Lögberg - 11.12.1947, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. DESEMBER, 1947
5
AHUGA/UAL
UVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
A. A.
Áfengisástríðan
Frá aldaöðli hefir ofdrykkjan
verið eitt af verstu meinum
þjóðfélagsins; ofdrykkjumenn
og konur hafa ekki einungis oft
eyðilagt sína eigin lífshamingju
heldur og leitt ógæfu yfir
börn sín og heimili með áfengis-
ástríðu sinni.
Barátta gegn ofdrykkjunni
Margvíslegar tilraunir hafa
verið gerðar á öllum tímum til
þess að koma í veg fyrir hóf-
lausan drykkjuskap. Algert vín-
bann hefir verið leitt í lög í sum
um löndum, en það hefir reynst
misjafnlega vel; bindindisfélög
hafa verið stofnuð; kirkjunnar
menn hafa þrumað gegn áfengis
bölinu, hæli fyrir ofdrykkju-
menn hafa verið stofnuð, en
þótt alt þetta muni hafa gjört
nokkuð gagn, þá er síður en svo
að tilætluðum árangri hafi ver-
ið náð.
A. A.
Árið 1935 tóku tveir menn í
Akron í Bandaríkjunum saman
höndum, til að reyna að hjálpa
hverjum öðrum að yfirbuga á-
fengisástríðu sína. Annar þeirra
var læknir, en hinn kauphallar-
miðlari. Þeim fannst það gefa
þeim þrótt í baráttu þeirra að
reyna að hjálpa öðrum of-
drykkjumönnum. Þegar löngun
in í áfengi greip þá, fóru þeir
á fund annara áfengissjúklinga
í sjúkrahúsum og hælum, og
töluðu um fyrir þeim.
Konur þessara manna tóku
líka þátt í baráttu þeirra og
veittu ofdrykkjumönnum at-
hvarf á heimilum sínum. Árið
1939 voru þessi tvenn hjón búin
að snúa um hundrað manns af
vegum ofdrykkjunnar til far-
sældar og ánægjulegs lífernis. í
bók, sem þessir menn gáfu út
um þetta leyti, skýrðu þeir frá
reynslu sinni og hvernig þeir
Trefðu lækijast. Bókin var nefnd
Alcoholics Anonymous og þessi
félagsskapur tók sér það nafn.
en er venjulega nefndur A.A. Fé-
lög sem þessi hafa nú verið
mynduð víða í borgum Banda-
ríkjanna og Canada og árangur-
inn af starfi þeirra eftir þennan
stutta tíma virðist ganga krafta
verki næst.
A.. A í Winnipeg
I janúar 1945 stofnuðu tveir
menn í Winnipeg A. A.-deild.
Hér, sem annarsstaðar, hefir
félagsskapurinn komið afar
miklu góðu til leiðar. Hann hefir
farið hraðvaxandi og telur nú
um hundrað meðlimi, en með-
limatala allra deildanna er 50.000.
í þessari viku hélt A. A. sinn
fyrsta fund fyrir almenning og
sóttu hann yfir 1000 manns. —
Ágætur ræðumaður frá Banda-
ríkjunum var til staðar. Auk
hans töluðu Miss Mildred Mc
Murry, Public Melfare Services,
M. H. Garton, dómari og Dr. T.
A. Pincock sálsýkislæknir. —
Forseti A. A.-deildarinnar í
Winnipeg var fundarstjóri, en
hann var annar af stofnendum
deildarinnar.
Vegna þeirrar stefnu A. A,-
félagsmanna, að vinna fyrir
málefnið, en ekki til að auglýsa
sjálfa sig, eru aðalræðumaður
og forseti félagsins ónafngreind-
ir. —
Ofdrykkja er sjúkdómur
Ræðumaður lagði mikla á-
herzlu á það, sem fæstir gera sér
grein fyrir, að ofdrykkja er
sjúkdómur, eins og t. d. sykur-
sýki, og sá, sem einu sinni er
ÆFINMINNING
búin að fá þá veiki, getur ekki
læknast þannig, að hann geti
orðið hófdrykkjumaður; hans
eina vo ner að hætta algerlega.
Eitt glas af áfengi varpar honum
aftur út í ógæfuna. Hann hefir
ekki vald yfir sjálfum sér eftir
að hann hefir drukkið fyrsta
glasið.
Drykkjusjúklingar þarfnast
skilnings og samúðar
í tilfellum, þar sem læknar,
lögregla og kirkja hafa verið ráð
þrota, hefir A. A. getað hjálpað,
vegna þess að þeir skilja of-
drykkjumanninn og vita hvað
hann er að fara í gegnum. Þeir
líta ekki niður á hann; þeir vita
að hann á við hættulegan sjúk-
dóm að stríða og vita af sinni
eigin reynslu, hvað hann á að
taka til bragðs til að bjarga sér.
Þetta finnur sjúklingurinn og á
því hægara með að taka leið-
beiningum frá A. A., en öðrum.
Hvað er ofdrykkjumaður?
Ofdrykkjumaður er hver sá,
sem neytir áfengis þannig, að
það verðuí’ starfi hans, heimilis-
lífi og félagslífi til stór tjóns; —
hann getur ekki hætt að drekka
þótt hann æski þess. “Þetta álít-
um við andlegan og líkamlegan
sjúkdóm. Við álítum að við sé-
um sjúkt fólk, sem ekki má láta
áfengi koma inn fyrir okkar
varir, fremur en sykursjúkur
maður má borða sykur”, sagði
ræðumaðurinn.
Tilgangur félagsins
í A. A.-félaginu er fólk, sem
kannast við það hreinskilnislega
að áfengi er eitt þeirra mesta
vandamál, og hefir ákveðið að
finna bót við því. Hver sem af
einlægum vilja, vill hætta að
drekka, fær inngöngu í félagið.
Gjalds er ekki krafist. Tilgang-
ur félagsins er einungis sá, að
hjálpa ofdrykkjumönnum til
þess að læra að lifa heilbrigðu
og farsælu lífi.
Vegurinn frá vonleysi íil
heilbrigðs lífs
Þá skýrði ræðumaður frá
þeirri aðferð eða skrefum, sem
þeir tóku í áttina til viðreisnar:
1. Við viðurkenndum að við
stæðum ráðþrota gegn áfengis-
neyslu og við gætum ekki lengur
stjórnað okkur sjálfir.
2. Við öðluðumst þá sannfær-
ingu að kraftur, sem er okkur
æðri, geti komið fyrir okkur
vitinu.
3. Við tókum þá ákvörðun að
fela vilja okkar og líf guði. eins
og við hugsum okkur hann.
4. Við gerðum upp óttalaust
reikning okkar í siðferðislegum
skilningi.
5. Við játuðum fyrir guði,
fyrir sjálfum okkur og fyrir
annari mannveru, hið sanna
eðli yfirsjóna okkar.
6. Við vorum reiðubúin til
þess að fela guði að nema burt
veilurnar í skapgerð okkar.
7. Við báðum hann í auðmýkt
að nema það burt úr lífi okkar,
sem ábótavant var.
8. Við sömdum skrá yfir það
fólk, sem við höfðum gert eitt-
hvað á móti og urðum viljugir
að bæta fyrir það.
9. Við gerðum ákveðna til-
raun að bæta þessu fólki upp,
þar sem það var mögulegt, ef
það ekki gerði þeim eða öðrum
mein.
10. Við héldum áfram að
gagnprófa okkur persónulega og
játuðum fúslega yfirsjónir okkar.
11. Við leituðumst við, með
bænum og hugleiðingum, að
Þann átjánda apríl síðastlið-
mn, andaðist á heimili sínu á
Gimli, merkismaður sem vann
sveitungum sínum og bygð svo
þarft, eflandi og víðtækt starf,
að seint verður metið til fulln-
ustu. Hann var Sigtryggur Jón-
asson og var kallaður “Tryggvi”,
af þeim sem var vel til hans, en
það voru flestir íbúar Nýja-ls-
lands. Hann var fæddur fimmt-
ánda nóvember árið 1880 í Ný-
haga, tæpar tvær mílur norður
af Gimli, þar sem nú eru á vatns
bakkanum búðir Canadian
Sunday School Mission. Land-
námið í Nýja-íslandi var þá að-
eins fimm ára gamalt og erfiðis
þungi frumbýlingsins grúfði yf-
ir öllu.
Foireldrar hans voru hjónin
Jónas Stefánsson og Steinunn
Grímsdóttir, sem komu vestur
um haf 1874; sátu fyrsta vetur-
inn í Kimmount Ontario, og
fluttust þaðan inn í Vesturland
Canada í fyrsta íslenzka hópn-
um, sem reysti bygð við vestur-
strönd Winnipeg-vatns, seint í
Október árið 1875. Jónas var
fæddur og uppalinn á Þverá í
Blönduhlíð í Skagafirði, sonur
Stefáns Jónssonar bónda, og
Guðbjargar Tómasdóttir, konu
hans; en Steinunn, móðir
Tryggva var fædd á Brettings-
stöðum í Flateyjardal í Þing-
eyjarsýslu, dóttir Gríms Gríms-
sonar frá Egg í Hegranesi í
Skagafjarðarsýslu og Steinunar
Guðmundsdóttir. Þegar Tryggvi
fæddist voru harðindi og hörm-
ungar landnáms-áranna þegar
búin að svifta foreldra hans fjór
um börnum sem þau höfðu eign
ast, svo hann fylti þar mikið
skarð. Trygðaböndin, sem þau
bundnu við hann frá því fyrsta,
héldust meðan þau lifðu, enda
reyndist hann þeim í alla staði
umhyggjusamur og ástríkur son
ur.
Drenghnokki á tólfta árinu,
var hann þegar hann byrjaði að
fara í vetrar-fiskiver norður á
Winnipeg-vatni með föður sín-
um og hélst oft við dögum sam-
an í bjálkakofa meðan faðir
hans var að flytja aflann til
markaðar á uxum alla leið til
Selkirk. 1 einverunni stytti hann
sér stundir, þó barn væri, við að
tálga og smíða og leitast við að
finna nýja vegu til að gera nauð
synja snúninga auðsóttari. — Þó
brosað væri að “uppfyndinga”-
tilraunum litla drengsins, var
samt þarna að byrja að brydda
á vísirnum að framtíðar æfi-
starfi hans.
Árin liðu. Skólaganga vai^stop-
ul því hann fór hvern vetur í
fiskiver. En hann stæltist og
harðnaði og varð hraustmenni
fram yfir það algenga. Sund-
maður með afbrigðum, glíminn,
og fljótur, bæði á skíðum og
skautum. Enda kom það sér vel
í þeirri ójöfnu baráttu við nátt-
úruöflin.
Eitt haust þegar Tryggvi var
enn vel innan við tvítugt, lagði
hann á stað langt norður á vatn
á ís og var við annan mann. —
Þeir höfðu fimm-hunda-lest fyr-
ir skíðasleða, með flutning á. —
Isinn var snjálaus og sléttur
eins og æfinlega þegar leggur í
logni, og var álitinn fær. Þegar
þeir félagar áttu enn eftir 30
mílur til lands gekk í ofsarok og
ísinn tók að springa með þrum-
um og dynkjum. Ókleyft var að
snúa aftur því að að baki þeim
Sigtryggur Jónasson, —Tryggvi
Nóv. 15.. 1880—apríl 18., 1947
styrkja vitundar-samband okkar
við guð, eins og við hugsum
okkur hann; báðum aðeins um
vitneskjuna um hans vilja
gagnvart okkur, og máttinn til
að fylgja honum.
12. Eftir þá andlegu reynslu
sem ofangreind stig eða skref
veittu okkur, reyndum við að
flytja þennan boðskap til of-
drykkjumanna, og láta þessar
grundvallarreglur stjórna öllum
okkar athöfnum.
gapti við breið sprunga og opið
vatn. Þeir vissu af reynslunni,
þó báðir væru unglingar, að
skamt mundi milli lífs og dauða
og að eitt tímans augnablik gæti
skorið úr. Tryggvi var á íslenzk
um skautum, heima-tilbúnum
eins og tíðkaðist í þá daga. Hann
lét félaga sinn leggjast flatann
ofan á flutninginn á sleðanum;
svo spennti hann hröðum hönd-
um, langa ól við aktýgi forustu
hundsins og batt hinum endan-
um utan um sig og renddi á stað
á undan lestinni, alt hvað af
tók. Það sagðist hann hafa mest
flýtt sér á æfinni. Þeir náðu
landi fám mínútum áður en
vatnið braut upp svo langt sem
augað eygði, og voru taldir af í
tvo mánuði. Tryggvi hafði þarna
með snarræði og Islenzkri karl-
mensku hremmt úr höndum
náttúruaflanna augnablikið sem
varð til þess að þeir björguðust.
Það var heldur ekki í eina skift-
ið að hurð skall nærri hælum
hjá honum eins og mörgum öðr-
um, setn öttu kappi við Winni-
pegvatn.
Framan af æfinni fékst
Tryggvi aðallega við fiskiveiðar
og hafði oft stórar útgerðir og
stundum tvær, með misjöfnu
láni. Þótt gróðinn væri með
köflum all-mikill fyrir stutta
útivist þá át hann sig upp
milli í kostnað og aflaleysi.
Meðfram í huga hans var alt-
af sú meðvitund að fiskiveiðar
eingöngu, sem atvinna yrðu
völt heill nýlendu-búum til
framtíðarþroska. Þegar fiski-fé-
lögin innlendu og frá Bandaríkj
unum tóku að magnast og fiski-
tekja að ganga til þurrðar, fór
Tryggvi fyrir alvöru að snúa sér
að öðru.
Hann hafði í hjáverkum í
nokkur ár fengist við margs-
konar smíðar og vélafræði og
var búinn að koma sér upp
smiðju á Gimli nokkru áður en
hann hætti að hafa útveg. Þar
byrjaði hann að leggja sig við
bæði járn- og bátasmíði. Bátarn-
ir voru vænar skútur með vél-
um, húsað yfir og raflýstar —
nýung í þá daga. Hánn hafði að-
gerð á allskonar vélum og verk
færum og smíðaði oft úr málmi
stykki þar í, eftir þörfum.
Tryggvi lagði kapp á að afla
sér þekkingar á nýjustu aðferð-
um og umbótum sem lutu að
vélafræði; tók upp og notaði sér
allt sem praktískt var, og fylgd-
ist með uppfyndingum nútím-
ans fram á enda daganna. Ekki
var hann samt ánægður í þess-
um verkahring — fanst hann
ekki nógu víðtækur — fyrr en
hann bætti við sig, þegar hann
var um þrítugt, því starfi sem
nýlendan í heild sinni hafði
meiri hagnað af og sem hann
lagði allt sitt kapp og hugvit í að
efla upp frá því, en það var
brunnaborun með vélaafli.
Að ná í brunnvatn hafði frá
upphafi verið svo erfitt að það
stóð bæði bændum og bygð fyr-
ir framför. Handgrafnir brunn-
ar féllu inn eða þornuðu upp og
þurfti alltaf að endurnýja og
dugði þó ekki til. Það var af
hendingu að Tryggvi sá borunar
vél að gera brunn með því móti
að reka mjóar pípur ofan í jörð-
ina hvað langt niður sem þurfti,
þar til vatn náðist. Svo heilla-
vænlega leizt honum á þessa að-
ferð að hann var kominn með
sína eigin vél næsta ár og byrj-
aður á að gera þessa gosbrunna
— Artesian Wells — sem nú
glampa og glitra um alt Nýja-
ísland. Þeir urðu nærri þúsund
að tölunni, sem hann gerði áð-
ur en heilsan brást. Verkið var
sverasta erfiði, unnið í hvaða
veðri sem var, aðsóknin mikil
þegar vel áraði og menn höfðu
peninga til. Um tíma hafði hann
tvær vélar eða úthöld. Hann
kynnti sér annara aðferðir á
þessu verki og bætti við af sínu
eigin hugviti mörgu sem dugði
betur við jarðlag, veður og vatns
magn í jörðu nýlendunnar.
Tryggvi gekk aldrei á gerðan
samning og hætti aldrei við
brunn fyrr en hann var búinn
að ná vatni fullu magni og búa
vel um, hvað djúpt sem bora
þurfti og hvað oft sem hann varð
að sprengja í gegnum klettalög.
Ef brunnur varð kostnaðarmeiri
en um var samið bar hann sjálf-
ur hallann. Svo varkár og viss í
sínu verki var hann, að aldrei
urðu slys eðá skemdir af, þó
hann færi sífelt með sprengiefni
— dynamite. —
Hann fann upp, og fullkomn-
aði aðferð að búa svo traustlega
um í kringum pumpur, að hvorki
raskaði vatn né frost í jörðu.
Það komu inn keppinautar af
og til en hvörluðu jafnan frá. —
Þó hann sæti oftast einn um
þessa atvinnu, hækkaði hann
aldrei verð fyrir þær sakir. Hann
fékk tilboð úr öðrum bygðum og
jafnvel utan Mannitobafylkis,
en kaus ávalt að vinna í Nýja-
Islandi. Brunnar eftir hann eru
þó víðar — norður við Hudson
og suður við Néttley, og þar á
milli um þvera og endilanga
bygðina; hjá annara þjóða mönn
um jafnt og íslendingum; í bæj-
um og á bændaheimilum og við
ýmsar stofnanir.
Þegar Domminion stjórnin var
að koma upp flugvellinum á
Gimli, sem kostaði margar milj-
a ónir var fengið félag úr öðru
fylki til að bora brunnana sem
þurfti. Eftir að hafa reynt
rangurslaust í heilt sumar að ná
vatni, gekk þetta félag frá og bað
Tryggva að taka við. Hann lauk
verkinu á stuttum tíma, gekk
frá öllu með sinni vanalegu vand
virkni og hefir ekkert verið
fundið að. En heilsan var á þrot
um og hann lagði niður verk
stuttu síðar. Þarna var samt
komið mikið og mikilsvert tillag
frá einum manni til hjálpar
landi og lýð.
Það má segja að allir þessir
gosbrunnar, sem færa líf og
frjágvun um alla byggðina, beri
þögult vitni að hér hafi verið
á ferð trúverðugur og ötull son
ur frumbyggjanna, sem líka
unni framför. Þeir eru minnis
varðar sem hann reisti sér sjálf-
ur.
Um eitt tímabil tók Tryggvi
töluverðan þátt í opinberum mál
um og sat í bæjarstjórn í nokk-
ur ár, þar sem haann lét sér ant
um velferðarmál Gimlibæjar. í
trúarbrögðum aðhylltist hann
Unitara-stefnuna, þó hann gæti
aldrei kallast mikill kirkjumað-
ur. Hann skifti sér yfirleitt lítið
um flokksmál en var samt með
verkamönnum í pólitík á seinni
árum.
Tryggvi var hjálpsamur og úr-
ræðagóður og taldi hvorki tíma
né ómök fyrir aðra, eftir sér.
Enda var hann sá maður sem oft
ast var leitað til í vandræðum,
hvort sem það var að leita eftir
einhverjum tíndum, flytja sjúka,
kafa eftir verðmæti sem skolast
hafði í vatnið eða gera við eitt-
hvert verkfæri í flýtir. — Hann
var sí-vinnandi og fanst hann
þó aldrei gera nóg, jafnvel þó
alt sem hann snerti léki í hönd-
unum á honum og afköstin væri
væri miklu meiri en í meðallagi.
Frístundir sínar brúkaði hann
mest til lesturs, helzt um það
sem gat aukið honum þekkingu
á vinnuaðferðum, en líka sér til
skemtunar. Hann hafði yndi af
gömlu sögunum íslenzku, rím-
um og kveðskap. Líka skemti
hann sér vel við hetjusögur
Norðurlanda og hafði dálæti á
ritverkum Sir Walter Scott.
Árið 1907 kvæntist hann eftir
lifandi konu sinni Helgu Hall-
dórsson, dóttur Jónasar Hall-
dórssonar frá Keldudal í Hegra-
nesinu og konu hans, Helgu
Steinsdóttir frá Stóru-Gröf. Það
fór vel á með þeim og hún var
honum önnur hönd í nærfelt 40
ár, sem þau nutu að vera sam-
an. Þau eignuðust fimm börn,
einn son og fjórar dætur, öll
uppkomin og mannvænleg. Þau
eru:
William Wallace, Gimli,
kvæntur Ingibjörgu Goodman;
þau eiga tvo sonu; Helga, Mrs.
W. J. Kellough, Winnipeg, eina
dóttir; Thelma, Mrs. Stefan
Anderson, Gimli, þrjú börn; —
Steinunn — Mollie — Mrs. F.
A. Reid, Vancouver; Jónasína
Guðbjörg, Mrs. D. E. Franklin,
Winnipeg, tvö börn.
Einnig lifa hann þrjár systur,
Eugenia, Mrs. Peter Feldsted,
California; Steinunn, Mrs. A. N.
Rommerville, St. Vital, Man., og
Jónasína, Mrs. Valdimar Abra-
hamson, Leslie, Saskatchewan.
Tryggvi car ástríkur og um-
hyggjusamur eiginmaður og
heimilisfaðir og undi sér bezt
heima, með konu og börnum.
Hann var fastur í lund, nokkuð
a' einrænn og samdi sig í mörgu
eftir forn íslendingum og var
vandur að virðingu sinni. Reglu
maður var hann, fyndinn' og
spaugsamur og bjó yfir framúr-
skarandi hæfileikum til þess
verklega. Tryggur vinur var
hann þar sem hann tók því, orð-
heldinn og áreiðanlegur og lagði
oft mikið á sig fyrir aðra. — Út-
fír hans fór fram frá Unítara
kirkjunni á Gimli þann 22.
apríl að viðstöddum stórfjölda
fólks, komið víðsvegar að úr
Nýja-íslandi. Séra Philip Péturs
son flutti síðustu kveðjuorðin.
Fjölskyldan hans — konan og
börnin og litlu barnabörnin —
sem öll voru honum kærari en
lífið sjálft; og systurnar, sem
hann hafði svo oft verið góður
við — þau öll, kveðja hann með
söknuði og ást og virðing og
þakka honum fyrir öll ár sam-
verunnar og allan hans djúpa
og mikla kærleika til þeirra.
“Far þú í friði,
Friður Guðs þér fylgi,
Hafðu þökk fyrir alt og alt”.
S. J. S.
KAUPENDUR LÖGBERGS OG
HEIMSKRINGLU Á ISLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang, kr. 25.00 fyrir hvont blað.
Dragið ekki að greiða blöðin. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, enu vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐM UNDSSON
HOLTSGATA 9, REYKJAVIK