Lögberg - 05.04.1951, Blaðsíða 4

4
logberg
GefiS tit hvern fimtudag af
THE COLUMBIAPRESS LIMITED
69 5 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáslirift ritstjórans:
HDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Rritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
VirkiS í vestri
Nú er það ekki lengur neinum vafa bundið, að
komið verði á fót kenslustól í íslenzkri tungu við Mani-
tobaháskólann; yfirlýsing Dr. Gillsons, sem birt er á
öðrum stað hér í blaðinu tekur af öll tvímæli í því efni,
því ákveðið hefir verið, að hin nýja kensludeild hefji
starf á komanda hausti; eru nú forráðamenn háskól-
ans þegar teknir að leita fyrir sér um þann hæfasta
fræðimann, sem kostur verður á til að skipuleggja
verksvið áminstrar kensludeildar og veita henni for-
ustu; með þessu skrefi er verið að reisa hinnf göfugu
tungu okkar og sígildum bókmentum íslenzku þjóðar-
innar varnarvirki í vestri, er standa skuli af sér ágjafir
aldanna, og skýla sérhverjum þeim nýgróðri, sem hér
sprettur upp og á sér ber íslenzkt ættarmót.
„Hvern, sem að vann um ævi þar að
eilífa lífsbókin nefnir“.
íslenzka mannfélagið vestan hafs má fagna því,
að eiga að skilningsríkum vini jafn ágætan mann og
núverandi forseti Manitobaháskólans er, og spáir það
góðu um skipulagningu og framtíð hinnar nýju kenslu-
deildar.
Afstöðu sinni til kenslustólsmálsins lýsir Dr. Gill-
son fagurlega í bréfi til ungfrú Margrétar Péturson
skrifara framkvæmdarnefndarinnar í kenslustólsmál-
inu, dagsettu 26. nóvember 1948, en bréfið er á þessa
leið:
„Mér er ekki unt að lýsa því, hve mikla hrifningu
það vakti í brjósti mínu, að fá vitneskju um hve bug-
myndinni um stofnun kenslustóls í íslenzkum fræðum
við Manitobaháskólann miðar greiðlega áfram, eins og
bréf þitt frá 24. nóvember 1948 ber svo glögg merki
um; að þessari hrifningu minni liggja margar ástæður.
Síðan ég var unglingur hafa íslendingasögurnar í
þýðingu Williams Morris verið mér varanleg uppspretta
mikiis fagnaðar, og sú staðreynd að kenslustóllinn er
líklegur til að verða stofnaður svona fljótt eftir komu
mína að háskólanum, er tilviljun, sem ég skoða sem
fagran fyrirboða um framtíðina. Ég vona að þessi
kenslustóll verði brennidepill, er þau áhrif hafi, að
unt verði að koma upp í háskólanum varanlegri mynd
af íslenzkri list og menningu til andlegrar auðgunar
þeim öllum, er sjá og nytfæra sér stofnunina, stúdent-
um sem öllum almenningi“.
Hlý var sú hönd, er íslenzka ríkisstjórnin rétti okk-
ur Vestur-íslendingum yfir hafið með 5 þúsund doll-
ara framlaginu til íslenzku kensludeildarinnar við
Manitobaháskólann, sem er í þann veginn að taka til
starfa; sú ástúð, sem til grundvallar liggur, ætti að
verða okkur brennandi hvöt til aukinna átaka varð-
andi vernd okkar helgustu menningarverðmæta; brúna
yfir hafið verður að byggja frá báðum endum, og mun
hún þá reynast hin vígða taug, er hvorki eldar né aldir
fá rofið.
„Standa skal í starfsemd andans
stofninn einn með greinum tveim“.
Þróunarsaga kenslustólshugmyndarinnar meðal
okkar Vestur-íslendinga, er engan veginn ung að ár-
um, þó óskráð sé hún að miklu leyti enn, sem komið
er; hún þarf að verða skráð nákvæmlega og hlut-
drægnislaust, og má þess vafalaust vænta að svo verði;
mun þá verða ýtarlega skýrt frá hinu mikla skipulagn-
ingarstarfi Hjálmars A. Bergman háyfirdómara og
margra annara, þótt furðu hljótt hafi verið um nöfn
þeirra. Manni kemur það hálfvegis kynlega fyrir, hve
sjaldan er minst hinnar stórmannlegu gjafar Ásmund-
ar P. Jóhannssonar, 50 þúsund dollara gjafarinnar til
kenslustólsins, sem varð varanlegur grundvöllur að
stofnun hans. Hvaða tilefni hefði orðið til hinnar miklu
og glæsilegu samkomu í Playhouse Theatre, ef eigi
hefði verið fyrir það?
Öllum þeim, er ant láta sér um viðhald íslenzkra
menningarverðmæta í þessari miklu álfu, er það ó-
segjanlegt fagnaðarefni hvernig málum nú er komið,
þó enn hafi fullnaðarmarki fjársöfnunarinnar að vísu
eigi verið náð, en til þess að ná lokaáfanganum í því
efni verða allir að leggjast á eitt; mun þá vel fara og
tryggt verða um óskabarn okkar í framtíð allri.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. APRÍL, 1951
University Chair In lcelandic
By SKULI JOHNSON
PRESIDENT A. H. S. Gillson’s announcement in reference to
the University Chair in Icelandic is of great educational
significance. The Chair besides has considerable importance for
the evolution of Canadianism.
Men of Icelandic lineage a r e
responsible for this undertaking.
Their enterprise is in the Viking
tradition of Iceland; it marks a
definite stage in the develop-
ment of Icelandic - Canadians,
and it promises to be of in-
estimable value for Canada, as
well as for Iceland.
The Chair is in the noble
language - tradition of Iceland.
The Icelanders of old were the
scribes and bards of ancient
Scandinavia, the authors of the
Eddas and the makers of the
masterpieces of the Sagas. Ever
since the days of their Early
Republic, men of Iceland have
passionately cherished their an-
cient tongue.
They always possessed an
amazing aptitude for precision
of diction ánd perfection of form.
Indeed it was their deep con-
sciousness of literary tradition
which enabled them to endure,
through ages of injustice and
oppression, until they reached
the era of reawkening and the
restoration of their independent
commonwealth.
The Chair fulfills the fondest
expectations of the Icelandic
pioneers in Canada. These, when
they were setting up their quasi-
colony in the wilderness of Kee-
watin, at once instituted schools
in which Icelandic was taught.
This instruction has, in some
rural settlements, persisted by
private efforts down to the
present day.
* * *
Instruction began early in
Winnipeg! indeed in 1884 it was
ro-ioced at a public meeting that
xcelandic instruction should be
available not only on the ele-
mentary but also on the college
level. This was achieved when,
at the turn of the century, a
Chair in Icelandic was inaugu-
rated at Wesley (now United)
College; here instruction was
carried on for a quarter of a
century.
The Icelandic language was
also taught intermittently at the
Academy of the Icelandic Luth-
eran Synod until about ten years
ago. Now the aspirations and
efforts of these educational
pioneers are to find permanence
and perpetuation.
The Chair is also a contribu-
tion of Icelandic - Canadians to
their cherished country. Their
fathers had been primarily in-
terested in the maintenance of
Icelandic as a medium of com-
munication among themselves
and as a bond to bind them to
the land of their birth. In regard
to both of these worthy objec-
tives the University Chair will
be of very considerable assist-
ance. But the sons of the pion-
eers who are establishing this
Chair have an additional and
deeper motive. Settlers in Can-
ada of various racial strains are
rapidly coming to realize that
aloofness and isolation are in-
compatible with the swiftly-
maturing concept of Canadian
nationalism. In this natural evo-
lution of Canadianism, present-
day Icelandic-Canadians have in
war and peace taken their full
share.
They now desire to offer to
their country the best gift they
can: their precious national cul-
ture. In order to make this more
than mere lip-service, they offer
to their fellow Canadians irres-
pective of racial origins the key
to their treasure - trove: the
knowledge of the I c e 1 a n d i c
tongue, both a n c i e n t and
modern.
The University of Manitoba is
the ideal location for the pro-
posed Chair. Winnipeg is the
centre of Icelandic activities on
the entire continent; it is at the
heart of the Icelandic settle-
ments, and is the most accessible
rallying point for students in all
of Canada. To the Deparment in
Icelandic therefore there should
soon assemble many individuals
interested in undergraduate and
in graduate studies, in various
fields pertaining to linguistics
and to cultural heritage.
Since over fifty institutions of
highest standing have offered,
and are offering successfully,
Icelandic in their curricula,
there is every reason to believe
that the Chair in Icelandic at
the University of Manitoba will
prove to be a complete academic
success.
But this success can be made
secure only if absolutely ade-
quate funds for the maintenance
of the Chair are forthcoming.
The sponsors of it report that
at least forty-five thousand
dollars are needed to bring the
endowment fund up to the
figure set as an adequate mini-
mum.
That minimum, it must be”re-
membered, was arrived at when
the economic value of our dol-
lar was much higher than it is
today. But the various needs of
a University Department, par-
ticularly when it is a new
foundation, are many and ex-
panding; and to take on the
great responsibility of organ-
izing an enterprize of this kind
an incumbent of outstanding
merit is imperative.
To attract such a person to the
post both the remuneration and
the working opportunities must
be made manifestly satisfactory.
—Winnipeg Free Press
March 30th.
The establishment of a chair
in Icelandic language and lit-
erature at the University of
Manitoba, was announced March
30th, by President A. H. S. Gill-
son, marking the realization of a
dream of the Icelandic Canad-
ians of Manitoba which had its
beginnings nearly 67 years ago.
It was in June, 1884, that a
certain Frimann B. Anderson
addressed a public meeting in
Winnipeg advocating the estab-
lishment of a school for the
preservation of Icelandic culture
in America. It was a natural
suggestion both in view of the
large number of Icelandic set-
tlers in Manitoba and in recogni-
tion of the culture of their native
island. Years later, for instance,
the late Lord Tweedsmuir wrote
that “the Icelandic sagas are
among the chief works of human
genius.”
In the intervening years be-
tween 1884 and the present the
study of Icelandic did make
some progress in Winnipeg with
instruction at Wesley College
from 1901 to 1926 and, on the
high school level, at the Jon
Bjarnason Academy between
1913 and 1940. From 1932 onward
a concerted effort was made to
establish a chair in Icelandic
language and literature at the
University and to set up a fund
to accomplish this purpose. The
first money toward the fund be-
came available in 1937 under the
will of the father-in-law of
Judge W. J. Lindal, Magnus Hin-
rikson, who left $3,000 for the
p r o j e c t. Subsequently other
large donations were received
from A. P. Johannson, Dr. P. H.
T. Thorlakson, Mr. and Mrs.
John David Eaton and many
others who were designated as
Founders of the Chair, every
contributor of $1,000 or more be-
coming a founder. Five Icelandic
organizations and other in-
dividual Icelanders took part in
the canvass which has now paid
off so handsomely in the realiza-
Utvarp vegna
kenslustólsins
(Ejtirjarandi orð voru jlutt í
C.B.C. útvarp 30. marz 1951)
Úlvarpssljóri:
í kvöld föstudaginn 30. marz,
tilkynnir Dr. A. H. Gillson, for-
seti Manitobaháskóla, að stofn-
uð sé kensludeild í íslenzkri
tungu við háskólann.
Tilkynning þessi er árangur
af starfi, er nokkrir góðir Is-
lendingar hófu fyrir þrem ár-
um síðan og að kenslu laut í
íslenzkri tungu og íslenzkum
fræðum við Manitobaháskóla.
Þeir hófu sjóðssöfnun á meðal
íslendinga alment til þess að
mynda embætti þetta.
Einn af frömuðum þess fyrir-
tækis var W. J. Lindal dómari
í Winnipeg, fæddur á Islandi,
en sem kom til Manitoba með
foreldrum sínum eins árs að
aldri. Hann er nú staddur í út-
varpsstöð vorri og segir í fáum
orðum sögu málsins:
íslendingar komu fyrst til
Vestur-Canada fyrir 75 árum.
Flestir af þeim settust að á
vesturströnd Winnipeg-vatns.
Nokkrir héldu. vestur og námu
lönd í Sléttufylkjunum, sem þá
voru óbygð.
Þær 15 þúsundir íslendinga,
sem nú búa í Manitoba, eru
fjölmennasti hópur íslendinga
nokkurs staðar saman kominn
annars staðar en á íslandi. Á
þessum slóðum eru Islendingar
áhrifamestir í viðhaldi íslenzku
og íslenzkrar menningar í Norð-
ur-Ameríku.
En svo maður víkji aftur að
frumherjunum, þá ákváðu þeir
mitt í starfi sínu, að afla börn-
um sínum allrar þeirrar ment-
unar hér er kostur var á. Og
tion of the necessary sum to
support the chair.
This is an excellent way not
only of extending the curricu-
lum of the university to the
language and literature of a
people who have been pioneers
of the province but also in tying
in community effort to the work
of the university and thus mak-
ing it more important and more
influential with the people of
the province whom it serves.
Finally, here is a quotation
þá dreymdi ekki einungis um
það, heldur einnig að þau legðu
til menningarstofnana þessa
lands einhvern skerf íslenzkrar
menningar og sæu íslenzkri
tungu og bókmentaarfi hér
borgið.
Frumherjarnir sáu í slíkri
stofnun mikið meira, en að einu
auka tungumáli yrði bætt við
kensluna. Engil-saxneska og
forn-íslenzka — sem nú er stund
um kölluð norræna, eru tvö
grundvallarmál nútíðar ensku.
íslenzkan er klassiskt mál. Og
Það er oft sagt, og mjög rétti-
lega, að til þess að skilja mál-
fræði, verði menn að kunna eitt
klassiskt mál.
Frumherjarnir komu hugsjón
sinni í verk. Afkomendur þeirra
hafa skipað háar og ábyrgðar-
miklar stöður í þjóðfélagsmál-
um, viðskiptum og hver sem
verkahringurinn hefir verið.
Hvað er um drauma þeirra?
Fyrir tilraunirnar sem gerðar
hafa verið og sameiginleg átök,
frá hafi til hafs hafa yfir 155
þúsundir dala (yfir 50.000 sterl-
ingspund) verið safnað til stofn-
unar íslenzku kensluembætti við
Manitobaháskóla.
Rétt sem dæmi, gaf einsetu-
bóndi í Saskatchewan-fylki, er
enga fjölskyldu átti, tvö þúsund
dollara til stofnunarinnar. Búist
er við, að þessi nýja deild há-
skólans verði sótt af þeim, er
hærra nám í ensku stunda, eigi
síður en íslendingum, sem til
fullnustu fýsir að læra íslenzku.
Draumur frumherjanna hefir
ræzt.
„Komdu bara og vertu ekki
hræddur við hundinn“, kallaði
bóndinn. „Þú veist, að hundur
sem geltir, bítur ekki“.
„Já, mikil ósköp“, svaraði hinn
varkári gestur, „en ég veit ekki
hvenær hann hættir að gelta“.
from Kemp Malone of The John
Hopkins University in Baltimore
which illustrates the significance
of this forward step: “As a pro-
fessor of English, I can bear
witness to the importance of
Icelandic studies for workers in
the English field. The literature
of Old and Middle English can-
not be studied with full suecess
without some acquaintance with
Icelandic literature, and a know-
ledge of the Icelandic language
is indispensable to every suc-
cessful student of the history of
the English language.”
-The Winnipeg Tribune
March 30th.

MEÐ PÓSTI
gegnum blaðsíður
hinnar nýju
VOR-og SUMAR
VERÐSKRÁR
• Fegursta tízka
• Umfangsmesta
úrval
• Beztu kaupin
yfirlleitt
Verzlið reglubundið
gegnum þessa skraut-
legu, stóru 556 blaðsíðu
bók og sparið!
f jy •■■■■■' ... r. 'i
?.$■
Veitið alhygli
EATON'S VOR FREGNMIÐA
SEM BRÁÐUM KEMUR Á VETTVANG!
<*T. EATON C°
WINNIPEG
LIMITED
CANADA
A CHAIR IN ICELANDIC