Lögberg - 24.07.1952, Blaðsíða 1

ÖD. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMTUDAGINN, 24. JÚLÍ, 1952
Fréttir fró nefndinni í kenslustólsmálinu
Berklalæknir á ferð vestanhafs
Föstudagskveldið 11. þ. m.
lögðu af stað frá Winnipeg þeir
Dr. P. H. T. Thorlakson, Dr.
Lárus A. Sigurdson, Einar P.
Jónsson og W. J. Lindal, dómari.
Ferðinni var heitið til Minne-
apolis og var hún farin í erind-
um íslenzka háskólaembættisins.
Valdimar Björnsson, fjármála-
ráðherra Minnesotaríkis, sem
ráðstafaði ferðinni ásamt Dr.
Lárusi, bauð nokkrum íslend-
ingum í Minneapolis og St. Paul
og gestunum til morgunverðar í
Curtishótelinu á laugardags-
.morguninn og komu saman þar
14 manns. Að morgunverði
loknum skýrði Valdimar frá er-
indi gestanna og bauð síðan Dr.
Thorvaldson og félögum hans
að taka til máls, og bentu þeir
á að nú sem stendur væri kom-
ið í sjóðinn um $195.000.00 og
létu þess getið að ekki væru
nema fáeinar af íslenzku bygð-
unum, sem ekki hefðu byrjað að
safna í byggðar-stofnendasjóð.
Valdimar Björnsson hóf þátt-
töku Minnesota íslendinga með
því að leggja fram rausnarlegt
tillag og bað svo aðra að taka
til máls. Það gerðu allir við-
staddir og hver einasti kvaðst
ekki einungis vera hlyntur mál-
efninu heldur og fús að taka
fjárhagslegan þátt í því.
Svo var skipt verkum. Einar
P. Jónsson og W. J. Lindal héldu
áfram til Minneota, Dr. Thor-
lakson og Hjörtur Lárusson, einn
af leiðandi íslendingum í Min-
neapolis, skruppu út á land í
aðra átt, en Dr. Sigurdson varð
eftir í Minneapolis, til að eiga tal
við menn, sem ekki gátu verið
við morgunverðinn.
Eitt athyglisvert við þessa
ferð, sem lýsir svo vel samhug
Minnesota-íslendinga í þessu
máli, var það hvernig þeir ráð-
stöfuðu því að koma Einari P.
Jónssyni og Lindal dómara til
Minneota, sem er um 180 mílur
suðvestur frá Minneapolis. Matt-
hías Thorfinnnsson ók með þá
hálfa leið og þar mætti þeim
Jón Metúsalemsson frá Minne-
ota, sem fór með þá til Minneota
og var með þeim það sem eftir
var kvöldsins. Á sunnudaginn
tók Júlían Gíslason við og ók
með þeim út um bygðina þar til
kominn var tími að snúa til
baka. Þá tók bróðir hans við,
Joe Gíslason og ók hálfa leið til
baka og þar mætti hann bróður
sínum frá Minneapolis, Jack
Gíslason, sem fór með gestina
alla leið að járnbrautarstöðinni
í Minneapolis, en þar voru til
staðar Dr. Thorlakson og Dr.
Sigurdson og var þá haldið heim-
leiðis til Winnipeg.
Svo vel hittist á, að íslenzku
konurnar í Minneapolis og St.
Paul, sem hafa haldið við félags-
skap, sem nefndur er Hekla,
höfðu stofnað til skemtunar á
sunnudaginn við eitt af hinum
mörgu og fögru vötnum í Min-
neapolis og þar söfnuðust sam-
an um hundrað manns. Lækn-
arnir Thorbjörn og Lárus voru
viðstaddir og bað forstöðunefnd-
in þá að ávarpa samkomugesti.
Þeir skýrðu frá hvað hefði unn-
ist á varðandi fjársöfnun-
ina og þökkuðu fyrir kurteisi
þá og gestrisni, sem nefndinni
hefði verið sýnd. Félagið mun
halda fund í haust og verður
þetta mál þá rætt og ákveðið
hvaða þátt félagið geti tekið.
Ferðin suður heppnaðist ágæt-
lega. Enginn efi er á því að Is-
lendingar Minnesotaríkis fara
langt fram yfir lágmarkið. Á
þessum tveimur dögum var
safnað yfir þúsund dollurum.
Það var margt í sambandi við
þessa ferð, sem hefði verið gam-
an að minnast á, svo sem gest-
risnina og samhug allra. En það
er tvennt, sem öðru fremur snart
hjartarætur nefndarmanna: —
Allir, bæði konur og menn, sem
nefndarmenn töluðu við, voru
málefninu hlyntir og fúsir til að
taka fjárhagslegan þátt í því.
Þetta einhuga samstarf nær
lengra en til íslendinga. Ein
kona frá Connecticut-ríki, gift
íslendingi, Tryggva Willard ís-
feld, hafði engu síður en hann
áhuga á því að leggja peninga
í sjóðinn. Hún hafði numið
tungumál við skóla austur frá
og henni var auðskilið hið nána
samband milli forn-íslenzku og
forn-ensku.
Embættismenn og nefndir, er
kosningu hlutu á nýafstöðnu
kirkjuþingi hins Evangeliska
lúterska kirkjufélags íslendinga
í Vesturheimi:
Heiðursverndari:
Herra Sigurgeir Sigurðsson,
biskup yfir íslandi, Reykjavík,
Iceland.
Heiðursforseti:
Séra ' Rúnólfur Marteinsson,
D.D., Winnipeg, Man.
Heiðursmðelimir:
Dr. og Mrs. R. Marteinsson,
Winnipeg, Man.
Sljórnarnefnd:
Forseti, séra Valdimar J. Ey-
lands; skrifari, .séra H. S. Sig-
mar, (endurkosinn); féhirðir, N.
O. Bardal, (endurkosinn); Vara-
forseti, séra Guttormur Gutt-
ormsson; varaskrifari, séra Ste-
fán I. Guttormsson; varaféhirðir,
Skúli Stefánsson; Stewardship-
secretary, séra Stefán I. Gutt-
ormsson.
F r amkvæmdanef nd:
Séra Valdimar J. Eylands
Séra E. H. Fáfnis
Séra Sigurður Ólafsson
Séra H. S. Sigmar
Skúli Stefánsson
Victor Jónasson
Fró Selkirk
kjördæmi
Liberalar í hinu nývíkkaða
Selkirk kjördæmi eru nú farnir
að undirbúa sig fyrir væntan-
legar kosningar til sambands-
þings næsta ár. Á fimtudaginn
síðastliðna viku var haldinn
fundur í Árborg, er sóttur var af
fólki úr öllum hlutum kjör-
dæmisins, um hundrað manns;
Dr. S. O. Thompson fylkisþing-
maður var fundarstjóri.
Þessir voru kosnir í fram-
kvæmdarnefnd flokksins í kjör-
dæminu: Ken Reid, Árborg, for-
seti; William Chopek, Gimli,
varaforseti; Charles Trick,
Stonewall, annar varaforseti;
Miss S. Sigurdson, Árborg,
skrifari; O. Hallson, Ericksdale,
gjaldkeri.
Meðal meðstjórnenda nefndar-
innar eru þessir: H. O. Hallson,
Ericksdale; Barney Eggertson,
Vogar; Grímur Jóhannson,
Ashern; Chris Thorarinson,
Riverton og Norman Stevens,
Gimli.
Núverandi þingmaður þesáa
kjördæmis er R. J. Wood.
Svo var annað. Allir fundu til
þess að þetta væri mál allra
Vestur-íslendinga, og eiginlega
mál allra Islendinga. Þess vegna
væri engin landamæri til hvað
íslenzku háskóladeildina snerti.
Það var mikið fagnaðarefni fyr-
ir nefndarmenn að vita að menn
í Bandaríkjunum litu svona á
málið.
Smánefnd var skipuð í Min-
neota, eða réttara sagt, þrír menn
buðust til þess að ljúka fjár-
söfnuninni þar, en þeir eru Joe
og Júlían Gíslason og Jón Metú-
salemsson.
Valdimar Björnsson, með að-
stoð annara, sem hann útnefnir,
mun ljúka fjársöfnuninni í
Minneapolis og St. Paul.
Búist er við að íslendingar í
Duluth, New Ulm og víðar í
Minnesota sláist í hópinn.
W. J. Lindal.
formaður upplýsinganefndar
Trúboðsnefnd:
Séra E. H. Sigmar
Séra V. J. Eylands
Séra S. Ólafsson
Joe Peterson
Mrs. B. Bjarnason.
Betelnefnd:
O. B. Olsen
Skúli Bachmann
Séra Sigurður Ólafsson
Harold Bjarnason
S. A. Anderson.
Yfirskoðunarmaður kirkjufé-
lagsreikninga, Fred Thordarson.
Yfirskoðunarmaður BETEL-
reikninga, Gestur Brandson.
Kosnir á þing United Lutheran
Church, sem haldast á í Seattle
á þessu hausti:
Séra S. O. Thorlaksson
Séra V. J. Eylands
Wilhelm Pálsson, Jr.
Skúli Stefánsson.
Skemtihöll brennur
til kaldra kola
Síðastliðna viku brann Jasper
Park Lodge, skemtistaður í
Klettafjöllunum, til kaldra kola.
Canadian National járnbrautar-
félagið átti þessa byggingu; er
talið að skaðinn nemi á aðra
miljón dollara. Gestir voru um
500, flestir frá Bandaríkjunum,
en þeir gistu flestir í smáhýsum
umhverfis aðalbygginguna, en
þegar eldurinn kom upp voru
um 200 manns þar að skemta
sér við dans og spil; enginn
mannskaði varð en nokkrir
fengu brunasár.
Forsætisráðherra í
British Columbia
Á þingi Social Credit flokks-
ins í British Columbia síðast-
liðna viku var William A. C.
Bennett kosinn formaður flokks-
ins og verður því væntanlega
forsætisráðherra þess fylkis tak-
ist flokk hans að mynda stjórn,
en hann hefir aðeins 19 sæti á
þingi.
Mr. Bennett er 51 árs að aldri,
var fyrst Conservative og komst
á þing 1941 undir merki þess
flokks. Hann reyndi tvisvar ár-
angurslaust að hrifsa flokksfor-
ustuna af Herbert Anscomb, og
sagði sig úr flokknum fyrir
tveim árum og hefir síðan ver-
ið óháður þingmaður þar til
hann gekk í Social Credit flokk-
inn þetta ár.
Mr. George C. Croft
Kjörinn forsf-jóri
og féhirðir
Nýlega hefir Mr. George C.
Croft ritstjóri og útgefandi
blaðsins Selkirk Enterprise, sem
gefið er út 1 Selkirk, verið kjör-
inn forstjóri og féhirðir viku-
blaðasambandsins í Manitoba í
stað A. W. Hanks, er látið hefir
af þeim eftir 14 ára dygga
þjónustu.
Mr. Croft er ættaður frá Fort
Francis, Ont., og er kunnur
dugnaðar- og hæfileikamaður.
Duplessis stjórnin
endurkosin í
Quebec
Union National flokkurinn í
Quebec undir forustu Maurice
Duplessis gekk sigrandi af hólmi
í þriðja sinn í röð í fylkiskosn-
ingunum 16. þ. m., en með tals-
vert minna fylgi en áður; í kosn-
ingunum 1948 vann flokkurinn
72 þingsæti af 92, en í þessum
kosningum tapaði hann 28 af
þessum sætum, og hefir því að-
eins 68 þingmenn; Liberalflokk-
urinn þrefaldaði fylgi sitt; hann
hafði aðeins 8 þingmenn en hefir
nú 23.
Olympíuleikirnir
í fimtánda sinn fara fram
Olympíuleikar, í þetta skipti á
Finnlandi og hafa þeir aldrei
verið eins fjölsóttir og nú; í-
þróttafólk, 5,870 að tölu frá 70
þjóðum, tekur þátt í þessum
leikjum. Þeir hófust 1 Helsinki
á laugardaginn og var þá helli-
rigning en samt voru 70,000
manns viðstaddir.
Soviet Rússland tekur nú í
fyrsta sinni þátt í þessum leikj-
um og leikur nokkur grunur á
því, að þeir muni ekki kunna að
haga sér, að þeir muni nota þetta
tækifæri til pólitísks áróðurs.
Óeirðir í íran
Mossadegh, forsætisráðherra
írans, sagði óvænt af sér em-
bættinu síðastliðna viku, eftir 15
mánuði í því sæti, vegna ósam-
komulags milli hans og Shah
Reza Pahlevi; fréttir frá höll-
inni hermdu, að Mossadegh
hefði viljað taka jafnframt að
sér hermálaráðherraembættið,
en því hefði Pahlevi neitað.
Þingið kaus Ahmad Iavam til
að taka við forustu, en hann var
forsætisráðherra 1946—’47, þeg-
ar íran átti í erfiðleikum við
Rússa; hann hefir jafnan viljað
komast að vinsamlegu sam-
komulagi við Breta um olíumál-
ið. Samstundis blossuðu upp ó-
eirðir í Teheran og öðrum borg-
um og voru kommúnistar þar
fremstir í flokki; lauk óeirðun-
um þannig að yfir 20 manns létu
líf sitt; Iavam sagði af sér eftir
tvo daga og nú hefir Mossadegh
tekið aftur við stjórn.
Kynnir sér heilsugæzlu
Eftirfarandi grein birtist í
dagblaði einu í Minneapolis
í USA fyrir nokkru. Greinin
fer hér á eftir í lauslegri
þýðingu.
Þannig er það á íslandi
Umönnun berklasjúklinga á
íslandi er greidd af ríkisfé. Ef
fyrirvinna fjölskyldunnar verð-
ur að leggjast á sjúkrahús sök-
um berklasjúkdóms þá fær fjöl-
skyldan auk þess ríkisstyrk sér
til framfærzlu, unz sjúklingur-
inn getur hafið vinnu á nýjan
leik.
Þessi skipan berklamálanna á
Islandi var útskýrð fyrir frétta-
mönnum hér í borg í dag og
gerði það dr. Óli P. Hjaltested,
berklalæknir, þegar hann kom í
heimsókn til berklavarna- og
heilsugæzlustöðvarinnar í Min-
nesota, en í því fylki mun hann
dveljast um tveggja vikna tíma
og kynna sér þau mál.
Kynnir sér berklamál
Þegar hann var á þriggja mán-
aða ferðalagi í Bandaríkjunum
kostuðu af Rockefeller-sjóðnum,
lét hann þá ósk í ljósi, að hann
langaði til þess að heimsækja
Minnesotaríkið sökum hinnar
öflugu heilsugæzlu, er þar væri
og til þess að kynna sér fram-
kvæmd hennar.
Dánartala berklasjúklinga á
íslandi hefir farið mjög minnk-
andi frá því að vera 217 af hverj-
um 100.000 manns á árunum
1925—1930 niður í 20 manns árið
1951.
V ar narr áðstaf anir
Bólusetning við berklum er
mjög útbreidd á íslandi og allir
þeir, sem þá reynast jákvæðir,
Kosningar í
New Brunswick
John B. McNair, forsætisráð-
herra New Brunswick-fylkis,
hefir tilkynnt að kosningar þar
fari fram 22. september n.k.
Þetta verður fimta fylkiskosn-
ingin á þessu ári. Liberalflokk-
urinn hefir farið með völd í
þessu fylki síðan 1935; síðustu
kosningar voru 1948 og hefir
Liberalflokkurinn 46 þingsæti,
en íhaldsflokkurinn 5.
Eva Peron
hættulega veik
Undanfarnar vikur hefir sá
orðrómur borizt út að Eva Peron
þjáist af krabbameini. Síðast-
liðna viku skýrði ríkisútvarpið í
Argentine frá því að henni
hafi elnað sjúkdómurinn; þús-
undir manna söfnuðust saman
fyrir utan heimili hennar og á
föstudaginn var þjóðþinginu
slitið strax eftir að það hafði
veitt frú Peron æðsta heiðurs-
merki landsins.
Evan Peron er eiginkona for-
setans í Argentínu, Juan Peron;
hafa þau haft í mörg ár einræði
þar í landi og hefir hún verið
talin valdamesta kona heimsins.
Jarðskjálfti í
California
Á mánudaginn varð mikill
jarðskjálfti í fjallabyggðunum
norður af Los Angeles, hinn
mesti er komið hefir síðan 1906
á þessum slóðum. Bærinn Teha-
chapi eyðilagðist að mestu. Talið
er að skaðinn nemi mörgum
miljónum dollara; 11 manns
létu lífið.
eru röntgenmyndaðir. Hundraðs
hluti þeirra, sem jákvæðir hafa
reynzt við þessa rannsókn hefir
minnkað síðustu 14 árin frá 21%
niður í 8% allra þeirra, er
sprautaðir hafa verið.
—Mbl., 14. júní
Hörmulegt flugslys
Samkvæmt útvarpsfrétt á mið-
vikudagsmorguninn fórst flug-
vél, eign Manitobastjórnar, á
leið frá Winnipeg til Berens
River með sjö manns innan-
borðs; þess var getið, að flaks
vélarinnar hefði orðið vart, en
líklegt talið, að áhöfnin hefði
týnt lífi. I hópi farþega var einn
íslendingur, Robert H. Frede-
rickson ljósmyndasmiður í þjón-
ustu fylkisstjórnarinnar, sonur
þeirra Mr. og Mrs. Harald Frede-
rickson hér í borg.
Dánarminning
Thorvaldur Mýrdal andaðist
að heimili systur sinnar og
tengdabróður, Mr. og Mrs. B.
Daníelsson við Árborg Man., 4.
júlí s.l., eftir langt sjúkdóms-
stríð. Hann var fæddur 7. okt.
1903 að Mountain, North Dakota.
Foreldrar hans voru Magnús
Jónsson Mýrdal og eftirlifandi
ekkja hans, Þorbjörg Runólfs-
dóttir Mýrdal. Systkini hans á
lifi eru: Jóhann og Einar, bú-
settir í Selkirk Man.; Mrs. Jó-
hanna Johnson, Minneapolis,
Minn.; Mrs. Lára Danielson,
Árborg, Man.; Mrs. Cecilia Mad-
sen, Weeks, Sask. og stór hópur
skyldmenna.
Thorvaldur var einkar dugleg-
um maður og heppinn fiski-
maður, en fiskiveiðar voru aðal-
lífsstarf hans. Hann var einkar
skyldurækinn gagnvart heimili
sínu og ástvinum, stiltur maður
og drengur hinn bezti. Útför
hans fór fram frá heimili systur
hans og tengdabróður og frá
kirkju Árdalssafnaðar þann 8.
júlí s.l. Séra Sigurður Ólafsson
þjónaði við útförina með aðstoð
.stud. theol. Mr. Virgil Anderson.
Úr borg og bygð
Síðastliðinn miðvikudagsmorg
un lézt eftir stutta legu á St.
Boniface spítalanum Sigurður
Sigurðsson bóndi frá Swan
Rivera 75 ára að aldri, hinn mæt-
asti maður; hann lætur eftir sig
konu sína, Sigríði, systur Árna
heitins Eggertssonar fasteigna-
kaupmanns og þeirra systkina,
ásamt sex börnum.
Bardal annast um undirbúning
útfararinnar, sem fram fer í
Swan River-bygð.
☆
Dr. Lois M. Hokonson hefir ný-
lega tekið við stjórn Ethelbert
Almenna sjúkrahússins. Hún út-
skrifaðist í læknisfræði við
Manitobaháskólann 1952. Hún er
dóttir John Hakonson kapteins
og Mrs. Hokonson; hann var í
fjölda mörg ár kafteinn á listi-
skipinu Keenora á Winnipeg-
vatni, en hefir nú sagt af sér
því starfi og búa þau hjónin nú
við Lockport.
☆
Miss Velma Skagfjörð, dóttir
Mr. og Mrs. B. Skagfjörð í Sel-
kirk, hefir getið sér mikinn orð-
stír á þessu ári. í vor var hún
kosin fulltrúi Rotary-klúbbanna;
stuttu síðar hlaut hún Governor
General Medal fyrir afburða
námshæfileika og nú um þessar
mundir birtist ferðasaga hennar
til Ottawa í Selkirk Enterprise
vikublaðinu, og er hún skemti-
leg og vel samin.
Fréttir af kirkjuþingi
S