Lögberg - 16.11.1950, Blaðsíða 7

7
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 16. NÓVEMBER, 1950
HIÐ EINA
Ræða séra Sveinbjarnar Högnasonar
við setningu Alþingis í fyrradag
Texti: Matth. 6. 33.—34.
En leitið fyrst ríkis hans og
réttlætis og þá mun allt
þetta veitast yður að auki.
Verið því ekki áhyggjufullir
um morgundaginn, því að
morgundagurinn mun hafa
sínar áhyggur. Hverjum
degi nægir sín þjáning.
„Ég er þess sannfærður, að
góðum manni fær ekkert grand-
að“, sagði einn spekingur forn-
aldar, sem ógnað var með dauða
óg tortýming, af skammsýnum
veraldarhugsandi mönnum, og
þótti víst þá lítil speki af þeim,
er á hlýddu.
Og það er hið sama, sem fyrir
Jesú vakir, er hann flytur þau
orð og þá boðun, sem ég las hér
að texta. Og sjálfsagt hefir mörg
um heimsmanni þá og nú fund-
ist þau nær því að vera hneyksli
og heimska, en að geta talist til
þeirra æðstu lífssanninda, sem
boðuð hafa verið. — Að leita
fyrst guðsríkis, þegar þarfir
jarðnesks ríkis vors og tíman-
legrar velferðar kallar að á öll-
um sviðum. — Það mun vissu-
lega láta mörgum annarlega í
eyrum enn í dag, af þeim, sem
telja sig vitra á veraldarvísu,
svo að ekki sé sterkara að orði
kveðið. — Er það ekki það, sem
fjölmörgum finnst, að máske
megi eitthvað um hugsa, þegar
ekkert er annað, sem kallar að?
Og eru ekki þessi orð fyrst og
fremst ætluð þeim, sem fátt
höfðu um annað að hugsa eða
öðru að þjóna. Nei. Þau eru
flutt til manna, sem höfðu á-
hyggju af hversu þeir gætu full-
nægt þörfum daglegs lífs, — af
hverju þeir ættu að fæðast og
klæðast, hvernig þeir ættu að
verjast kúgun og undirokun, —
og hvernig þeir ættu að vera ó-
■hultir um hag sinn og líf sitt.
Fyrir fótum Jesú í fjallshlíðinni
situr hópur manna, sem herjaðir
voru í huga af mörgum og stór-
um áhyggjum daglegs lífs, —
eins og það fer hörðustum hönd-
um um veraldlegan hag manna.
Og fyrir innri sjónum hans
blasir sjúkur og sár heimur.
Spillt og harðdrægt heimsveldi,
með öll einkenni upplausnar og
hnignunar, sem veraldleg vel-
gengni hafði búið því. Ofbeldi
og hernaðarhugur héldu flestum
öðrum þjóðum í áþján og ótta,
— en innan að voru allar and-
legar stoðir að bresta, — fúna
og grotna. — Trúarbrögð í upp-
lausn, — lífsskoðanir á reiki og
barátta og ofsóknir milli skoð-
ana og stefna um svo að segja
hvern hlut.
Þannig var það sjónarsvið sem
við Jesú blasti, er hann varaði
við áhyggjum þessa heims og
bauð að snúa leið og þjónustu
fyrst og fremst að guðsríki. —
Því ríki, sem er hið innra í sál-
um okkar mannanna. Því ríki,
sem á réttlæti, frið og fögnuð
hins innra manns að hornstein-
um, — og vex og blómgast fyrir
hulinn mátt og helgan kraft í
mannlegum sálum.
Hann vildi fá hjörtu mann-
anna til að brenna, — brenna í
. i
ast til guðs og manna, — brenna
í eldlegri þrá hinna háleitustu
hugsjóna, sem yfir leiðum okk-
ar skína, — brenna í eldmóði
þeirrar trúar, sem skynjar
smæð þess efnislega og ytra, —
en tign, veldi og mátt þess and-
lega og eilífa. Brenna í þrá eftir
að vilja rétt og gera rétt. — Sál-
artjónið og grotnun hins innra
manns, er eitt, sem óttast ber. —
Já, „hvað stoðar það manninn,
þótt hann ynni allan heiminn,
ef hann bíður tjón á sál sinni?“
Þannig spyr sú lífsskoðun, sem
Jesú flutti — og þannig spyr hún
enn í dag. Og máske er aldrei
meiri ástæða til að íhuga þá
spurningu en einmitt nú með
þessari kynslóð.
Upp ^tf lífsskoðun kristindóms
ins, hefir sprottið ein hin merk-
asta og voldugasta menningar-
alda, sem risið hefir í mann-
heimi, þótt annarleg og óskyld
öfl hafi oftast nagað rætur henn-
ar. Hún hefir fóstrað og fætt
hugsjónir mannhelginnar og
hverskonar mannréttinda, —
hugsjónir frelsis, jafnréttis og
eilífðargildis hverrar mannssál-
ar. —
Og í skjóli hennar hafa vaxið
fram þær mestu ytri framfarir,
og sigrar yfir efnisheiminum,
sem enn hafa þekkst. — En það
virðist hafa farið hér eins og
oft áður, að menn hafi gleymt
uppsprettunni, sem af var ausið,
— þegar mönnum fannst í svip,
að þeir þyrftu hennar eigi leng-
ur með og að annað gæti full-
nægt í svipinn, og svo er kropið
að saurugum lindum, sem sýk-
ingu og spillingu valda. — Og
það er ekki því að leyna, að
menn eru teknir allvíða að ótt-
ast um þau verðmæti, sem innstu
lindir menningar okkar hafa
veitt, hversu þau verða varð-
veitt, — enda jafnvel horfin
sumsstaðar, — og víðast hvar er
komin vörn en ekki sókn, við
að ná til hæða þeirra hugsjóna,
sem kristin menning hefir alið.
Aldrei hafa máske fleiri og
voldugri upplausnaröfl verið að
verki í lífsskoSun vorri og menn
ingu. Aldrei meira treyst á of-
beldi og ytra vald andans og
vopna, — ráðleysi og áhyggjur
aukast meðal manna og þjóða, —
og háskalegar lífsskoðanir berj-
ast um sálirnar og leita út á
auðnir og vegleysur, sem allir
hugsandi menn og konur óttast
hvar enda muni.
Það, sem þjáir oss mest, og
veldur mestum erfiðleikum og
áhyggjum með þjóð vorri og um
heim allan, það er ekki fyrst og
fremst skortur ytri efna, tæki-
færa aðbúnaðar, — um það stönd
um vér öllum kynslóðum betur
að vígi, ef vér kunnum með að
fara. Það er hitt, sem að er, að
erfiðleikarnir liggja í oss sjálf-
um. Menn eru reikulir í ráði,
andlega séð. Þeir láta hrífast af
blekkjandi öflum, sem á yfir-
borðinu eru, — þeir eru sljóir,
að velja sér lífsskoðanir, — og
þeir láta glepjast við að velja
sér þá andlegu leiðsögn, sem
færir frið í sálirnar, — gefur lífi
þeirra innihald, festu, ham-
ingju og gleði. — Þeir eru sjúkir
á sál af heimshyggju, — og á-
hyggjur hennar og umsvif eru
að svipta þá lífskrafti, og starfs-
gleði. —
Það hefir hingað til, það ég
veit bezt, ekki tekist neinni þjóð,
að halda velli, hvað þá að blómg-
ast og styrkjast, ef innri and-
leg upplausn hefir gripið hana,
— ef hún hefir glatað guðstrú
sinni, horfið frá andlegum hug-
sjónum sínum og fellt yfir sig
asklok efnishyggjunnar og brauð
stritsins eins.
Þetta ætti okkur nútímakyn-
slóðinni jafnvel að vera aug-
ljósast allra. Þar sem mörg dæm
in eru fyrir augum okkar. Og
máske er engri þjóð meiri nauð-
syn að skilja það en okkur. —
Ríki vort er máske hið eina í
veröldinni, sem ekki styðst við
vopn og vald til að halda því
saman og vernda það frá voða.
Þar er ekki á annað að treysta
en göfgi og þroska hvers ein-
staklings. Skilning hans og rétt-
sýni um þjóðarhag, sem verður
að setjast ofar öllum stundar-
hag hvers einstaks manns, ef
þjóðin á að lifa og dafna. — Þar
verður hver einstaklingur, að
muna hvatningu skáldsins, sem
kvað:
„Þér Islandsbörn, þér muna
megið eitt, að móðir vor á rétt,
sem ei má hrjá./Hvers einstaks
vild ei vega má þar neitt,/né
vinsemd, óvild, basl né hokur-
stjá./Allt slíkt er smátt, oss mikil
helg og há/er hugsjón þjóðar,—
framtíð ættarlands.
Sú hugsjón og framtíð, hún
byggist fyrst og fremst á innra
gildi og göfgi okkar sjálfra. Á
göfgi hugsjónanna, sem vér öl-
um með oss, — á styrkleika og
fórnarlund þeirrar trúar, sem
vísar oss veg. — Hún byggist á
þjónustu vorri og hollustu við
það guðsríki og réttlæti þess,
sem Jesús boðaði, hið innra í
sálum vorum.
Fortíð þjóðar okkar segir þá
einnig sína sögu í .þessum efn-
um. Hún byggist hvorki á ytra
valdi, vopnum eða veraldar-
auði. — I gegnum margar myrk-
ar og erfiðar aldir, í fátækt, 1
áþján og hverskonar ytra um-
komulaysi varðveitti þjóðin þá
innri glóð heilbrigðrar og styrkr-
ar trúar, sem hún kvað af sín
sólarljóð í sorta og næðingum
aldanna, sem yljar sál vorri enn
fram á þennan dag, — og þann-
ig skóp hún sér andleg verð-
mæti, sem eru okkur dýrri arfur
en allur veraldarauður, — og
gert hafa meir til verndar þjóð-
arsálinni og styrktar þeim sigr-
um, sem síðan hafa unnist, —
en öll ytri aðstaða, auður eða
vopnaðar hersveitir. Vér þurf-
um þar ekki lengur að leita til
að skynja það afl, sem undir
sló. Styrka lífsskoðun, trú á sig-
urmátt hins góða og traust til
hans, sem sigurinn gefur.
Og ég held, að oss væri hollt,
a. m. k. endrum og eins, að beina
þeirri spurningu til vor: Hvaða
tilverurétt eigum vér áfram, —
og hvernig fáum vér lifað, sem
frjáls og óháð menningarþjóð,
ef vér svíkjumst sjálf um að
Selkirk, 25. okt. 1950
Almennur söknuður var og er
án efa hjá íslenzku þjóðinni á
hverju hausti þegar menn sáu
að svanirnir voru að hópa sig
saman til burtferðar, vanalega
sungu þeir þá á sinum skærustu
nótum á flugi suður yfir heiðar
og há fjöll á leið til heitari landa.
Á sama tíma og svanir íslands
yfirgáfu hin sumarsælu veiði-
vötn, barst til okkar Selkirkbúa
Svanasöngur úr norðri, sem tek-
ur öðrum svanasöng fram. Þjóð-
hátíðar-söngflokkur Nýja-ís-
lands kom til að skemta okkur,
undir stjórn Jóhannesar Páls-
sonar. Án efa er hann einn af
okkar mörgu ungu, íslenzku lista
mönnum, söngstjóri ágætur og
fiðluleikari með afbrigðum. Þeg-
ar tekin er til .grein vegalengd
sú, sem söngfólkið varð að fara
til söngæfinga, alla leið norðan
frá Víðir og suður til Gimli, má
segja með sanni, að fáir munu
fremri vera Jóhannesi Pálssyni,
að geta á 5 vikum æft flokk sinn
svo prýðilega sem raun bar vitni
7. ágúst síðastliðinn á Gimli.
Þann 16. þessa mánaðar heim-
sótti okkur leikflokkur Norður-
Nýja-Islands. Og sýndi hann Or-
astuna á Hálogalandi i Selkirk
að kveldi þess 16. þessa mánaðar.
Leikflokkurinn var dáður af öll-
um er viðstaddir voru. Allir
leikendurnir skildu hlutverk sín
prýðilega vel, og sér í lagi settu
þeir sig mjög vel inn í persónu-
gerfi þeirra, sem þeir voru að
leika. Þar sannaðist að stórt má
gera úr litlu. Efni leiks þessa
er heldur fyrirferðarlítið. En
snild er hvað leikflokkurinn get-
ur gjört það áhrifamikið, enda
munu margir þeirra vera vanir
leikarar. Ég hygg, að engin
skemtun væri betri á íslendinga
degi okkar næstkomandi sumar,
en sú að fá þennan leikflokk til
að æfa og sýna þar fallegan sjón-
leik. Það væri heilnæmara en
skjallræðurnar um okkur Is-
lendinga, sagðar af okkur sjálf-
um. Sömuleiðis tel ég víst, að
hátíðanefndin fái söngflokkinn
áminsta til að skemta þann dag.
Ný-íslendingar eru búnir að
sýna að þeir eru á undan öðrum
bygðum. Með öðrum orðum, þeir
eru fyrirmynd að viðhalda þess-
um fögru listum.
Hlutur íslands 16,2 miljónir
dollara tró Marshallstofnuninni
standa vörð um þá lífsskoðun og
þá trú, sem virðir mannhelgi og
manngöfgi öllu valdi og vopnum
ofar, og sem boðar frelsi, jafn-
rétti og bræðralag, sem grund-
völl allra mannlegra viðskipta
og sambúðarhátta, — og sem
metur mannssálina meira en all-
an veraldarauð. — Ég fæ ekki
betur séð, en það, að þessi lífs-
skoðun fái að sigra og ríkja með
oss og öðrum þjóðum, að það sé
alveg frumskilyrði þess, að vér
getum gert oss nokkra von um
það, að fá að lifa frjáls og óháð
í landi voru — fáum að ráða lífi
voru og örlögum, — fáum að
erfa land vort fyrir oss og niðja
vora um ókomin ár.
Og jafnframt er hún það eina,
sem fær fullnægt þrám og þorsta
þeim, sem innst býr í mannleg-
um hjörtum eftir endurlausn og
friði úr ytri álagaöflum og á-
hyggjum, sem daglega herja líf
okkar allra. — Um það vitnar
kristin trúarsaga og trúarljóð
skýrum stöfum. Það er vissu-
lega rétt, sem skáldið segir: „Ef
þjóðin gleymdi sjálfri sér og svip
þeim týndi, er hún ber, — er
betra að vanta brauð“.
Páll postuli sagði: „Trú vor er
siguraflið, sem hefir sigrað heim
inn“. Og það mun sannast mála,
að öll velferð vor og jafnvel líf
vort er undir því komið, að sú
sigurför haldi áfram, og að það
verði aldrei önnur öfl, sem fá
þar yfirhönd. Því orti Matth.
hina brýnu sigurjátningu trúar
sinnar er hann segir:
„Ég trúi á guð, þótt titri hjart-
að veika/ og tárin blindi augna
minna ljós./Ég trúi, þótt mér
trúin finnist reika/ogtitra líkt
og stormi slegin rós./Ég trúi, því
að allt er annars farið,/og ekk-
ert, sem er mitt, er lengur til./Og
lífið sjálft er orðið eins og
skarið/og ég sé varla handa
minna skil“.
Þannig kgnnir sagan oss, að
farið hefir um menn og þjóðir,
sem glötuðu trú sinni, — létu
myrkvast fyrir ljósið að ofan og
gáfust upp í leitinni að guðs-
ríki, og því réttlæti, sem það
boðar. — Þar varð „lífið eins og
skarið“, — og ráð manna svo
reikult, að þeir sáu ekki handa
sinna skil. — Og þetta er því
miður, sú ægilega staðreynd,
sem nú blasir við alltof víða, í
lífi manna og þjóða.
Háttvirtu fulltrúar þjóðar
vorrar! Þér gangið nú til hinna
vandasömu og ábyrgðarmiklu
starfa yðar, að vísa þjóð vorri
veg, á viðsjálum og hættulegum
tímum í lífi hennar. — Ekkert
4 milj. dollara frá greiðslu-
bandalaginu.
í lok ágústmánaðar s.l. nam
heildarupphæð sú, er ísland
hafði fengið í framlögum frá
efnahagssamvinnustofnun
Bandaríkjanna síðan Mars-
halláætlunin tók til starfa í
aprílmánuði 1948, samtals
16,2 miljónum dollara. Þessi
upphæð sundurliðast þannig:
Framlög án endurgjalds 7,5
millj. dollarar. Lán 4,3 millj.
dollarar. Skilyrðisbundið fram-
lag (gegn útflutningi á ísuðum
fiski til Þýzkalands) 3,5 millj.
dollarar. Framlag, sem ekki hef-
ir enn verið ákveðið, hvort verða
mun lán eða framlag án endur-
gjalds 0,9 milljón dollarar.
Á tímabilinu frá 3. apríl 1948
til 30. júní 1949, var íslandi veitt
okkar undrar, þótt áhyggjur
sæki að ykkur, vegna þeirra erf-
iðleika, sem framundan blasa.
Sumir óttast jafnvel, .að yfir
okkur komi þau efnalegu og fé-
lagslegu áföll, sem okkar litla
þjóð fái vart afborið.
Annað er vissulega meira að
óttast, — og það eru þrot trúar-
og lífshugsjóna þjóðarinnar, sem
verið hefir aflgjafi hennar, og
vísað veg í gegnum aldirnar. —
Þar, sem svo fer högum manna
eða heilla þjóða, — er sjaldnast
viðreisnar eða endurreisnar von.
— Eins og hitt er alveg víst, að
trúarstyrka og andlega heila
menn og þjóðir fær enginn voði
og engir erfiðleikar bugað. —
„Góðum manni fær ekkert
grandað“. — Hann á það innra
afl, sem hverja ytri álagafjötra
megnar að leysa.
Öll óskar og þráir þjóð vor,
að störf ykkar megi sem bezt
farnast, — og vér biðjum þess
hér í húsi guðs í dag, að hið
innra megi sá styrkur með ykk-
ur öllum búa, sem léttir áhyggj-
unum og leysir krafta til drengi-
legra og djarflegra átaka, — og
vekur starfsgleði og trúartraust.
— Megi sá guð vera með ykkur
í verki, sem vakað hefir yfir
þjóð vorri í gegnum aldir, — sá
guð, sem að sigurinn gefur,
þeim, sem af alhug, „leita ríkis
hans og réttlætis“, og þjóna hon-
um í lífi og störfum. Sú er bæn
vor og allrar þjóðarinnar fyrir
yður í dag. —TÍMINN, 12. okt.
framlög, sem námu alls 8,3 millj-
ónum dollara, og sundurliðast
þau þannig:
Framlag án endurgjalds 2,5
milljón dollarar. Lán 2,3 millj.
dollarar. Skilyrðisbundið fram-
lag 3,5 milljón dollarar.
Frá 1. júlí 1949 til 30. júní
var íslandi veitt samtals 7 millj-
ónir dollarar og skiptist sú upp-
hæð þannig:
Framlag án endurgjalds 5
milljónir dollarar. Lán 2 millj.
dollarar.
Á fjárhagsárinu, sem hófst 1.
júlí s.l., hefir ísland fram að
þessu verið veitt framlög, er
nema samtals 900,000 dollurum,
þar af 600,000 dollara í júlímán-
uði og 300,000 dollara í ágúst.
Ekki er enn ákveðið, hvort þessi
framlög verða veitt án endur-
gjalds eða sem lán.
Óbein aðstoð.
Til viðbótar við hin beinu
framlög, er nú nema samtals 16,2
milljónum dollara, hefir íslandi
verið veitt óbeint framlag frá
efnahagssamvinnustofnuninni
með meðalgöngu greiðslubanda-
lags Evrópulandanna, en Island
gerðist nýlega meðlimur þessa
bandalags, og nemur framlag
þetta 4 milljónum dollara. Er
það ætlað til aðstoðar við að
koma á greiðslujöfnuði á millí
íslands og annarra meðlimaríkja
greiðslubandalagsins. Þetta fram
lag var veitt í júlí s.l., svo sem
áður hefir verið getið.
Innkaupaheimildir.
Af heildarupphæð þeirri, sem
veitt hefir verið í framlögum
til íslands, hafði efnahafgssam-
vinnustofnunin í lok ágústmán-
aðar s.l. samþykkt heimildir fyr-
ir innkaupum á ákveðnum vöru-
tegundum, samkvæmt umsókn-
um frá íslenzku ríkisstjórninni,
er námu samtals 15,6 milljónum
dollara.
1 ágústmánuði voru innkaupa-
heimildir veittar fyrir 252,000
dollurum til kaupa á eftirtöld-
um vörum:
Hjóladráttarvélar til landbún-
aðar 10,000 dollarar. Beltisdrátt-
arvélar til framræslu og vega-
gerða 19,000 dollarar. Jurtaolíur
til smjörlíkisgerðar 15,000 doll.
Fernisolía til framleiðslu á máln
ingu 8,000 doll. Hveiti til brauð-
gerðar 200.000 dollarar.
NEW! forYOU.
A MODERN PROVINCIAL
TELEPHONE DIRECTORY
Til þess að auðvelda tilvitnanir
I þær upplýsingar, sem simaskr&ln
geymir, hefir hún verið fullkomnuð
kröfum.
samkvæmt nýjustu
Hún er nú stærri og lesmáli komið fyrir á þrem dálkum
í stað tveggja. Engar auglýslngar eru nú á spjöldunum,
og upplýsingar um birgðir og afgreiðslu — hinar flokkuðu
Nú er verið að afgreiða nýju gulu biaðsiður, eru I stafrðfsröð aftast i bðkinni.
símaskrána, og verður hún
fáanleg á næstu simastöðvum.
pessar, og margar fleiri umbætur á símaskránni, lúta að
þvi að gera slmaþjónustuna sem allra aðgengilegasta.
MANITOBA TELEPHONE SYSTEM
Þrándur
SERVING THE PROVINCE