Lögberg - 24.04.1952, Page 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN. 24. APRÍL, 1952
7
Mario Scelba, ítalski ráðherrann, er kommún-
istar hata og óttast mest
Lögreglan endurskipulögð
stofa hans um eldvarnir, hjálpar-
starfsemi, heilsugæzlu. Þar að
auki hefir hann vald til að vikja
borgarstjórum úr embættum og
skipa aðra, þar til kosningar geta
farið fram. Fyrir nokkru hefir
hann vikið frá þremur borgar-
stjórum fyrir ótrúmennsku. Voru
Smátt og smátt kom Scelba
nýrri skipan á lögreglulíðið, setti
af borgarstjóra, sem voru komm-
únistar, flutti til liðsmenn þeirra
úr lögreglunni og setti þá á lítil-
væga staði. Sumum gaf hann
lausn með eftirlaunum. í stað
allra þessara manna setti hann
aðra, sem voru stjórninni trúir.
Hann var lengi talinn mesti mein
leysingi, en hejir sýnt aðra hlið
á sér síðustu árin
Á aðalgötu í Caprí á ítalíu, þar
sem því nær hver maður er kom-
múnisti, var Mario Scelba innan-
ríkisráðherra á ferðinni.
Rauðliðar stóðu í þéttum fylk-
ingum á götunni og töluðu hátt
um þenna óvin kommúnista og
lýstu því með mörgum ófögrum
orðum, hverja meðferð hann
skyldi fá þegar þeir næði til hans
— Þá kom hann gangandi eftir
miðri götunni, einn og vopnlaus.
Það var ekkert yfirlæti í fasi
hans og engin ógnun. Hann leit í
kringum sig, eins og af tilviljun,
og brosti dálítið feimnislega.
Hann var lágvaxinn maður, þétt-
ur á velli og sköllóttur, í tví-
hnepptum jakkafötum. Hann
hefði getað verið þjónn eða af-
greiðslumaður í matvörubúð.
Það var ekki á honum að sjá,
að hann væri harðskeyttur mað-
ur og voldugur, og einn öflugasti
andstæðingur rauðliða í Evrópu.
Hann hafði stofnsett öflugasta
lögreglulið í Evrópu, og á þrem
árum hafði hann gert að engu
allar vonir Stalíns um að ná tök-
um á ítalíu með ofbeldi.
Kommúnistum jéllust hendur
Kommúnistar hötuðu hann —
og þarna var hann nú á þeirra
valdi. Hann gekk eftir götunni,
en á auglýsingaspjöldin meðfram
henni hafði óaldarlýður krotað—
Niður með Scelba ,— drepnum
Scelba. En nú þagði lýðurinn og
rauðu fánarnir, sem sumir héldu
á, voru látnir síga. Scelba gekk
strætið á enda, sneri við og gekk
sömu leið til baka. Þá gátu kom-
múnistarnir þó ekki á sér setið
og æptu fagnaðaróp yfir hug-
rekki hans.
Síðar minntist hann á þenna
atburð og sagði þá: „Kommún-
istar eru alltaf að reyna að hræða
fólk með hótunum um ofbeldi.
En þetta eru bara blekkingar.
Þeir eru vindbelgir. Þeir gorta og
hóta. — Þeir miða kannske byss-
unni — það er satt — en það er
trébyssa. Ég sýndi þeim aðeins,
að ég væri óhræddur, en gerði
ekki neitt. Og nú höfum við sigr-
að þá, því að við höfum sýnt
þeim fram á, að þeim tekst ekki
að kúga stjórnina.“
Scelba svarar hótunum
Þegar vopn voru í fyrsta sinn
send til ítalíu vegna A.-banda-
lagsins, frá Ameríku, tilkynntu
kommúnistar opinberlega, að
ekki skyldi einni einustu byssu
skipað á land. Scelba jók þá
mjög lögregluliðið í Neapel og
svo fór, að öllum sendingum var
búið að skipa á land að nærri
tveim árum liðnum, án þess að
nokkuð yrði því til fyrirstöðu.
Þegar Bandaríkjastjórn sendi til
ítalíu Joseph Jacobs, sem átti að
vera stjórnmálaerindreki hjá
bandalaginu, máluðu kommúnist
ar á veggina í Róm, með rauðri
málningu, þessi orð: Farðu heim,
Jacobs. Scelba skipaði þá svo fyr-
ir, að hver sá sem uppvís yrði að
þessari iðju, skyldi verða útklínd
ur sjálfur — átti að mála breiða
rönd á hvern sekan, frá hársrót-
um og niður endilangar buxanar.
Var þá málningariðjunni lokið.
Allt lögregluliðið lýtur skip-
unum frá Scelba, nema það sem
umferðinni stjórnar. Hann hefir
einnig yfirstjórn 75,000 vopnaðra
manna ,sem verða hluti af hern-
um, ef til styrjaldar kæmi. Sam-
tals hefir hann á að skipa 200 þús.
mönnum til verndar friði og
reglu ,hjá heldur óværri þjóð,
sem er 46 millj. manna.
Ættaður jrá Sikiley •
Scelba er hinn eini ráðherra,
sem hefir hafnað því að taka sér
frí frá störfum. „Það gæti svo
margt komið fyrir,“ segir hann.
Allt sem tilheyrir lögreglu-mál-
um kemur fyrst til hans. Verk-
föll, hrun húsa, mislingafarald-
ur, eldgos Auk þess fjallar skrif-
Scelba var fæddur fyrir 50 ár-
um á Sikiley. Faðir hans var
bóndi, sem hjálpaði til á vínekr-
um annarra, og var svo skínandi
fátækur, að fjölskyldan var oft
sársvöng. Landleigjandinn var
borgarstjóri á staðnum og héf
Don Luigi Sturzo. Hann var
prestur og einn af þeim, er stofn-
aði Kristilega lýðræðisflokkinn,
sem nú er við stjórn á ítalíu. Don
Sturzo fekk mætur á Mario litla,
borgaði skólagöngu fyrir hann
og taldi hann á að fara til Róma-
borgar og leggja fyrir sig lög-
fræði. Sturzo var mestan hluta
ársins í Róm, og er Scelba var
við nárrí, var hann ritari prests
ins. Kynntist hann þá öllum þeim
mönnum í flokknum, er síðar
urðu mikils ráðandi og drakk í
sig mikla þekkingu á stjórnmál-
um.
Hann var talinn meinlaus! „
Scelba var ekki mikilhæfur
lögfræðingur en framúrskarandi
iðinn. Það var kunnugt, að hann
var andvígur Mússólíni og fasís-
ma, en hann var álitin svo mein-
laus, að ekki þótti taka því að
fangelsa hann. Þegar nasistar
voru búnir að ná tökum á ítalíu,
gaf hann út leynilegt fréttablað.
Var hann handtekinn fyrir það,
en svo lítilvægur var hann talinn,
að þýzka leynilögreglan sleppti
honum úr haldi eftir þrjá daga.
Fyrir atbeina Sturzos komst
hann í stjórn, er Kristilegi lýð-
ræðisflokkurinn komst til valda.
Heyrðu þá póstur og símamál
undir hann. Þó að hlálegt sé voru
það kommúnistar, sem tróðu hon
um í þá stöðu, sem hann hefir
nú. Árið 1947 hafði Kommúnista-
flokkurinn tvær milljónir félaga,
réð öllum verklýðsfélögum og
hafði nærri þriðjung atkvæða í
þinginu. Þeir vildu hafa fyrir lög
reglumálin ráðherra, sem þeir
gátu ráðið við. Forsætisráðherr-
ann bar fram ráðherralistann
með þeim nöfnum, sem stungið
var upp á, og þegar Scelba var
nefndur,- samþykktu kommúnist-
ar nafn hans. Þarna var maður,
sem þeir gátu hnoðað eins og
deig! De Gaspari lét það óátalið.
Hann þekkti Mario betur en þeir.
Lætur hótanir ekki á svg fá
Um þessar mundir var glæpa-
öld á Italíu. Bófar óðu uppi til
fjalla. Og í borgunum blómguð-
ust vasa-þjófar, ræningjar og
allskonar glæpa- og þjófahyski. I
þesskonar andrúmslofti þrífast
kommúnistra bezt. Þeir stóðu ým
ist í óeirðum eða verkföllum.
Sem vörn gegn þessu hafði Scel-
ba illa skipaða lögreglu, sem
vann með hangandi hendi. Þriðj-
ungur liðsins var kommúnistar.
Þrem dögum eftir að Scelba
tókst á hendur starf sitt, lá á
borði hans skipin um útburð
kommúnista nokkurs af leigu-
jörð í nánd við Modena. Hafði
hann ekki greitt gjald af jörð-
inni í þrjú ár. Komu þá nokkrir
kommúnistaburgeisar inn í skrif
stofu Scelba og tilkynntu honum.
að til átaka myndi koma, — ef
skipunin yrði framkvæmd.
Scelba tók þá upp símann og
skipaði lögreglustjóranum í Möd-
ena, að bera leigjandann út sam-
dægurs. Næstu klukustundirnar
voru ekki þægilegar. En ekki
kom til neinna átaka.
í sex mánuði lézt Scelba vera
miklu öflugri en hann var. Það
kom til verkfalls hjá flutninga-
verkamönnum og það var hættu-
legt efnahag þjóðarinnar. Scelba
talaði þá við fyrirliða verka-
manna og kvaðst myndi sýna
þeim í tvo heimana. Verkfallinu
var aflýst eftir sólarhring.
Scelba vildi hafa viðbragðs-
fljótt lögreglulið og tók því í not-
kun 5000 jeppabíla, sem fimmti
herinn ameríski hafði slíkið eft-
ir. Hann stofnaði nú skjótt nýja
tegund lögreglu, sem hann kall-
aði hraðliða. Þetta lið var notað
í uppþotum, og er samtals 3000
menn. Sumstaðar er ríðandi lög-
regla, en þeir er nota jeppa sína,
mála þá rauða, og láta ýskra her-
filega, þegar þeir eru á ferðinni.
Þetta er hættustarf. Á þrem ár-
um hafa 100 hraðliðar hlotið
bana við störf sín, en 2000 hafa
særst.
Þjálfun líðsins er ströng og
stendur í sex mánuði. Aðeins fær
ustu menn geta tekið starfið að
sér. Þeir læra að aka „í loftinu"
beint á steinahrúgu og nema stað
ar á augabragði. Þeir eru æfðir
í að aka í stöðugum krákustígum
í súlnaröðum. Þeir aka óðfluga á
örmjóum vegum meðfram kletta-
brúnum og má þá hvergi skeika.
I hverjum jeppa eru fjórir menn,
og ber hver þeirra togleðurs-
kylfu. Byssu bera þeir líka allir á
baki, en þær eru sjaldan notaða.
Scelba vill ekki hafa neina píslar
votta. í jeppunum eru táragass-
prengjur og handjárn.
Hvernig múgnum er tvistrað
Skemmtilegast þykir óaldarlýð
að gera uppþot í Róm fyrir fram-
an fulltrúadeildina á Piazza Col-
onna. Múgsamkoma af þeirri teg
und hófst þar einn morgun árið
1948. Með þrefi og þjarki tókst
kommúnistum að draga að sér
heilmikið af fólki, sem átti leið
þarna hjá. Um miðjan dag var
þar mikill mannþröng, sem varð
æ stærri eftir því sem á daginn
leið. Nú þurfti ekki nema lítið
atvik, til þess að lýðurinn réðist
inn í fulltrúadeildina. Það hefði
getað valdið stjórnaskiptum í
landinu.
Fimmtíu vagnar með hraðlið-
um biðu rólegir í hliðargötu. Þeg
ar merki var gefið, óku þeir með
ýskri miklu inn í miðja mann-
þröngina og þar hófu þeir hring-
akstur og stækkuðu stöðugst
hringinn, svo að fólk varð að
hrökklast u n d a n. (Þesskonar
akstur kallast nú „hringekjan
hans Scelba.“) Þeir, sem voru
ekki kommúnistar, flýðu í of-
boði. Og þeir, sem höfðu beitt
sér fyrir æsingunum, skutu sér
undan í greiðasölustaði eða húsa-
gættir.
Fylgist með þeim rauðu
Scelba sat fölur en rólegur við
njósnakerfi og hefir þegar fregn-
ir af áformum komma. Þeir eru
og allir skrásettir, og þekkir lög-
reglan aðsetursstaði og venjur
allra höfuðpauranna og getur
klófest þá flesta með stuttum
Í fyrirvara, ef ý>arf. Eitt af því, sem
leyniþjónustan hafði njósnir af
var, að kommúnistar geymdu
stórkostlegar vopnabirgðir. Fund
ust þar vopn af öllum tegundum,
sem áttu að geymast til uppreist-
arinnar.
Á ítalíu fóru fram áríðandi
kosningar í apríl 1948. Nú bjóst
allur heimurinn við m i k 1 u m
hvelli. En Scelba hafði komið á
svo góðri skipan, að kosningarn-
ar liðu hjá slyndrulaust. En próf-
raunin kom þrem mánuðum síð-
ar, þegar ungur maður komst inn
í þingsalinn, skaut á Togliatti,
forsprakka kommúnista, og særði
hann.
Brottreksturs Scelba krafizt
Það var eins og æpt væri her-
óp. Allir djöflar ærðust. Komm-
únistablað æpti: „Þetta er stjórn-
inni að k e n n a.“ Verkamenn
hlupu frá störfum og eftir 25 kl.
stundir var allt starfslíf lamað af
allsherjarverkfalli. 1 mörgum
Ráðgert að hef ja lagnsngu hita
veitu fyrir Sauðárkrók í vor
borgum óðu kommúnistar um
með rauð armbindi, brutu búð-
arglugga, réðust inn í opinberar
byggingar, verksmiðjur, skipa-
smiðastöðvar og járnbrautar-
stöðvar. Nefnd frá þeim rauðu
gekk á fund de Gasperis og sagði
að ef hann vildi reka Scelba frá
starfi, skyldi verkfallinu aflýst
samstundis. Forsætisráðherra
neitaði.
Scelba sat fölur en rálegur við
síma sinn. I fjórar kl.st. tal-
aði hann við lögreglustjóra sína
— þeir voru níutíu talsins — og
brýndi fyrir þeim að stilla til.
friðar, en nota ekki skotvopn,
nema það væri óhjákvæmileg
nauðsyn. Uppreistin hafði hlaup-
ið af stokkunum undirbúnings-
lítið, og gat lögreglan fljótt bælt
hana niður. Verkfallið fjaraði út.
Áður en vika væri liðin, tilkynnti
Scelba, að allt væri með friði og
spekt.
Harður við hvern sem er
Þó að Scelba þurfi stundum að
beita harðneskju er honum vel
ljóst, að þess háttar gðfarir er
engin lækning við meinum.
„Það er varla mögulegt að vera
innanríkisráðherra í stjórn, sem
stendur á sama, hvort fólkið vin-
nur eða ekki,“ segir hann.
Hann var nýkominn frá því að
bæla niður uppþot í Massa Carr-
ara og var það uppþot gert af
andkommúnistum. Scelba benti
samstarfsmönnum sínum á marg
víslegt atvinnuleysi—skipasmið-
ir voru iðjulausir, vatnsaflstöðv-
ar voru lokaðar. Þegar bænd-
urnir á Italíu tóku að erja land,
sem þeir áttu ekki, lýsti hann
yfir því opinberlega, að hann
harmaði slíka lögleysu. Svo sagði
hann: „En landeigendur eiga sök
GERT ER RÁÐ FYRIR, að byrj-
að verði að leggja hitaveitu
fyrir Sauðárkrók í vor, og er lán
á þessu. Þeir hafa notað sér hið
mikla atvinnuleysi, til þess að
koma á vinnuskilyrðum, sem eru
óviðunandi fyrir bændur.“
Mario Scelba er trúr lýðræðis-
sinni, og því beitir hann sér ekki
eingöngu við kommúnista, en
við hvern þann flokk, sem reynir
að taka lögin í sínar hendur. Þeg-
ár háværir nýfasistar stofnuðu
flokk, kölluðu sig jafnaðarmenn
og hófu óeirðir, lét hann þegar
stefna þeim fyrir brot á stjórn-
skipunarlögum landsins.
Hugleysið er hættulegast
Hann réðst á smákaupmenn,
sem reyndu að hækka verðlag,
landeigendur, sem notuðu sér
lélega samningaaðstöðu bænda,
dómara, sem þorðu ekki að
dæma við kommúnista, og vinnu
veitendur, sem flöðruðu upp um
rauðliða.
Scelba heldur, að hugleysið sé
versti óyinur lýðræðisins. „Það
er aðeins eitt, sem viðheldur kom
múnismanum í Vestur-Evrópu—
og það er óttinn við, að rauðliðar
handan við járntjaldið ráðist inn
í Vestur-Evrópu. Þess vegna
greiðir fólk fé til kommúnista-
flokksins og reynir að koma sér
þar í mjúkinn. En í þeim átökum
sem framundan eru, mun þó hug
rekki og hreinskilni í athöfnum
vænlegast til sigurs.“
— VÍSIR, 25. marz
til framkvæmdanna þegar feng-
ið. Niðursuðu- og beinamjölsverk
smiðju er verið að byggja þar og
ennfremur nýtt frystihús.
Vatnið til hitaveitunnar verð-
ur tekið úr holu í svonefndu Ás-
hildarholtsvatni. Er það í landi
Sjávarborgar, 2.5 km. frá Sauð-
árkróki. Búið er að bora eina
holu niður í 130 metra dýpt og
fæst úr henni mikið vatn og vel
heitt. Ekki er fullráðið, hvort
dýpka eigi holuna enn sam-
kvæmt upplýsingum frá frétta-
ritara blaðsins á Sauðárkróki. Á-
ætlað er, að hitaveitan kosti 3.2
milljónir króna.
Kaupfélag Skagfirðinga bygg-
ir frystihúsið, en niðursuðu- og
beinamjölsverksmiðjuna byggir
bærinn. Getur hún væntanlega
tekið til starfa fljótlega, ef eitt-
hvað fiskast.
Formaður verkalýðsfélagsins
á Sauðárkróki ræðir þessar fram
kvæmdir og einnig hafnarmálið
í greinargerð sinni um afkomu
verkafólks til Alþýðusambands-
ins. Segir hann þar, að góð og
örugg höfn sé traustasti grunnur-
inn að blómlegu athafna og við-
skiptalífi Skagfirðinga, en fram
að þessu hafi mistekizt að koma
henni upp. Hins vegar sé það von
manna, að betur gangi í náinni
framtíð en hingað til, því að
Emil Jónsson vitamálastjóri hafi
lagt fram nýjar tillögur um gerð
hafnarinnar. En nú vantar fé til
framkvæmdanna.
— ALÞBL. 27. marz
„Virðuleikur vinnunnar?"
Teketill orsakar vinnustöðvun við ísl. togara
Einni millf. króna varið til
jarðborana þar á þessu ári
|?ftirfarandi frásögn, sem er
næsta skopleg, birtist hinn 8.
þ. m. í Lundúnablaðinu „Fishing
News“ undir fyrirsögninni „The
Dignity of Labour?“ (Virðuleiki
vinnunnar?)
„Það var árla morguns á
fimmtudag í síðastl. viku að svo
bar við, að diskur, kanna og al-
uminium-teketill komu fljúgandi
út um opinn glugga á stjórnklefa
íslenzka togarans Svalbaks, þar
sem hann lá í Grimsby Fish
Docks. Teketillinn lenti á höfði
hr. Arthur Howell, Weelsby
stræti í Grimsby, einum hafnar-
verkamanna, sem unnu að því að
losa skipið. Hr. Howell var flutt-
ur í sjúkrahús, þar sem sauma
varð höfuðskurð nokkrum spor-
um, en síðan gat hann farið heim
til sín, er gert hafði verið að
meiðslum hans.
Hundrað og fimm hafnarverka
menn aðrir lögðu þegar niður
vinnu, og kröfðust þess, að sá
skipshafnarinnar, sem valdur
hefði verið að atvigi þessu, yrði
fluttur í land og honum refsað.
Skipstjórinn féllst á þetta og
maðurinn var fluttur í land í
fylgd lögreglunnar. 1 Svalbak
voru enn 2300 kits af fiski, sem
eftir var að skipa á land. Sumir
hafnarverkamannanna hófu
kröfur um bætur fyrir vinnutap,
og þar sem nú leið að vinnuhléi
um morguninn, fóru þeir til mat-
salarins.
íslenzki vararæðismaðurinn,
hr. Þ. Olgeirsson, féllst á, að
greiða bæri mönnum tveggja
stunda eftirvinnu fyrir þessa
klukkustund, sem þeir hefði
misst, og formaður nefndar hafn-
arverkamanna ráðlagði félögum
sínum að þekkjast þetta tilboð.
En þó fór svo, að loknu matarhléi
að hafnarverkamenn komu til
skips, vógu fisk þann, sem þegar
var kominn á land, og fóru svo
leiðar sinar.
Síðar um daginn fékk hr.
Howell persónulega afsökun frá
teketils-varparanum, sem skýrði
frá því, að markhæfni hans, er
ketillinn kom í höfuð mannin-
um, væri einskær tilviljun. Full-
t r ú a r verkalýðssamtakanna
fengu einnig afsökunar bréf, og
skýrt var frá því, að hr. Howell
myndi fá sanngjarnar bætur fyr-
ir meiðslin. Á miðnætti hófu
hafnarverkamenn á ný að losa
Svalbak, — vafalaust fyrir eftir-
vinnukaup.
Nú þykir engum spaug að
hljóta höfuðsár af völdum fljúg-
andi teketils, jafnvel þótt hann
sé úr aluminium — og ég hefi
fyllstu samúð með hr. Howell.
llonir standa til, að upp kunni
"að rísa við Námafjall í Þing-
eyjarsýslu verksmiðja, er vinni
brennistein úr jarðgufum, er
nemi allt að 10 þúsund lestum
árlega.
Undanfarið hefir verið unnið
að rannsóknum á þessu á vegum
jarðborana ríkisins, og hefir
Baldur Líndal efnaverkfræðing-
ur einkum fjallað um þær.
I fyrasumar voru t. d. boraðar
tvær holur í hveraröndinni í
Námafjalli, önnur um 30 m. djúp.
Úr holum þessum streyma nú um
20 lestir af gufu á klukkustund,
sqm er mikið magn, og þykir
þetta verkefni svo merkilegt og
möguleikarnir svo athygliverðir,
að á fjárlögum þessa árs hefir
verið veitt um 1 millý. króna til
þessara rannsókna í Námaf jalli.
En bar nauðsyn til þess, að hinir
verkamennirnir 1 e g ð u niður
vinnu? Rétt er að halda uppi
virðuleik vinnunnar. En þessi
vinnustöðvun hélt engu uppi.
Þetta var jafnsmekklaust og
gjörð mannsins, sem fleygði te-
katlinum út um gluggamr, — og
ekki eins afsakanlegt. Að minn-
sta kosti var höfuðhögg hans af
tilviljun.“
Ýmsir útreikningar hafa verið
gerðir vegna fyrirhugaðrar vinn-
slu, eða framkvæmda á henni,
en á þessu stigi málsins er ó-
ákveðið hvernig vinnslan verður
framkvæmd, ef til kemur. En
miklar vonir mega heita bundnar
við þetta.
Geta má þess, að auk brenni-
steinsins myndu fást ýmis önnur
hráefni úr gufunum, svo sem ó-
bundið vatnsefni og kolsýra, sem
hvorttveggja er mikilvægt til
iðnaðar.
Eftirspurn eftir brennisteini á
heimsmarkaðnum er mjög mikil,
og fer vaxandi, og gæti því hér
verið um mikilvægan atvinnu-
reksturs að ræða, ef vel tekst.
— VÍSIR, 21. marz.
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á ÍSLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 75.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐMU N DSSON
FREYJUGATA 34 . REYKJAVÍK
— VÍSIR
Verður reisfr 10 þús. Sesía brennisteins-
verksmiðja við Námafjall?