Lögberg - 25.01.1951, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 25. JANÚAR, 1951
3
Grasið hætt að gróa upp úr stakkstæðunum:
Saltfiskverkunin aftur orðin
helsta atvinnugrein íslendinga
Hér áður fyrr, þegar tilveran við sjávarsíðuna kringum
strendur landsins byggðist svo að segja eingöngu á salt-
fiski og síld, var atvinnulífið í föstum skorðum. Karl-
mennirnir veiddu á vertíðinni, konurnar vöskuðu fiskinn
á vorin og þurrkuðu hann með aðstoð aldraðra manna og
unglinga á sumrin, meðan karlmennirnir voru flestir við
síldveiðar.
Svo kom stríðið á Spáni og
síðar um heim allan og breytti
lögmálinu með saltfiskinn og
síldina. Hvítar breiður af salt-
fiski á stórum svæðum blöstu
ekki lengur við sjónum á sól-
heitum sumardögum. Stakkstæð
in, sem áður voru iðandi af lífi
og starfi urðu auð og tóm, eins
og yfirgefinn orustuvöllur og
grænt grasið fékk að gróa í næði
upp á milli steinanna, meðan
þjóðir heimsins börðust og höfðu
ekki tíma til þess að bíða eftir
því, að fisknum væri breytt í
saltfisk með aðstoð hinnar stop-
ulu sumarsólar norður við heims
skautsbaug.
Gömlu markaðslöndin koma
aftur til sögunnar.
En það, sem réði þó mestu,
var það að markaðslöndin í
suðri, þar sem saltfiskurinn er
sá fiskur sem hæfir bezt, lokuð-
ust. Spánn og ítalía, okkar
gömlu viðskiptalönd voru úr sög
unni sem viðskiptalönd íslend-
inga af styrjáldarástæðum.
Nú er þetta breytt aftur. Is-
lenzki saltfiskurinn er aftur orð-
in vinsæl markaðsvara í lönd-
um hinnar suðrænu sólar við
miðjarðarhafið. Ástæða er til að
mtla, að með aukinni vöruvönd-
un og aðgæzlu á öllum sviðum
geti íslenzki saltfiskurinn jafn-
an átt örugga markaði hjá þess-
um suðrænu þjóðum, sem kunna
að meta góðan saltfisk og finnst
ísaður fiskur frystur alls ekki
vera fiskur.
Svipast um eftir íslenzkum
saltfiski.
ítölsku bændurnir eru nú aft-
Ur farnir að svipast um á mark-
aðstorginu eftir „Pakkala Is-
landa“. Helzt vilja þeir fá hann
solþurrkaðan og geyma hann við
æjarvegginn eins og góðum bú-
mönnum sæmir og borða hann
steiktan í olivuolíu og tómat-
sosu með rauðvínsbelg við hlið
ser.
Hafa því algjör straumhvörf
or ið í framleiðsluháttum og
yerkun íslenzka fiskaflans á
síðustu árum. Er það
Weg afleiðing af lokun freð-
iskmarkaðanna í Norðurálfu.
n urlandabúar kunna heldur
ekki að borða freðfisk og vilja
það ekki.
Allar horfur eru á því, að Is-
en ingar verði á næstu árum
a efla mjög saltfiskverkunina,
°g þarf það ekki að vera neitt
neyðarbrauð, þar sem saltfisk-
ur er viða um heim seljanleg
yara og eftirsótt, sé um góðan
tisk að ræða.
Stakkstæðin aftur orðin
vettvangur dagsins.
Sumarið í sumar hefir verig
Cn S.altfisksumar á íslandi.
mlu fiskireitirnif, sem falln-
aft' °rU, 1 ®leymsku og dá urðu
kx 'u ^un§amiðja athafnalífsins
olds og morgna, þar sem sól-
Sjá Slg' En hvítklæddir
Stakva+rnÍr StÓðu Ginir eftir *
stakkstæðinu á kvöldin og biðu
næsta sólskinsdags.
Fiskþurrkun undir berum
mni utheimtir mikla vinnu.
eruSiU*!r !0t 1 máli’ að unglingar
eru hðtækir við fiskþurrkunina,
°g kemur sér vel sú vinna, er
Þannig feHur tii; bæði fyrir flf_
yinnuhfið og unglingana, sem
námi arfSlaUSÍr að l0knu Skóla'
venjulega tekur 10__12 gól_
insdaga að sumrinu að full-
þurrlca saltfisk, ef ekki sé þurrk-
upp a horðustu gráðu. Venju-
fv8; þurrkun er sú, sem unnin er
ynr Spanarmarkað. Fiskur á
Portúgalsmarkað er svolítið harð
ari, og saltfiskur, sem ætlaður
er til sölu í Suður-Ameríku, er
grjótharður, svo að þannig fæst
hann vart með þeirri útiþurrk-
un, sem völ er á hér á landi.
Fallegastur sólþurrkaður.
Þarf hann hita og þurrk til
viðbótar við sólina. Þróunin hef-
ir líka orðið sú, að nú, þegar aft-
ur er tekið til við saltfiskverk-
unina, koma þurrkhúsin til sög-
unnar. Nú er fiskur óvíða þurrk-
aður til fulls úti, heldur hert á
þurrl< uninni í húsunum og henni
lokið þar.
En sólþurrkun úti á stakk-
stæðunum líður samt varla und-
ir lok. Sólþurrkaði fiskurinn
verður alltaf fallegri. En vinnan
við þá þurrkunaraðferð er dýr-
ari og auk þesr. er stopul veðr-
áttan. Gæðin og fegurð saltfisks-
ins er þó það, sem margir keppa
að, og allir eiga að keppa að.
Þess vegna er kapp á það lagt
að þurrka eins mikið úti og
kostur er.
Fjörugt aihafnalíf á björtum
sólskinsdegi.
Á stórum stakkstæðum, þar
sem 30—40 stakkar eru þurrk-
aðir, er fjörugt athafnalíf á björt
um sólskinsdögum. Fyrir klukk-
an átta er stór hópur af mann-
vænlegu liði kominn út á stakk-
stæðin, dreifir sér á stakkana,
og byrjar að breiða. Seglin eru
leyst og skipulegar raðir þorsk-
anna í stökkunum, sem venju-
lega eru 26 skippund, blasa við
morgunsólinni.
Margar hendur eru á lofti í
senn, og allar eru þær með hvít-
þvegna þorska. Fiskurinn er bor-
inn á handbörum úr stakknum
út um stakkstæðið. Oftast eru
það karlmenn, sem láta fiskinn
úr stakknum á börurnar og bera
hann og varpa hlassinu við fæt-
ur kvennanna, sem leggja síðan
fiskana, varfærnislega hlið við
hlið á stakkstæðið.
Þær finna þorskinum síað
á grjóíinu.
Mikið ríður á að rétt sé breitt.
Nota verður stakkstæðin til hins
ýtrasta. Fiskurinn er lagður
þannig að roðið snýr að grjótinu
en hvítur opinn fiskurinn breið-
ir sig á móti geislum sólarinnar.
Sporður er lagður að þunnildi
næsta fisks og myndast þannig
samfeld breiða þegar vel er
breitt.
Stúlkurnar eru fljótar að finna
þorskinum stað á grjótinu og
gera ekkert upp á milli þorsk-
anna þó vitanlega séu þeir mis-
jafnlega myndarlegir eins og
mennirnir. Þær verða að sýna
hverjum fiski fulla kurteisi og
gæta þess að þeir liggi ekki sam-
an og randirnar komi ekki hver
ofan á aðra. Þá getur fiskurinn
soðnað í heitu veðri og logni,
það er að segja sá hluti neðri
iisksins, sem liggur undir.
Stakksíæðið verður að
hvítri breiðu.
Einnig getur verið hættulegt,
að hlaða fiskinum ört saman í
stakkana á fyrsta þurrkunar-
stigi, ef hann er mjög heitur eft-
ir lognværan sólskinsdag. Þá
getur allur stakkurinn soðnað,
eins og kallað er, og 26 skippund
þannig eyðilagst sem markaðs-
vara í hinum suðrænu löndum.
Mikið er undir því komið að
vinnan á stakkstæðinu fari eftir
settum reglum.
Venjulega er unnið að því
.fram undir hádegið að breiða.
Eramhaid á bls. 7
Til Vestur-íslendinga
Flutt d fundi pjóðrœknisfélagsins í Reykjavík 21. nóv. 1950
Eftir SIGURÐ BALDVINSSON póstmeistara
Er skarðið í harðfenga hópinn
var höggvið á íslenzkum meið,
á fortíma þjáninga og þrauta
og þjóðhjartað kvíðandi sveið,
þá syrti um sveitir og héruð,
er sigldu menn landinu frá
með brigðula fortíð að baki,
í brjóstinu friðlausa þrá.
En enginn má forlögin flýja
og forsjónar máttuga hönd,
né varna að harmarnir herji
og hrökkvi ’hin sterkustu bönd,
og framtíð sig feli í móðu
og fátt verði ráðið um það,
hvar óförnu leiðirnar liggi
og langt sé að náttverustað.
Og hver gæti rakið þær raunir,
sem rötuðu landarnir í,
og sagt okkur söguna alla
um „sorgirnar þungar sem blý“,
um söknuð og sárljúfa heimþrá
á sigling’ um freyðandi hvel,
um bænirnar, tregann og tárin
og tryggð, sem var sterkari en hel?
En senn bárust sagnir að vestan
um sigra og batnandi hag,
um stríðandi hugdjarfar hetjur
og hækkandi framtíðardag,
um landanna vaxandi virðing,
að vegirnir greiddust þeim fljótt,
að reyndust þeir seigir í sinum
og sönnuðu íslenzkan þrótt.
Þeir kynntu sig dugandi drengi '
og dáðin vann sigrana þar,
því arfgengi íslenzka blóðsins
í æðunum svellandi var.
Það var ekki hetjanna háttur,
að hopa og láta sinn hlut,
né samboðið víkingsins virðing
að vola og leggjast í skut.
Og ljóst gerðist lýðum þar vestra
að landinn var gildur í raun,
og seinn til að hlaupa í hamir,
að híma eða blása í kaun.
Hann iðkaði íslenzkar dyggðir,
sem ættfeður tignuðu mest,
að halda vel orð sín og eiða
og ástunda heiðarleik bezt.
Og nú stendur stofninn í blóma
með stórhug í álfunum tveim,
og kjarngróðurilmurinn angar
til íslands að vestan og heim.
Og nú fer það fjöllunum hærra,
að Frón á sinn dýrmæta arf,
í sögu og manndáð og menning
og mannvit í heimsbótastarf.
Við ylinn og íslenzka blæinn,
sem andar frá vestlægri strönd
hér þrekvex hún þjóðernis björkin
og þroskast við jöklanna rönd.
Því tryggðin og ættjarðarástin
var eldskírð með vorblik á hvarm,
í heiðblámans hreinsvalalindum
og helguð við Fjallkonubarm.
Og aldrei var íslenzka tryggðin
svo eldleg með sólblik á hvarm,
sem þá er vér föllumst í faðma
við Fjallkonu eldþrunginn barm.
Því þar mættist eðlið og andinn
í uppruna skyldleikans móð,
þá hljómkveða hjartnanna strengir
hin hlýjustu vordagaljóð.
Og berið þið öldnum og ungum
frá íslandi vestur um sjá.
Þær hlýjusfu heimalands kveðjur,
sem hugur og tunga vor á.
Og segið að ættjörð sé ennþá
með ættarsvip fornan á hvarm,
að enn sé vor íslenzka móðir
með eldheita hjartað í barm.
Að enn vilji ’hún börnin sín blessa
hvort búi ’henni fjær eða nær,
þó dvelji þau handan við hafið
að heilsi þeim vorljúfur blær.
Að enn heyrist söngurinn sami
með sætróma fuglanna klið,
að skáld geti elskað og unað
við íslenzkan vornætur frið.
An enn séu lækir við líði
og leikið að skeljum á hól,
að enn skrýði fannirnar fjöllin
og fénaður renni á ból.
Að svanirnir svífi með kvaki
og söng yfir hamranna egg,
að enn geri erlur sér hreiður
í íslenzkum torfbæjarvegg.
Að enn skipi „þarfasti þjónninn“
hjá þjóðinni virðingarsess,
að fátæktin megi sín minna
— og mál var nú komið til þess, —
Að enn leiki lömbin í haga
og láurnar kveði í mó,
að enn vaxi fífill og fjóla
og fjalldrapi og hvannir í tó.
----☆-----
Já, heilsið þið einum og öllum
frá íslenzkum hlíðum og grund,
sem elskuðu land sitt og ættmenn
í útlegð með söknuð í lund.
Og sífellt við samróma biðjum
þó séum við fjarlægðum háð:
Guð blessi um aldur og ævi
vort ástkæra faldprúða láð.
Vér hyllum þá göfugu gesti
sem gistu nú land vort og þjóð
með ættrækni ylinn í hjarta
og eldtryggan mannkostasjóð.
Við kveðjumst, já farið í frið
og fylgi ykkur hollvættir lands
og Guð, sem að léði oss lífið,
og lýsi ykkur náðarsól hans.
SELKIRK METAL PRODUCTS LTD.
Reykhátar, öruggaata eldavörn,
og ávalt hreinir. Hitaeiningar-
rör, n$’ uppfynding. Sparar eldi-
við, heldur hita frá að rjúka öt
með reyknum — Skrifið slmið til
KELLY SVEINSSON
625 WalI Street, Winnipeg
Just north of Portage Ave.
Símar: 33-744 — 34-431
S O BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORFORATE SEABS
CELLULOID BUT’rONS
324 Smith St. Winnipeg
Phone 924 624
Gunnar Erlendsson
Pianist and Teacher
Studio — 636 Home Street
Thelephone 725 448
447 Portage Ave,
Branch
Store at
123-
TENTH ST.
BRAN00N
Ph, 926 885
Phone 21 101
ESTIMATKS
FREE
J. M. INGIMUNDSON
Asphall Roofs and Insulated
Sidintí — Repairs
Country Orderg Attcnded To
632 Simcoe St. Winmpeg, Man
DR. A. V. JOHNSON
Dentiat
606 SOMERSHT BUILDINO
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Talslmi 925 826 Helmilis 404 630
DR. K. J. AUSTMANN
BérfræOingur i augna, ej/ma, nef
og kverka sjúkdómum
209 Medlcal Arts Bldg.
Stofutlmi:'2.00 til 6.00 e. h
DR. ROBERT BLACK
SérfræOingur i augna, eyrna,
nef og hdlssjúkdómum.
«01 MEDICAL ARTS BLDQ
Qraham and Kennedy St.
Skrifstofualmi 923 851
Heimaaimi 403 794
HAGBORG FUEL
PHOME 2ISSI
GUNDRY PYMORE
Limited
British Quality Fish Nettinp
58 VICTORIA ST„ WINNIPEQ
Phone »2 8211
Uanager T. R. THORVALDSOR
Your patronage wlll be appreclated
Q. F. Jonaaaon, Prea. & Mac. Dlr.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLK, Slmi #25 227
Wholesale Distributors ot
FRESH AND FROZEN FI8H
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPBG CLINIC
SL Mary'a and Vaughan. Wp*.
Phone 926 441
Fhone 827 035
H. J. H. Palmason, C.A.
H. J. PALMASON * CO.
Chartered Acconntuita
606 Confederatlon Life Bldg.
Wlnnipeg Manltoba
PARKER, PARKER
& KRISTJANSSON
Barrislers - Soliciiors
Ben C. Parker, K.C.
B. Stuart Parker, A. F. Kristjanssou
500 Canadian Bank of Commerce
Chambers
Winnipeg, Man. Phone 923 5S1

JOHN A. HILLSMAN.
M.D.. Ch. M.
332 Mer'.ical Arts. Bldg.
Oí FICE 929 349 Home 403 288
Phone 724 944
Dr. S. J. Johannesson
SUITE 6 — 652 HOME ST,
Viðtalattml 5 h eftlr naueg!
DR. E. JOHNSON
304 EVELINR STREET
Selkirk. Man.
Offlce nra. 2.30—6 p.m
Phonea: Offtce 26 - Re« 230
DR. H. W. TWEED
Tannlæknir
608 TORONTO QEN. TRUSTS
BUILDING
Cor Portage Ave. og Smith St.
Phone 926 952 WINNIPEQ
SARGENT TAXI
Phone 722 401
FOR QUICK RELIABLE
SERVICE
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfrœOinoar
209BANK OF NOVA SCOTIA BQ
Portage og Qarry St.
Phone 928 291
Office 933 587 Res. 444 389
THORARINSON &
APPLEBY
BARRISTERS and SOLICITORS
4th Floor — Crown Trust Bldg.
364 Main Street
WINNIPEG CANADA
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPQ.
Fastetgnaaalar. Lelgja húa. Ot-
vega peningalán og elda&byrgð
blfreiðaabyrgð, o. ». frv.
Phone 927 5*8
Offlce Phone Ree Phone
924 762 726 115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BLDQ.
Offlce Houra: 4 p.m.—6 p.m.
and by appolntment
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAOE, Managing Director
Wholeaale Dl8tributora of Fraeh
and Frozen Ftah.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph 26 328 Rea. Ph. 78 917
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Seiur likklatur og annaat um ttt-
farlr. Allur tttbttnaður aá bezti.
Ennfremur aelur hann allakonar
mlnniavarða og legsteina.
Skrlfstofu talslmi 27 324
Heimilla talalmi 26 444
Phone 23 996 T61 Notre Dame Ave.
Just West of New Matemlty Hoapltal
Nell's Flower Shop
Weddlng Bouquets. Cnt Flowera
Funeral Deslgns. Corsages
Bedding Plants
Neil Johnson
27 482
Ruth Rowland
88 780