Lögberg - 24.04.1952, Qupperneq 5

LÖGBEKG, FIMTUDAGINN, 24. APRÍL, 1952
3
yyf?yyff¥tfrty?fyy?tfyfyyyf
AliteAAUL
þessu sviði kemur skýrt í ljós
í þessari sögu. Hann hvorki lofar
né lastar manninn sem mest um
ræðir, söguhetjuna Eyjólf, en
segir frá því er gerist, og gerst
hafði, svo náið og Ijóslega, að
LVtNNA við liggur að maður finni sjávar-
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
TORTRYGGNI
Stundum er gert gys að því
fólki, sem er trúgjarnt og treyst-
ir öðrum um of, en venjulega er
það fólk glaðlynt, lítur björtum
augum á lífið og hefir góð áhrif
á samferðamennina. Hins vegar
er fólk, sem haldið er sífelldri
tortryggni afar þreytandi. Því
finnst að það skilji menn og mál-
efni betur en aðrir; það sjái bet-
ur en aðrir hvað búi undir orð-
um og athöfnum manna; og flest
af því, sem það þykist sjá, er ilt
eitt: Stjórnmálamennirnir hugsa
aðeins um eigin hag en ekki al-
mennings; trúrækni fólks er
hræsni; fólk tekur þátt í félags-
legri starfsemi til þess að
hreykja sér hærra — alt er lagt
út á verri veg, hvort sem talið
berst að almennum málum eða
að einstaklingum. Sá, sem á
samtal við manneskju, sem er
sjúk af tortryggni verður innan
lítillar stundar þreyttur bæði á
sál og líkama og vill komast
sem lengst í burtu frá henni.
Ástæðan er sú, að andlega
heilbrigð manneskja reynir bæði
sjálfrátt og ósjálfrátt að varna
því, að þessir eiturstraumar tor-
tryggninnar snerti sig; reynir að
malda í móinn; reynir að bera í
bætifláka og reynir að sanna,
að engum sé alls varnað. En það
er eins og að berja höfðinu við
steininn, ber engan árangur
annan en þreytu.
Tortryggnar manneskjur eru
óhamingjusamar og gleðisnauð-
ar; eru fráhrindandi og eiga fáa
vini. Þeim verður og oft að trú
sinni: Þær ætla fólki ilt og fólk
snýr þá sinni verri hlið að þeim;
þær eru spéhræddar og fólk
hlær að þeim; þær vantreysta
fólki og það svíkur þær.
Heilbrigð gagnrýni um menn
og málefni er nauðsynleg og
æskileg, en betra er að vera trú-
gjarn sem barn; treysta guði og
mönnum eins og barn heldur en
kveljast sífellt af efasemdum,
vantrausti og tortryggni.
☆ ☆
☆ ☆
HVAÐ VITIÐ ÞIÐ UM KARLMENNINA?
Konur hafa alltaf haldið því
fram að þær skildu karlmennina
betur en þeir sjálfir. Ef til vill
er því þannig varið. En á síðari
árum hafa vísindamenn gert
margar uppgötvanir viðvíkjandi
karlmönnunum, sem mun ekki
aðeins koma konum á óvart,
heldur og þeim sjálfum. Eftir-
farandi dæmi eru tekin úr ýms-
um greinum vísinda. Þið skuluð
reyna að dæma um, hvort stað-
hæfingarnar eru réttar eða rang-
ar áður en þið lesið svarið. Ef
meira en helmingur af ykkar
svörum reynist réttur, þekkið
þið karlmennina óvenju vel!
Karlmenn eru betur byggðir
líkamlega en konur.
Rangt. Sveinbörn fæðast oftar
með andlegum og líkamlegum
ágöllum en meybörn, eru t. d.
oftar vansköpuð, blindfædd og
veikbyggð. Líkami þeirra þolir
síður áföll. Það er því aðeins
vöðvakerfi karlmannanna sem
er betur þroskað og eru þeir því
sterkari en konur, svo sem kunn-
ugt er.
Karlmenn eru riddaralegir
gagnvart konum vegna þess að
kreddurnar krefjast þess.
Rangt. Það er allflestum karl-
dýrum meðfætt að sýna kven-
dýrum hollustu. Ef þeim væri
það áskapað að nota styrk sinn
til þess að berjast gegn kvendýr-
unum, hefðu þau átt erfitt upp-
dráttar.
Karlmenn sjá liti ver en
konur.
Rétt. Litblinda er 8 sinnum
algengari hjá karlmönnum.
Telpur taka fyrr eftir litum en
drengir.
Karlmenn eldast fyrr en
konur.
Rétt. í flestum tilfellum hnign-
ar líkama karlmannsins fyrr en
konunnar, og yfirleitt deyja þeir
yngri en konur.
Karlmenn eru hugrakkari en
konur.
Rangt. Munurinn er aðeins
fólginn í því, á hvern hátt þau
sýna hugrekki sitt. Karlmenn
eru yfirleitt hugrakkari í líkam-
legum raunum, en konur sýna
meira hugrekki í ýmsum þjóð-
félagslegum og sálfræðilegum
vandamálum.
Konur eru tilfinninganæmari
en karlar.
Rétt. Um fimmtíu sálfræði-
legar kannanir, sem nýlega hafa
verið gerðar, sýna að konur eiga
erfiðar með að hafa stjórn á
tilfinningum sínum en karlar.
Kemur þetta strax í ljós í
bernsku.
Konur eru laugaóslyrkari en
karlar.
Rangt. I loftárásunum á Lon-
don var hið gagnstæða sannað
með óyggjandi rökum.
Karlmannhár er yfirleitt
dekkra og grófara en kvenhár.
Rangt. Kvenhárið er dekkra,
og sömuleiðis augun. Stafar
þetta af þeim mismun, sem er á
efnunum í líkömum karla og
kvenna. Kvenhárið er venjulega
þykkra og kemur það að nokkru
leyti af því að það er síðara.
Konur eru trúræknari.
Rangt. Þær fara máske oftar
í kirkju, en það er þá vegna al-
menningsálitsins eða vegna þess
að þær hafa færri tómstunda-
iðkanir með höndum. En hjá
flestum þjóðum eru karlar virk-
ari safnaðarmeðlimir en konur.
Karlmenn þola slerkan hiia
og kulda ver en konur.
Rétt. Konur þola sterk hita-
brigði betur. Stafar það af fitu-
lögunum, sem eru undir húð
þeirra.
Karlmenn eru að eðlisfari ó-
stýrilátari og ofsafengnari en
konur.
Rétt. Þessar eðlishneigðir bæl-
ast þó nokkuð fyrir áhrif upp-
eldisins, en sýnt er, að smá-
drengir eru uppreisnargjarnari
og óróafyllri en stúlkur.
Karlmenn hugsa minna um
klæðnað sinn og útlit en konur.
Rangt. í öllum álfum öðrum en
Evrópu og Ameríku, hinum svo-
nefndu menningarálfum, eru
karlmenn alveg eins hégómlegir
og skartgjarnir og konur. Eyða
þeir oft öllum tíma sínum og
peningum í föt og snyrtingu.
(Þýtt og stytt úr
“Woman’s Home Companion”)
☆ ☆
„STEINNINN“
Það var fyrir nokkrum árum,
ég hafði verið að þvo þvott og
var lúin. Ég ætlaði að leggja
mig fyrir en þá varð fyrir mér
Smásögur Guðmundar Gísla-
sonar Hagalíns, „Einn af postul-
unum“ og fleiri í sömu bók.
„Steinninn“ var það sem ég lenti
á að lesa með mestri athygli.
Mér hvarf lúinn og allur heim-
urinn utan umhverfis þess er
höfundur ræðir í þessari sögu.
Það er víst, að hvort sem sögur
G. G. H. grípa mann hörðum
eða mjúkum tökum, þá mun
vart nokkur er frá segir, lýsa
betur sínu heimaumhverfi og
háttum, sem og einnig persón-
um heldur en Guðmundur G.
Hagalín gerir. Og snild hans á
lyktina úr Djúpinu og hjartslátt
fólksins, sem á svo mikið undir
því að fá björgina þar upp úr.
Þó var það hvorugt þessa, sem
greip mig föstustum tök-um við
lestur þessarar litlu, vel skrifuðu
smásögu, heldur annað.
Það greip mig ósegjanlega
djúp meðaumkun með Eyjólfi,
manninum sem hafði verið bund
inn við stein að átrúnaði, fyrir
því að ná lífsbjörg sinni úr sjón-
um. Bundinn við stein og fyrir
heit genginna ættmenna, um úr-
lausn á því vandamáli sem
hann er staddur í. Hann — tölu-
vert dugandi sjómaður, stendur
þarna blár og blektur í trú sinni
fyrir bandið um steininn og for-
skriftir framliðinna skyldmenna.
Samanber kafla á blaðsíðu 96.
Kaflinn er ljós og djúpt tekinn.
„Höfuðið sé niður á brjóstið,
og fæturnir skulfu. Og Eyjólfur
vék sér við og lét fallast niður á
grastó. Svitinn draup af enninu
á honum, og hann hríðskalf.
Þetta var ... var voðalegt! Hann
vissi hvorki upp né niður, vissi
ekki hverju hann átti að trúa,
hvað hann átti að halda. Hann
hafði misst alt jafnvægi, misst
fótfestuna, fannst hann eins og
vera að hrapa, hrapa eitthvað
óendanlega langt niður . . . Skyn-
semin sagði honum, að þetta
væri alt saman grillur — en
eitthvað annað í honum, sem
öllu öðru var nú sterkara, tók
fyrir kverkar skynseminni og
gerði hana máttvana. Var hann
að verða . . . verða vitskertur —
eða* hvað?“
Og lýsingunni af nauðum
Eyjólfs heldur enn áfram. Bar-
áttunni lýkur á þann hátt, að
auðsjáanlega æðri máttur bjarg-
ar manninum, sem svo nauðu-
lega er staddur, og til hans leitar
hin örvinglaða sál. Bjargar hon-
um án þess að taka alt af hon-
um, sem bindur hann við ætt-
ina og hann getur ekki alls kosta
losað sig við. Tjóðrið verður
mikið lengra og viðráðanlegra
þó hann dragi eftir sér steininn.
Honum er auðsjáanlega fyrir-
gefið af Honum sem örlögum
manna ræður og skilur öllum
fremur, andvörp þeirra og
kringumstæður.
En eftir því sem sagan hefir
breiðst út í huga mínum, finnst
mér ég hafa séð inn á lönd —
ókunn svið, sem ég hafði ekki
komið auga á áður og sem ekki
er neitt talað um í sögunni, eins
og ég minntist á í upphafi þess-
ara lína, er ekki lagt út af nein-
um eða neinu nema líðan Eyjólfs
í og eftir vandræðin. Aðeins
sagan sögð. En svo hörmulega
er maðurinn staddur, að það er
vart til einkis, að í gegnum sál
eins mikils rithöfundar og Guð-
mundur Gíslason Hagalín er, séu
sýnd þessi „aktamörk“, svo ljós,
sem þarna er gert.
Ókunna landið, sem breiðist
út fyrir sjónum manns, er það,
að þegar menn hafa misst hald
á hreinni Guðs trú, og ekki hægt
að rétta þá við, ekki einu sinni,
segjum, með stein í tjóðurbandi,
því ekki eru allir nákvæmlega
eins og Eyjólfur þó þeir kynnu
að vera komnir í sömu klípuna,
þá er ættunum svift í sundur og
meðlimum þeirra þeytt um
hjarnið þar til þeir standa alls-
lausir uppi — allslausir, fyrir-
litnir, skotmark fyrir olnboga
skotum heimsins og óteljandi
ýmiskonar volæði, þar til þeir
finna hinn eina, sanna lifandi
Guð og þgnn sem hann sendi
Jesúm Krist. Þá vaxa þeir upp
aftur, nýir viðir af endurnýjuð
um stofni.
Skrifað á Gamlárskveld 1950,
Rannveig K. G. Sigbjörnsson
Sjötíu þúsund ára gömul spor eftir menn
í helli á Norður-ítalíu
Charles Edward Wilson
Áflogagarpurinn úr fálækra-
hverfinu skipar nú eiti ábyrgð-
armesta embætti Bandaríkjanna
Haustið 1950 var sett upp í
Washington sérstök stjórnar-
stofnun, sem skyldi hafa yfir-
umsjón með hervæðingunni
(The Office of Defence Mobiliza-
tioh). Hlutverk hennar var að
sjá um, að framleiðslan í þágu
vígbúnaðarins yrði nægileg og
tilsvarandi yrði dregið úr fram-
leiðslu annarra vara, ef nauð-
syn krefði. Hún skyldi hafa yfir-
umsjón með hráefnakaupum.
Stofnuninni var veitt mjög vií-
tækt vald til þess .að geta full-
nægt því hlutverki, er henni
hafði verið falið.
Vegna þess, hvernig vígbún-
aðarmálum Bandaríkjanna og
annarra vestrænna þjóða er nú
háttað, hefir þessi stjórnarstofn-
un orðið ein voldugasta stofnun
BandaríH^anna. Hún hefir geysi-
legt vald yfir atvinnuvegum og
efnahagslífi Bandaríkjanna. Það
snertir svo meira og minna allar
hinar lýðræðisþjóðirnar, hvern-
ig þessu valdi er beitt.
Sá maður, sem hefir verið
aðalframkvæmdastjóri og helzti
ráðamaður þessarar stofnunar,
er Charles Edward Wilson.
Margir þeir, sem eru kunnugir
störfum þessarar stofnunar,
telja, að Wilson hafi verið annar
voldugasti maður Bandaríkjanna
tvö seinustu árin.
Talin vera efiir veiðimenn af
Neanderthal kyni, sem gengið
hafi í hellinn til þess að fella
hellisbirni og fleiri dýr.
Frá þessum merkilega forn-
leifafundi er nýlega skýrt í
Kaupmannahafnarblaðinu So-
cial-Demokraten, og þess getið,
að hann geti ef til vill varpað
nýju ljósi yfir líf hinna elztu
Evrópubúa.
Dr. A. C. Blanc, prófessor í
þjóðfræði við háskólann í Róm,
segir í tímaritsgrein svo frá
fundi þessum, að innst í svo-
nefndum Nornahelli í grennd
við Toirano hafi leiðsögumenn
ferðamanna uppgötvað dropa-
steinvegg fyrir nokkru. Var gat
á veggnum, og þar flaug í gegn
leðurblaka. Nokkrir þessara
manna ákváðu svo í maímánuði
1950 að sprengja upp vegginn til
að vita, hvað leyndist á bak við
hann. Veggurinn reyndist vera
þriggja metra þykkur og innan
við hann tók við annar hellir, er
greindist í marga ganga. Dýra-
bein lágu víða á hellisgólfinu.
Fundurinn var þegar tilkynnt-
ur Ginettu Chiapella, sem
stjórnar fornsögulegri rannsókn-
arstofnun í Genúa. Hún brá þeg-
ar við og skoðaði hellinn. Komst
hún að raun um, að hann, svo
sem flestir aðrir hellar í Vestur-
Evrópu, hafði að geyma margar
hauskúpur af hellisbjörnum,
sem víða höfðu klórað í vegg-
ina. En hún fann þar einnig
spor eftir menn. Trjákolabútar,
leifar af blysum, voru á víð og
dreif um hellinn, og greinlegt
merki eftir hönd, ataða trjákol-
um, fannst á einum veggnum.
í innri göngunum fundust leifar
af mörgum blysum, sem sýni
lega hafði verið stungið niður í
leðnjuna og látin brenna þar út.
Leðjuklessa sást einnig á einum
veggnum, og hafði henni tví-
1
mælalaust verið kastað á hann
af miklu afli.
Leifar af mönnum fundust
ekki í hellinum, en mesta at-
hygli vöktu sporin. Þau voru að
lögun öldungis frábrugðin því,
sem gerist um spor manna af
núlifandi kynflokkum. Og ítalsk
ir fornleifafræðingar gizka á, að
þau séu eftir veiðimenn af
Neanderthal kyni, sökum þess
að víða annars staðar, þar sem
leifar þeirra hafa fundizt, er
einnig að finna bein úr heillis-
björnum. Ýmislegt bendir til
þess, að þetta séu elztu manns-
spor, sem fram að þessu hafa
fundizt, en rannsóknum er alls
ekki lokið.
ítölsku vísindamennirnir njóta
aðstoðar L. Pales, prófessors í
París, við-að reikna út gerð og
byggingu fótarins. Telja þeir sig
geta með vissu sagt, að sporin
séu eftir frumstæðari mann en
þau sem franski hellakönnuður
inn Casteret fann árið 1948, en
þau voru talin um það bil 15
þúsund ára gömul.
Fóturinn, sem markað hefur
sporin í Nornahelli á Italíu ein-
hvern tíma í fyrndinni, hefir
verið stuttur og breiður með
sterklegum, sundur glenntum
tám, einmitt eins og talið er að
fótur Neanderthalmannsins hafi
verið eftir beinabyggingu hans.
ítölsku fornleifafræðingarnir
telja, að Neanderthalmenn hafi
ekki búið í hellinum, heldur
hafi þeir gengið í hann til að
veiða hellisbirni, pardusdýr og
fjallageitur. Sporin hafa verið
mörkuð í mjúka leðju, sem
vitaskuld er orðin að steini fyrir
löngu. Merkileg þykja blysin,
sem fundizt hafa í hellinum, þar
eð ekki var áður vitað, að
Neafiderthalmenn hafi notað
slík tæki.
Áflogagarpurinn úr
fátækrahverfinu.
Charles E. Wilson er 64 ára
gamall. Faðir hans var íri, en
móðir hans ensk. Hann er fædd-
ur og uppalinn í einu illræmdu
fátækrahverfi New York-borg-
ar. Á uppvaxtarárum hans gekk
það undir nafninu eldhús hel-
vítis (Hell’s Kitchen). Wilson
átti nokkur systkini, en þau dóu
öll ung. Faðir hans fórst með
voveiflegum hætti, þegar Wilson
var kornungur. Hann var einn
þeirra, sem tróðust undir, þegar
Brooklynbrúin var vígð, en
mannfjöldinn við vígsluhátíðina
varð svo mikill, að lögreglan
fékk ekki við neitt ráðið. Móðir
Wilsons varð eftir það að vinna
fyrir heimilinu og fékkst hún
einkum við hjúkrunarstörf.
Þrettán ára að aldri varð Wilson
að hætta skólagöngu sinni og
byrja að vinna fyrir framfæri
sínu.
Það varð hlutskipti margra af
æskufélögum Wilsons að leggja
fyrir sig ýmsa atvinnu, sem
braut í bága við lögin. Andrúms-
loftið í þessu fátækrahverfi var
á þá leið. Ekki sízt varð þetta
hlutskipti margra hinna dug-
meiri unglinga. Wilson hafði
mörg tækifæri til að lenda í
slíkum félagsskap, því að hann
bar af félögum sínum að afli og
hreysti og var annálaður áfloga-
seggur. Það hélt honum hins
vegar frá öllum slíkum freist-
ingum, að móðir hans var ein-
dregin baptisti og vandi son sinn
á kirkjugöngur og góða siði.
Hann gekk í sunnudagaskóla
strax og hann fékk aldur til.
Margir félagar hans hæddust að
þessu hátterni hans og hann átti
það til að svara þeim með vel
útilátnu kjaftshöggi, er þeim
tókst að reita hann til reiði. Nú
er Wilson einn af leiðtogum
baptistakirkjunnar í Banda-
ríkjunum.
hringur, General Electric, fyrir-
tækið, sem Wilson vann við, og
réði hann jafnframt 1 þjónustu
sína. Hann var ráðinn verk-
smiðjustjóri við hina stóru verk-
smiðju G. E. í Bridgeport, sem
er 50 mílur frá New York. Þar
dvaldi Wilson í 18 ár og telur
hann það skemmtilegustu ár ævi
sinnar. Verksmiðjan dafnaði vel
undir stjórn hans og hann lét
sig afkomu starfsfólksins •og fé-*
■lagslíf miklu skipta. Hann veitti
sjálfur forstöðu sunnudagaskóla
og íþróttaskóla, en hann hefir
jafnan verið mikill íþróttaunn-
andi. Hnefaleikar hflfa verið
uppáhaldsíþrótt. hans og æfði
hann þá til fimmtugsaldurs.
Hann stofnaði einnig málfunda-
félag fyrir yngri mennina og
ræddi þar einkum um stjórnmál
og trúmál.
Forsljóri General Electric.
Wilson hafði marga kosti til
að bera, er gerðu hann að góðum
verksmiðjustjóra. Hann var
strangur og harður 1 horn að
taka, ef því var að skipta, en
jafnan heiðarlegur og refjalaus.
Hann þoldi illa alla ósanngirni.
Hann átti það til, ef hann taldi
sig beittan röngu, að taka í herð-
arnar á mótstöðumanninum og
hrista hann duglega og það mun
hafa komið fyrir, að hann varp-
aði sumum á dyr. Hann er með
sterkustu mönnum, enda vel
þriggja álna hár og gildur að
sama skapi. Sjálfur segir hann,
að þeir menn, sem hann hafi
þannig lent í harki við, hafi oft
orðið beztu vinir sínir á eftir.
Yfiríeitt var Wilson vel látinn
af undirmönnum sínum, er mátu
atorku hans og heiðarleika.
Yfirmenn hans voru ekki síður
hrifnir af honum. Hann fékk því
stöðugt aukin völd innan G. E.,
unz hann var gerður aðalfram-
kvæmdastjóri félagsins 1939.
Hann hafði nýlokið við að endur
skipuleggja rekstur hinna 39
verksmiðja félagsins, er Banda-
ríkin hófu stríðsframleiðsluna af
fullu kappi. Hann var því vel
undir hana búinn og notaði sér
þá aðstöðu af mikilli atorku og
framsýni. Þegar styrjöldinni
lauk, átti G. E. orðið 69 verk-
smiðjur og unnu við þær rúm-
lega 170 þúsund verkamenn.
—Alþbl., 25. marz
Farsæll iðjuhöldur.
Wilson hóf að vinna utan
heimilisins 13 ára gamall, eins
og áður segir. Hann fékk vinnu
hjá raftækjaverzlun, er jafn-
framt rak litla raftækjaverk-
smiðju. Hann fékk strax mikinn
áhuga fyrir starfi sínu og öllu
því, sem að rafmagnsfræðum
laut. Yfirmaður verzlunarinnar
fékk strax mikið dálæti á Wil-
son og gerði hann að alalfull-
trúa sínum þegar hann var 21
árs gamall. Nokkrum árum síð-
ar keypti hinn ftóri raftækja
1 opinberri þjónusiu.
Wilson hefir jafnan verið
republicani. Hann hefir þó ver-
ið frjálslyndur og var einn þeirra
fáu úr hópi republicanskra iðju-
hölda, sem starfaði í ýmsum
nefndum, er Roosevelt setti á
laggirnar. Ýmsir flokksmenn
hans átöldu hann fyrir þetta, en
Wilson lét sig það engu skipta.
Árið 1942 gerði Roosevelt hann
að varaformanni vígbúnaðar-
ráðsins (The War Production
Board). Hann þótti reynast vel
í því starfi og það þótti því vel
ráðið, er Truman fól honum að
sjá um endurvígbúnað Banda-
ríkjanna, þegar ljóst var orðið
af ögrunum kommúnista að ekki
yrði hjá honum komizt.
Wilson kunni í fyrstu hálfilla
við þetta starf sitt. Einkum
samdi ekki honum og fulltrúum
verkalýðssamtakanna og neituðu
þeir um skeið að vinna með
honum. Wilson leit svo á, að það
væri ekki verksvið verkalýðs-
samtakanna að hafa afskipti af
þessum málum, heldur eingöngu
að hlutast til um kaup og kjör
félagsmanna sinna. Hann taldi
hin ýmsu ráð og nefndir, skip-
uð fulltrúum hinna og þessara
samtaka, vera til trafala. Hann
var vanastur því að ráða og láta
framkvæmdirnar ganga skjótt
og vel. Smám saman hefir hann
þó vanið sig við þessa agnúa
opinberrar starfsemi. Fullar
sættir eru komnar á milli hans
og fulltrúa verkalýðssamtak-
anna. Þeir, sem áður gagnrýndu
Wilson mest, eru líka farnir að
meta kosti hans. Hann fylgir
Framhald á bls. 8