Lögberg - 01.03.1951, Page 1

PHONE 21374
,to>4
U«>«e
ci.pa’“,T
»a ZL&
^U^deTers a'Z0^
V A Complelo
Cleaning
Insliíulior
PHONE 21374
.otA viff®
Cleaning
Insliluiior
64. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMTUDAGINN, 1. MARZ, 1951
NÚMER 9
Inngangsorð frú Ingibjargar Jónsson ó
Miðsvetrarmóti Fróns 26. febrúar
Valdimarsdrápa Björnssonar
ríkisféhirðis
Upp af rótum útbygðanna
ennþá spretta vaskir menn,
fullhugar, sem fornar dygðir
fegia bæði og verja í senn:
Tvö á lofti sýnast sverðin,
sókn er þvílík Valdimars,
krukkar í með kyngipenna
kaunin tvísýns aldarfars.
Um hans vöggu ófust saman
æfintýri og glæsispár.
Ungur nam af ömmu sinni
ættatöl og markaskrár.
Setti snemma met í mælsku,
munnhjóst jafnt við hvern sem var,
átti af rökum ærnar birgðir,
aldrei fátt um snillisvar.
Yfir heiminn helregn dundi, —
hér var nauðsyn spekiráðs.
Titlaður hátt, í hermannsskrúða,
hans varð för til ísaláðs.
Lét ei raska rökum sínum
rammra norna sortabyl.
Upp frá því á Ameríku
ísland kunni gleggri skil.
Offurstinn úr Ameríku
uppi um nætur hljóður sat.
Kvonfang utan íslandsstranda
ei til mála komið gat.
Morgun einn, er eldar brendu
álagaham af vorri jörð,
goðorðsmaður gullhnappaður
gekk á land við ísafjörð.
Fagurt bjó þar frúarefni —
fleiri vissu um það en hann.
Engin keppni kom til greina,
kappinn ævisigur vann.
Heilög voru heitin unnin,
hringingar um land og sjá.
Ekki máttu böndin bresta,
biskup rak því hnútinn á.
Sankti Páls í sölum borgar
situr heill við frægð og völd.
Lyftist brún, er hrúgan hækkar,
heimtast stærri ríkisgjöld.
Árum fáum eftir þetta
Austurlands og Dalason,
hyggjuhvass og bringubreiður
brýnir raust í Washington.
Einar P. Jónsson
Verða snjóbílar framtíðarfarartæki hér
ó landi ó vefrum?
Núna næstu vikur og mánuði verða gerðar tilraunir með
það, hvort snjóbílar af „Bombardier“-gerð séu ekki
hentug farartæki hér á landi að vetrarlagi. — Sú litla
reynsla, sem af þeim er fengin, bendir ótvírætt í þá átt.
Góðir Gesiir og félagar Fróns:
Fyrir hönd Þjóðræknisdeild-
arinnar Frón býð ég alla gesti
okkar, sem hér eru samankomn-
ir í kvöld, hjartanlega velkomna
á þetta þrítugasta og fyrsta
Miðsvetrarmót Fróns.
Eins og að venju, skipum við
okkar fögru og göfugu feðra-
tungu, íslenzkunni, heiðurssess
á þessu móti. Innan vébanda fé-
lags okkar viljum við að íslenzk-
an eigi griðastað í lengstu lög.
f þessari vingjarnlegu sléttu-
borg, Winnipeg, sem talin er
miðstöð íslendinga í Vestur-
heimi, hlýtur að vera rúm fyrir
eitt félag, sem hefir íslenzkuna
sérstaklega á stefnuskrá sinni,
enda sýnir hin mikla aðsókn að
þessu móti, að svo muni enn
vera.
Frón vill og vera nokkurs kon-
ar þjóðernislegur tengiliður
milli eldri og yngri kynslóð-
anna. Það er ekki farsælt að
sambandið milli kynslóðanna
rofni — að þær einangrist hver
frá annari.
Stjórnarnefndarmenn Fróns
eru á þeim aldri að þeir skilja
bæði elzta og yngsta fólkið. Þeir
eru mitt á milli þess. Þeir skilja
að það sæmir ekki að afrækja
elzta fólkið — að það fólk á
skilið — það á heimtingu á —
að geta sótt einstöku sinnum
skemtanir, sem fara fram á
þeirri tungu, sem því er svo ó-
umræðilega kær.
Unga fólkið hefir úr margvís-
legum skemtunum að velja, sem
fara fram á tungu þessa lands,
og er það gott, en við viljum
líka gefa því kost á að geta sótt
alíslenzkar samkomur, ef það
®skir þess, gefa því kost á að
skemta sér með eldra íslenzka
fólkinu. Það er ánægjulegt og
það fer vel á því, að hér í kvöld
er þó nokkuð margt af hinu
yngra fólki viðstatt og það tek-
ur einnig þátt í skemtiskránni.
Við fögnum því hjartanlega. Ég
spái því að þegar íslenzka deild-
iu við Manitobaháskólann er
tekin til starfa, og námsfólkið
fer að gefa sig að íslenzkunni,
uiuni það unga fólk telja það
ruikið happ, að eiga kost á að
ssekja fundi og mót Fróns, þar
sem það getur hlýtt á lifandi
tungu feðra sinna í ræðum,
Jjóðum og söngvum, og æft sig
í að tala málið.
Þetta kvöld er kvöld íslenzk-
unnar. Við skulum öll tala ís-
lenzku í kveld. Yngra fólkið er
kannske dálítið feimið við það,
en unga fólk: látið það, sem þið
kunnið í íslenzku fjúka, það tek-
nr enginn til þess, þó henni sé
1 einhverju ábótavant hjá ykk-
ur. .—
Frón starfrækir bókasafn
f^jóðræknisfélagsins í Winnipeg.
Við erum öllum þeim, er hlynt
hafa að safninu með bókagjöf-
um innilega þakklát. Safnið er
mikið notað og okkur er það
mikið áhugamál að það verði
sem fullkomnast. Félagar Fróns:
fhð megið búast við því, að leit-
að verði til ykkar áður en langt
um líður, um stuðning við að
afla safninu fjár til bókakaupa,
°g væntum við þá góðra undir-
tekta. Ef okkur verður nokkuð
agengt í þá átt, er ekki ólíklegt,
að hægt yrði að bæta við safnið
uokkrum bókum á ensku um
islenzk málefni, og þýðingum
^slenzkra bóka. Það myndi ef til
vdl laða yngra fólkið að safninu
og væri það vel. Safnið er í
^jóðræknisfélags-byggingunni á
Home Street og er opið á mið-
vikudagsmorgna og miðviku-
dagskvöld. Við höfum verið svo
lánsöm, að hafa jafnan átt á-
gætum bókavörðum á að skipa.
Núverandi bókavörður er Jón
Jónsson, framúrskarandi ötull
og samvizkusamur við það starf.
Gerist félagar Fróns! Félagar
Fróns fá ekki einungis ókeypis
afnot þessa góða safns heldur
einnig Tímarit Þjóðræknisfé-
lagsins, sem talið er, af dómbær-
um mönnum bæði hér og á Is-
landi, eitt ágætasta tímarit, sem
gefið er út á íslenzku.
f stjórnarnefnd Fróns eru
þessir menn: Dr. Tryggvi J.
Oleson, Steindór Jakobsson,
Heimir Thorgrímsson, Jochum
Ásgeirsson, Davíð Björnsson,
Pétur Pétursson, Jón Jónsson og
svo bættist ég nýlega í nefnd-
ina. Vegna þess hve stuttan
tíma ég hefi verið í nefndinni
leyfist mér að minnast að
nokkru nefndarbræðra minna,
sem margir hverjir hafa starfað
í nefndinni árum saman, og leyst
af hendi mikið og óeigingjarnt
starf í þágu íslenzks félagslífs.
Þótt ekki væri nema að efna
til Frónsmótsins árlega, væri
það ærið starf — það get ég nú
dæmt um eftir að hafa unnið
með þeim að undirbúningi þessa
móts, en við það hefir öll nefnd-
in unnið sem einn maður. Nefnd
in hefir nú og á undanförnum
árum gefið fslendingum kost á
að hlýða á sína beztu ræðu-
menn, skáld og listafólk og eyk-
ur þannig ekki lítið á menningu
okkar íslenzka félagslífs. Auk
þess hefir nefndin efnt til
margra annara skemtifunda á
ári hverju og hafa flestir þeirra
verið með ágætum frá nefndar-
innar hálfu, en því miður ekki
ávalt eins vel sóttir og vera ætti
af hálfu félagsmanna.
Ég bið nú félaga Fróns að
bæta ráð sitt í framtíðinni og
fjölmenna á fundi Fróns, aðeins
þannig fær nefndin uppörfun og
hvöt til að halda sínu góða starfi
áfram.
Sem sagt: Það er vegna fé-
lagslyndis og fórnfýsi þessara
manna, sem ég hefi nefnt, og vit-
anlega margra annara þeirra
líka, sem starfa í öðrum íslenzk-
um félögum, að við njótum enn
uppbyggilegs og ánægjulegs ís-
lenzks félagslífs í þessari borg.
Þökk sé þeim fyrir þeirra góða
starf í okkar þágu.
Að svo mæltu segi ég hið
þrítugasta og fyrsta Frónsmót
sett.
Séra Valdimar J. Eylands
Fimmtugur
Næstkomandi laugardag á
prestur Fyrsta lúterska safnað-
ar, séra Valdimar J. Eylands,
fimmtugsafmæli; hann á rót sína
að rekja til Húnavatnssýslu og
ann mjög heimahögum sínum.
Séra Valdimar er gáfumaður,
mikill kennimaður og mælskur
vel.
Lögberg flytur afmælisbarn-
barninu innilegar hamingju-
óskir.
Veif-ið athygli!
Aðgöngumiðar a ð h i n u m
sameiginlegu hljómleikum, sem
þær hljómlistarstjörnurnar, frú
María Markan Östlund og ung-
frú Helga Sigurdson efna til í
Playhouse Theatre hér í borg-
inni á föstudagskvöldið hinn 30.
marz næstkomandi, fást nú til
kaups hjá ungfrú Margréti Pét-
ursson, 45 Home Street, á skrif-
stofum beggja íslenzku viku-
blaðanna og í Björnssons Book
Store, 702 Sargent Avenue. Að-
göngumiðar kosta $1.00. Trygg-
ið yður þá sem allra fyrst.
Orð í tíma talað
Dr. S. O. Thompson þingmaður
Gimli-kjördæmis, hefir vakið at-
hygli á því í þinginu hve óviður-
kvæmilegt, og í rauninni með
öllu óviðunandi það sé, að fiski-
menn við Winnipegvatn fái
sjaldan neytt atkvæðisréttar
síns við fylkiskosningar, sem
venjulegast færu fram, er þeir
væru önnum kafnastir við sum-
arveiðar á vatninu; kvaðst hann
hafa orðið þess vísari, að fiski-
menn, sem komnir væru um
sextugt, hefðu aldrei á ævi sinni
greitt atkvæði; taldi hann í þessu
efni skjótra úrbóta þörf.
í fyrradag fór Guðmundur
Jónasson í bíl þeim, sem hingað
er kominn, upp í Skíðaskála á-
samt forstjóra Orku h.f. og fleiri
mönnum. Reyndist bíllinn sér-
staklega vel, þar sem snjór var
nægur. — Tók ferðin ofan úr
Skíðaskála og í bæinn klukku-
tíma. Það skal tekið fram að
bíllinn fór ekki eftir veginum
nema þar sem lítill var snjór.
Það er ekkert vafamál að ef
þessi bíll reynist vel muni mikil
not vera fyrir þannig snjóbíla
hér á landi. Bæði er hægt að
nota bíl þennan til flutnings á
farþegum og varningi. Hann
getur tekið 14 farþega eða 1100
kg. af vörum. — Hefir Lands-
síminn gefið vilyrði fyrir tal-
stöð í bílinn. Getur það komið
sér vel í fjallferðum.
Bílar eins og þessi eru mikið
notaðir í Canada og einnig er
farið að nota þá í Noregi, Finn-
landi og víðar.
Samkomudagur
Alþingis ákveðinn
Frumvarp ríkisstjórnarinnar
um að Alþingi skuli koma sam-
an 1. október n. k. var afgreitt
gegnum báðar deildir Alþingis
í gær og samþykkt sem lög. —
Pétur Ottesen og Jörundur
Brynjólfsson fluttu breytingar-
tillögu þess efnis að það kæmi
ekki saman fyrr en 10. október,
en sú till. var felld. Mbl. 20. febr.
Alþingi gerir
ályktun um
handritamálið
Alþingi afgreiddi í gær þings-
ályktunartillögu Gunnars Thor-
oddsen um handritamálið. Fjár-
veitinganefnd hafði fjallað um
málið og lagði til að tillagan
yrði samþykkt með smávægi-
legum breytingum. Kvaðst
flutningsmaður fúslega sætta sig
við þær. Ályktunin er á þessa
leið:
„Alþingi ál^ktar að lýsa yfir
því, að jafnskjótt sem handritin
íslenzku fást afhent frá Dan-
mörku muni íslenzka ríkis reisa
byggingu yfir handritin eða búa
þeim húsnæði á annan hátt, þar
sem tryggð verði örugg geymsla
þeirra og góð starfsskilyrði. —
Einnig lýsir Alþingi yfir þeirri
fyrirætlun að veita fé til vinnu
við handritin, þar á meðal
styrki til erlendra fræðimanna,
sem hér vildu starfa að rann-
sókn þeirra.
Alþingi ályktar jafnframt að
fela ríkisstjórninni að hefja nú
, þegar í samráði við landsbóka-
vörð, þjóðskjalavörð og Háskóla
íslands, undirbúning fyrr-
greindra ráðstafana“.
Ályktun þessi var samþykkt
með samhljóða atkvæðum.
—Mbl. 20. febr.
Ársþing Þjóð-
ræknisfélagsins
Á mánudaginn, kl. 10 fyrir há-
degi, var ársþing Þjóðræknis-
félagsins, hið þrítugasta og ann-
að í röð, sett í Goodtemplara-
húsinu við betri aðsókn, en á
mörgum undanförnum þingum
hefir gerst; forseti félagsins,
séra Philip M. Pétursson flutti
bæn og setti þing að loknum
sálmasöng, en við hljóðfærið var
Gunnar píanókennari Erlends-
son; flutti forseti þá skýrslu sína
yfir starfsemi félagsins á liðnu
ári, og hafði hún margvíslegan
fróðleik til brunns að bera; en
með því að skýrslan verður birt
í heilu lagi hér 1 blaðinu, er á-
stæðulaust að fara út í einstök
atriði; voru því næst lesnar
skýrslur annara embættismanna
og skipað í hinar reglubundnu
nefndir; væri synd að segja, að
framkvæmdarnefndin hefði set-
ið auðum höndum á liðnu starfs-
ári. Um kvöldið hélt deildin
„Frón“ hið árlega miðsvetrar-
mót sitt við meiri aðsókn, en
dæmi munu áður til, og var það
sérstakt ánægjuefni hve margt
utanbæjarfólk, víðsvegar að,
sótti mótið.
Forsæti skipaði frú Ingibjörg
Jónsson, og kom flestum saman
um það, að hún hefði leyst starfa
sinn með ágætum úr hendi;
sænskur söngflokkur hér í borg,
er nokkrir íslendingar tóku þátt
í, undir forustu Arthurs A.
Anderson ljóðskálds, skemti með
mörgum og fögrum söngvum,
bæði á sænsku og íslenzku, er
mikið þótti til koma, en ungur
fslendingur, Albert Halldórsson
rithöfundur, var einsöngvari
með flokknum; hann hefir
mjúka, en ekki nægilega þjálf-
(Frh. á bls. 8)
Hækkuð laun opin-
berra starfsmanna
Verkamálaráðherra fylkis-
stjórnarinnar í Manitoba, Mr.
Greenlay, gerði kunnugt í þing-
inu seinni part fyrri viku, að
stjórnin hefði ákveðið að laun
opinberra starfsmanna í þjón-
ustu fylkisins, hækki frá 1. apríl
næstkomandi; tala þeirra starfs-
manna, sem hér eiga hlut að
máli, nema eitthvað um þremur
þúsundum, og er gert ráð fyrir
að laun þeirra hækki um fimm
dollara, eða upp í hundrað doll-
ara á mánuði eftir því sem á-
byrgð þeirra er mikil og starfs-
tíminn orðinn langur; lítill vafi
er á því, að kjarabót þessi sé
réttmæt með hliðsjón af hinni
vaxandi dýrtíð og hefði vel mátt
hafa komið til framkvæmda all-
miklu fyr.
Kunnur lögfræð-
ingur látinn
Þann 24. þ. m. lézt í bænum
Guelph 1 Ontario, W. H. True-
man, fyrrum dómari í áfrýjun-
arrétti Manitobafylkis, 80 ára að
aldri; hann var fæddur a, Saint
John í New Brunswick og út-
skrifaður í lögum af Dalhousie-
háskólanum; til Winnipeg kom
hann árið 1908 og setti þá hér á
fót málafærsluskrifstofu við góð
an orðstír og mikla aðsókn. —
Árið 1923 var Mr. Trueman skip-
aður dómari 1 áfrýjunarréttin-
um, eins og þegar hefir verið
skýrt frá, en lét af embætti
vegna heilsubrests 1946. Hann
tók að sér vörn þeirra Ivens,
Queens og Dixons vegna mála-
ferlanna, sem risu út af verk-
fallinu mikla 1919. Hinn látni
dómari fylgdi eindregið frjáls-
lyndu stjórnarstefnunni að mál-
um og bauð sig eitt sinn fram
til þingmensku í Winnipeg af
hálfu Liberalflokksins.
DRAUMFJÖLL
Eftir RICHARD BECK
(Flutt á Frónsmóti)
Þau gnæfa í fjarska með hátign um heiðríka brá,
í heillandi fegurð þau rísa úr skýjanna hrönn,
og kveikja í hjörtum, er himneska vordrauminn þrá,
þá hugsjónaelda, sem slokkna í daganna önn.
Þó húmið þau feli og hjúpi þau dimmasta él,
þau hefjast í dýrð sinni, fögur og seiðandi blá,
á ódáinsströndum, og blika sem blíðsólar hvel,
er brosandi árgeislar jörðina daggperlum strá.
Þau ljóma sem viti, er ógnþrunginn æðandi sjó
með eldstöfum ritar, svo birtir um dimmustu nátt;
þau vængi þeim gefa, sem vonin í brjóstinu dó,
og veg honum benda í hækkandi dagroðans átt.
En örðug er leiðin, því langt er á draumanna fjöll,
hún liggur um blóðdrifnar urðir og gínandi flug,
sem vegfara ögra með forynjur fornar og tröll;
þeir farast þar allir, sem brestur á göngunni hug.
En hinum, sem óttast ei brattann né blóðugust spor,
þeim brosir af Draumfjöllum sýn inn í framtíðarlönd
í aldanna sævi, með björtust og blómfegurst vor.
Þar bíður síns landnema vonanna dýrðlega strönd.