Lögberg - 24.07.1952, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 24. JÚLÍ, 1952
.Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
í upphafi var orðið
Hið fornkveðna lætur svo ummælt, að orðin séu
til alls fyrst og mun þar um að ræða slíka staðreynd,
er eigi verði með rökum hróflað við; orðin hafa frá alda
öðli haft djúpstæð áhrif á þróun eða hnignun mann-
kynsins; þau hafa verið, og geta enn verið, ómótstæði-
legur aflgjafi í þjónustu friðar og mannréttinda, en þau
geta einnig orðið alveg til hins gagnstæða. Orðið er
auðmjúkur þjónn okkar og við getum beitt því að eigin
vild.
Máttur orðsins birtist í mörgum myndum. Hin ó-
viðjafnanlega fagra setning: „Ég er ljós heimsins,"
hefir leitt miljónir manna og kvenna að æðri markmið-
um og veitt þeim óumræðilega lífshamingju; á hinn
bóginn hafa raddir síngirninnar og ofbeldisaflanna
steypt börnum veraldar út í hjaðningavíg og málað á
ásjónu þeirra hvers konar ófarnað og glötun.
Máttur orðsins er mikill, en því miður gera menn
sér eigi ávalt ljósa grein fyrir áhrifum hans til ills eða
góðs.
Eins og nú hagar til á almenningur aðgang að
fleiri orðum, en dæmi voru áður til; svo má segja að
útgáfa bóka sé nálega komin í algleyming, fjöldi blaða
og tímarita er slíkur, að eigi tjáir tölum að telja, auk
útvarpsins, sem svo að segja allur almenningur nú á
aðgang að; ætla mætti að með öllum þessum tækjum
lánaðist fólki svona yfirleitt, að bæta að einhverju dag-
legt málfar sitt og auka að einhverju hagnýtan orða-
forða sinn, en þessu er þó hvergi nærri altaf að heilsa,
því tíðum er svo að sjá, bæði í ræðu og riti, að hrogna-
málið víkki hröðum skrefum landnám sitt.
Sérhvert þjóðfélag dæmist eftir málsmenning þess,
eins og skáldspekingurinn Einar Benediktsson lagði
svo mikla áherzlu á, svo sem ljóslega má ráða af hinum
meitluðu og kjarnyrtu ljóðum hans. Þróun tungunnar
hefir hafið mennina yfir dýrin og gert þeim kleift að
gera greinarmun góðs og ills. Orðið er hyrningarsteinn
allrar menningar. Orðið skapaðist af knýjandi þörf;
manninum varð það lífsnauðsyn að gera sig skiljanleg-
an til að ná haldi á þeim verðmætum, andlegum og
efnislegum, sem lífið hafði að bjóða.
Walter Whitman komst einhverju sinni svo að orði
um mannsmálið:
„Lærðir menn og orðabókahöfundar hafa aldrei
átt einkarétt á tungumálum; tungumálið er eign allra
manna; það mótast af starfsþörf einstaklinganna, ást
þeirra, sorgum þeirra og samskiptum þeirra við sam-
ferðasveitina, og fegursta málið er rödd náttúrunnar
sjálfrar.“
Við íslendingar eigum tungu, sem býr yfir undra-
fegurð og ómæliskrafti; tungu, sem verið hefir okkur
„langra kvelda jólaeldur“; henni til viðhalds getum við
Vestmenn aldrei of mikið á okkur lagt; enda væri þá í
óefni stefnt ef við snerum baki við okkar dýrasta arfi.
☆ ☆ ☆
Aukaþing kvafrt til funda
Fylkisþinginu í Manitoba var stefnt til aukafunda
á þriðjudaginn var með það fyrir augum, að kveða á
um stefnu stjórnarinnar varðandi raforkumálin
þannig, að Winnipegborg, engu síður en öðrum bæjum
og bygðum, verði trygð næg raforka með sem allra að-
gengilegustum kjörum öllum aðiljum til handa. Það,
sem auðsjáanlega fyrir stjórninni vakir, er að sam-
ræma svo orkuframleiðsluna sem föng standa frekast
til, og er sú afstaða einkum grundvölluð á niðurstöð-
um Hoggnefndarinnar, sem almenningi er fyrir löngu
fullkunnugt um; þrjár stofnanir hafa aðallega orku-
framleiðsluna með höndum eins og nú hagar til, City
Hydro, Winnipeg Electric félagið og raforkukerfi Mani-
tobafylkis — Provincial Hydro.
Ekki er ólíklegt, að nokkurrar sérhagsmunastreitu
verði vart áður en málið verði að fullu leyst á þeim
grundvelli, er tryggi að jöfnu hagsmuni fylkisbúa í
heild, en með því sýnist þó flest mæla, að yfirumsjón
verði í höndum fylkisstjórnarinnar vegna þess að hún
verður að leggja fram mest fjármagnið, er til fram-
kvæmdanna kemur.
Mál þetta er þajmig vaxið, að það má ekki undir
neinum kringumstæðum dragast á langinn; þar af leið-
andi, er það eigi aðeins æskilegt, heldur í ranuinni al-
veg sjálfsagt, að stjórnin hefjist þegar handa um virkj-
un McArthur fossanna og fresti því ekki til morguns,
sem þarf að gerast í dag.
Kardínálinn söng messu ■
minningu Jóns Arasonar
Bréí Píusar páía til Hólabiskups
Á SUNNUDAGINN gekk Mc
Guigan kardínáli laust fyrir kl.
10 til Krists kirkju til þess að
syngja þar biskups messu af
Heilögum anda í minningu herra
Jóns Arasonar. Var hann nú
skrýddur fati því, gem nefnt er
kápan mikla, en það er víður
möttull úr blóðrauðu silki með
um 2 metra löngum slóða, er
borinn var eftir kardínálanum.
Var honum við kirkjudyr
tekið með sama hætti og daginn
áður, og gekk hann undir tjald-
himni til háaltaris og hásætis.
Skrýddist hann fullum biskups-
skrúða og bar mítur gullstung-
ið úr hvítu silki og alsettu gim-
steinum. Aðstoðuðu hann fjórir
djáknar og tveir klerkar og mik-
ið lið smáklerka þeirra, sem í
daglegu tali eruxnefndir kór-
drengir.
Hófst nú biskupsmessa og fór
fram með venjulegum hætti, en
kirkjukórinn söng grallaraparta
messunnar eins og venja er til.
Að loknu guðspjalli sté Jóhannes
biskup Gunnarsson í prédikun-
arstólinn og las upp bréf Píusar
páfa til sín svohljóðandi:
Bréf Píusar páfa XII.
„Fyrir fjórum öldum, er íbú-
ar þessa eylands sáu, að mikil
hætta vofði yfir frelsi þeirra og
trú, vörðu þeir trúna og föður-
landið með einarðri baráttu.
Dýrðlegastur þessara baráttu-
manna var hinn mikli samlandi
yðar, kaþólski biskupinn Jón
Arason. Þér minnizt nú hátíð-
lega hins dýrðlega dauða hans.
Hann hafði eigi eingöngu til
að bera mikið sálarþrek, heldur
einnig dugnað í veraldlegum
málum yðar, með því að hann
lagði stund á bókmenntir og
menningu. Eins og sagan ber
með sér, lét hann setja á stofn
fyrstu prentsmiðju á íslandi, og
á móðurmáli yðar orti hann
kvæði, er nutu mikilla vinsælda
og standa enn sem vitnisburður
um innilega trúrækni hans.
Allir synir íslands minnast
þessa fræga biskups og halda
minningu hans hátíðlega. Ka-
þólskir menn á íslandi hafa þó
vissulega ríkari ástæðu til þess,
þótt fámennir séu, en aðrir land-
ar þeirra. Þeir hafa jafnmikla
þjóðrækni til að bera, en hafa
þar að auki sömu feðratrú og
hann, því á þeim tímum voru
það eins og nú tvö mál, sem á
valt að verja frelsi trúar og
þjóðar.
Sé sú trú, sem þér dyggilega
fylgið, orka til slíkra stórverka
fyrir alla, þá er hún það umfram
allt fyrir yður.
Varðveitið hana sem dýrðleg-
an arf frá forfeðrunum. Leitist
við að láta hana skína æ betur
og betur í líferni yðar, svo að
þeir, sem yfirgefið hafa hina
fornu trú í umróti samtíðar sinn-
ar þykist því með Guðs hjálp,
auðveldar endurkallaða til hinna
helgustu kenninga, er þér hafið
fengið í arf frá feðrunum, og
kallaða til hinnar einu hjarðar."
Þessu komi hin guðdómlega
náð til leiðar, en vér sárbiðjum
Lausnarann guðdómlega um
hana til handa íbúum þessa ey-
lands, er vér elskum alla með
föðurlegrí ást.
Vér sendum þér virðulegi
bróðir, og öllum varnaði þínum
einlæglega postullega blessun, í
Drottni, sem tryggingu him-
neskra náðargjafa og vitnisburð
góðvildar vorrar.
Gefið í Rómaborg úr Péturs-
stóli hinn 25. maí 1952 á 14. ári
páfadóms vors.
Að loknum upplestrinum
þakkaði biskup þá virðingu, sem
minningu herra Jóns Arasonar
væri með þessu sýnd og þá náð,
sem sér og söfnuði sínum væri
veitt með páfabréfi þessu.
Frá Skálholti, en þar hafði
kardínálinn nokkra viðdvöl, hélt
hann til Reykjavíkur.
í gær hafði utanríkisráðherra
síðdegisdrykkju í ráðherrabú-
staðnum við Tjarnargötuna, fyr-
ir kardínálann.
Þá prédikaði kardínálinn úr
hásæti sínu, lýsti erindi sínu
sem fulltrúa páfa og dásamaði
með fögrum orðum ágæti og af-
rek hins mikla biskups herra
Jóns Arasonar, sem með dauða
sínum hafði sýnt órjúfandi
tryggð við kirkju Guðs og hei-
laga trú. Vék hann síðan að
vandamálum nútímans bæði á
andlegu og veraldlegu sviði og
benti á að leikmenn ættu 1 þeim
efnum að leggja til ríkan skerf,
og að, ef allir ynnu einum huga
með hinum heilaga föður, þá
myndi allt fara vel unz yfir lyki.
Síðan lauk kardínálinn mess-
unni og gekk í fullum biskups-
skrúða um Túngötuna til prests-
setursins í Landakoti, en þar
veitti hann þeim kaþólskum
mönnum áheyrn, er það girntust.
Síðar um daginn fór kardínál-
inn til Skálholts og gerði þar
bæn sína á aftökustað herra
Jóns Arasonar.
—Mbl., 24. júní
Ég vildi tala hreinskilnislega við Rússa en
samþykki þeirra fékkst ekki
segir HERBERT MORRISON
Kaupmannahöfn, í júní 1952
Þegar Herbert Morrison, fyrr-
verandi utanríkisráðherra í
verkamannastjórn Attlees, kom
til Kastrup hinn 3. þ. m., stóð
einn af drengjunum úr Tivoli-
„lífverðinum“ 1 einkennisbún-
ingi á flugvellinum og tók á
móti honum. Drengurinn heils-
aði Morrison að hermannasið og
afhenti honum blómvönd mik-
inn og „fríkort“ að Tivoli.
Þetta gladdi auðsjáanlega
Morrison. Hann hafði áður ver-
ið í Kaupmannahöfn. Varð hann
þá mjög hrifinn af Tivoli. Og í
fyrra var Tivoli-„lífverðinum“
boðið til Bretlands til að
skemmta fólki á „Festival of
Britain."
Morrison kom til Hafnar til að
tala á fundi jafnaðarmanna á af-
mælisdegi stjórnarskrárinnar
dönsku hinn 5. þ. m. Blaðamönn-
um gafst færi á að tala við hann.
Var hann í bezta skapi, óhátíð-
legur og skrafhreyfinn.
— Þið skuluð ekki reyna að
lokka mig út í ógöngur með ó-
þægilegum spurningum. Það
tekst nefnilega ekki. Ég fylgi
alltaf þeirri góðu reglu, þegar ég
er erlendis, að segja ekki eitt
niðrandi orð um ríkisstjórnina
heima hjá okkur. — Þetta sagði
Morrison aðvarandi í byrjun við-
talsins.
— Hvernig lítið þér á ástandið
í friðarmálunum?
— Ég held og vona, að komizt
verði hjá nýju heimsstríði. En
ég býst við áframhaldandi köldu
stríði árum saman, ef til vill í
20 ár. Ég er hvorki bjartsýnn né
svartsýnn. Þrátt fyrir alvarlegt
ástand í heiminum, þá er þó
hægt að benda á ljósdepla. Okk-
ur hefir tekizt að komast hjá
stríði, að Kóreustríðinu undan-
teknu, þrátt fyrir margar hætt-
ur á undanförnum árum.
Þótt mikill ágreiningur hafi
verið og sé enn um úrlausn þýð-
ingarmikilla mála, og þótt sízt
af öllu sé hægt að segja, að
þjóðirnar tali blómskreyttu máli,
þegar þær ræða ágreiningsefnin,
þá hefir okkur tekizt að varð-
veita friðinn. Ég get hugsað mér,
að þetta ástand haldist áfram í
10, 15 eða 20 ár, án þess að
heimsstríð skelli á.
En skilyrðið fyrir því, að
friður haldist, er fyrst og fremst
það, að lýðræðisþjóðirnar skapi
sér svo öflugar landvarnir, að
öðrum þjóðum þyki óhyggilegt
að ráðast á þær.
Getur þá farið svo, að komm-
únistavaldhafarnir komist að
þeirri niðurstöðu, að þau úttaugi
fólk og eyðileggi efnahag
kommúnistaríkjanna með stór-
kostlegum hernaðarútgjöldum,
án þess að líkur séu til, að nokk-
uð hafist upp úr þessu.
Ég vona, að þeim skiljist með
tímanum, að þeir fylgja óhyggi-
legri stefnu og að betra væri að
ver-ja fé og kröftum til þarfari
fyrirtækja.
Ef til vill fer svo, að kommún-
istar breyti um stefnu, fari að
eins og á dögum Litvinovs og
leiti samvinnu við aðrar þjóðir.
— Hvað segið þér um ástandið
í Berlín?
— Það er mjög sorglegt, hvað
þar hefir gerzt, vegna þess að
þannig viðburðir geta leitt til
þess, sem við erum að reyna að
forðast.
Við höfum þó séð áður, að
svipuð vandamál hafa verið
leyst án styrjaldar. En enginn
getur sagt með vissu, hvaða af-
leiðingar Berlínarviðburðirnir
muni hafa í för með sér.
Persónulega held ég, að kom-
izt verði hjá stríði, líka í þetta
skiptið. En ég skal þó viður-
kenna, að það þarf dirfsku til
að reyna að spá um áform sovét-
valdhafanna.
— Þér reynduð í fyrra að ræða
ágreiningsmálin við Rússa. —
Hvernig gekk það?
— Það var einu sinni, þegar ég
var í góðu skapi, á meðan ég
var utanríkisráðherra. Ég skrif-
aði þá grein í „Pravda“, og vest-
ræn blöð birtu svo svar Rússa.
Ég sagði við Rússa, að við
skyldum halda áfram að tala
hreinskilnislega saman. En þeir
vildu ekki halda viðræðunum
áfram.
— Var það ekki yfirsjón af
Bretum að viðurkenna Mao-
stjórnina í Kína?
— Nei, en ég skal viðurkenna,
að við höfum ekki haft mikið
upp úr því. Það er svo að segja
ómögulegt að verzla við Kína.
En stjórn Maos er hin raunveru-
lega stjórn í landinu. Þess vegna
álít ég heppilegast, að Mao-Kína
verði leyft að gerast meðlimur
Sameinuðu þjóðanna. Án þess er
erfitt að skapa samvinnu milli
Kína og vestrænna þjóða. En á
meðan Kóreustríðið stendur yfir
verður að fresta þessu máli.
— Hvernig finnst yður, að
starf S. Þ. hafi fekizt?
— Það hefir tekizt vel eftir
ástæðum. S. Þ. geta þó vitan-
lega ekki náð að fullu tilgangi
sínum á meðan Rússland og lepp
ríki þess eru ekki fús til sam-
vinnu við aðrar þjóðir.
— Eruð þér fylgjandi því, að
Vestur-Þýzkaland skapi sér her?
— Það eru skiptar skoðanir um
þetta mál.
— í Verkamannaflokknum
brezka hefir verið fundið að því,
að sum lönd í Atlantshafsbanda-
laginu leggi ekki nægilegt fram
til sameiginlegra varna. Hvern-
ig lítið þér á þetta?
— Sumar þjóðir gætu líklega
gert meira en þær gera. Ég vil
þó ekki nefna neinar í þetta
skiptið.
— Eigið þér við Danmörku?
— Ég tala aldrei illa um lönd,
þar sem ég er gestur.
— Hvenær gerið þér ráð fyrir
að taka aftur við völdum í Bret-
landi?
— Eftir næstu þingkosningar.
— Hvenær fara þær fram?
— Churchill ákveður kosn-
ingadaginn. En ég býst ekki við
kosningum fyrst um sinn.
— Ætlið þér að fylgja stefnu
Churchills í utanríkismálum, ef
Verkamannaflokkurinn myndar
stjórn eftir kosningarnar?
— Það er undir því komið
hvernig þá verður ástatt í utan-
ríkismálunum. Páll Jónsson
—Mbl., 14. júní
Búðarstúlkan: — Þessi hattur
fellur að höfðinu á yður eins og
hanzki!
— Já, en ég ætlaði að fá mér
hatt, en ekki hanzka!
* * *
Spákonan: —Þér verðið blá
fátækur fram að þrítugu.
Ungi maðurinn, ákafur: — En
hvað tekur þá við?
Spákonan.— Þá verðið þér far-
inn að venjast því.
Sparið peninga!
Sparið meira en
hálf útgjöld
við reykingar!
Vélvefjið vindlinga
yðar með
Business College Education
In these modem times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
Commence YourBusiness Traimnglmmediately!
For Scholarships Consult
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
PHONE 21804
695 SARGENT AV \ wTNNIPKG