Lögberg - 24.07.1952, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 24. JÚLÍ, 1952
5
***************************
ÁHUGAMÁL
LVENNA
Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
LEXÍAN f KÓREU
Eftir DOROTHY THOMPSON
AÞENUBRÉF
Prinsinn er jafningi kotungsins
„Þú heldur auðvitað eins og
allir aðrir, að ekkert sé gert hér
í Grikklandi nú án erlends fjár
og erlends framtaks. Komdu og
heimsæktu mig einhvern dag-
inn og ég skal sýria þér fram á
hið gagnstæða."
Það var enskur vinur minn,
sonur hins kunna uppeldisfræð-
ings Geoffreys Winthrops
Youngs, sem þetta mælti og ég
varð glaður við tilmælum hans.
Þessi ungi maður, sem kvæntur
er sænskri konu, fósturdóttur
danska sendiherrans í Aþenu,
var kallaður til Grikklands fyrir
4 árum til að takast á hendur
stjórn heimavistarskóla, sem
konungurinn með aðstoð nokk-
urra grískra uppeldismanna,
hugðist setja á stofn.
Forsaga
Hér er um að ræða algera
nýjung í skólamálum, sem hófst
í Þýzkalandi eftir fyrri heims-
styrjöldina undir handleiðslu
Kurts Hahns, eins hins merk-
asta brautryðjanda í uppeldis-
málum á síðustu áratugum.
Honum var vísað úr landi, þeg-
ar Hitler kom til valda, þar sem
hann frá upphafi barðist gegn
stjórn hans. Settist hann þá að í
Bretlandi og stofnsetti skóla þar
fyrir áeggjan vina sinna. Eftir
ævintýralega sögu tveggja ára-
tuga hefir þessi skóli í Gordons-
town unnið hylli og óskiptan
stuðning allra, sem til hans
þekkja. Meðal nemenda sinna
telur hann m. a. Filipus hertoga
af Edinborg, eiginmann Eng-
landsdrottningar.
Hugmyndina að skóla sínum
fékk Hahn við lestur „Lýðveld-
isins“ eftir Plato. Svona geta
örlögin verið kaldhæðin, að
fyrsti gríski skólinn að fyrir-
mynd hins forna spekings skuli
vera aðfluttur! Takmark Hahns
er „heilbrigð sál í hraustum
líkama,“ og er að því keppt með
alhliða ástundun líkamlegra og
andlegra æfinga. Leikir, íþróttir
og líkamleg vinna skipa sama
sess og bóknám. Hahn leggst
gegn þeirri tegund skóla, sem
hann nefndir Jóniska, þar sem
börnunum er frjálst að velja
þær námsgreinar, sem þeim
falla bezt og leggja einhliða á-
herzlu á þær. Smekkur barnsins
Ósköpin, sem hafa átt sér stað
á tuttugustu öldinni, ættu að
hafa sannfært alla um það, að
hér eftir getur ekkert stríð ráðið
nokkru máli til lykta — hvorki
hugsjónalega, fjárhagslega né
andlega.
Stríð bæta ekki mannfélags-
málin, heldur eyðileggja þau.
Stríð bæta ekki ríkið, heldur
tortíma því ásamt allri þjóð-
menningu. Stríð hvetja ekki til
hreysti né hugrekki nema í ör-
fáum tilfellum. Stríð göfga ekki
sálina né bæta hugarfarið. Þau
gera mennina að villidýrum,
spilla þeim á allan hátt og deyfa
allar þeirra betri tilfinningar.
Það er umfram alt köllun og
skylda kvenfólksins að sýna og
sanna heiminum þennan sann-
leika. Konur verða að hafa fult
frelsi til þess að prédika hann
án allrar hindrunar, og þrátt
fyrir allar andstæðar stefnur
flokka eða stjórna. Stríðið í
Kóreu hefir ekki verið árangurs-
laust fyrir þá, sem lært hafa
ofanskráða lexíu þess.
Tveimur sterkum öflum hefir
lent saman á þessum skaga í
Austurálfunni. Að sjálfsögðu
hefir hvorugri hliðinni komið
það til hugar í upphafi að þetta
stríð yrði eins stórkostlegt eða
eins langvint og raun hefir á
orðið.
Hin óvænta árás að norðan,
sem hafin var alveg fyrirvara-
laust og án þess að segja reglu-
lega stríð á hendur, hefir sjálf-
sagt verið hafin með þeirri sann-
færingu að sigur væri viss og
ákveðinn. Stjórnmálastefnur þar
voru óljósar vegna þess að stríð
stóð yfir á milli tveggja landa
eða landshluta, og voru beggja
megin vafasamar heimildir.
Kórea hafði verið nokkurs
konar herradæmi, sem heyrt
hafði til Kína, þangað til á síð-
ustu öld: Þá var það hertekið af
Japan. Landið hafði að nafninu
til verið frelsað; höfðu Rússar
og Bandaríkjamenn gert það í
félagi, á meðan síðara heims-
stríðið stóð yfir.
Hersveitirnar mættust á í-
mynduðum landamærum Suður-
og Norður-Kóreu á 38. breiddar-
stígi. Sameining Kóreulandanna
var aldrei deiluefnið, hvorki
milli stórveldanna, né Kóreu-
manna. Bæði Suður- og Norður-
Kóreubúar vildu altaf sameinast.
í janúarmánuði árið 1948 var
það falið nefnd, er Sameinuðu
þjóðirnar útnefndu, að sjá um
atkvæðagreiðslu við kosningu
stjórnar fyrir alla Kóreu. Þess-
ari nefnd var aldrei leyft að
koma inn fyrir landamæri
Norður-Kóreu; en þar var
stofnuð kommúnistastjórn og
her myndaður, sem kallaður var
„Her fólksins." í * maímánuði
fóru fram kosningar í Suður-
Kóreu og því lýst yfir að þar
væri stofnað ríki, sem nefndist:
„Þjóðríkið Kórea“ í Suður-
Kóreu. Þannig mynduðust tvö
ríki; en þau voru þó bæði að
nokkru leyti undir útlendri her-
stjórn.
í tvö ár hélzt yfirborðsfriður
milli þessara tveggja ríkja, þó
altaf væri grunt á því góða.
Ameríski og rússneski herinn
fóru burt þaðan, en skildu eftir
hersveit hvor um sig, sem átti
að vera nokkurs konar „Varnar-
lið.“ Bandaríkin hugsuðu sér
ekki að stofna sterkar hersveitir
í Suður-Kóreu, þau höfðu þar
einungis varnarlið. En „her
fólksins" í Norður-Kóreu var
aukinn og æfður, til hvers sem
vera vildi. Þegar hann hóf árás-
ina 1950 í júnímánuði, vann
hann sigur svo að segja á svip-
stundu. Það var engum efa
bundið, að hefði Suður-Kórea
enga hjálp fengið, þá hefði hún
verið hertekin og nýju ríki bætt
við kommúnista, sem stjórnað er
og ráðlagt frá Moskva.
Nú varð eitthvað að gera, ef
undirstöðustefna Sameinuðu
þjóðanna var þess virði að ljá
henni lið. Og á því hvíldu allar
hennar ákvarðanir. Á því var
þess vegna byrjað að senda her
frá Japan, síðar frá Bandaríkj-
unum og loks frá ýmsum öðrum
þjóðum: Stríðið var byrjað í
alvöru.
Ári seinna komst fréttaritari
þannig að orði í blaðinu: „Lon-
don Times“ í frétt um þetta
stríð:
„Sjaldan hefir stríð verið háð,
þar sem jafn skjótt og jafn ákaft
hefir skiptzt á sigur og ósigur.
En samt sem áður gat úrslita-
sigur ekki átt sér stað innan
landamræa Kóreu — á hvoruga
hliðina.
Og af þeim ástæðum kom það
til umræðu í þingi Bandaríkj-
anna, hvort hagkvæmt væri eða
ekki að færa út stríðskvíarnar.
Nú var svo komið að öll veröldin
stóð á öndinni. Að undanteknum
Bandaríkjunum voru allar Sam-
einuðu þjóðirnar hræddar um
það, að langvarandi, óafgerandi
stríð gæti hnekt áliti þeirra. Sú
skoðun jókst og breiddist út að
stríð við meginland Kínverja
gæti orðið óendanlegt ef hvorug
hliðin léti undan. Hin ógurlega
eyðilegging á báðar hliðar innan
Kóreu, hið afskaplega mannfall,
ekki einungis á meðal hersins á
báðar hliðar, heldur einnig á
meðal fólksins yfirleitt og millj-
ónir heimilislausra flóttamanna.
— Alt þetta skapaði þá skelf-
ingu, sem engin orð geta lýst.
Hér var ekki hægt að segja, eins
og Lincoln sagði forðum: „Báðar
hliðar ákalla sama guð,“ því
kommúnistar ákalla ekki guð,
heldur aðeins hina óhjákvæmi-
legu, sögulegu framþróun og
rökfræði hinnar efnislegu heim-
speki sinnar. En samt sem áður
ákalla báðar hliðar sömu hug-
sjónina; hvor hliðin fyrir sig
lýsir yfir algjörðu frelsi allra
þjóða; hvernig það samrýmist
hugarfari þeirra og athöfnum er
annað mál. Báðar hliðar hafa
svarið það í stofnskrá Samein-
uðu þjóðanna að beita aldrei of-
beldi við nokkra aðra þjóð.
Hvor hliðin fyrir síg lýsir því
yfir að hún „berjist fyrir friði.“
Báðar segjast þær „trúa á þjóð-
stjórn.“ Báðar segjast þær
venda þá, sem undirokaðir séu.
Báðar hliðar eru hræddar við
framtíðina — og það er mögu-
legt að Kóreustríðið hafi gefið
vonir um auðfenginn sigur í al-
mennu stríði — en hvorug hliðin
lat vænst þess. Hvorug hliðin
gat jafnvel vonast eftir nokkrum
sigri.
Ég get ómögulega ímyndað
mér annað en að Rússar hafi
lært lexíu Kóreustríðsins. Þeir
menn eru að sönnu til, sem spá
því, að á þessu ári eða því næsta
muni Rússar knýja bandaþjóðir
sínar til þess að ráðast á Yugo-
slavíu eða Þýzkaland, þegar þeir
hafi safnað saman kynstri af
atom-sprengjum. Þeir menn eru
jafnvel til, sem segja,, að við
ættum að koma einhvern veginn
ár okkar svo fyrir borð, að stríð
yrði hafið — það er að segja:
við ættum að erta hina til stríðs,
eða við ættum að hefja það, sem
þeir kalla „varnarstríð." Þeir
segja að bezt sé illu aflokið.
Ég fyrir mitt leyti býst ekki
við neinu þess konar frá Rúss-
um. Ég er heldur ekki alveg frá
því, að í hugsun Soviet-leiðtog-
anna hafi nú þegar byrjað með-
vitund um það, að eitthvert afl
eigi sér stað í tilverunni, sem
hingað til hafi ekki verið gert
ráð fyrir í heimspeki þeirra. Ég
trúi því, að Soviet-leiðtogarnir
séu í raun og veru hræddir —
hversu hatursfull og árásar-
þrungin sem orð þeirra eru og
verða. Það er erfitt fyrir leið-
toga, sem alinn hefir verið upp
við sérstakt orðalag, að tala
öðruvísi.
Hversu miklar framfarir sem
kunna að eiga sér stað á Rúss-
landi viðvíkjandi atomsprengj-
um, þá hljóta Rússar að vita
það, að sams konar faramfarir
eru þó enn þá meiri hérna
megin.
Til þess að jafna reikningana
í Kóreu, má telja það með tekj-
unum að báðar hliðar hafa þó
veigrað sér við því að valda allri
þeirri eyðileggingu, sem mest
mátti verða: Þó þess væri kraf-
izt opinberlega að atomsprengj-
urnar væru notaðar, var það
samt ekki gert. I þessu stríði
hefir heldur aldrei verið heimt-
uð skilyrðislaus uppgjöf, eins og
í síðasta stríði. Ekki voru held-
ur miklar undirtektir þegar
McArthur lýsti því yfir að í
stríði væri ekkert til, sem gæti
komið í staðinn fyrir sigur. Jafn-
vel þeir, sem ákafastir voru í
fagnaðinum þegar hann kom
heim, fylgdu honum ekki í
þeirri skoðun. Mannlegar til-
finningar yfir höfuð mættu
þeirri staðhæfingu McArthurs
með þessum orðum:
„Eitthvað hlýtur að vera til,
sem komið getur í staðinn fyrir
stríð.“
Hvernig og hversu mikla hjálp
Rússar veittu kommúnistum í
Kína, vita menn ekki með vissu.
En margt sýndi það í fyrravor
og síðar, að Rússar hefðu fegnir
viljað sjá stríðið hætta, án þess
að hætta sínum eigin mönnum
í það, ef það hefði verið mögu-
legt án smánar fyrir þá sjálfa.
Það var auðséð að báðar hliðar
voru hræddar: þorðu ekki að
eiga það á hættu, að þriðja
heimsstríðið byrjaði.
Ef Kóreustríðið kennir eða
sannar nokkuð þá sannar það að
þeir dagar eru liðnir þegar full-
kominn sigur gat átt sér stað í
stríði.
Enginn Rússi með fullu viti
getur trúað því að nokkurt her-
vald frá Evrópu og Asíu eða
sameinaðar hersveitir þaðan
gætu sigrað Bandaríkin og
Norður-Ameríku, eða grætt
nokkuð á þess konar stríði.
Og enginn lifandi maður með
fullu viti getur trúað því, að
nokkur þjóð geti orðið frjáls eða
geti frelsast með stríði, sem háð
er í hennar eigin landi.
Stríð er vísindaleg list í því
að lífláta óvini sína. Það er í
raun og veru orðin svo fullkomin
ist, að hún er ekki á nokkru
viti bygð, því hún hefir ekki
einungis orðið fullkomin í því
að drepa óvini manns, heldur
drepur hún alla. Og jafnvel þó
það væri mögulegt að vinna full-
kominn sigur í stríði, þá græddi
sigurvegarinn ekkert annað en
það að taka á herðar sér þá ó-
þolandi byrði að ausa út fé,
vinnukrafti og mannslífum, og
halda því áfram í það óendan-
lega, til þess að halda við þeim
síeyðileggjandi sigri.
Stríðsfræðingar vorra tíma
eyðileggja jafnvel allar fyrri
hugmyndir um hernaðarlist, eins
og t. d. þeirri hugmynd, sem
nauðsynleg var talin, að hafa
herstöðvar nálægt þeim, sem
verða kynnu óvinir. Áður en
langt um líður verður enginn
blettur til á jörðinni, sem ekki
næst til með drápsvélum frá
hvaða öðrum bletti sem vera
vill, án þess að hafa nokkrar
millistöðvar.
Eigum við þá að gera ráð fyr-
ir því, að eitthvert stórveldanna
ráðist á eitthvart annað stór-
veldi, án þess að mögulegt sé
að sjá að í því sé nokkur hags-
von? Það væri blátt áfram sama
sem að ímynda sér að heimin-
um sé stjórnað af vitfirringum.
En sannleikurinn er sá, að hon-
um er stjórnað af ófullkomnum
mönnum; og að mestu leyti af
meðalmönnum — og flestir
þeirra eru dauðhræddir.
Við ættum ef til vill, að vera
þakklát fyrir það að þeir eru
hræddir og ekki meira en meðal
menn. Hitler var stórvitur mað-
ur að vissu leyti, en afdrif hans
og þjóðar hans sýna það og
sanna, að þar var minni þörf á
stórviti, en meiri þörf á heil-
brigðu meðalviti.
Það má því segja um Kóreu-
stríðið, sem út leit fyrir að væri
byrjun á þriðja heimsstríði, að
það séu miklu fremur eftirstöðv-
ar af hálfrar aldar stríði, ef rétt
er athugað.
En hvernig sem Kóreustríðið
endar (eða hefir endað) þá er
það víst að við lifum ekki þann
frið, sem spámennirnir hafa lof-
að okkur í þúsundir ára — hvor-
ug hliðin fær vonir sínar upp-
flytar: Ljónið leggst ekki niður
ijá lambinu. Ekki heldur mun
lítið barn leiða þau. Til þess að
sá friður ætti sér stað, yrði að
verða allsherjar hugarfarsbreyt-
ing og eindregin alvara í því að
vilja breyta við aðra eins og
menn vildu að aðrir breyttu við
sig.
En jafnvel ef köldu stríði væri
areytt í kaldan frið; og meira að
segja þó það væri gert aðeins
fyrir hræðslusakir, jafnvel væri
aað þó spor í rétta átt.
Ef fleiri og fleiri einstakling-
ar létu sér skiljast það smám
saman, að tilgangurinn helgar
ekki meðalið, heldur er það með-
alið, sem ævinlega ákveður til-
ganginn — þá væri það spor í
rétta átt.
Ef andleg vakning ætti sér
stað eftir hálfa aðra öld af ó-
stjórnlegri efnishyggju, sem
ekki hefði byrjað á Rússlandi,
heldur meðal Vesturlanda þjóð-
anna, sem lengst teljast komnar
í menningunni, þá væri það spor
í rétta átt.
Ef mikill fjöldi fólks risi upp,
sem ekki væri einungis sann-
fært um það, heldur bókstaflega
vissi það að þeir, sem leita rétt-
lætis hljóta nægileg verðlaun
frá hendi náttúrunnar, þá væri
það spor í rétta átt.
Ég leyfi mér að bera því vitni,
að ég sé og finn merki slíkrar
vakningar nú þegar, þrátt fyrir
alla óstjórn og andstæðar stefn-
ur í þessum örvæntingaheimi.
Ég sé og finn þessi merki í
hræðslu vísindamannanna við
sínar eigin uppfyndingar. Ég sé
þau og finn í endurvakning
meðvitundarinnar um það, að
margar kgnningar Jesú voru
ekki einungis mannúðlegar og
upplýsandi, heldur einnig vís-
índalega sannar.
Lögmál lífsins er það að
breytast og vaxa; og ekkert er
til, sem helzt óbreytt: hvorki
lýðveldi né kommúnismi, hvorki
fólksstjórn né einveldi. Við lif-
um á því að læra af reynslunni.
Ræður þær, sem stjórnendur
okkar hafajilutt að undanförnu,
hafa ekki skapað hjá fólkinu trú
á það að hata stríð: Þeir sjá frið
og tala um frið einungis í því
ljósi að safna saman svo miklu
af her og hervaldi, að aðrir þori
ekki að ráðast á þá. Þeir tákna
friðarhugmyndina í heiminum
með glæsilegum flokkum hers-
höfðingja og heilum flotum af
herskipum í loftinu.
En hershöfðingjar, herfylking-
ar, atomsprengjur og vopnuð
herskip á hafi og í lofti — ekkert
af þessu táknar frið í hugsun
fólksins. Sama er að segja um
andleg stríð. Og eins er það með
hótanir um að umkringja þjóð
með herstöðvum, hvort sem um
er að ræða Rússland eða ein-
hverja aðra þjóð, í því skyni að
eyðileggja iðnaðarstofnanir eða
samgöngufæri.
Það eina, sem í hugsun fólks-
ins jafnast á við þrá þess og
kröfur um frið, er stöðug mót-
staða gegn stríðsvillunni. Það er
að beita stöðugt skynseminni; að
láta ekkert hlé verða á kröfunni
um allsherjar afvopnun, og vera
ævinlega við því búin að semja
um öll deiluefni — semja í það
óendanlega, ef á þarf að halda.
Því það er sjáanlega betra að
sitja á sáttafundum í það óend-
anlega, en að eiga í eilífu stríði.
Það sem heimurinn nú þarfn-
ast fremur öllu öðru, eru raddir
svo háværar að þær heyrist yfir
°g í gegnum stríðshljóðin og
styrjaldaöskrið. Raddir, sem beri
fram háværar kröfur um það að
sjálft lífið fái að njóta sín í allri
sinni dýrð.
Dauður líkami er hvorki
kommúnisti né demokrat. Hrúga
af rjúkandi ösku brunninna húsa
er hvorki verðmæt eign ríkis né
einstaklinga. Stríð er sameigin-
legur eyðileggjari auðmannsins
og jafnaðarmannsins.
Þetta finst mér að þurfi að
prédika. Fólkið hugsar og talar
einmitt svona um allan heim —
einmitt nú. Það talar um það
sín á milli. Sá tími kemur, að
fólkið segir þetta hátt og hik-
laust — og ef til vill allt í einu
hljóði.
Sig. Júl. Jóhannesson þýddi
úr Ladies’ Home Journal
er engan veginn öruggur mæli-
kvarði á það, hvar hæfileikar
þess liggja. Ræðst hann mjög
gegn sálgreiningskenningum
Freuds og nefnir mörg sláandi
dæmi máli sínu til stuðnings.
En jafnframt er hann eindreg-
inn andstæðingur hins Spart-
anska skóla, sem hann svo
nefnir, þar sem stefnt er að því
að uppgötva afburðamennina
fyrir ríkið, en fjöldinn verður út
undan. Bókaormurinn og íþrótta
garpurinn fá þar að njóta sín,
en aðrir ekki. Að vísu eru ýmiss
konar tómstundaiðkanir leyfðar
og jafnvel til þeirra hvatt, en
þær skipa engan veginn sama
sæmdarsess og bóknámið eða í-
þróttirnar.
Hinn platónski skóli stefnir að
því að hjálpa nemendunum til
að uppgötva sinn innri mann og
finna stöðu sína í lífinu. Það
verður aðeins gert með því að
koma þeim í kynni við sem flest
af fyrirbærum mannlegs lífs. —
Undirstaða hamingjusams lífs
er líkamleg hæfni, og hana geta
allir öðlast með jiokkurri á-
stundun. Að sjálfsögðu falla
mörgum líkamsæfingar illa í
byrjun, en það breytist í flest-
um tilfellum með tímanum. —
Kenna verður börnunum sjálfs-
aga, því að hann er eitt af skil-
yrðum sjálfstjáningar. Jafn-
skjótt og börnin hafa fundið
styrkleika sinn — en ekki fyrr —
verður að koma þeim í kynni
við veikleika þeirra. Ósigrar eru
jafn ómissandi og sigrar í góðu
uppeldi. — Hahn leggur megin-
áherzlu á góða fæðu og fagurt
umhverfi skólans. — Því miður
leyfir rúmið ekki frekari um-
ræðu um þessa stórmerku nýj-
ung í skólamálum.
Heimsókn
Skólinn í Aþenu er til húsa í
einu af úthverfum borgarinnar.
Hann er umgirtur fögrum skógi,
?ar sem eru ótæmandi mögu-
leikar til leika og útilífs. Það vhr
sólbjartur vordagur, þegar ég
heimsótti Young, og hann fór
með mig um staðinn og sýndi
mér lífið þar. Á íþróttavellinum
voru nokkrir drengjanna að
Doltaleik, skammt þar frá unnu
aðrir að gróðursetningu og
jarðrækt. í vinnustofunni stóðu
enn aðrir yfir hefilbekkjum, og
úti í skóginum voru nokkrir
þeirra í eltingaleik undir stjórn
skátaforingja. Allt ber vitni á-
huga og athafnasemi.
„Dregur það ekki úr námsaf-
köstunum að leggja slíka á-
herzlu á útilíf ?“ spurði ég.
„Þvert á móti, það örvar dreng-
ina. Þeir hafa nægan tíma til
lestrar, en allur sá tími, sem
venjulega fer í vafasamar
skemmtanir eða slæpingshátt, er
hér helgaður hollum leikjum og
vinnu.“
„ Áhvaða aldri eru drengirn-
ir, og hvernig eru þeir valdir?“
„Sem stendur eru þeir á aldr-
inum 10—14 ára, en með tíman-
um vonumst við til að gera þetta
að menntaskóla jafnframt. Eins
og þú sérð, er nú unnið að bygg-
ingu miklu stærra skólahúss,
sem gerir okkur kleift að auka
nemendatöluna að mun. Þeir eru
nú 80 talsins og eru valdir með
e. k. prófum, þ. e. a. s. reynt er
að komast fyrir gáfnafar þeirra
með samtölum. Meiri hluti nem-
enda greiðir fullt skólagjald og
er því af efnuðu fólki, en 25%
þeirra hljóta námsstyrki og
verða að vera af fátækum komn-
ir. Er leitazt við að velja þessa
nemendur úr öllum hlutum
Grikklands, og næsta ár er í ráði
að senda prófnefnd um allt land-
ið til að velja nýja nemendur.
Sá áhugi, sem sumir foreldrar
hafa sýnt á að koma sonum sín-
um hingað, er uppörfandi. í
fyrra kom hingað bláfátækur
prestur norðan úr Epirus með
son sinn, og höfðu þeir ferðast
Framhald á bls. 7