Lögberg - 25.01.1951, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 25. JANÚAR, 1951
NÓTT
OG
MORGUN
Eftir LYTTON LÁVARÐ
J. J. BtLDFELL, þýddi
/>Nei — nei — nei! tautaði hann fyrir munni
sér, „nei, móðir mín — ekki einu sinni fyrir
þig!“ Hann henti peningunum á gólfið og þaut
eins og óður væri út úr búðinni.
Nokkru síðar þetta sama kveld, kom Ro-
bert Beaufort frá sveitarheimili sínu til Berke-
ley Square. Kona hans var mjög óróleg og á-
byggjufull út af burtveru einkasonar þeirra.
Arthur hafði sent son sinn heim með hestana
klukkan sjö um kveldið og miða, sem hann
hafði rifið úr vasabók sinni og á var ritað:
„Bíðið þið ekki eftir mér til kveldverðar. —
Ég kem máske ekki heim fyrir nokkurn tíma.
Ég hefi komist í raunalegt ævintýri. Þið sam-
þykkið þetta þegar að við finnumst“.
Herra Beaufort þótti þessi tíðindi nokkuð
einkennileg, en þar sem að hann var orðinn
matarþurfi, skeytti hann þessu ekki neinu né
heldur óróa konu sinnar fyrr en að kveldverð-
inum loknum, en þá lét hann kalla á hestamann
sonar síns og frétti, að eftir að Arthur hafði
skilið við blinda manninn, sem varð fyrir slys-
inu, að þá hefði hann farið með lækninum til
kvenfatabúðar í „H“, þar sem hann hefði orðið
eftir. Föður hans þótti þetta leyndardómsfullt
og einkennilegt, og þar sem einn klukkutíminn
eftir annan leið og Arthur kom ekki, þá fór
ótti móðurinnar að hafa áhrif á hann og óx að
mun, þegar fram að miðnætti leið og Arthur
kom ekki. En þá lét hann setja hestana fyrir
léttivagn sinn, tók hestamann Arthurs með
sér og lagði á stað út í úthverfi borgarinnar.
Lafði Beaufort vildi fara með honum, en mað-
ur hennar benti henni á, að ungir menn væru
allir eins og að ekki væri óhugsanlegt, að ein-
hver kona væri völd að þessari töf sonar
þeirra, og sætti hún sig þá við að vera heima,
svo að hann lagði á stað einn. Vagninn var
þægilegur og hestarnir fjörugir og þutu áfram
með manninn auðuga. Honum kom ekki tii
hugar hin raunverulega ástæða Arthurs, en
hann hugsaði um snörurnar, sem ungum mönn-
um eru búnar í Lundúnaborg — slungin kona,
sem læst vera í nauðum stödd, raunaleg ævin-
týri af þeirri tegund meina vanalega peninga
fyrir þá raunamæddu, en amorævintýri fyrir
hinn aðilann. Arthur var ungur og veglyndur,
yiðkvæmur og ör á fé við þá, sem vildu nota
sér eiginleika hans. En svoleiðis svaðilfarir vaxa
ekki veraldlega sinnuðum föður í augum, eins
mikið og umhyggjusömum mæðrum, og með
meiri forvitni í huga heldur en ótta kom Beau-
fort lávarður til búðarinnar umgetnu.
Þó að seint væri orðið, stóð útdyrahurð leigu
herbergjanna opin og þótti honum það ein-
kennilegt. Hann gekk inn í dyrnar og sá kerta-
ljós á stól í ganginum, sem varpaði daufri
birtu á stigann, sem lá upp á loftið — það er
að segja á neðri part hans, en dimmt var í hon-
um fyrir ofan bugðu sem á honum var. Robert
Beaufort stóð ofurlitla stund í dyrunum óráð-
inn í hvað gera skyldi — hvort heldur að hann
ætti að kalla, berja eða fara, þegar að hann
heyrði fótatak uppi í*stiganum — það barst
nær og nær, og síðast kom persóna í Tjós og
Robert Beaufort gladdist við að sjá, að það var
sonur hans.
Arthur virtist ekki veita föður sínum eftir-
tekt, því að hann var í þann veginn að ganga
fram hjá honum, þegar að Beaufort lagði hend-
ina á öxlina á honum.
„Hvað meinar þetta, Arthur? Hverslags hús
er þetta, sem að þú hefir verið í? Við höfum
verið dauðhrædd um þig!“
„Artur leit á föður sinn raunamæddum og
ásakandi augum.
„Faðir“, sagði hann í ákveðnum, nei, skip-
andi róm. „Ég skal sýna þér hvar ég hefi verið,
komdu með mér — nei, ég sagði, komu með
mér“. Hann sneri sér við án þess að segja
meira og gekk aftur upp stigann, og Beaufort
lávarður, hissa og hikandi gjörði eins og sonur
hans skipaði. Við stigaopið á öðru lofti var
annað kertaljós, sem varpaði draugalegri birtu
á ganginn uppi og inn um herbergisdyr, sem
stóðu opnar vinstra megin í ganginum, og í
hálfdimmunni þar inni sá Beaufort lávarður .
tvær konur. Önnur þeirra (hjúkrunarkonan,
sem annaðist frú Morton fyrst og síðast í sjúk-
dómi hennar) var að krækja frá sér dökku
sjali áður en hún lagði sig fyrir til svefns. Hún
leit til mannanna daufum, raunalegum augum,
reyndi til að brosa og lét afur hurðina.
„Hvar erum við Arthur?“ spurði Beaufort
lávarður aftur og aftur. — Arthur tók í hönd
föður síns og fór með hann inn í herbergi, sem
var hægra megin í ganginum, tók með sér
ljósið og setti það á lítið borð, sem stóð við
rúm í herberginu og sagði: „Hérna herra í ná-
vist dauðans“.
Beaufort leit fljótlega í kringum sig hál-
óttasleginn og sá fölt, en rólegt konuandlit í
rúminu og þekti að það var andlit Katrínar,
sem einu sinni var dáð, en var nú yfirgefin.
»Já — það er hún, sem að hann bróðir þinn
unni svo heitt — móðir barnanna hans, sem
varð að deyja í þessu vesaldar-herbergi, langt
í burtu frá sonum sínum í fátækt og sorg —
hjartabrotin! Ert þú ánægður með slíkt faðir?
Er ekkert í þessu sambandi, sem þér ber að
yðrast eftir?“
Samvizkubitinn og hissa féll maðurinn
heimssinnaði á kné við rúmstokkinn og tók
höndunum fyrir andlit sér.
„Já“, hélt Arthur áfram nærri því í bitrum
málrómi — „já, við nánustu skyldmenni hans
— við, sem höfum erft lönd hans, silfur og
gull, höfum verið svona afskiptalausir af hin-
um mikla arfi er bróðir þinn afhenti okkur —
að þeir, sem hann u^nni mest — konan, sem að
hann elskaði — börnunum, sem dauði hans
kastaði nafnlausum og brennimerktum út í
heiminn. Já, gráttu faðir, og á meðan að þú
grætur, þá hugsaðu um framtíðina, um yfirbót.
Ég hefi svarið við beð þeirrar dánu, að vingast
við sonu hennar, að taka höndum saman við
þig, sem öll völdin hefir, til þess að fullnægja
þeim svardaga. Sameinastu mér faðir í því á-
formi og guð gefi að syndin, sem framin hefir
verið, verði ekki til þess að hörmungar þessa
dánarbeðs komi okkur báðum í koll“.
„Ég vissi ekki — ég — ég —“ stundi Beaufort
lávarður.
„En við hefðum átt að vita“, tók Arthur fram
í raunalega. „Já, elsku faðir! hertu ekki hj^irta
þitt með fölskum afsökunum. Þeir dauðu tala
enn til þín, og skylda þig til að annast börnin
hennar. Verki mínu er nú lokið hér. En faðir
minn! þitt er fram undan. Svo skil ég þig eftir
hjá þeirri látnu“.
Eftir að Arthur, sem sorgaratburðurinn hafði
haft mikil áhrif á og sem einungis hafði vakið
hjá honum hugprýði göfugri og meiri, en frá
honum var að vænta, treysti sér ekki sökum
geðshræringar sinnar að vera þar inni og fór
út. Þegar að hann sá ökuvagn föður síns skraut-
búinn á götunni stundi hann við, því skraut-
vagninn var honum ögrun undir kringumstæð-
unum svo að hann leit af honum og gekk sína
leið. Hann sá ekki heldur mann, sem fór fram
hjá honum fölur og áhyggjufullur á leiðinni
heim að húsinu, sem að hann hafði komið frá
og skilið eftir opið, eins og að læknirinn hafði
gert skömmu áður en að Arthur kom þangað,
þegar að hann fór vonlaus út þaðan. Arthur
hélt áfram í þungum þönkum gangandi heim
til hins ríkulega heimilis síns. Ákafur og von-
andi en þó óttasleginn flýtti útlaginn sér alt
sem hann gat heim að dánarbeð móður sinnar.
Beaufort lávarður hafði varla heyrt síðustu
orð Arthurs, því hann var eins og í draumi
og utan við sig út af kringumstæðum þeim,
sem hann var staddur í, áttaði sig fyrst ekki á
að hann væri einn. Hissa og með hrolli út af
hinni djúpu þögn, sem ríkti í herberginu, stóð
hann á fætur og tók hendurnar frá andlitinu
og leit aftur á andlit þeirrar dánu, þögult og
aívarlegt. Hann leit í kringum sig í fátæklega
herberginu til þess að líta eftir Arthur, hann
kallaði á hann en fékk ekkert svar, hjátrúar-
fullt magnleysi greip hann og hann skalf á
beinunum, hann hneig aftur afan á stólinn, sem
hann hafði staðið upp af, og lét aftur augun
og yðrunar- og bænarorð brustust fram af vör-
um hans, líklega í fyrsta sinni síðan að hann
var lítill drengur. Hann vaknaði upp af þess-
um ásökununum eigin beiskju við þunga stunu.
Hún virtist koma frá rúminu. Var það mis-
heyrn, eðavar sú dána farin að tala. Hann stóð
á fætur í dauðans ofboði og sá Philip Morton
náfölan standa gegnt sér. Sonur konunnar
látnu var þarna kominn, í stað sonar hans!
Dauf birta frá kertaljósinu féll á andlitið á
honum, sem var svipt allri lífsgleði, sem æsk-
unni er eðlileg, en í stað hennar lék ægilegt
geðofsaafl, hatur, sorg, fyrirlitning og örvænt-
ing um það. Hræðilegt er að sjá stormvakið
æskumanns andlit, sem ætti aðeins að vera
arftaka hraustustu manna.
„Hún er dauð! — dauð! og í návist þinni!“
hrópaði Philip og starði á föðurbróður sinn;
„dauð úr armæðu, máske úr hungri og þú ert
kominn til að yfirlíta verk handa þinna!“
„Satt að segja“, sagði Beaufort lávarður í
afsökunarróm, „ég er nýkominn, ég vissi ekki
að hún var veik, eða að hún liði skort, það veit
heiður minn. Þetta er allt — miskilningur. Ég
— ég kom til þess að leita — að — öðrum —“
„Þú komst þá ekki til þess að hjálpa henni“,
sagði Philip rólega. „Þú hafðir ekki heyrt um
þrautir hennar og vandræði, og komið hingað
í þeirri von, að það væri enn tími til að bjarga
henni? Það var ekki það sem fyrir þér vakti?
ha! ha! — Hví skyldi mér hafa komið það til
hugar?“
„Var nokkur að kalla, herrar mínir?“ var
spurt frammi við dyrnar í skrækum rómi, og
hjúkrunarkonan rak höfuðið inn um dyrnar.
„Já — já, þú mátt koma inn“, sagði Beaufort
lávarður og skalf og nötraði af hugleysi og ó-
nefndum ótta, en Philip hafði flýtt sér til dyr-
anna, horfði á hjúkrunarkonuna og sagði:
„Hún er ókunnug! Hún er ókunnug! Sonur-
inn gegnir nú skylduverkum sínum. Hafðu þig
á burtu kona!“ ýtti henni út úr dyrunum og
lokaði hurðinni. Hann sneri sér við og sá andlit
móður sinnar rólegt, heilagt þar sem að það
hvíldi. Hann brast í grát og kraup niður við
rúm móður sinnar svo nærri Beaufort lávarði
að hann kom við hann, og tók hendi hennar
máttlausa og kalda og kysti hana hvað eftir
annað.
„Móðir mín! Móðir mín! Farðu ekki frá mér!
Vaknaðu, brostu einu sinni enn við drengnum
þínum! Ég h'éfði viljað færa þér peninga, en þá
hefði ég ekki getað beðið þig um blessun þína;
'móðir mín, ég bið um hana nú!“
„Ef að ég hefði vitað — ef að þú hefðir
skrifað, kæri ungi maður — en boðum mínum
hafði verið neitað, og . . . .“
„Boðum þrælakaups sultareyris, að bjóða
henni það, sem að faðir minn hefði viljað gefa
hjartablóð sitt fyrir — konu föður míns! —
konunni hans — boð ....“ Hann stóð skyndilega
á fætur, krosslagði hendurnar og sneri sér að
Beaufort lávarði með einbeittnissvip og sagði:
„Taktu eftir, auðurinn sem að ég var vaninn
á að álíta sem arfleifð mína er í þínum hönd-
um. Ég hefi unnið með höndum mínum fyrir
daglegu brauði og við engan kvartað nema
sjálfs míns meðvitund- Ég hefi aldrei hatað þig
og aldrei formælt þér, þjófur eins og þú ert —
já, þjófur! Því jafnvel þó að þau hefðu ekki
verið gift, nema í augliti guðs, þá ætlaðist
hvorki faðir minn, eðlisástæður, né heldur guð
sjálfur til þess að þú tækir allt og að ekkert
tillit væri tekið til kröfu kærleikans, eða blóð-
skyldunnar. Hann var ekki síður faðir minn,
jafnvel þó að kirkjurétturinn bæri mér ekki
vitni. Ræningi föðurleysingjanna og spottari
kærleikans, þú ert ekki síður þjófur þó að lög-
in vermdi þig og mennirnir kalli þig heiðar-
legan! En samt hataði ég þig ekki fyrir þetta.
En nú í návist við móður mína látna, langt í
burtu frá sonum hennar, fyrirlít ég þig og for-
mæli þér. Þú heldur máske að þú sért óhultur
þegar að þú ferð út úr þessu herbergi. — Óhult-
ur ertu máske fyrir hatri og atbeina frá mér,
en dragðu ekki sjálfan þig á tálar, bölbænir
ekkjunnar og foreldranna fylgja þér, — þær
skulu naga hjarta þitt mitt í allsnægtunum,
þær skulu fylgja arfleifð sonar þíns! Þú átt eftir
að standa við dánarbeð, þar sem hún, ér þarna
hvílir í ró dauðans, rís upp fyrir hugskotssjón-
um þínum og krefst yfirbóta frá gröf sinni!
Þessum orðum skalt þú aldrei gleyma — þau
skulu hljóma í eyrum þér eftir ótaldar áraraðir
og nísta blóð hjarta þíns! Farðu nú bróðir föður
míns — farðu frá ná móður minnar, heim til
hinna skrautlegu heimkynna þinna!“ Hann
opnaði herbergisdyrnar og benti á stigann.
Beaufort lávarður fór út úr herberginu án
þess að segja orð. Hann heyrði að herbergis-
hurðin var látin aftur og læst þegar að hann
gekk ofan stigann, en hann heyrði ekki stun-
una þungu og grátekkann sára, sem braust út
hjá föðurleysingjanum einmana og yfirgefna. —
II. BÓK
1. Kapíluli
Á leiðinn heim var Beaufort lávarður hald-
inn bölsýni og óljósum ótta. Honum fanst á
einhvern óskiljanlegan hátt, að fordæmingar
Philips mundu hrína frekar á syni sínum en
sér. Hann var órólegur út af þeirri hugsun,
að fundum þeirra Arthurs og þessa villimann-
lega angurgapa, mundi bera saman og það
máske daginn eftir á meðan að hann væri enn
í heiptarham sínum. Hann vissi, eftir síðustu
viðureignina við son sinn, að óvíst væri að
hann gæti haft vald á honum, þó að hann að
undanförnu hefði verið eftirltáur og hlýðinn,
til að halda honum frá að fara aftur til heim-
kynna hinnar látnu. í þessum vandræðum sín-
um ásetti hann sér, eins og margir vitrari menn
en hann hafa gjört, að tala um þetta við konu
sína og vita, hvort hún hefði nokkuð viturlegt
til málsins að leggja. Hann fór því undir eins
og að hann kom heim til Berkeley Square að
hitta konu sína, og eftir að haf^ sagt henni það,
sem hann vissi um Arthur, sagði hann henni
frá hvað komið hefði fyrir á milli sín og Phil-
ips. Hún leit mildari augum, eins og konum
er gjarnt að gjöra, hvað tilfinningar litlar sem
þær eru, á þetta, heldur en maður hennar. En
samt stóð henni stuggur af lýsingu Beauforts
lávarðar af Philip — af bituryrðum hans reiði-
svip og ræningjalegri dyrfsku; ef að sonur
hennar og Philip skyldu mætast, og hún var
sammála manni sínum í því, að þau skyldu
gera allt sem í þeirra valdi stæði til þess að
varna þeim samfundum. En á meðan að þessu
fór fram kom Arthur ekki heim, og jók það
ekki lítið á áhyggjur þeirra. Hann hafði lagt
einn á stað fra útjaðri borgarinnar seint um
kveldið og verið æstur og áhyggjufullur. Það
var ekki óhugsandi að hann hefði farið til baka
aftur, eða vilst í ljóslausu þorpinu þar sem of-
beldi og glæpir biðu í hverju skúmaskoti. Þau
vissu ekkert, hvar helzt væri að leita hans eða
hvað þau ættu að gjöra. Það var komið fram
undir dagrenning og hann var enn ókominn.
Að síðustu þegar að klukkan var nærri iimm
um morguninn var barið að dyrum á Beaufort
setrinu, og Beaufort lávarður, sem heyröi um-
gang niðri í húsi sínu, fór ofan og sá að verið
var að bera son sinn inn í gang hússins frá
ökuvagni sem stóð úti fyrir, af tveimur okunn-
ugum mönnum, meðvitundarlausan að honum
virtist. Honum kom fyrst til hugar að Philip
hefði myrt hann. Hann hljóðaði upp og kraup
niður við hlið sonar síns.
„Vertu ekki hugsjúkur, herra“, sagði annar
maðurinn, sem virtist vera iðnaðarmaður. „Eg
held, að hann sé ekki mikið meiddur. Hann var
að ganga yfir götuna og rak sig á ökuvagn, en
vagninn fór ekki yfir höfuðið á honum; sárið,
sem að blæðir úr, fékk hann þegar að hann
féll á steinlagt strætið, sem betur fór“.
„Guðs mildi, herra“, sagði hinn maðurinn;
vakir yfir okkur öllum, bæði á nóttu og
degi, vakandi og sofandi, Ehem! Við vorum
á leiðinni, þegar þetta vildi til, af fundi Odd-
fellow’s, fundi herra — svo við tókum hann
og náðum í ökuvagn, því við fundum nafn-
spjald í vasa hans. Hann gat ekki talað neitt
þá, en þegar að hristingurinn kom á hann í
vagninum þá hrestist hann og stundi — já,
hvað hann líka stundi! Það gjörði manni gott,
að heyra til hans“.
„Hlauptu eftir Ashley Cooper — farð þú
til Brodie. Guð minn góður, hann er að deyja.
Flýtið ykkur!“ sagði Beaufort lávarður við
þjóna sína á meðan að lafði Beaufort, sem nú
var komin til þeirra dálítið hugsunarsamari
en þeir, lét bera Arthur inn í herbergi.
„Þetta er refsidómur á mig“, stundi Beau-
fort lávarður upp þar sém að hann stóð á stein-
gólfinu í ganginum, einsamall með aðkomnu
mönnunum.
„Nei, herra, það er ekki refsidómur, það er
handleiðsla“, sagði sá af aðkomumönnunum,
sem var betur klæddur og meiri helgidómssvip
bar; „því ef það hefði verið refsidómur, þa
hefði hjólið á vagninum farið yfir hann, en það
gerði það ekki, og hvort sem hann lifir eða
deyr, þá skal ég altaf segja, að ef að það var
ekki mildi guðs, að hjólið skyldi ekki fara yfir
höfuðið á honum, að þá veit ég ekki hvað mildi
guðs er. Við eruin langt að komnir, herra!
Burrows er fátækur maður, þó að ég hafi nóg“.
Þessi bending um peninga vakti Beaufort
lávarð af draumi sínum. Hann tók vasabuddu
sína og rétti hana að þeim sem nær honum
stóð, og sem var tilbúinn að taka á móti henni,
og tautaði eitthvað sem líktist þakklæti.
„Herra, megi drottinn blessa þig! Og ég
vona að unga manninum batni. Þú hefir sann-
arlega ástæðu til að vera þakklátur fyrir að
höfuðið á honum var einn þumlung frá vagn-
hjólinu, er ekki svo Burrows? Það er nóg til
að umvenda heiðingja. Vegir almættisins eru
leyndardómsfullir, það er þó vissulega satt.
Góða nótt, herra“.
Það sýndist eins og bölbænir Philips hefðu
þegar orðið að áhrínsorðum. Atburður líkur
þeim sem skeði í sambandi við blinda mann-
inn og varð til þess að leiða Arthur að dánar-
beð Katrínar, lagði hann sjálfan í rúmið innan
tuttugu og fjögra klukkutíma. Sorgarraunin,
sem að Beaufort hafði látið afskiptalausa, nísti
nú hans eigið hjarta. En síðara tilfellið var
ólíkt því fyrra 1 því, að Arthur naut umhyggju
foreldranna, hjúkrun hjúkrunarkvenna, um-
hyggju hæfustu læknanna, sem völ var á og
allra tækja, sem unt var að berjast gegn dauð-
anum með, auk þæginda þeirra, sem auðurinn
gat veitt, vingjarnlegu augnaráði og meðlíðunar
vott allra, sem nálægt honum komu.
Þannig skeði það, að sama kveldið og að
Katrín dó niðurbrotih og þrotin að kröftum á
meðal ókunnugs fólks, meðlínunar sljós læknis
í fátæklegu herbergi, þar sem ein kertaljós-
týra logaði í, að þá var erfinginn að auði þeim,
sem átti að vera eign sona hennar, að berjast
við hinn grimma óvin mannanna, sem þó sýnd-
ist þá vera verndaður frá greipum óvinarins
með snild og prakt þeirri, er hinir ríku heims-
boragarar beita til að verjast dauðanum.
Arthur var hættulega meiddur, rif var brot-
ið í síðunni á honum og hann var marinn á
tveimur stöðum á höfðinu. Þegar að hann rakn-
^ði við fékk hann ákafa hitaveiki og óráð.
Hann var í stórhættu í marga daga. Ef að það
var nokkuð sem lægði ótta foreldra hans á
þeim hættutíma, þá var það, að á meðan þann-
ig stóð á fyrir honum, að þá væri engin hætta
á, að fundi þeirra Philips og hans bæri saman.
Beaufort lávarður, með inriræti þess hugarfars,
sem ergist og flögrar og er einkenni á veik-
hugsandi mönnum, sem hógværðin krýnir og
meinleysið blessar á meðan að ekkert bjátar á,
en sem hristist og skelfur þegar að á móti blæs
og öldurnar rísa; hugsaði nákvæmlega um á-
stæður Morton-fjölskyldunnar á meðan að son-
ur hans lá hættulega veikur. Það var svo langt
frá því, að umhugsun hans um Arthur ætti
allan huga hans; veiki Arthurs kom honum
til þess, jók á velgjörðarkend hans í sambandi
við drengina föðurlausu, því hann, eins og
margir aðrir menn, verða góðir og guðhræddir,
þegar að þeir ímynda sér að þeir finni til þarf-
arinnar á að auðmýkja sig frammi fyrir guði.