Lögberg - 07.02.1952, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 7. FEBRÚAR, 1952
i.bgi»rg
Gefi(5 flt hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAxNITOBA
Utanflskrift ritstjórans:
HDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Rritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Autnorized as Second Class Mall, Post Office Department, Ottawa
Úr herbúðum stjórnmálanna
Þingi sameinuðu þjóðanna, sem setið hefir á rök-
stólum mánuðum saman í París, var frestað á mánu-
daginn eftir flókið málþóf og breitt djúp staðfest, enn
sem fyr, milli vestrænna og rússneskra lífsskoðana; að
öllu athuguðu, voru þó hin mörgu og gerólíku viðfangs-
efni að þessu sinni rædd í talsvert hógværlegri tón en
viðgekst á hinum fyrri þingum, og sýnist með því óneit-
anlega hafa verið stigið spor í rétta átt, því stóryrði ein
hafa sjaldnast miklu góðu til vegar komið; tólf þjóða
nefnd var komið á fót, er taka skyldi til gaumgæfi-
legrar athugunar skilyrðin fyrir takmörkun og eftirliti
með kjarnorkuvígbúnaði. Rússinn gerði þá kröfu í
nafni friðarins eins og hans var von og vísa, að kjarn-
orkuvígbúnaður yrði þegar útlægur ger og að með því
yrði fyrsta sporið stigið í áttina til varanlegra vopna-
takmarkana; að þessu vildu Vesturveldin ekki ganga
eins og þá horfði við meðan víst væri, að Rússinn ynni
að því nótt sem nýtan dag að framleiða kjarnorku-
sprengjur, er auð$jáanlega væru síður en svo ætlaðar
til eflingar heimsfriði; til fylgis við kröfu sína fengu
Rússar aðeins leppríki sín, sem nauðug viljug verða að
dansa eftir þeirra nótum; hvernig svo sem kaupin ger-
ast á eyrinni; þá var og nefnd sett á laggir, er kynna
skyldi sér allar aðstæður varðandi hugsanlega samein-
ing Þýzkalands, sem nú er klofið í tvent, hvort takast
mætti að láta fram fara í landinu almenna atkvæða-
greiðslu, er leitt gæti afdráttarlaust í ljós vilja þýzku
þjóðarinnar í þessu efni; við þessu skeltu Rússar, sem
halda Austur-Þýzkalandi í heljarklóm, algerlega skolla-
eyra og töldu slíka uppástungu með öllu óframkvæm-
anlega; á hinn bóginn var stjórnin í Bonn, sem ræður
yfir freklega fjörutíu og fimm miljónum þýzkra þegna
því eindregið hlynt, að áminst tilraun til þýzkrar þjóð-
einingar yrði gerð eins fljótt og því framast yrði við-
komið. íslenzka lýðveldið varð eitt þeirra ríkja, er sæti
hlutu í hér að lútandi nefnd.
Nokkru fyrir þingfrestun varð all ærslasamt á
þingpöllum, en á því áttu franskir kommúnistar sök;
létu þeir rigna yfir þingheim fúlum eggjum, appelsínu-
berki og hvers konar ófagnaði öðrum unz þar kom, að
lögreglan skarst í leikinn og skaut þessum háttvísu
snáðum, jábræðrum Stalíns, í steininn.
Svo að segja í vertíðarlokin, eða nokkrum klukku-
stundum fyrir þingfrestun, bar það mál á góma, að
vegna hinnar sívaxandi dýrtíðar yrði óhjákvæmilegt að
hækka að nokkru laun fastra starfsmanna hinn sam-
einuðu þjóða, og má víst telja að svo verði þrátt fyrir
nokkuð skiptar skoðanir um nauðsyn slíkra ráðstafana.
Rétt fyrir þingfrestun lögðu Rússar á það ofur-
kapp, að Kóreumálin yrðu rædd á þingi og ákvarðanir
teknar varðandi pólitíska framtíð Kóreubúa í heild;
en hér voru þeir von bráðar kveðnir í kútinn, og þeim
réttilega á það bent, að tilraunir um vopnahlé stæðu
enn yfir í landinu og fyr en þeirn lyki, gætu pólitískar
ráðstafanir á þessu stigi málsins ekki komið til greina.
Svo fór um sjóferð þá.
★ ★ ★ ★
Fylkisþinginu í Manitoba var stefnt til funda síð-
astliðinn þriðjudag og mun nokkurn veginn mega víst
telja, að er því lýkur verði þing rofið og efnt til nýrra
kosninga; í fylkinu fer bræðing$stjórn með völd, að
rninsta kosti að nafni, þó Liberal-Progressive flokkur-
inn sé langfjölmennastur á þingi og geti í rauninni af
eigin ramleik myndað ábyrga stjórn; og eins og nú
horfir við þarf ekki að hella mikilli olíu í eldinn til þess
að ævintýrið í British Columbia geti endurtekið sig
hér.
Campbell forsætisráðherra hefir í flestum efnum
reynst hinn nýtasti stjórnarformaður, og mun til sanns
vegar mega færa, að sjaldan hafi fjárhagur fylkisins
staðið á traustari grunni en í stjórnartíð hans; en hvort
sem kosninga verður lengur eða skemur að bíða, þarf
ekki að efa, að Liberal-Progressive flokkurinn gangi
sigrandi af hólmi. C. C. F.-sinnar eru svo að segja hvar-
vetna úr sögunni, og þá þarf heldur enginn að óttast,
að Mr. Willis leiði nokkru sinni miðlungs- og miðalda-
menn sína út úr eyðimörkinni og setjist í öndvegi.
★ ★ ★ ★
Það mun margur hafa vaknað upp við vondan
draum á mánudaginn var, er hagstofan í Ottawa flutti
almenningi þann gleðiboðskap, að í janúarmánuði síð-
astliðnum hefði dýrtíðin í landinu komist í algleyming;
að þá hefði vísitala framfærslukostnaðar orðið hærri
en dæmi voru áður til í sögu þjóðarinnar; mælt er að
þessi óvinafagnaður stafi einkum frá hækkuðu verði
kjöts, að viðbættum nokkurum hækkunum kola og
brennis; þetta lætur, að minsta kosti í fyrra tilfellinu,
hálf undarlega í eyra, því ekki hafa bændur, svo vitað
sé, nýlega fengið hækkað verð fyrir kjötframleiðslu
sína, nema síður væri.
Kaupmáttur þess fólks, er dregur fram lífið í borg-
um og bæjum, fer jafnt og þétt þverrandi, sem heldur
er ekki mót von þegar litið er á hina öru hækkun vísi-
tölunnar. Hver ber ábyrgðina? Vonandi búum við þó
ekki við of góða sambandsstjórn?
Lifnaðarhættir Churchills
Ekkert bendir til þess að
Churchill ætli að draga sig
í hlé, þrátt fyrir háan aldur.
Þann 30. nóv. síðastliðinn varð
Winston Churchill, forsætisráð-
herra Bretlands, 77 ára gamall.
Var þessa afmælis veglega
minnzt af hinum mörgu aðdá-
endum hans og þeir munu telja
það verðuga .viðurkenningu fyr-
ir hin margháttuðu afrek hans,
að brezka þjóðin hefir nú lagt
stjórn sína í hendur hans aftur.
Þá spurningu mun þó afmælið
sennilega vekja jafnframt, hvort
það sé æskilegt, að svo aldur-
hniginn maður fari lengi með
stjórn Bretlands á jafn erfiðum
tímum og nú eru. Það munu
ekki síður verða ýmsir sam-
herjar hans en andstæðingar, er
spyrja munu á þessa leið.
Þær spár voru nokkuð al-
mennar fyrir kosningarnar, að
Churchill mundi láta sér nægja,
ef íhaldsmenn sigruðu, að
mynda stjórn og leggja síðan
stjórnarforustuna fljótlega í
hendur yngri manns. Hann gæti
þá dregið sig í hlé með sóma.
Churchills virðist hins vegar
ekki hafa haft neitt slíkt í huga.
Ráðuneyti hans er skipað þann-
ig, að það er miklu fremur per-
sónlegt ráðuneyti hans en flokks
ráðuneyti, þar sem hann hefir
valið í stjórnina þó nokkra ó-
pólitíska menn, sem eru per-
sónulegir vinir hans, en ýtt ýms-
um foringjum flokksins til
hliðar. Hann ákvað að ræða við
Truman forseta eftir áramótin
og margt bendir til að hann hafi
hug á að hitta Stalín síðar. Það
er ekki neitt fráfarasnið á fyrir-
ætlunum hans.
Dulílungar Churchills.
í sambandi við það, sem rakið
er hér að framan, er mjög rætt
í Wöðum um heilsu Churchills
og lifnaðarhætti. Af þeim upp-
lýsingum, ef liggja fyrir um
þetta, reyna menn svo að spá
hvort hann eigi að gegna for-
sætisráðherraembættinu. Yfir-
leitt benda þessar upplýsingar
til þess, að Churchill sé enn í
fullu fjöri og andlegir starfs-
kraftar hans óskertir. í kosn-
ingabaráttunni hamaðist hann
meira en nokkur annar og lét
þó ekki neitt á sjá. Hann var
þá jafnan kominn til starfa kl.
8 á morgnana og fór yfirleitt
ekki í rúmið fyrr en löngu eftir
miðnætti. Churchill fellur mjög
vel að vinna að kvöld- og nætur-
lagi og er það sagt áþekkt með
þeim Stalín. Hann hafði fimm
einkaritara með sér, hvert sem
hann fór meðan á kosningabar-
áttunni stóð, og þeir höfðu yfir-
leitt nóg að gera. Churchill
fylgdist með stóru og smáu, er
gerðist í helztu ^ baráttukjör-
.dæmunum, lagði á ráðin og
hafði nær daglegt samband við
frambjóðendurnar þar. Sjálfur
ferðaðist hann svo mikið og
flutti margar ræður.
Seinustu misserin hefir þótt
nokkuð bera á því að ellin væri
að færast yfir Churchill. Ýmsir
telja, að þar hafi þó verið meira
að ræða um duttlunga hjá
Churchill, en raunveruleg elli-
mörk. Hann hefir alla tíð heýrt
fremur illa og virðist hafa borið
meira á því í seinni tíð. Álit
kunnugra er þó, að Churchill
hafi gert meira úr þessu og t. d.
látið oft á flokksfundum eins og
hann heyrði ekki til ræðumanns,
ef honum féllu ekki skoðanir
hans eða honum þótti lítið til
málflutnings hans koma. Á þessu
sama hafi borið, þegar hinir
yngri þingmenn flokksins hafa
verið að tala við hann. Chur-
chill hefir þá stundum látið eins
og hann heyrði ekki til þeirra
eða væri út á þekju og kváð að
lokum: Hvað varstu að segja?
Þetta hefir gert hann óvinsælan
hjá ýmsum og verið talinn vott-
ur þess, að honum væri að
hnigna. Aðrir telja þetta stafa
af duttlungum, eins og áður
segir. Þeir hinir sömu telja einn-
ig, að meira beri orðið á vissri
stórmennsku hjá Churchill en
áður og sé þetta einn angi henn-
ar. Mjög var um það rætt meðan
stóð á kosningabaráttunni, hve
ólík framkoma Churchills og
Attlees var. Það þurfti enginn að
efast um, að þar sem Churchill
fór, var maður á ferð, sem treysti
vel sjálfum sér og naut lýðhyll-
innar. Attlee minnti hins vegar
á óbreyttan, hæglátan og yfir-
lætislausan alþýðumann í allri
framkomu sinni.
Baðar sig oft á dag.
Blöðin hafa sagt nákvæmlega
frá lifnaðarháttum Churchills,
eins og þeir voru, áður en kosn-
ingabaráttan hófst. Verður sú
lýsing þeirra nokkuð rakin hér
á eftir:
Churchill hefir venjulega far-
ið á fætur kl. 7 á morgnana, þó
heldur seinna á veturna. Hann
hefir fyrir fasta venju að borða
morgunverðinn einsamall. Venju
legur morgunverður hans er egg,
flesk, hafragrautur og sterkt
kaffi. Einstaka sirmum fær hann
sér staup af viskí á eftir. Að
morgunverði loknum kveikir
hann í fyrsta vindlinum, en hann
reykir fjóra til fimm vindla á
dag. Þessu næst les hann blöðin
og bréf, sem hann hefir fengið,
og les fyrir endurminningar sín-
ar, ef tími vinnst til.
Um hádegisleytið fær hann
sér bað og borðar sinn hádegis-
verð með konu sinni. Stundum
borðar yngsta dóttir hans, Mary,
með þeim, en hún er gift Soamer
liðsforingja og þingmanni. Chur-
chill falla kjötréttir bezt. Hann
drekkur oftast létt vín með
matnum, en fær sér stundum
sterkari vín á eftir, en þó mjög
í hófi. Seinni hluta dagsins fæst
Churchill oft við það að mála,
en hann er talinn einn fremsti
frístundamálari Breta. Annars
les hann fyrir endurminningar
sínar. Fyrir kvöldverð fær
Churchill sér bað í annað sinn.
Það er föst venja hans að baða
sig tvisvar til þrisvar á dag. Það
er frægt, að hann frestaði einu
sinni að halda ræðu á Strass-
borgarþinginu í einn dag vegna
þess, að hann hafði ekki getað
baðað sig. Eftir kvöldverð fer
Churchill í þingið, ef þar eru
meiri háttar mál á dagskrá eða
hann heldur áfram við endur-
minningar sínar. Þá les hann og
oft ævisögur og fornbókmennt-
ir. Skáldsögur les hann lítið.
Stundum sér hann kvikmyndir
og er „Lady Hamilton“ með
Vivian Leigh í aðalhlutverkinu
uppáhaldsmynd hans. Hann er
búinn að sjá hana 12 sinnum.
Churchill vinnur oft fram á nótt.
Hefir góðan svefn.
Churchill leggur sig oft á dag-
km og getur yfirleitt sofnað hve-
nær, sem hann vill. Lloyd
George gat þetta sama. Chur-
chill hefir haft smáherbergi til
umráða í þinghúsinu og hefir oft
lagt sig þar meðan stóð á þing-
fundum. Hann þakkar það ekki
sízt þessu, hve góð heilsa hans
er, og svo böðunum.
Churchill er mikill fjölskyldu-
maður. Mikið ástríki er með
honum og konu hans og ræðir
hann oft um stjórnmál við hana.
Einu sinni var hún viðstödd, er
þeir Eisenhower ræddust við.
„Það er óhætt að tala opinskátt“,
sagði Churchill. „Clementine
veit allt“.
Churchill er dýravinur mikill.
Hann á rakka, sem er honum
fylgispakur, og oft leikur hann
sér við Orlando og Smoky, en
svo nefnast kisur tvær, sem eru
á heimili hans í London. Hann
hefir jafnan verið mikill hesta-
maður og hefir fengizt við upp-
eldi veðhlaupahesta í seinni tíð.
Eins og áður segir, eru þess
engin merki, að Churchill ætli
að draga sig í hlé. Margir íhalds-
menn munu þó óska þess, því
að Churchill hefir aldrei unnið
sér tiltrú þeirra sem íhalds-
maður. Á yngri árum sínum fór
hann á milli flokka og því geta
margir íhaldsmenn ekki gleymt.
Churchill er í eðli sínu tæki-
færissinni og getur ekki bundið
sig við neina isma. Því finnst
bæði samherjum hans og and-
stæðingum hans hann vera óút-
reiknanlegur og eiga oftast von
á einhverju óvæntu frá honum.
Margir jafnaðarmenn naga sig
nú handarbökin yfir því, að
raunverulega voru það þeir, sem
komu honum fyrst í forsætis-
ráðherrastólinn. Þeir gerðu það
að skilyrði fyrir þátttöku í þjóð-
stjórn vorið 1940, að Churchill
væri forsætisráðherra, en hann
var þá í ónáð íhaldsmanna og
nánast sagt flokksleysingi.
Churchill hefir takmarkaða
trú á sérfræðingum .Þess vegna
hefir hann mjög skipað stjórn
sína þannig, að hann hefir falið
mönnum að gegna embættum á
öðrum sviðum en sérgrein þeirra
er. Sérfræðingar eru of þröng-
sýnir og kreddubundnir, segir
hann, og þarfnast því óháðrar
yfirstjórnar. Helzti andstæðing-
ur hans í Verkamannaflokknum,
Bevan, er á sama máli. Hann
segir það hafa verið mestu
skyssu Attlees að láta hagfræðr
inga ráða of miklu um stefnu
sína og mestu skyssuna hafi
hann þó gert, er hann gerði hag-
fræðing að fjármálaráðherra.
—TÍMINN
„Það fór enginn tómhentur,
sem þarfnaðist einhvers"
Jón Haraldsson, bóndi á Einars-
stöðum, segir frá hríðarteppu á
Laxamýri veturinn 1918
Fyrir ferðlúinn mann er góð-
ur gististaður mikils verður.
Hann ætti ekki að gleymast
þeim, er hrakinn og hrjáður, er
boðinn velkominn þar hvort
heldur er á nótt eða degi og
veittur beini af höfðingsskap og
alúð.
Eitt slíkra heimila var hið
forna höfuðból, Laxamýri í
Þingeyjarsýslu, í búskapartíð
þeirra feðga, Sigurjóns Jóhann-
essonar og sona hans, Egils og
Jóhannesar.
Að vetri til var Laxá aðal-
flutningaleið dalanna upp af
Skjálfandaflóa og lá aksturs-
leiðin við vallargarðinn á Laxa-
mýri. Var algengt að á þar eða
taka næturgistingu-, voru húsa-
kynni þar mikil og góð og hjarta
rúm samsvarandi. Vorið 1906
tóku þeir Egill og Jóhannes
Sigurjónssynir við búsforráðum
af föður sínum þar á staðnum óg
bjuggu þar eins konar félagsbúi
til 1928, gengu þeir jafnan undir
nafninu Laxamýrarbræður eða
jafnvel bara „bræður.“ Laxa-
mýrarheimili hafði í tíð Sigur-
jóns og Snjólaugar Þorvalds-
dóttur verið orðlagt fyrir risnu
og höfðingskap og því hélt það
alla búskapartíð bræðranna.
Húsfreyjurnar ------- Arnþrúður
Sigurðardóttir frá Ærlækjarseli
í Axarfirði, kona Egils, og Þór-
dís Þorsteinsdóttir frá Hámund-
arstöðum á Árskógarströnd,
kona Jóhannesar, voru hvor um
sig hinar ágætustu konur og
verða húsbændur þessir jafnan
minnisstæðir þeim, er kynntust
sem merkisberar drenglyndis og
höfðingsskapar.
Að þessu sinni verður rifjuð
upp endurminning úr ferð, sem
við fórum 14 Reykdælir til Húsa
víkur snemma í janúar 1918.
Veður var all gott að morgni
þess dags, sem lagt var á stað,
en er á daginn leið brast á
grimmdar-stórhrið með 30 stiga
frosti. Vorum við þá staddir
milli Núpa og Laxamýr og náð-
um hinum siðarnefnda bæ og
var þar vel fagnað að vanda.
Næstu tvo daga helzt veður ó-
breytt svo óhugsandi var að
halda ferðinni áfram.
Svo stóð á þar á Laxamýri að
tveir vinnumenn þeirra bræðra
höfðu farið þennan sama dag
fram í Reykjahverfi og urðu þar
hríðtepptir hina sömu daga og
við sátum á Laxamýri. Tókum
við að okkur að vinna verk
þeirra. Þá var æðimargt fé á
beitarhúsum á Mýrarseli svo-
nefndu sem er vestan Laxár,
féll það í hlut okkar Jóns bónda
Kristjánssonar í Glaumbæ að
fara í Selið. Jón var ágætis
félagi og afbragðs ferðamaður,
ratvís og öruggur í hverri raun.
Þetta er einhver grimmasta stór
hríð, sem ég hefi komið út í 30—
35 stiga frost og veðurhæðin svo
mikil að ókleift mátti heita að
ganga á móti. Urðum við nafnar
að krækja höndum saman og
skríða á fjórum fótum norður
yfir hraunkambana sunnan við
Mýrasel. — Man ég að Jón kall-
aði þá í eyrað á mér og sagði:
Heldurðu ekki að stúlkunum
þættum við mannborlegir núna,
ef þær sæju til okkar!
Það var hlýtt og notalegt í
stóru stofuhni í suðvestur horn-
inu á Laxamýrahúsinu, þó grenj
andi norðan stórhríðin með
grimmdar frosti lemdi húsið ut-
an. Það lét hátt í ofninum, sem
tók við niðursöguðum rekaviðár
bútum hverjum eftir annan og
gerði þeim fljót skil.
Við vorum í þann veginn að
fara að segja draugasögur þegar
dyrnar á Litlu-stofu að austan
opnuðust og 'gamall maður kall-
aði framfyrir: Hverjir fóru í Sel-
ið í dag? Ég vil hafa tal af þeim
hérna inni hjá mér. Við Jón í
Glaumbæ gengum innfyrir og
heilsuðum öldungnum Sigur-
jóni fyrrum stórbónda á Laxa-
mýri.
Oft hafði ég séð Sigurjón og
mikið heyrt af honum sagt en
kynning okkar var ekki náin,
aldurs munur okkar var svo
mikill.
Ég þekkti feður ykkar beggja,
já — já — þekkti þá vel, sagði
gamli maðurinn glaðlega um
leið og hann tók í hendur okkar
og vísaði til sætis við lítið borð,
sjálfur var hann að stjái um her-
bergið, furðu kvikur á fæti en
settist við og við á rúm sitt, sem
þar stóð.
Mig langaði rétt til þess að
heilsa upp á ykkur af því að þið
fóruð í „Selið“ í dag, sagði hann,
um leið komu tvö staup á borðið
Framhald á bls. 8
GLÆNÝR FROSINN FISKUR
Hvftfiskur, meðalstærS, slægður..................................pd. 22c
Hvítfiskur, stór, slægSur ........................................ — 24c
Sólfiskur (Silver Bass) feitur ................................. — I2c
Pækur (Jackfish) L. Manitoba .................................... — I2c
Pækur, hauslaus, stór ............................................ — I5c
Birtingur L. Wpg. venjuleg stær6 ............................... — 7c
Birtingur, stór, slægöur ......................................... — 12c
Sugfiskur, feitur............................................... — 4c
Silungur, stór, slægöur ........................................ — 32c
Lax, stór, slægSur ............................................... — 41c
LúSa (Halibut) slægS ........................................... — 36c
Koli (Soles) slægSur ............................................. — 26c
Þorskur (Cod) slægSur ........................................... — 21c
Ýsa (Haddock) slægS .............................................. — 24c
Black Cod, feitur, slægSur ..................................... — 31c
Cod fillets, 10 punda kassi.........................................$3.35
Smoked fillets (Cod) 15 punda kassi ................................ 5.25
Hér er um sérstök kjörkaup aS ræSa, sem allir ættu aS nota sér, og
panta sem fyrst glænýjan fisk í soðiS. Allar pantanir afgreiddar tafar-
laust. Má borga viS móttöku ef óskast.
Arnason’s Fisheries
Farmers Mail Order 323 Harcourt St., Winnipeg