Lögberg - 30.03.1950, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 30. MARZ, 1950
3
LITIÐ UM ÖXL
I.
Ég man það vel, er eimlestin
bar mig og marga fleiri inn á
slétturnar í Vestur Kanada.
Veðrið var heitt, og við vorum
þreytt, þann dag, því vagnarn-
ir, sem við vorum í, voru harðir
viðkomu og við búin að hýrast í
þeim í ryki og hitasvælu alla
leiðina frá Quebec, meira en
fimtán hundruð mílur. Ferðin
hafði ekki gengið ógreitt, engar
torfærur á veginum og litlar
tafir, en samt leið okkur inn-
flytjendunum ekki vel. Við vor-
um að koma inn í nýjan heim,
sem við þekktum ekki, og var
svo gjörólíkur þeim, sem við
komum frá. Við sáum engin
fjöll. Grasið var stórfeldara, og
ekki eins fagurgrænt og við átt-
um að venjast heima á íslandi.
Skógarnir víðáttumeiri og trén
stærri, heldur en birkiskógur-
inn og birkitrén 'með barrið fag-
urgræna heima. Vötnin stór, en
ekki eins silfurtær og þau voru
heima. Loftið var þurrara og
hitinn meiri en heima, og við
þetta bættist fæða, sem inn-
flytjendurnir voru óvanir og
lék suma þeirra grátt, þangað
til að þeir vöndust henni.
Já, járnbrautarlestin var að
koma til Winnipeg og þangað
var ferðinni heitið fyrst. Eim-
iestin skreið hægt í gegnum bæ-
inn og vestur að innflytjenda-
húsinu, sem var þá spölkorn fyr-
ir vestan þar sem C. P. R. vagn-
stöðin stendur nú. Þar fórum
við út með pjönkur okkar og inn
í langt en ekki mjög breitt timb-
urhús — innflytjendahúsið. Eft-
ir" miðjum sal þessa húss, sem
var nokkuð stór, stóð langt borð,
með stólaröð á hvora hlið, en út
við veggina tóku innfleytjend-
urnir sér bólstað með pj.önkur
sínar. Þeir voru komnir til
Winnipeg. Það sem eftir var af
fyrsta deginum í Winnipeg bar
ekkert sögulegt við. Fólkið, sem
var þreytt eftir ferðina, var feg-
ið að hvíla sig og athuga ráð
sitt. Um kveldið þegar klukkan
var langt gengin sjö fór fólkið,
sem áður var komið til bæjar-
ins frá íslandi, að drífa að inn-
flytjendahúsinu. Menn prúðbún-
ir og frjálslegir, komu til að
skoða okkur og vita hvort að
nokkrir, sem þeir þekktu væru
nieð í ferðinni. Stúlkur, sem fyr-
lr ári eða svo voru vinnukonur
UPP í sveit á Islandi, voru með
glampandi skó á fótum, í silki-
kjólum, með ameríska hatta á
höfðinu og silkisólhlífar í hend-
inni, broshýrar og blómlegar.
Mér varð starsýnt á þetta fólk.
Breytingin, sem á því var orðin,
é svo tiltölulega stuttum tíma,
frá því að það kom úr sveitum
smum á íslandi, eins og ég, var
mér nærri óskiljanleg og breyt-
ingin var ekki aðeins fólgin í
húning þess, það var frjálslegra,
uPplitsdjarfar og mannborlegra,
heldur en við sem nýkomin
vorum. Eftir að þetta blessað
^élk hafði spjallað við kunningja
Slna ef nokkrir voru, og skoðað
°kkur hin ;hvarf það til heim-
kynna sinna í bænum, en við
fórum að breiða úr sængurföt-
Unum okkar og taka á okkur
naðir. Þannig leið fyrsti dagur-
lnn í Winnipeg. Næsti dagur
rann Upp heigur 0g heitur, því
þetta var í júlímánuði, og við
frekar iRa búin undir níutíu
stiga hita. Fötin sem við vorum
1 óhentug, 0g allt fólkið ný-
komna óvant mataræði og öll-
uni aðbúnaði hér og leið því
ntórgum illa. Annan verudag-
lnn okkar í Innflytjendahúsinu
komu þó nokkrir nýir íslenzkir
gestir þangað. Á meðal þeirra
var, ffelgi Jónsson fyrrum rit-
stjóri Leifs. Var hann þá svo
farinn að heilsu, að kona hans,
frú Ingibjörg^ varð að aka hon-
um í hjólastól, en hann var mál-
hress og einarður og taldi menn
ótrautt á að flytja til Þingvalla-
nýlendunnar og nema þar lönd
og taldi hann byggðinni margt
til ágætis. Tel ég það engum
vafa bundið, að sá vitnisburður
Helga hafi ollið því, að faðir
minn Jón Ögmundsson réði við
sig að flytja þangað.
Fleiri menn voru þar til þess,
að lýsa og halda fram nýbyggð-
um íslendinga. Ég man sérstak-
lega eftir tveimur. E. H. Berg-
mann frá Garðar og Jósef Wal-
ters, en þeir áttu nokkuð erfitt
aðstöðu, því Kanadastjórn, er
borgað* hafði part af fargjaldi
fólksins vestur um haf, var ekki
um það gefið að útsendarar frá
Uncle Sam væru að laða fólkið
inn í lendur hans, þó fóru um-
boðsmenn stjórnarinnar lið-
lega með málið, og eitthvað af
fólkinu sem var margt; yfir þús-
und manns, fór með þeim Berg-
man og Walter suður til Dakota.
Vistin í innf\eytjendahúsinu
í Winnipeg var ekkert skemti-
leg. Mér fannst hún vera líkust
fardögum á íslandi, þegar fólk,
sem saman hafði verið lengri
eða skemmri tíma, var að skilja
og tómleiki og söknuður fylltu
huga manns. Fólkið, sem þekkt-
ist eða hafði kynnst á leiðinni
vestur um haf, var að kveðjast
og fara eitthvað út í hinn ví»-
áttumikla, óþekkta ameríska
heim, og mundi ef til vill aldrei
sjást framar. En það var eins og
þetta fengi ekki mikið á það,
þrátt fyrir það, að fæst af því
kunni eitt orð í landsmálinu, né
heldur neitt að verkum eins og
þau voru framkvæmd hér, en
samt var það flest glatt í anda,
því vilji þess var sterkari en
kvíðinn, vonin bjartari en ó-
vissan.
Bærinn Winnipeg þótti mér
líka leiðinlegur. Það sást hvergi
hnjúkur, eða hæð, hvergi fjall í
fjarska, allt var slétt og nef-
laust, ekkert vatn, engin silfur-
tær silungsá. Þær tvær ár, sem
til voru, voru flatar og forugar.
Húsin þótti mér, í þeim parti
bæjarins, sem ég sá, tilkomulítil,
mörg þeirra illa eða ómáluð og
lúpuleg, eins og að þau hefðu
mæðst í hálfa öld. Göturnar
svartar og hrjúfar, en tréstétt-
ir með fram húsunum að fram-
an víðast hvar, en þar sem þær
voru ekki, voru götuslóðar eins
og fjárslóðirnar heima á íslandi.
Meðfram þessum tréstéttum
voru vatnsból bæjarins, brunn-
ar og dælur í þeim; þar sem að
bæjarfólkið, sem mér var sagt
að væri 26000, sótti í neyzluvatn
sitt, sem var svo gruggugt, að
þykk skán af mold settist á botn-
inn á vatnsfötunum eftir að þær
höfðu staðið dálitla stund. Þann-
ig leit Winnipeg út fyrir mínum
sjónum árið 1887 og þannig var
hún, að því viðbættu, að þar
sem að ég þá fór um bæinn var
söluauglýsing á öðru hverju
húsi.
Fjóra daga dvaldi faðir minn
og fjölskylda hans í innflytjenda
húsinu, áður en hann réði við
sig til fulls, hvert halda skyldi,
en svo skildi fjölskyldan í fyrsta
sinni. Systir mín Elín, sem þá
var fjórtán ára ráðist í vist til
aldraðra hjóna er bjuggu vest-
ur á Deer Lodge. Faðir minn,
systir hans Elín Scheving á-
samt tveimur yngri systkinum
Kristínu og Elíasi, bróðursyni
föður míns Ingvari Ólafssyni,
bróður mínum ögmundi og aldr-
aðri konu Þuríði Guðnadóttur,
sem lengi hafði verið í dyggri
þjónustu foreldra minna heima
á íslandi og vildi ekki við fjöl-
skylduna skiljast, þegar að hún
fór vestur um haf, fóru til Þing-
vallanýlendunnar, þar sem faðir
minn tók heimilisréttarland og
settist að. En við tvéir bræðurnir
Gísli Bíldfell og ég réðumst í
járnbrautarvinnu vestur í land,
þar sem verið var að mölbera
hina svokölluðu North Western
Railway.
Það var síðla dags, að við kom-
um þangað, sem verið var að
vinna á brautirini — vestur til
Harrowby, sem var og er fyrsta
vagnstöðin fyrir vestan Mill-
wood dalinn í Saskatchewan
fylkinu sem nú er, en var þá
partur af Northwest Territaries.
Var þar fyrir stór hópur verka-
manna, og fjöldi íslendinga. Á
meðal þeirra Böðvar Jónsson frá
Auðsholti í Ölfusi, nú stórbóndi
í Langruth; Man. Ingimundur
Eiríksson frá Árhrauni á Skeið-
um, síðar einn af athafnamestu
bændum í Foam Lake byggðinni
í Sask.. Sigurður Árnason faðir
Ólafs Árnasonar háskólakenn-
ara í Winnipeg. Pálmi Sigtrygg-
son, síðar bóndi í Argyle. Sig-
urður Árnason frá Höfnum.
Guðbrandur Narfason, síðar stór
bóndi í Þingvalla- og Foam Lake
byggðunum. Jón Jónsson Hörg-
dal, síðar bóndi í Lundarbyggð-
inni, en sem nú á heima í Lund-
arbænum.
Verkstjórinn sem þarna réð
ríkjum hét William Davis, írsk-
ur að ætt og írskur að útliti.
Dökkur hvar sem á hann var
litið, enda var hann kallaður
Svartur. Hann var klæddur í
svört föt, hafði svart hár, svört
augnahár, svarta skó á fótunum,
svart skegg — allt á honum var
pvart, nema digur gylt úrfesti,
sem dinglaði framan á magan-
um á honum. Hann var örlyndur
maður og bölvaði af meiri list og
áhuga, en ég hefi heyrt nokkurn
annan mann gjöra. En þrátt fyr-
ir það, átti hann yfir miklum
mannkostum að ráða. Hann
kunni vel að meta það sem vel
var gjört, ekki aðeins verkið
sjálft, heldur líka mennina sem
verkið unnu og var þeim góður
og þakklátur. Hinum sem síður
voru verki farnir, eða trössuðu
vinnu sína, var hann bölvaður,
gat aldrei litið þá réttu auga,
hristi hausinn yfir þeim, böl-
söng þeim hressilega, og rak þá
svo á eftir, úr vinnunni. Þessi
maður tók einkennilegu ástfóstri
við íslendinga. 1 því sambandi
bendi ég á eftirfarandi sögu um
hann, sem sögð var og ég hefi
enga ástæðu til að rengja.
Forstöðumenn þessarar Járn-
brautar tóku William (Bill)
Davis, eins og hann var alltaf
kallaður, tali vor eitt og sögðu
honum, að þeir yrðu að fá viss-
an part af járnbrautinni mölbor-
inn það sumar og verkinu yrði
að vera lokið innan viss tíma.
Bill Davis sagði, að það væri
ekki hægt. Hinir sögðu að hann
yrði að gjöra það. Þá svax-aði
Bill þessu: „Ég skal taka þetta
að mér með því eina móti, að
ég fái íslendinga til að vinna“.
En ég var að koma á vinnu-
stöðvarnar. Við fórum út úr
járnbrautarlestinni með poka
okkar og lituðustum um. Það
var auðnin ein, eins langt og
augun eygðu, nema járnbrautar-
stöðvarhúsið og þrír járnbraut-
arvagnar stóðu þar á járnbraut-
inni. Tveir þeirra voru vanaleg-
ir járnbrautarvagnar, annar
þeirra var notaður til mat-
reiðslu, hinn til svefns fyrir mat-
reiðslumennina og verkstjórann,
sá þriðji var miklu stærri og
tvílyftur. í honum voru tvær
raðir af svefnplássum þrísettar
að hæð og svo nærri hvor ann-
ari, að maður gat rétt aðeins
smogið inn í þær. Þar sváfu
verkamennirnir og urðu að
inum. Ég reyndi þetta, en hvað
mikið sem ég herti mig gat ég |
ekki komið mölinni lengra, en I
upp undir brúnina. Ég sá að Bill,
verkstjórinn var að spígspora
fram og aftur á járnbrautarbönd
unum fyrir ofan mig, en datt
ekki í hug að hann væri sérstak-
lega að athuga mig, sem hann
þó sjálfsagt hefir verið að gjöra.
því að hann kom hlaupandi með
hávaða sem ég ekki skildi, ofan
til mín og þreif í handlegginn
á mér með einhverjum rokum.
Ég vissi ekkert hvað hann vildi
eða var að segja, en til allrar
lukku var Islendingur þar rétt
hjá og spurði ég hann að, hvað
maðurinn vildi. Hann sagði mér
að ég ætti að fara úr strigastakk,
sem ég var í utan yfir nærskyrtu
minni. Ég gjörði það tafarlaust
og spurði landann hvort ég ætti
að fara úr skyrtunni líka, en
hann kvað nei við því, svo hélt
ég áfram að moka mölinni, en
gekk lítið betur, þó að svitinn
bogaði af mér. Þannig leið fyrsti
hálfi vinnudagurinn minn í
Ameríku.
Eftir miðdagsverð þann sama
dag, var mér fengið annað verk
— að bera plankabúta sex þuml-
unga breiða og tveggja feta
langa, sem hafðir voru undir vél
inni, sem járnbrautarteinunum.
var lyft með, var það verk létt
og þægilegt og hélt ég því í einn
mánuð, eða þar til að ég og fleiri
voru sendir í vinnu til manns,
sem að John Hughes hét, og var
formaður yfir parti af brautinni
(section formaður) þar skammt
frá. Fór ég nauðugur í þá vist,
enda reyndist hún ill. Húsið sem
við bjuggum í hjá þessum manni
var óaðfinnanlegt, og allur við-
urgjörningur, nema svefnrúmið,
það var víst ekkert til, svo að
við vorum látnir iiggja á gólf-
inu í þokkalegu herbergi uppi á
lofti í húsinu og var það ekki
frágangssök, ef að allt annað
hefði verið með feldu, en það var
nú öðru nær. Maðurinn var ó-
þokki, ekki aðeins vinnuharður,
heldur illur í garð mannanna,
sem mest mátti verða. Einu sinni
barði hann einn manninn —•
einn íslendinginn svo, að blóðið
lagaði úr honum og þótti mér þá
nokkuð langt gengið. Um kveld-
ið þegar ég og Gísli bróðir minn
í Foam Lake vorum lagstir til
svefns á gólfið, sagði ég honum
að ég ætlaði ekki að vera leng-
ur við þetta, og sagðist fara í
nótt til aðalvinnuflokksins aftur.
Gísli tók þessu gætilega og með
því einstaka jafnaðargeði, sem
að honum er lánað, en um fyrir
mér þýddi nú ekkert að telja,
því ég var alveg ráðinn í áformi
mínu — sagðist ekki ætla að
bíða eftir því að ég yrði barinn
eins og hann Jón.
Ég lá og lét ekkert á mér bera
þangað til að ég þóttist viss um
að fólk væri sofnað í húsinu,
tók þá saman dót mitt, sem ekki
var fyrirferðamikið, opnaði
glugga á herberginu, og henti
því út, og sjálfum mér á eftir.
Ég kom niður á fæturnar og
meiddi mig ekkert, tók til fót-
anna og var kominn þangað, sem
Business and Professional Cards
leggja sér til sín eigin sængur- aðalvinnuflokkurinn var í birt-
föt, en hey var í þessum rúm- i ing morguninn eftir. Ég var laus
um. Náttin leið og fyrsti vinnu-
dagur minn í Ameríku rann
upp heiður og fagur. Klukkan
sex vorum við kallaðir til morg-
unverðar og kl. 6.30 haldið á
stað með járnbrautarlest ofan í
Millwood dalinn þar sem verið
var að mölbera brautina. Vinn-
unni var þannig háttað, að fjór-
um mönnum var skipað á hverja
járnteinslengd á brautinni, til að
fylla inn með möl, á milli þeirra,
sem plægð hafði verið af flöt-
um járnbrautarvögnum, og lá
sitt hvoru megin við járnbraut-
arbanda endana. En þarna í daln
um var grunnur járnbrautarinn-
ar mjög mishár, sú hlið hans
sem vissi að hallanum og ánni
var miklu miklu hærri, en sú,
sem vissi að brekkunni hinu
megin. Mitt hlutskipti var að
fara ofan fyrir grunninn áar-
megin, sem var sjálfsagt um
fimtán fet á hæð og átti ég að
henda mölinni upp á milli járn-
brautarteinanna uppi á grunn-
við John Hughes í bili, en nú
var að vita hvernig Bill Davis
tæki þessu ráðslagi mínu, en til
hans var mér ekki til neins að
fara, því að ég gat ekki gjört
honum skiljanlegt hvernig á
stóð, svo að ég afréð, að leita til
landa minna, sem að fleygari
voru í málinu en ég, og að ég
vissi að honum væru velþókn-
anlegir, svo að ég sagði þeim
Böðvari bónda Jónssyni, Ingi-
mundi heit. Eiríkssyni og Guð-
brandi heit. Narfasyni, hvernig
að komið væri fyrir mér, og bað
þá að fara og finna Bill Davis
og fara þess á leit við hann, að
ég fengi vinnu í aðalvinnuflokkn
um, þeir voru fúsir til þess, eins
og þeir menn voru fúsir til að
greiða götu landa sinna, hvar og
hvenær sem var. Þeir fóru til
að hafa tal af Bill og ég í hum
átt á eftir þeim. Ég sá karl brosa
þegar þeir sögðu honum tíðind-
in, líta á mig og ganga að kassa,
Framhald á bls. 7
SELKIRK METAL PRODUCTS LTD.
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldi-
við, heldur hita frá að rjúka út
meö reyknum — Skrifið símið til
KELLY SVEINSSON
187 Sutherland Ave., Winnipeg
Sími 54 358
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smith St. Winnipeg
Phone 924 624
Office Ph, 926 668
Res, 4C4 319
NORMAN S. BERGMAN, B.A..LL.B.
Barrister, Solieitor, etc.
411 Childs Bldg,
WINNIPEG CANADA
447 Portage Ave,
Also
123
TENTH ST.
BRANDON
Ph, 926 885
Phone 21101
ESTIMATES
FREE
J. M. INGIMUNDSON
Asphalt Roofs and Insnlated
Sidlng — Repairs
632 Slracoe St.
Winnipeg. Man.
DR. A. V. JOHNSON
Dentitt
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Talsimi 925 826 HelmiUs 404 630
DR. K. J. AUSTMANN
SérfrœOingur i augna, eyrna, nef
og kverka sjúkdómum.
209 Medical Arts Bldg.
8tofutimi: 2.00 til 5.00 e. h.
DR. ROBERT BLACK
SérfrœOinour i augna, eyrna,
nef oo hdlssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDQ
Graham and Kennedy St.
Skrifstofuaimi 923 851
Heimasimi 403 794
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N. DAK.
islenzkur lyfsali
Fölk getur pantað meðul og
annað með pösti.
Fljðt afgreiðsla.
A. S. B A R D A L
848' SHERBROOK STREET
Selur llkkistur og annast um ttt-
farlr. Allur útbúnaður sá bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrlfstofu talslml 27 324
HeimiUs talstmi 26 444
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
8t. Mary’s and Vaughan, Wpg.
Phome 926 441
Phone 927 025
H. J. H. Palmason, C.A.
H. t. PALMASON * CO.
Chartered Accoontants
605 Confederation Ufe Bldg.
Wlnnipeg , Manitoba
Phone 49 469
Radio Service Speclallste
ELECTRONIC LABS.
H. THORKELSOH, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
593 ERIN St. WINNIPEG
PARKER, PARKER
& KRISTJANSSON
Barrisíers - Solicilors
Ben C. Parker, K.C.
B. Stuart Parker. A. F. Kristjansson
500 Canadian Bank of Commerce
Chamhers
Winnipeg, Man. Phone 923 541
JOHN A. HILLSMAN.
M.D., Ch. M.
332 Medical Arts. Bldg.
OFFICE 929 349 Home 403 288
Phone 724 944
Dr. S. J. Jóhannesson
SUITE 6 — 652 HOME ST,
Vlðtalsttml 3—5 eftlr hádegl
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk. Man
Ofrice hrs. 2.30—í p.m
Phones: Office 26 —* Rea. 280
Offlce Phone Res Phone
924 762 726 115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BLDO.
Office Hours: 4 p.m.—® p.m.
and by appolntment
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TORONTO GEN. TRUSTH
BUILDINQ
Cor. Portage Ave. og Smlth St.
Phone 926 952 WINNIPEQ
Cars Bought and Sold
SQUARE DEAL
MOTOR SALES
"The Working Man’s Friend"
Ph: 26464
297 Pbincsss Strnet
Half Block N. Ijogan
SARGENT TAXI
Phon* 722 401
FOR QUICK RKLIABLE
SERVICE
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPQ.
Fastelgnasaiar. Lelgja húa. Ot-
vega peningalán og eldsábyrgð.
bifreiCa&byrgC, o. 4. frv.
Phone 927 528
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LöofratOingar
209BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Phone 928 291
GUNDRY PYMORE
Limited
Hritish Quality Fish Netting
58 VICTORIA ST„ WINNIPEG
Phone 92 8211
Manager T. R. THORVALDSON
Your patronage will be appreciated
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAGE, Managing Dtrector
Wholesale Distributors of Fraeh
and Frozen Flsh.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLK, Siml »25 327
Wholesale Distributors of
FRE8H AND FROZEN FISH