Lögberg - 19.07.1951, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. JÚLÍ, 1951
5
4HU8AM4L
IWENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
ALVARLEGT ÁSTAND
Dýriíðin knýr maeður iil vinnu uian heimilis
Enn eykst dýrtíðin í landinu;
á síðustu tólf árum, eða síðan
1939, hafa lífsnauðsynjar hækk-
að sem svarar 82 prósent. Ekki
lítur út fyrir að þessi verðbólga
sé að stöðvast, og verður því
ekki langt að bíða þar til það
verður helmingi dýrara fyrir
fólk að lifa en það var fyrir síð-
ustu styrjöld. Ekki væri mikið
við þetta að athuga, ef kaup-
gjald allra hefði hækkað að sama
skapi, en það er síður en svo
sé. Að vísu hefir það fólk, sem
tilheyrir sterkum verkalýðssam-
tökum, getað fengið kaup sitt
hækkað í samræmi við verð-
hækkunina, og ef hægt er að
fara eftir þeim skýrslum, sem
gefnar eru, um hækkun á kaup-
gjaldi, að það sé yfirleitt 125,5
prósent hærra en það var 1939.
þá hafa sumar stéttir á þessum
árum krafist og fengið hærri
kaupgjaldshækkun en sann-
gjarnt er. En samtímis berst
fjöldi fólks í bökkum, sérstak-
lega barnmargar fjölskyldur.
Kaup heimilisföðursins hrekk-
er ekki fyrir þörfum fjölskyld-
unnar og móðirin er knúð til
þess að ganga út í vinnu til þess
að þau geti haldið lífinu í sér og
börnunum.
Það er meira en lítið rangt
við það þjóðfélag, sem knýr
mæður til þess að vanrækja
börn sín, því vitaskuld njóta
börnin ekki þeirrar móðurlegu
umhyggju, sem þau þurfa og
eiga heimtingu á, ef móðir
þeirra er nauðbeygð til að
stunda 8 til 10 tíma atvinnu
daglega utan heimilisins.
Aður en vélamenningin hófst
var helgi heimilisins, hversu fá-
tækt sem það var, órofin. Börn-
in nutu almennt sambúðar og
umhyggju móður sinnar, en þeg-
ar vélarnar, sem áttu að gera
vinnu fólksins léttari og bæta
kjör þess, komu til sögunnar,
hefir heimilislífið orðið fyrir sí-
feldum og sívaxandi árásum, en
ánægjulegt og fagurt heimilis-
líf er ein af styrkustu stoðum
menningarinnar. „Það er eitt-
hvað rotið í Danaveldi!“ Það er
eitthvað meir en lítið rangt v'ið
það stjórnarfar, sem leyfir slíkt.
400,000 giflar konur í Canada
vinna utan heimilis.
I Maclean’s Magazine 15. maí
birtist grein, Why wives go to
work, sem sannar að hér er ekki
farið með staðlausa stafi. Þar er
skýrt frá því, að tala kvenna í
Canada, sem stunda atvinnu
utan heimilis, hefir tvöfaldast
síðan í byrjun síðasta stríðs 1939
og nú eru þær 1,200,000, þriðj-
ungur þeirra eða um 400,000 eru
giftar konur.
Höfundur ofannefndrar grein-
ar, Sidney Katz, einn aðstoðar-
ritstjórum tímaritsins, átti tal
við vinnuveitendur og verka-
lýðsforingja; við fjölda vinnu-
kvenna og eiginmenn þeirra, og
við kennara og velferðarmála
starfsfólk. Eftir margra vikna
rannsóknir komst hann að þess-
um niðurstöðum:
Meirihluti kvenna gengur ekki
út í vinnu vegna þess að þær
æski þess, né til að sýna að þær
hafi öðlast kvenfrelsi. Þær hafa
tekið að sér utanheimilisstörf
vegna þess að inntektir heimil-
isföðursins hrukku ekki fyrir
útgjöldum heimilisins.
Framfærslukostnaður h e f i r
hækkað eins og áður segir, en
meðalkaup m a n n a þessara
kvenna er aðeins $45.31 á viku.
En Velferðarmálaráð Toronto-
borgar hefir reiknað út að venju
leg fjölskylda þarfnist meir en
fimmtíu dollara á viku til þess
að halda heilsu og sjálfsvirð-
ingu.
Fæstar konur ganga út í vinnu
til að afla sér munaðarvöru;
þær vinna til að afla sér nauð-
synja — læknishjálpar, elds-
neytis, húsnæðis og fata. Hjá
einni fjölskyldu í Toronto, urðu
tvö börnin, sem ekki voru kom-
in á skólaaldur að sitja inni í 7
vikur síðastliðinn vetur vegna
þess að þau áttu ekki vetrarföt.
Þau komust loks út eftir að móð-
ir þeirra hafði unnið utan heim-
ilis 1 mánuð. Önnur kona varð að
velja um hvort hún ætti að hýr-
ast í tveimur herbergjum með
þrjú stálpuð börn eða fara út í
vinnu og leigja $92,00 tvíbýlis
íbúð. Maður hennar fær $44.50
í kaup á viku. Hún kaus að fara
út í vinnu eins og þúsundir
kvenna í samskonar kringum-
stæðum.
Lægra kaup fyrir sömu vinnu-
afköst.
Og svo þegar konan hefir orð-
ið að slíta sig frá heimilinu verð-
ur hún fyrir öðrum vonbrigð-
um; kaup hennar er miklu lægra
en karlmanna, jafnvel fyrir
sömu vinnuafköst. Á verkstæð-
um þar sem kaup karla er $45.73
á viku fær konan $25.91. I tin-
dósaverksmiðjunum fær hún 10
cent minna á klukkustund og
hjá kjötfélögunum 17 cent minna
á klst. Stundum stafar þessi mis-
munur af því að vinna karl-
mannanna er erfiðari, en það er
ekki altaf. í mörgum verzlunum
fá afgreiðslukonur tólf dollur-
um minna á viku en karlmenn
sem afgreiða samskonar vöru.
Afslaða eiginmannanna.
Blaðamaðurinn talaði við tíu
giftar konur í hóp og þeim kom
öllum saman um það, að þær
þekktu ekki einn einasta eigin-
mann, sem væri ekki sár-
óánægður yfir því að kona hans
þyrfti að ganga út í vinnu, að
honum fyndist að hún ætti að
vera heima og líta eftir heimil-
inu og börnunum. Þrátt fyrir
alt sem sagt hefir verið um víð-
sýni eiginmanna nútímans, þá
líður þeim flestum betur ef þeir
eru sjálfir þess megnugir að sjá
fyrir fjölskyldum sínum. Ef
maðurinn á ekki annars úr-
kostar en að kona hans vinni
líka, ásakar hann sjálfan sig
undir niðri, finnur til vanmátt-
ar síns, verður skapstirður og
heimilislífið gleðisnautt.
Konunum ofboðið með vinnu.
Konur, sem reyna að annast
heimili sitt og börn sín ásamt
vinnu utanheimilis verða vita-
skuld yfir sig þreyttar og líta
varla glaða stund fyrir þessari
þrælkun. Blaðamaðurinn segir
frá mörgum slíkum mæðrum:
„Ein móðir, sem ég fylgdist
með nákvæmlega, sagði mér að
hún væri svo þreytt eftir vinn-
una að hún gæti ekki sinnt eðli-
legum kvöðum barnanna. „Ég
veit, að ég er geðill við þau, en
hvað getur maður gert, ég er
altaf þreytt, maður verður að
vera gæddur yfirnáttúrulegum
kröftum til þess að bera þessa
byrði með góðu skapi“.
Þessi móðir átti þrjú börn
innan við 9 ára. Hún fer á fætur
kl. 7, tilreiðir morgunverð, út-
býr miðdegisnesti þeirra og
klæðir börnin. Þegar maður
hennar og börn eru farin kl.
8.15, lagar hún sig til, nær í
strætisvagninn og kemst í vinn-
una kl. 845. Hún vinnur við af-
greiðslu í búð. Hún bragðar
fyrst mat í frístundinni kl. 10,
fær sér þá kaffi og brauð. Um
miðdaginn eyðir hún tíu mínút-
um í að borða smurt brauð með
mjólk, að því loknu fer hún upp
í setustofu afgreiðslustúlknanna
og ver fimmtíu mínútunum sem
eftir eru við að stoppa í sokka
barnanna, sauma eða bæta föt
þeirra.
Á leiðinni heim kaupir hún
í matinn. Meðan maturinn er að
sjóða, þvær hún morgunmatar-
diskana og býr um rúmin. Þegar
þau hafa neytt kvöldverðar kl
7.30 er hún svo þreytt að hún
leggst fyrir í klst. Svo á fætur
aftur til að þvo, straua og bæta.
Hún er sjaldan búin fyr en kl.
eitt eftir miðnætti. Á sunnudög-
um, sem ættu að vera hvíldar-
dagar, vinnur hún lengst, því
margt hefir verið vanrækt dag-
ana áður. Það þarf að baða og
klæða börnin og koma þeim í
sunnudagaskólann kl. 9. Svo
langar hana til að hafa reglu-
lega góða máltíð þann dag „svo
að börnin muni að mamma hafi
stundum gefið þeim gott að
borða“. — Á mánudagsmorgun
fer hún í vinnuna eins þreytt og
þegar hún hvarf frá henni.
Börnin vanrækt.
Það er ekki einungis að of-
þreyta þjái þessa móður sem
þannig þrælkar heldur ber hún
í brjósti sára sektartilfinningu
vegna barnanna; hún veit sem
er, að þau fá ekki þá umönnun,
sem þau þurfa; þegar þau koma
heim úr skóla, er enginn þar til
að fagna þeim. Hún óttast að
eitthvað komi fyrir þau, að þau
geri eitthvað af sér eða skaði
sig. Hún reynir að koma þeim
fyrir; oftast er reynt að koma
þeim fyrir hjá afa og ömmu, en
það* fer sjaldnast vel; þau eru
komin á þann aldur, að þau þola
ekki gang og ærsli ungdómsins,
enda eru gömlu hjónin búin að
gera sína skyldu, að koma upp
sínum eigin börnum og það er
ekki rétt að þau þurfi að taka
að sér að ala upp börn á ný.
Móðirin reynir þá að koma börn-
unum fyrir hjá vandalausum,
en það hefir reynst áhættusamt
Komið hefir fyrir að níðst hef-
ir verið á börnunum. Toronto-
borg, sem telur nær miljón íbúa,
getur veitt umsjón aðeins 800
börnum. Vöggustofur eru starf-
ræktar af einstaklingum, en þær
eru fáar og kostnaðarsamt að
senda börnin þangað. —
Eins og þegar hefir verið vikið
að, er það hættulegt hverri þjóð,
að veikja stoðir heimilisins; það
er og grimmdarlegt að slíta móð-
urina frá börnunum, hvort sem
það er gert með lögboðum ein-
ræðisherra, eða með örbyrgð er
stafar af hirðuleysi stjórnar-
valdanna. 1 kommúnistaríkjun-
um verða nú allar konur að taka
að sér utanheimilisstörf, og fá
uppeldi barna sinna í hendur
vandalausra í hinum svokölluðu
vöggustofum og barnagörðum.
Enn eru það tiltölulega fáar
mæður í þessu landi, sem verða
þannig að slíta sig frá börnum
sínum, en tala þeirra er þó að
aukast eins og greinin í Mac-
leans ritinu gefur til kynna.
Það eru ekki margir tugir ára
síðan konur háðu baráttu fyrir
þeim rétti að þær mættu taka
að sér störf utan heimilisins. Nú
hygg ég, að það sé engu síður
þörf á því, að konur hefji bar-
áttu fyrir því, að hver einasta
móðir fái rétt til þess að sinna
börnum sínum eftir þörfum,
hvort sem hún er fátæk eða rík.
Það þarf og að berjast fyrir því,
að hvert eitt einasta barn fái að
njóta umönnunnar móður sinn-<
ar, svo framarlega sem hún er
á lífi.
Ef landið okkar, Canada, er
svo illa statt, að mæður ungra
barna — að margra barna mæð-
ur, verða að ganga út í vinnu,
þá ættu stjórnarvöld lands okk-
ar að minsta kosti að setja á
stofn nægilega margar vöggu-
stofur og dagheimili, til þess að
mæðurnar þurfi þó ekki að ótt-
ast, að börnin fari sér að voða
meðan þær eru við vinnu sína.
Á níunda þúsund múl síldar komin fril
hafnar í Höfðakaupsfað
Allmörg skip hafa fengið góða
veiði við Horn, en þoka
gær og nokkur kaldi.
var í
Mörg skip fengu góðan afla
í fyrrinótt austur af Horni og
djúpt á Húnaflóa. Mun síld
ekki hafa veiðzt innar á fló-
anum en tólf mílur suðaust-1
ur af Horni. í gær var tals
verð þoka til hafsins, og
nokkur kaldi var, en í gær-
kveldi virtist heldur
að létta til.
vera
Veiði skipa mun annars hafa
verið allmisjöfn, en þau eru
fjöldamörg samankomin á síld-
armiðunum út af Húnaflóa
vestanverðum, einkum í grennd
við Horn. Virtist síldarinnar
minna hafa orðið vart austar og
1 innar í gær en. í fyrradag.
Grundfirðingur. Kom hann hlað
inn með 318 mál í bræðslu og
um 50 tunnur í salt. Hófst sölt-
un þegar í gærmorgun.
Guðfinnur Þorbjörnsson, verk
smiðjustjóri í Ingólfsfirði, sagði
engin síldarskip hafa komið
þangað.
I Hólmavík er nú allt búið
undir síldarsöltun, en engin síld
hefir borizt þangað.
Sigluf jörður.
Til Siglufjarðar komu í fyrri-
nótt og í gær fjögur skip. Voru
það Erlingur II. frá Vestmanna-
eyjum með um 300 mál, Ársæll
Sigurðsson frá Hafnarfirði með
.500 mál, Ólafur Bjarnason frá
Hafnarfirði með 500 mál og
Sigurður frá Siglufirði með 600
mál. Tóku síldarverksmiðjur
ríkisins og Rauðka á móti þess-
ari síld, nema hvað síldarsölt-
unarstöð Björns Björnssonar
fékk nokkuð af síld af Erlingi,
og er það fyrsta síldarsöltun 1
Siglufirði í ár.
Síldarleil frá Kópaskeri
og Akureyri.
Síldarleit í flugvélum mun
fara fram frá tveimur stöðum,
Akureyri og Kópaskeri. Verða
þeir 1 flugvélunum nafnarnir
Ingvar Einarsson útgerðarmaður
og Ingvar Einarsson, skipstjóri á
Hæringi. Mun Ingvar skipstjóri
hafa bækistöð sína á Akureyri,
en nafni hans, sem bíður flug-
fars norður, á Kópaskeri, að
minnsta kosti fyrst um sinn. —
Fregnir um árangur af síldar-
leitinni verða svo sendar skrif-
stofu síldarleitarinnar í Siglu-
firði, er miðlar veiðiskipunum
aftur vitneskju.
—TÍMINN, 7. júlí
(Kona við lögregluþjón):
— Hvers vegna hafið þér
þessa ól undir hökuna og festið
hana við húfuna yðar?
Lögregluþjónninn: — Til þess
að hvíla neðri kjálkana þegar
ég hefi svarað heimskulegum
spurningum.
Síld við Langanes.
Síldar hefir víða orðið vart.
Vélbáturinn Björg frá Eski-
firði kom til Raufarhafnar með
allmikið af ufsa og um þrjátíu
mál síldar, sem veiðzt höfðu
austan Langaness. Sáu skipverj-
ar þar nokkrar síldartorfur og
segja þeir sjóinn átumikinn og
allsíldarlegt þar eystra.
Síld út af Snæíellsnesi.
Vélbáturinn Marz kom til
Reykjavíkur með síld, sem hann
hafði veitt út af Snæfellsnesi í
fyrradag og á þriðjudag. Voru
það um 600 mál. Fékkst veiði
þessi á svipuðum slóðum og
þeim, þar sem fyrstu bátarnir
náðu síldinni.
Mikið annríki í Höfða-
kaupstað.
í Höfðakaupstað er nú mikið
um að vera. Hafa flest skip kom-
ið þangað með afla sinn, alls
fimmtán frá því í fyrrakvöld.
Voru komin þar í höfn á níunda
þúsund mál í gærkveldi, og var
þá eftir að landa úr sex skipum.
Gekk löndunin ágætlega. Búið
er að ráða starfsmenn á eina
vakt í síldarverksmiðjunni, en
bræðsla ekki hafin, enda getur
verksmiðjan tekið á móti miklu
af síld, þótt bræðsla byrji ekki
strax.
Byrjað er að salta i tveimur
söltunarstöðvum í Höfðakaup-
stað, söltunarstöðvum Gunnars
Guðmundssonar og hlutafélags-
ins Hólaness. Gunnar Guð-
mundsson var staddur í Reykja-
vík, er síldarfréttirnar tóku að
berast, og fór hann norður í
fyrrinótt, og um hádegi í gær
hafði hann komið söltunarstöð
sinni af stað.
í báðum þessum söltunar-
stöðvum var unnið í allan gær-
dag og átti að vinna fram eftir
nóttunni. Er flest vinnufært
fólk í Höfðakaupstað komið í
síldarvinnu.
Skipin, sem komu til
Höfðakaupslaðar.
Skip þau, sem til Höfðakaup-
staðar hafa komið síðan í fyrra-
kvöld, eru þessi:
Þorsteinn frá Dalvík með 450
mál, Bjarmi frá Dalvík 300,
Hannes Hafstein frá Dalvík 320,
Fróði frá Njarðvíkum 350, Pétur
Jónsson frá Húsavík 300, Helga
frá Reykjavík 1170, Víðir frá
Eskifirði 920, Von frá Grenivík
750, Vörður frá Grenivík 700,
Fanney frá Reykjavík 350, Ágúst
Þórarinsson frá Stykkishólmi
750, Kári frá Vestmannaeyjum
400, Hagbarður frá Húsavík 400,
Bangsi frá Bolungarvík 300 og
Smári frá Húsavík 450 mál. —
Mummi frá Sandgerði kom í
fyrrakvöld með 700 mál.
Aðeins eitt skip til
Djúpuvíkur.
Sigurður Guðjónsson í Djúpu-
vík skýrði hins vegar svo frá,
að þangað hefði aðeins eitt skip
komið í gærmorgun. Var það
Kvenfélögin í V.-Hún. munu reisa
dvalarheimili handa öldruðu fólki
Héraðssamkoma lil ágóða fyrir
dvalarheimilissjóð í Ásbyrgi í
Miðfirði (29. júlí)
Kvennabandið, s a m b a n d
kvenfélaga í Vestur-Húna-
vatnssýslu, hefir ákveðið að
reisa í héraðinu dvalarheim-
ili handa öldruðu fólki. Á
þetta dvalarheimili jafn-
framt að vera hressingar-
heimili handa fólki, sem
þarfnast hressingarvistar.
Síðasta ósk Jónínu
á Lækjamóli.
— Það var síðasta ósk Jónínu
S. Líndal á Lækjamóti, sem var
formaður Kvennabandsins, að
slíku dvalarheimili yrði sem
fyrst komið upp í Vestur-Húna-
vatnssýslu, sagði Jósefína Helga
dóttir, núverandi formaður
Kvennabandsins, við tíðinda-
mann frá Tímanum í gær. Fé-
lögin innan Kvennabandsins
tóku málið þegar upp, og á síð-
asta aðalfundi ákváðu þau að
leggja fé í sjóð til minningar um
Jónínu, og skal honum varið til
byggingar dvalarheimilisins. —
Áður hafði verið safnað nokkr-
um þúsundum króna í þessu
skyni.
Dvalarheimilismerki v e r ð a
gefín út og seld í ágóðaskyni og
minningarspjöld um J ó n í n u
verða seld 1 öllum hreppum
sýslunnnar.
Héraðssamkoma 29. júlí.
Sunnudaginn 29. júlí gangast
kvenfélögin fyrir héraðssam-
komu að Ásbyrgi í Miðfirði til
ágóða fyrir dvalarheimilissjóð-
inn. Er nú af kappi verið að
undirbúa samkomuna, og er
konum hið mesta kappsmál, að
hún verði sem glæsilegust og
fjölmennust, og veki áhuga sem
allra flestra á dvalarheimilis-
málinu.
Verður reist á jarðhilasvæði.
— Við hugsum okkur, að dval-
arheimilið verði byggt í áföng-
um, sagði Jósefína ennfremur,
og verði þá byrjað með álmu,
þar sem fimmtán til tuttugu
marnis geta búið, en síðar aukið
við.
Ákveðið er, að heimilið verði
reist á jarðhitasvæði, en þau eru
tvö í sýslunni — í Hrútafirði og
Miðfirði. Hneigist hugur flestra
meira að Miðfirði, því að þar
yrði heimilið miðsveitis, en þar
þarf hins vegar að bora fyrir
heitu vatni, því vatn það, sem
upp kemur sjálfkrafa er nú nýtt
að nær öllu leyti. Mun sonur
Jónínu heitinnar á Lækjamóti,
Baldur Líndal, væntanlega í
sumar gera mælingar í Miðfirði
með tilliti til borunar vegna
dvalarheimilisins.
—TÍMinn, 11. júlí
GIMLI FUNERAL HOME
51 First Avenue
Ný útfararstofa met5 þeim full-
komnasta útbúnaCi, sem völ er
á, annast virSulega um útfarir,
selur likkistur, minnisvartSa og
legsteina.
Alan Couch, Funeral Diredor
Phone—Business 32
Residence 59
They’re
Popular because
they’re Dependable
KOHLER
Power and Light Plants
Fully Automatic — Most Fk'on-
omical — All si*es too! Gct all
l)arti<‘ulars and prices from —
Mumforp,
Medlanp,
IlMlTEP,
Phone 37 187
576 Wall St.
WINNIPEG
REYNID ÞAÐ-
yður mun geðjast það!
//
Heimsins bezta tyggitóbak,/