bentu báðir á ákveðnar hættur
og ákveðinn veg til að varast
þær.
Báðir þessir nýju prestar eru
vel máli farnir menn, einarðir í
framkomu og framsetning á
málum sínum og skýrmæltir.
Á mánudagsmorgun hófst
þingfundur í yngri kirkjunni á
Garðar. Voru þá lögð fram álit
þingnefnda og rædd, því þetta
var í rauninni eini dagurinn sem
mál félagsins voru rædd á, því
mest af hinum þingtímanum
gekk í samkomuhöld og athafn-
ir sem þinghaldinu voru sam-
fara. — Þátttaka leikmanna í
umræðunum, um málin var frek
ar af skornum skamti og auð-
sæ afturför í þeim efnum, frá
því sem áður var. Þó létu
nokkrir til sín heyra allákveðið,
(Frh. á bls. 5)