Lögberg - 28.08.1947, Blaðsíða 5

Lögberg - 28.08.1947, Blaðsíða 5
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 28. ÁGÚST, 1947 5 AHUGAMAL rVCNNA Ritstj&ri: INGIBJÖRG JÓNSSON Ræða flutt af Dr. Baldur H. Olson við afhjúpun á brjóstmynd af Dr. B. J. Brandsyni 23. ágúst, 1947 að Betel Töfrapottur Á síðari árum hefir verið afar erfitt fyrir húsmæður að fá stúlkur sér til aðstoðar við hús- störfin; það var því mikið lán að nútímatæknin kom þeim til hjálpar einmitt á þessu tímabili og framleiddi margskonar vél- ar og áhöld, sem léttir þeim þessi störf — þvottavélar, strau vélar, uppþvottavélar, ryksug- ur, hrærivélar, kæliskápa og fl. Því miður geta ekki allar hús- mæður notfært sér sumar þess- ar vélar, þær er knúnar eru af rafmagni, vegna þess að enn eru ekki komnar rafleiðslur út um allar sveitir landsins. Það er því ánægjulegt að geta sagt frá til- tölulega nýju og ágætu áhaldi, sem nýlega er komið á markað- inn og allar konur geta notfært sér, hvar sem þær eru í sveit settar, en það er pottur, Pressure Cooker, sannkallaður töfrapott- ur. — Pottur þessi er svo hraðvirk- ur að undrum sætir; maturinn í honum er soðinn með gufuþrýst ingi og er hægt að tilbúa hann með mínútu hraða í stað klukku tíma hraða; til dæmis þurrkað- ar braunir sjóðast á 30 mínút- um í stað margra klukkutíma með gömlu aðferðinni. Allan garðamat er hægt að sjóða á meira en helmingi styttri tíma en áður. Margar tegundir garð- metis má sjóða í einu, án þess að þær fái keim hver af annari og garðmetið verður litfallegra og tapar minna af fjörefnum sín um og öðrum næringarefnum, ' en ef það hefði verið soðið á venjulegan hátt Ágætt er að sjóða seigt kjöt í svona potti, súpur og “stews”. Hæna sýðst á 20 mínútum eftir að gufu- þrýstingurinn er kominn á tilsett stig. Allur matur„ soðin í svona potti, er sérlega bragðgóður. Ef til vill óttast sumar konur að þetta áhald muni springa í loft upp í höndunum á þeim af gufuþrýstingnum. En á þessu er engin hætta; pottinum fylgja leiðbeiningar, sem eru einfaldar og auðvelt að fara eftir. Ekki er hægt a ðopna pottinn meðan verið er að sjóða, til þess að athuga hvort maturinn sé soðinn, það er því áríðandi að fylgja nákvæmlega þeim tíma, sem sagt er í leiðbeiningabók- inni, að þurfi til þess að sjóða hverja tegund matar. Ágætt er að fá sér tímamælir, sem hægt er að setja svo, að hann hringi þegar maturinn er soðinn. Hægt er að fá fleiri en eina tegund af þessum pottum; einn er svoleiðis tilbúinn að hægt er að bera matinn á borðið í hon- um; hann hefir ekki löng höld og er regluleg borðprýði, glans- andi sem silfur. Þessir pottar eru fremur dýr- ir eftir því sem verð gerist á venjulegum pottum, en þeir spara rafmagn og eldsneyti, og víst er um það að konum mun finnast að pottur, sem styttir þann tíma er þær þurfa að standa við eldavélina, sérstak- lega á þessum heitu sumardög- um, sé reglulegur töfrapottur. PILSIN AÐ SÍKKA Ennþá einu sinni hefir tízkan skipað fyrir um að breyta um lengd pilsana; pilsfaldurinn hef- ir verið rétt fyrir neðan knén í lengri tíma og sú sídd virtist fal- leg og þægileg, en nú mælir tízkan svo fyrir að pilsin eigi að ná niður fyrir kálfa eða um 14 þumlunga frá gólfinu; svo nú er ekki um annað að gera en að láta niður pilsfaldinn á kjól- unum eða reyna að auka ofan á pilsin á einhvern hátt, því flest- ar viljum við fylgja tízkunni hvað sídd pilsána snertir. Fæst- ar konur eru eins sjálfstæðar gegn tízkunni eins og María ekkjudrottning á Englandi; sam kvæmt myndum, sem af henni sjást, virðast breytingar tízk- unnar ekki hafa hin minstu á- hrif á hana; hún klæðist ávalt skósíðum pilsum og snið hatta hennar tekur litlum breyting- um. Þrátt fyrir þetta eða kanske þess vegna er hún ávalt hin virðulegasta ásýndum. Það er annars einkennilegt hve miklum breytingum sídd pilsana hefir verið undirorpin á síðasta mannsaldri. Fram að aldamótum og nokkrum árum þar á eftir voru pilsin ávalt skó- síð og höfðu verið það í alda- raðir. Það þótti hið mesta hneyksli að lyfta pilsunum þannig að fótleggirnir sæjust; fótleggirnir voru sem einhver óttalegur leyndardómur; — þó mun enginn hafa haldið að fæt- urnir væru saumaðir neðan á pilsfaldinn. En á tímum fyrra stríðsins varð mikil breyting; pilsfaldurinn byrjaði að færast upp á við og um 1919 var hann komin upp, 5 til 7 þumlunga frá gólfi; pilsin voru afar þröng að neðan svo stúlkurnar urðu að tifa sig áfram á sínum háu, reim uðu eða hnepptu skóm og svörtu sokkum; þá þekktust ekki ljós- leitir sokkar. Þegar leið fram á árið 1920 fóru pilsin að styttast fyrir al- vöru; það var eins og konur vildu varpa af sér umbúðum og böndum margra alda; pilsin færðust upp um 10 þumlunga frá gólfi; margar fleygðu burt lífstykkjunum og undu niður sokkana, sem nú voru að verða ljósleitir. Árið 1923 síkkuðu pilsin aftur ofurlítið en eftir 1924 héldu þau áfram að styttast þar til þau komust upp að knjám 1929. Síðan hafa þau stundum síkkað ofurlítið en aldrei mikið. Það lætur að líkum að þessi pilsa bylting fór ekki fram þegj andi og hljóðalaust. Óteljandi greinar voru ritaðar og óteljandi ræður voru fluttar í kirkjum og annarsstaðar til þess að sýna fram á, hve siðferðinu væri mikil hætta búin með því að konur styttu pilsin; í sumum ríkjum var jafnvel reynt að stöðva með lögum að pilsin styttust meir, en mönnum þótti góðu hófi gegna, en ekkert dugði, tízkan og konurnar höfðu sitt fram. Og nú eru pilsin að síkka aft ur; það verður konum ærið kostnaðarsamt, því ekki er eins auðvelt að síkka pils eins og að stytta þau og meira efni þarf í hvern kjól en áður. En þær konur, s,em hafa einhver lýti á fótleggjunum munu fagna þess- ari nýju tízku og síðu pilsin eru kvennlegri en hin stuttu. Von- andi er að pilsin verði adlrei skósíð aftur nema á samkvæmis kjólum. Konur munu aldrei sætta sig til lengdar við mjög síð pils, síst þær, er hafa fallega fótleggi. EINKARÉTTINDI Hin stórgáfaða menntakona frú Sigrún P. Blöndal, sem stofn aði Húsmæðraskólann á Hall- ormsstað, og veitti honum for- stöðu til dauðadags (1944), komst svo að orði eitt sinn er hún kvaddi námsmeyjar sínar: “. . . . Sína instu, helgustu köll- un sem kona, uppfyllir hún ekki úti í þjóðfélaginu, heldur á heim- ilinu sem móðir og eiginkona.— Dr. Brandur J. Brandson var fæddur 1. júní 1874 að Fremri- Brekku í Breiðafirði á íslandi. Foreldrar hans voru þau hjón- irí, Jón Bfandson frá Hvoli í Dalasýslu og Margrét Guðbrands dóttir. Fjögurra ára fluttist hann með þeim til Minnesota.—Þaðan 6 ára til Dakota. Að loknu heima námi innritaðist hann við Gustavus Adolphus mentaskól- ann í St. Peter Minn. — Þaðan útskrifaðist hann árið 1895. Stundaði læknaskólanám við Manitoba háskólann og útskrif- aðist þaðan árið 1900. Var lækn- ir í Norður-Dakota þar til 1905, en varði einu ári af þeim tíma til að fullkomna sig í grein sinni, sem skurðlæknir, í Ev- rópu. Hann giftist 1905 eftirlif- andi konu sinni, Aðalbjörgu Benson. Var upp frá því læknir og læknisskólakennari í Winni- peg. — Eignuðust þau fjögur börn. Jón, er dó í æsku; Mar- gréti, gift hérlendum lækni, D. J. Hillsman; Theodoru, giftri canadiskum manni, Mr. Stewart Chevrier, og Thomas liðforingi á canacjisku herskipi sem var sökt í nýafstýðnu stríði. Dr. Brandson dó á heimili sínu 214 Waverley St., Winni- peg, 20. júní 1944. Sigurför Dr. Brandson í starfi sínu, sem læknir, er einn sá glæsilegasti ferill, sem nokkur Vestur-íslehdingur hefir átt. — Hjá honum fóru saman frábær- ar vinsældir meðal almennings og óskift viðurkenning stétta- bræðra hans og annara er fær- astir voru að dæma um hæfni hans og þekkingu. Álit hans og traust sem skurðlæknis, fór sí- felt vaxandi og var staðfest með því ,að honum voru veittar vandasömustu og æðstu stöður. Hann hlaut kennarastöðu við læknaskólann í Manitoba og var síðar gerður yfirkennari í skurðdeild skólans — prófessor of Surgery. — Hann naut sín jafnt sem frábær læknir og frá- bær kennari. — Árið 1930 var hann kjörinn heiðursdoktor í lækningavísindum við háskóla Islands, og stórriddari Fálkaorð unnar 1940. Hann var sæmdur nafnbótinni L.L.D. af Manitoba háskólan- um 12. mar 1944. — Við það tækifæri fórust Dr. Mathers, forstöðumanni læknaskólans, orð á þessa leið: “Dr. Brandson hefir helgað líf sitt og starf hinni göfugu hugsjón stéttar sinnar. Hann hefir með hæfileikum sínum og djúpum skilningi, ámannlegum tilfinningum, ásamt mannúð og hluttekningu, borið gæfu til þess að öðlast hina sönnu gleði og fullkomnu ánægju, sem þau störf hafa í för með sér, er samviskusamlega er af hendi leyst. Allir þeir sem notið hafa líkn ar og mannúðar Dr. Brandson- ar — allir þeir sem hann hafa þekkt, bera fyrir honum djúpa lotningu. Vér, sem höfum átt því láni Eg held, að eitt mein vorra tíma liggi í því, að konur vanrækja þessa köllun og hafa hana ekki nógsamlega í heiðri, líta ekki á hana heldur sem þjóðfélags- lega skyldu, en kasta henni oft frá sér fyrir falskar frelsiskröfur og annað fánýti. — Of margar konur hafa lært að líta á móður- starfið sem skyldu, hjónabandið sem þrælkun og heimilið sem þröngan hring. — En mig langar til að snúa þessu við og segja: Alli þetla eru einkaréiiindi ykk- ar, sem þið eigið að vernda. vaka yfir og verja til hinztu stundar. — Og það er af því, að þið eruð hvergi í fullu samræmi við það bezta í sjálfum ykkur nema þarna ...” Dagur að fagna að njóta kenslu hans og handleiðslu, — vera læri- sveinar hans, vér, sem höfum ekki einungis lært af honum læknisfræði, heldur einnig sanna speki hins lifanda lífs — vér finnum oss knúða til þess' að votta við þetta hátíðlega tæki- færi, virðingu vora og ást til hans, — mannsins, sem vér höfum þekkt sem færastann og sálþýðastann læknir og kenn- ara, fyrirmyndar borgara með hreinar og heilsteyptar hugsjón- ir — manns, sem var veglyndur og trúr í öllu; manns sem aldrei brást í nokkru því, sem góðum mönpum sæmir að gera”. Minningar hins liðna eru máttugar til að lyfta sálum vor- um. Fagrar minningar eru óþrotlegar orkulindir sem auðga sálir vorar. Göfugir menn er við kynnumst lyfta sálum vor- um til hæða. Minningin um vorn látna vin Dr. B. J. Brand- son_, er oss öllum, er honum kyntumst, ein slík orkulind; Við nemum hér staðar um litla hríð — og helgum þetta augnablik minningu hans. Við minnumst þess þá fyrst að umönnun hans fyrir þessu heimili var frábær og einstæð. Af einskis manns hendi hefir það slíkrar notið öll þau ár er það hefir verið starfrækt. Áhugi hans fyrir hag þess og heill, framsýn ráð hans og fyrirætl- anir, miðuðu öll í þá átt að gera það sjálfstætt, og sjá því borgið Hann skildi það svo vel, að öll framtíðarheill þess var undir því komin. Þetta mun mega fullyrða að væri hans stærsta áhugamál, mitt í margþættum önnum dagsins, og ábyrgð, er á hann hlóðst, og vaxandi fór, öll þau ár er hann var formað- ur stjórnarnefndar Betel. Hann átti óvenjulega mikla samúð með öllum þeim er borið höfðu hita og þunga dagsins. — Hann þekkti baráttu þeirra svo vel, og hafði lengi og vel verið þeim hjálparhella í löngu og merku læknisstarfi, er hann leysti af hendi með afburða tækni. Engum manni munu kunn kærleiksverk þau, er hann innti af hendi í kyrþey. Föðurleg umhyggja og per- sónuleg velvild einkendi alla framkomu hans, gagnvart hverj um einstökum heimilismanni hér. Góðvild hans var einlæg og eðlileg. Innsýni hans var djúp. Trú hans var yfirlætislaus og sönn, og bar sér vitni í allri framkomu hans og gerði öll á- hrifin blessunarrík og fögur. Hann var læknir bæði við andlegum og líkamlegum mein- um, heimilisfólksins hér. Minningin um hann varir þótt vegir skilji. Burtför hans voru þung straumhvörf á þessu heimili, en minningin um hann og verk hans hér, er oss öllum, sem stofnuninni unna, hvatning til að þjóna betur, tryggja hag og heill stofnunarinnar, efla bróðurhug og bræðralag meðal vistfólks og allra er hér starfa. Vér biðjum Guð að blessa minningu þessa mikilsvirta og ágæta vinar — einnig að blessa oss öllum hina fögru minningu um hann er lifir oss í huga; til efsta dags. — Frú Brovn, hrópaði frú Smith. — Hafið þér sagt syni yðar að hætta að herma eftir mér? — Já, já, svaraði frú Brovn. — Eg hefi sagt honum að hætta að láta eins og fábjáni. -f Hann — með hendurnar fyrir augum hennar: — Ef þú getur ekki getið upp á hver ég er í þriðja sinn, þá kyssi ég þig. Hún: — Benjamín Franklín, Abraham Lincoln, Theodor Roosevelt. , Enn ein vinargjöf frá Norðmönnum Minjagripir úr þúsund ára. sögu Noregs Ólafur konungsefni Norð- manna fór héðan í gær til Akur- eyrar, en þaðan ætlaði hann í morgun með Katalínaflugbát heim til Noregs. 1 boði sem Anderssen Rysst, sendiherra Norðmanna, hélt norsku gestunum og nokkrum íslendingum í fyrrakvöld, til- kynnti Jóhannes Böe, prófessor við háskólann í Bergen, að þjóð- minjasafn Norðmanna hefði á- kveðið að gefa íslenzka þjóð- minjasafninu minjagripi frá þúsund ára sögu Norðmanna, enda verði hin norska gjöi geymd í sérstakri deild í ís- lenzka Þjóðminjasafninu. Þessi vinargjöf Norðmanna er öllum íslendingum kærkomin og mun hún, á sama hátt og Snorrastyttan verða til þess að auka enn meir vináttuböndin milli Islendinga og Norðmanna. Ólafur konungsefni hélt fyrstu ræðuna í hófi þessu, en aðrir ræðumenn voru: forseti íslands, Sveinn Björnsson, Jó- hannes Böe prófessor við háskól ann í Bergen, Sigurd Fjær dóm- prófastur í Niðaróskirkju, Er- ling Höve stórkaupmaður n í Þrándheimi, Diesen liðsforingi og Eysteinn Jónsson. Sigurd Fjær dómprófastur skýrði frá því, að ákveðið hafi verið að gefa íslendingum eftir- mynd af höggmynd, er varð- veittst hefir í Niðaróskirkju og er af manni með íslenzka fiðlu, og er talið, að íslenzkur maður hafi gert þessa mynd. Diesen liðsforingi þakkaði ís- lendingum fyrir þá gestrisni og vináttu, er þeir hefðu sýnt norsk um flugmönnum á stríðsárunum. Að ræðunum loknum voru leiknir þjóðsöngvar Noregs og íslands. Að síðustu var hrópað ferfallt. húrra fyrir Ólafi ríkisarfa. Þjóðviljinn 24. júlí. Hvað væri gott ráð til þess að auka ríkistekjurnar, sem um leið bætti hag almennings? Leggja skatt á allar pólitískar ræður, se mh^ldnar eru í land- inu. Vlorðmenn og íslendingar .... (Frh. af bls. 7) bandamaður Norðmanna í hverri raun, jafnt á vígvellinum, þar sem teflt var um pólitískt sjálf- stæði, í erfiðum landaleitum eða við hina þúsundföldu sókn menn ingarmálanna. Hásæti Haralds hárfagra var endurreist, stutt af einhug samhentrar þjóðar. — Norðmenn sækja enn sem fyrr fram undir forystu konungsætt- ar, sem þjóðin ann og verðskuld ar traust þegnanna. íslendingar hafa ekki heldur gleymt sinni fornöld. Þeir vissu af langri reynslu, að frelsið er lífgjafi þjóðanna. Fordæmin frá gullöld Norðmanna og Islend- inga kveiktu í hugum fólksins heita frelsisþrá og framfara hug. Norðmenn hafði dreymt um nýtt konungdæmi. — Islendinga dreymdi um endurborið þjóð- veldi. Báðar þjóðirnar hafa séð drauma sína rætast. Nýtt tímabil frelsis og þróttmikillar mennmgar er hafið í báðum löndunum. Norðmenn og ís- lendingar munu á ókomnum árum sækja eld djarfra hugsjóna í arfleifð Snorra Sturlusonar. Á 13. öld stóð hnignandi kon- ungsveldi og dauðadæmt lýð- veldi við gröf Snorra Sturluson- ar. í dag reisir norska þjóðin Snorra Sturlusyni veglegt minn- ismerki í Reykholti. 1 dag þakka ^ tvær þjóðir höfundi Heims- kringlu fyrir liðveislu hans í undangenginni frelsisbaráttu. í dag taka norska konungsdæmið og íslenzka lýðveldið höndum saman yfir gröf hans. Sú athöfn er söguleg nauðsyn, táknræn um þjóðlega endurreisn, fengið frelsi og ævarandi bróðurlega sambúð Norðmanna og íslend- inga. Mbl. 21. júlí. — Það er aðeins tvennt, sem stendur í vegi fyrir að þú getir orðið góður dansari. — Og hvað er það? — Fætur þínir. Innköllunarmenn LÖGBERGS Amaranth, Man.............. B. G. Kjartanson Akra, N. Dak.................. Backoo, N. Dakota. Árborg, Man ........... K. N. S. Fridfinnson Árnes, Man.................... M. Einarsson Baldur, Man. ................. O. Anderson Bellingham, Wash. ......... Árni Símonarson Blaine, Wash.............. Árni Símonarson Boston, Mass..........................Palmi Sigurdson 384 Newbury St. Cavalier, N. Dak.............. Cypress River, Man...................... O. Anderson Churchbridge, Sask S. S. Christopherson Edinburg, N. Dak Páll B. Olafson Elfros, Sask....... Mrs. J. H. Goodmundson Garðar, N. Dak............. Páll B. Olafson Gerald, Saslc. .....>.......... C. Paulson Geysir, Man. .......... K. N. S. Friðfinnson Gimli, Man. ................. O. N. Kárdal Glenboro, Man ................ O. Anderson Hallson, N. Dak............ Páll B. Olafson Hnausa, Man.............K. N. S. Fridfinnson Husavick, Man. .............. O. N. Kárdal Langruth, Man............ John Valdimarson Leslie, Sask. ................. Jón ólafsson Lundar, Man. .................. Dan. Lindal Mountain, N. Dak............ Páll B. Olafson Point Roberts, Wash. ......... S. J. Mýrdal Riverton, Man........... K. N. S. Friðfinnson Seattle, Wash. ................ J. J. Middal 6522 Dibble N.W., Seattle, 7, Wash. Selkirk, Man. ..............Mrs. V. Johnson Tantallon, Sask. .......... J. Kr. Johnson Vancouver, B.C................F. O. Lyngdal 5975 Sherbrooke St., Vancouver, B.C. Víðir, Man............. K. N. S. Friðfinnson Westbourne, Man. ......... Jón Valdimarson Winnipeg Beach, Man. ......... O. N. Kárdal

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.