Lögberg - 05.04.1951, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. APRÍL, 1951
5
ÁHUGAMÁL
rVENN/L
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Skemmtikvöld með Women's Ass'n
Síðastliðið þriðjudagskvöld,
27. marz hafði yngra Kvenfélag
Fyrsta lúterska safnaðar boðið
til sín konum eldra Kvenfélags-
ins og meðlimum Dorcas-félags-
ins til kvöldskemmtunar í meðri
sal kirkjunnar.
Þetta kvöld var bezta tfeður,
kyrrt og milt, og með því að
nota ímyndunaraflið ögn, var
sem maður gæti fundið ángan
af vorblómum, og áreiðanlega
var hægt að heyra vatnanið, þar
sem að sólarhitinn um daginn
hafði þýtt snjóinn og var hann
nú alveg á förum. Hvort sem að
það var nú veðurblíðan, eða
vinsældir félagsins, sem stóð
fyrir þessu boði, þá var þarna
samankomin stór hópur kvenna,
yngri og eldri, á annað hundrað
konur.
Mrs. V. Jónasson, forseti
Women’s Association, setti fund
og lét syngja sálminn „My faith
looks up to Thee“. Hún bað Mrs.
G. Jóhannesson að flytja biblíu-
lestur og bæn. Mrs. Jóhannesson
lauk máli sínu með því að lesa
kvæði eftir Edna Jacques „You
are welcome". Ávarpaði þá for-
seti gestina og bauð konurnar
hjartqnlega velkomnar í nafni
félagsins. Var svo byrjað á
skemmtiskránni. Fyrst var ein-
söngur Miss Inga Bjarnason, og
söng hún lögin: Hark, hark the
lark, eftir Schubert; The Swan
eftir Grieg; Say ye who sorrow
Heather Rose. Miss Sigrid Bar-
dal lék undirspil á píanó. Inga
hefir þýða og hljómfagra rödd
og syngur öllum til ánægju —
enda varð hún að syngja fjórða
lagið.
Því næst kynnti forseti Mrs.
Catherine Arnitage, sem flutti
fróðlegt erindi um „Nýjungar í
barnavernd“. En Miss Arnitage
hefir starfað að málum barna-
verndar víða um Canada í mörg
ár, og hefir nýlega tekið að sér
að stjórna'heimili fyrir munað-
arlausar stúlkur hér í borginni.
Hún lagði sérstaka áherzlu á,
að undirstaðan fyrir því að upp-
eldi barna blessaðist, væri kær-
leikur og blíða foreldranna, og
vitanlega friðsamt og heilbrigt
heimilislíf. Mrs. E. S. Fjelsted
þakkaði henni erindið. — Næst
voru sýndar tvær hreyfimyndir
„Across Canada“ og gaman-
mynd „A little bird told me“.
Snorri Jónassön útvegaði og
sýndi myndirnar, og var honum
þakkað með lófaklappi. — Voru
svo fram bornar veitingar og
kaffi, og skemmtu konur sér við
samræður með kaffinu um góða
stund. Lauk þannig þessari
kvöldskemmtun kvenfélagsins.
Kvenfélagskona
Krabbamein í brjósti
Mikilvægi skilyrði þess, að krabbamein verði læknað, er að efiir
því verði iekið nægilega snemma.
Krabbameinið er að vonum einn illvígasti sjúkdómur,
sem mannkynið á nú í höggi við. Hann leggur miklu
fleiri að velli en þyrfti, og gott vopn í baráttunni við það
er að karlar og konur fylgist svo vel með líkama sínum,
að hann eða hún finni strax breytingar, sem kunna að
stafa frá byrjandi krabbameini. Hér eru því gerð nokkur
skil, hvernig konur eiga að reyna að fylgjast með því,
hvort þær hafi æxli í brjósti, — en brjóstkrabbi er
algengur meðal kvenna.
Flestir hafa átt vini eða ætt-
ingja, sem látizt hafa úr krabba-
meini í brjósti. Margar þeirra
vitjuðu læknis strax og þær urðu
varar einkenna, sem bent gætu
til, að um krabbamein væri að
rasða, en uppgötvuðu þessi ein-
kenni of seint og þrátt fyrir
beztu fáanlegu meðferð var ekki
hsegt að bjarga lífi þeirra. Veiga
^nesta orsök þessa var, að ekki
var hægt að nema burtu allar
krabbafrumur, vegna þess að
Þser höfðu borizt frá brjóstun-
Urn «1 ýmissa annara staða lík-
amans áður en meðferð hófst.
í Bandaríkjunum dóu 8!
konur úr krabbameini 194
15 þús. eða rúmlega
nver úr krabbameini í b
Þegar við íhugum, að k
efði mátt hjá mörgum þ<
öauðsfalla, ef nóg þekking
verið fyrir hendi, getum vii
°kkur grein fyrir, hve mil
Un á mannslífum þetta er.
Þessi sóun mannslífa
f orun til kvennanna og
rsstarfsins að koma hér á 1
lngu.
Það er hægt að lækka
uanartölu með því að legg
V til að uppgötva sjúkdc
°gU ®nemma og láta sjú
a rétta meðferð.
Fyrstu einkennin.
I^rabbamein byria
stS 0furlítiH hnútur
í?|ðar 1 líkamanum.
um stækkar hann oj
ve mn Sem umkrjn
f einhverju vaxtars'
losna smáhlutar frá I
berast með blóðinu að
num til einhvers ar
•hnshiuta og mynda
x i. Eftir að krabban
br°iðst þannig út, er
oft ómögulegt að nema það
burtu eða eyða því á annan
hátt, vegna þess, að ómögulegt
er að vita, hve víða það hefir
breiðst út, eða að ná til allra
staða, sem æxlið kann að hafa
borizt til. Sum mein breiðast
snemma út, önnur seint, en sum
breiðast aldrei út. Sú staðreynd
ætti að hvetja hvern og einn
til að leita læknis jafnskjótt og
hann eða hún uppgötvar ein-
kenni, sem gætu bent til, að um
krabbamein væri að ræða og
hvetja lækninn til að greina
sjúkdóminn eins fljótt og auð-
ið er.
Enda þótt mörg hundruð vís-
indamenn hafi unnið að krabba-
meinsrannsóknum árum saman,
hefir meðferð sjúkdómsins ekki
breytzt í aðalatriðum. En afar
miklar framfarir hafa samt átt
sér stað, sérstaklega á sviði
skurðlækningarinnar, en sér-
hver framför í þeirri grein er
mikilsverður liður í baráttunni
gegn krabbameininu. Auk þess
eru svo radium- og röntgen-
geislar, sem eru sérstök blessun
fyrir konur, því þessir geislar
eru svo áhrifaríkir við krabba-
mein í legi. Þeir eru einnig mik-
ið notaðir við krabbamein í
munni, tungu og koki. Víða
annars staðar eru þeir notaðir
til mikils gagns. Ástæða er til að
vona, að áhrifarík efni verði
fundin gegn krabbameini og er
mikið tilraunastarf unnið á því
sviði. Smátt og smátt hefir al-
menningur verið fræddur um
að krabbamein á byrjunarstigi
er læknandi.
Fyrsta vörnin gegn brjóst-
krabba er, að konurnar sjálfar
hafi gát á einkennunum, sem
gætu bent á, að um krabbamein
gæti verið að ræða og vitja þá
undir eins læknis og er það á
ábyrgð læknisins, að rannsaka
(eða láta rannsaka) hvort svo er
eða ekki. Það er tiltölulega auð-
velt fyrir sjúklinginn sjálfan
að finna útvortis einkenni. Ef
hún hirðir ekkert um, hvort þau
eru til staðar eða ekki, eða leit-
ar ekki læknis fyrr en meinið
er komið yfir fyrsta stigið, hefir
hún engan að ásaka nema sjálfa
sig.
Ef meinið er innvoriis.
Krabbamein, sem á upptök
sín innvortis, er ekki svo auð-
velt fyrir sjúklinginn að finna,
vegna þqss, að einkenni þess
geta verið svo óljós eða jafnvel
engin, fyrr en það er meira eða
minna útbreitt. ‘Venjulega gef-
ur það þó einkenni, sem læknar
geta fundið með nákvæmri rann
sókn. Sjúklingurinn getur því
lítið hjálpað til að finna byrjun-
areinkenni í þessum tilfellum,
annað en að láta athuga sig
vandlega með hæfilegu millibili
og vitja læknis strax og hann
finnur til lasleika. Aðalábyrgðin
við uppgötvun innvortis meina
hvílir því á herðum lækna, en
þeir eru farnir að finna til meiri
ábyrgðar 1 þessu efni og sést
það m. a. á því, að víða hafa
læknafélög námskeið fyrir fé-
laga sína til að kenna þeim að
þekkja sjúkdóminn ýtarlegar. —
Einnig hafa ýmsir læknaskólar
aukanámskeið í þessu og í Banda
ríkjunum veitir heilsuverrtciun-
arstofnun ríkisins vissum fjölda
ungra lækna ítarlega kennslu í
að þekkja sjúkdóminn og um
meðferð hans.
Sjálfslækning er ekki til.
Enginn sjúklingur læknar
sjálfan sig af krabbameini. En
það sem sjúklingurinn getur
gert er að vera á verði og vitja
læknis undir eins og hann verð-
ur var við byrjunareinkenni.
Kemur þá til kasta læknisins að
úrskurða, hvort um krabbamein
er að ræða eða ekki og einnig
að taka ákvörðun um hvaða
meðferð eigi bezt við, en til alls
þessa útheimti^t ítarleg þekk-
ing í sjúkdómafræði, skurð-
lækningum og radium- eða rönt-
genlækningum.
Kona, sem vill ekki lenda á
dánarlistanum úr brjóstkrabba,
athugar á sér brjóstin einu sinni
í mánuði, eftir að hún er kom-
in yfir 35 ára aldur. Yngri kon-
ur þurfa ekki að athuga þau
svona oft, en ættu samt að gera
það tvisvar til fjórum sinnum á
ári, eftir aldri. Markmiðið með
*
svona tíðum athugunum er að
uppgötva krabbameinseinkenni
undir eins og þau koma í ljós,
svo að greining og meðferð geti
byrjað án tafar. Öll töf er bezti
samherji krabbameinsins.
Helztu einkennin.
Helztu einkenni brjóstakrabba
(sem einnig geta verið einkenni
annara sjúkdóma) eru þessi:
Sérhver hnútur eða herzli.
Aflögun eða skekkja frá hinni
eðlilegu lögun brjóstanna.
Sýkta brjóstið er oft dálitlu
hærra en hitt.
Brjóstvartan er inndregin.
Sár. — Blæðing eða lituð út-
ferð úr vörtunum. Stækkaðir
eitlar í holþöndinni.
Mörg þessara einkenna geta
bent til annarra sjúkdóma, svo
að óþarfi er fyrir konur, sem
finna þau, eitt eða fleiri, að láta
bugast af ótta. En þær eiga að
leita læknis tafarlaust. Ef ekki
er um krabbamein að ræða, létt-
ir af þeim áhyggjum. En sé um
það að ræða, má ekki dragast að
byrja rétta meðferð.
Verkir í brjósti stafa venju-
lega af öðrum orsökum nema
meinið sé komið á hátt stig. —
Kunnur skurðlæknir hefir sagt,
að þegar kona vitji sín með hnút
í brjósti, sem nýlega hafi mynd-
ast og valdi miklum verkjum,
telji hann sig sæmilega vissan
um, að ekki sé um krabbamein
að ræða. En þegar sjúklingur
vitji sín með hnút í brjósti, sem
valdi sér engra óþæginda, sé
hann mun hræddari um að um
krabbamein sé að ræða.
Bezta aðferðin.
Bezt er að athuga á sér brjóst-
in þannig, að standa fyrir fram-
an spegil með þau bæði nakin.
Bera skal saman stærð þeirra og
lögun. Athuga hvort þau eru
jafnhá og hvort nokkurs staðar
er dæld í þeim eða stríkka á
húðinni. Hvort brjóstvartan er
Psoneers Envisage
Establishment of
Chair In lcelandic
Winnipeg, March 30th.
(Canadian Press) — A fond
dream of Manitoba’s 1 5,0 0 0
citizens of Icelandic descent—a
Chair of Icelandic Language and
Literature at the University of
Manitoba—was realized today.
Icelanders who look ori their
mother tongue as a classic lan-
guage on a par with Latin and
Greek tonight will hear Dr.
A. H. S. Gillson, president of the
university, formally announce
establishment of the new de-
partment.
The children of Icelandic set-
tlers who trekked to the' west
shore of Lake Winnipeg 75 years
ago to farm and fish, and later
fed into the life of the Province
a bigger-than-average quota of
leaders in business and the pro-
fessions. Contributed the bulk of
$155,000 which has been placed
on deposit at the university to
finance the Chair.
A $200,000 endowment to put
the Chair on a self-sustaining
financial basis is planned, and of
the $45,000 needed to reach that
goal about $20,000 has already
been pledged, managers of the
campaign fund announced.
The 15,000 Icelanders living in
Manitoba are. the largest Ice-
landic group in the world out-
side of Iceland and the Province
is generally regarded as the
centre of Icelandic influence and
culture in North America. An-
other 10,000 Icelanders are scat-
tered throughout Canada and
the United States.
“Ever since the arrival of the
first settlers, people of Icelandic
descent have envisaged the es-
tablishment of an institution of
learning where their language
and distinctive culture could be
preserved,” said Judge W. J.
Lindal, in charge of the fund-
raising campaign.
But in the preservation of
their, language, they saw some-
thing of value to all Canadians.
Courses to be offered by the
new department are expected to
attract students who are taking
advanced English or are inter-
ested in the classics which are
basic to modern western lan-
guages. Students of Icelandic
descent will have facilities for
intensive study of their mother
tongue.
A major undertaking of the
department will be the study of
old Norse, one of the root lan-
guages of English, which has
been preserved in Iceland for
more than 1,000 years. It is said
to differ no more from modern
Icelandic than the language of
Shakespeare differs from
modern English.
Dr. P. H. T. Thorlakson, chair-
man of the committee sponsor-
ing the enterprise, said estab-
lishment of the Chair is more
than a tribute to the Icelandic
people.
“It is a recognition of the
claim of old Icelandic as one of
the chief classical languages of
Western Europe and as a lan-
guage essential to the study of
old English and to comparative
philology,” Dr. Thorlakson said.
At present, Icelandic is on the
curricula of more than 50 uni-
versities throughout the world.
Chief contributor to the Mani-
toba fund was Asmundur P.
Johannson, a retired Winnipeg
contractor, who gave $50,000.
Mr. and Mrs. J. D. Eaton of
Toronto contributed $18,000.
inndregin eða hvort útferð er
úr henni. Spenna skal greipar
yfir höfðinu, svo að hliðar þeirra
sjáist betur. Þá skal lyfta hvoru
brjósti fyrir sig, mjúklega, svo
að þau sjáist að neðan. Þvínæst
skal leggja flatan lófann á brjóst
ið og þrýsta mjúklega á það.
Færa skal höndina til, unz báðir
brjóstfletirnir hafa verið þukl-
aðir að fullu. Séu brjóstin slap-
andi skal halda annari hend-
inni undir þau, en hinni að fram-
an og þrýsta mjúklega á brjóst-
vefinn milli lófanna. Ef nokkur
hnútur er í brjóstinu, finnst
hann að jafnaði við þessa rann-
sókn. Eigi skal klípa smáparta
í brjóstinu, þá getur heilbrigður
brjóstvefur stundum virzt vera
hnútur. Gæta skal þess, að gera
þessar rannsóknir mjög mjúk-
lega, því að annars er hætta á,
að brjóstvefurinn merjist.
Ef eitthvað óeðlilegt finnst,
skal tafarlaust leita læknis og
forðast frekari handfjötlun á
brjóstinu. Endurtekin rannsókn
getur haft þær afleiðingar, að
frumur úr æxlinu losni og ber-
ist með vessaæðunum eða blóð-
inu til annara staða líkamans og
myndi þar nýtt æxli.
Slaðbundinn brjóstkrabbi.
Þegar brjóstkrabbi er 6tað-
bundinn, eru batahorfur með
uppskurði góðar. Ef meinið hef-
ir breiðst út eru batahorfur mun
verri og fara þær og meðferð
eftir því hve víða það hefir
breiðst út.
Afstaða kvennanna er mjög
þýðingarmikill þáttur í barátt-
unni gegn þessum sjúkdómi.
Þær geta tekið skynsamlega af-
stöðu og horfzt 1 augu við það
sem koma kann með hugrekki,
eða þær geta sýnt svo mikið
hugleysi, að þora ekki einu sinni
að líta eftir krabbameinsein-
kennum á sjálfum sér, eða leita
læknis þó þær verði þeirra
varar.
Það er aðeins til ein skyn-
samleg leið til að verjast brjóst-
krabba, nefnilega að vera á verði
gegn byrjunareinkennum, vit-
andi að beztar batahorfur eru
við að uppgötva þau sem fyrst.
Heilbrigð afstaða og samvinna
við lækninn verður dýrmæt
hjálp við meðferðina.
Ekki er ástæða til örvænting-
ar þótt veikin hafi ekki upp-
götvast á fyrsta stiginu, eða
sjúklingurinn hafi látið hjá líða,
að leita lækninga nógu snemma.
Tvennt, sem er athugavert.
Tvö atriði ættu að verka upp-
örfandi á þessa sjúklinga. Ann-
að atriðið er að sumar tegundir
krabbameins vaxa seint og
breiðast seint út. Hitt er það að
enda þótt varanlegur bati sé
ekki eins algengur þegar meinið
hefir breiðst til kirtla í holhönd-
og á hálsi, þá læknast samt mörg
slíkra tilfella. Og jafnvel þó var-
anlegur bati sé ekki fáanlegur,
lengir rétt meðferð lífið og
hvert ár af mannsævinni er dýr-
mætt og ekki svo lítill hluti
Úr borg og bygð
The Women’s Association of
the First Lutheran Church will
hold their next meeting on
Tuesday April lOth at 2.30 p.m.
in the lower auditorium of the
church.
☆
SAMKOMA
Laugardagsskólans.
Allir vinir og velunnarar
Laugardagsskólans eru beðnir
að veita athygli samkomuaug-
lýsingu skólans, er birtist á öðr-
um stað í blaðinu.
Börnin og kennararnir hafa
æft íslenzka smáleiki og íslenzka
söngva, og treysta því, að fólk
fjölmenni á skemtun þeirra. Hin
árlega samkoma þeirra hefir
jafnan verið vel sótt og vænta
þau þess að svo verði einnig í
þetta skipti. Bregðist ekki börn-
unum.
Aðgöngumiðar, sem seldir
voru að samkomunni, er fresta
varð vegna flóðsins, gilda fyrir
þessa samkomu.
☆
Gefin voru saman í hjónaband
þann 31. marz, af séra Sigurði
Ólafssyni, í United Church
Winnipeg Beach, Man., John
Isfeld, Winnipeg Beach og
Audrey Florence Helen Walker,
188 Colony St., Winnipeg.
Við giftinguna aðstoðuðu Miss
Laura ísfeld og Mr. P. ísfeld. —
Veizla var setin að heimili for-
eldra brúðgumans, Mr. og Mrs.
Óli P. ísfeld, Winnipeg Beach.
☆
Stúkan SKULD
heldur fund í Goodtemplara-
húsinu á mánudagskvöldið þann
9. þ. m. kl. 8.
Vonast er eftir góðri aðsókn.
☆
Silver Tea and Home Cooking
Sale being sponsored by the
Ladies Aid and Womens Asso-
ciation of the First Lutheran
Church, in aid of Sunrise Luth-
eran Camp, Thursday, April 12,
1951, from 2.30 to 4.30 p.m. in
Eaton’s Assembly Hall.
Receiving the guests will be
Mrs. A. H. Grey, Mrs. V. J. Ey-
lands, Mrs. Victor Jonasson, Mrs.
O. Stephensen.
Conveners include tea table
captains, Mrs. Jona Sigurdson,
Mrs. Gunnlaugur Johannsson,
Mrs. W. Crow, Mrs. A. Blondal.
Home Cooking, Mrs. S. O.
Bjerring, Mrs. Carl Thorlaksson,
Mrs. J. Ingimundson, Mrs. J.
Anderson.
Exchequers, Mrs. W. M. Dal-
man, Mrs. E. Richardson.
General convenors, Mrs. A. S.
Bardal, Mrs. J. Thordarson.
hennar. Vert er einnig að hafa
það í huga, að hvert ár færir
mönnum 1 hendur ný vopn í
baráttunni við krabbameinið.
Nýjar og fullkomnari lækninga-
aðferðir eru í uppsig ingu. En
þær koma aðeins að notum fyr-
ir þær konur, sem á lífi verða
þegar þær aðferðir hafa verið
fullkomnaðar. (Þýtt)
—VÍSIR, 7. marz
LAUGARDAGSSKÓLI J3JÓÐRÆKNISFÉLAGSINS:
Samkoma
í SAMBANDSKIRKJUNNL BANNING STR.
Laugardaginn 7. april, kl. 8.00 e. h.
SKEMTISKRÁ:
SKÓLAKÓRINN - - - - Kindur jarma í kofanum
Pabb, pabb, pabbi minn
Þú bláfjallageimur
Krummi svaf í klettagjá
LEIKUR Birnirnir þrír
JUNE ELLISTON og FLORENCE
CLEMENSON syngja og leika á guitar og harmoniku
LEIKUR Eggjakaupin
TVÍSÖNGUR Bí, bí og blaka
HARMONIKU- og GUITARLEIKUR
LEIKUR Mjallhvít og dvergarnir
SKÓLAKÓRINN: - - - - Siggi var úti
Frjálst er í fjallasal
Stóð ég úti í tunglsljósi
ÁVARP Séra Philip M. Pétursson
forseti Pjóðræknisfélagsins
KENNARAR ----- Ragnhildur Guttormsson
Ingibjörg Jónsson
SÖNGSTJÓRI Salome Haildórsson
VIÐ HLJÓÐFÆRIÐ, Ruth Horne
Aðgangur: 25 cents Ókeypis fyrir börn