Lögberg - 30.10.1952, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 30. OKTÓBER, 1952
Pétur Jakobsson:
Vídalínspostilla — árin og eilífðin
Við erum stolt af bókmenntum
okkar. Einkum fornbókmennt-
unum. Við vitnum í Heims-
kringlu Snorra, Eddu Snorra og
Eddu Sæmundar o. fl. Þykjumst
við þar mikil af. Víst eru þessar
bækur stolt okkar. Víst er um
það, að Norðurlandaþjóðirnar og
ef til vill fleiri þjóðir, vildu gefa
tugi milljóna króna fyrir höf-
undarétt slíkra andlegra verð-
mæta, sem ekki verða reiknaðar
í veraldlegri mynnt.
Við eigum fleiri höfunda, sem manns.
frambærilegir eru á heimsmæli-
kvarðann. Skyldi ekki sérhver
^nenningarþjóð telja sig stóra
og stolta af skáldverkum Einars
Benediktssonar og Matthíasar
,Jóchumssonar, ef þeim hefði
hlotnast sú hamingja að eiga
þessa höfunda. Skyldi ekki sér-
hver menningarþjóð vera sæmd
af ritverkum dr. Helga Péturs-
sonar, og svona mætti lengi
telja, ef tími og rúm væri fyrir
hendi.
Má ekki þjóðin vera stolt af
ritverkum Jóns Víðalins bisk-
ups í Skálholti, Vídalínspostillu.
Að minnsta kosti ættu prestar
lands vors að vera það. Þar hef
ir kirkjunni tæmst Mímisbrunn-
ur, sem hún getur óendaulega
.bergt af. Mundi þjóðin ekki geta
verið stolt af ritverkum séra
Haraldar Níelssonar, Árin og
Eilífðin. 1 þessum bókum er
auðsuppspretta, sem aldrei verð-
ur metin til fjár, og, sem er ó-
þrjótandi eins og sjálf eilífðin.
Sá, sem þetta ritar, var svo
heppinn, að vera einn af safnað-
armeðlimum séra Haraldar
Níelssonar, nær öll árin, sem
hann flutti prédikanir sínar hér
í Reykjavík. Var kirkjuganga
mín til hans ein af allra skemm-
tilegustu stundum lífs míns og
meðal lærdómsríkustu kennslu-
stunda, sem ég hefi orðið aðnjót-
andi. Ég man eftir séra Haraldi
Níelssyni, og það muna margir
eftir honum. Hvar sem maður
mætti honum sl-ó birtu á leið
Hvenær sem maðup
hlustaði á hann varð maður
fróðari og betri maður eftir en
áður. Hann lyfti sínum söfnuði
til hæða og honum tókst það á
svo léttan og einfaldan hátt að
undrum sætti og óglfeymanlegt
er.
Ég get sagt .það af einlægni
hjarta míns að mér finnst ég
ekki hafa heyrt guðsorð flutt í
kirkju síðan séra Haraldur Níels
son létzt. Svo munu fleiri vera.
Það var ánægjulegt að sjá
fólk á kirkjugöngu til hans, það
var svo bjart yfir því. Hann
flutti sínar prédikanir í Fri
kirkjunni. Virðist mér enn slá
ljóma á kirkjuna fyrir að hafa
öðlast þann heiður og haim
ingju, að hafa haft slíkan kon-
ung í ríki andans innan sinna
veggja. Má merkilegt heita, að
safnaðarstjórn Dómkirkjunnar
<skildi synja honum aðgang að
kirkjunni. Er slíkt þáverandi
safnaðarstjórn Dómkirkjunnar
til lítils sóma, svo ekki sé dýpra
að orði kveðið.
Vil ég sérstaklega minnast
bæna þeirra, sem séra Haraldur
Níelsson flutti við messur sínar,
Voru bænirnar í senn heitar og
.mildar, framsettar af dýpt hjart-
ans. Ef maður fylgdist með þeim
fann maður að þar talaði trúar
hetjan, sem ekkert hík þekkti á
þeim vettvangi. Ennfremur tal-
aði spekingurinn, hugsjónamað-
urinn og skáldið. Heyri höfund-
ur lífsins annars nokkurt orð
héðan af vorri jörðu, þá hefir
hann heyrt bænir séra Haraldar
Níelssonar, svo voru þær settar
fram af mikilli trúarsannfær
ingu, andakrafti og mælsku.
Séra Haraldur Níelsson hafði
óendanlegt vald á íslenzku máli,
eins og bækur hans bera honum
bezt vitni, en auk þess tálaði
hugsjónamaðurinn, fræðamaður
inn og skáldið, en undirspilið
annaðist trúarsannfæringin,
andakrafturinn og hjartalagið,
sem engin takmörk virtust sett.
Meðan á flutningi ræðunnar
stóð, heyrðist hvorki stuna né
hósti í kirkjunni, ef svo mætti
að orði kveða. Allir vildu hlusta.
Enginn vildi missa eitt orð eða
setningu úr ræðunni. Næsta
setning gat verið svo gullvæg,
að menn þyrftu að læra hana, og
hún að véra í minni manna, og
fljóta á sökkvisæ gleymskunnar
um alla eilífð. Þá hefi ég engan
mann heyrt loka ræðum sínum
eins vel og séra Haraldur Níels-
son. Það var eins og hann sækti
sig í ræðunni og endirinn yrði
allra beztur. Eru þeir sambæri-
legir í þessum efnum séra Har
aldur Níelsson og Einar Bene-
STRIVE FOR KNOWLEDGE
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
Commence Your Business
Training Immediately!
For Scholarships Consult
THE COLEMBIA PRESS LIHITED
PHONE 74-3411 695 SARGENT AVE., WINNIPEG
diktsson. Allir, sem lesið hafa
Einar vita að hann lokar kvæð-
um sínum með hinni mestu
snilld. Því verða menn að lesa
hvert kvæði til enda. Við urðum
að hlusta á ræðu séra Haraldar
til enda, alltaf batnaði hún og
erídirinn var guðdómlegur.
í bernsku minni heyrði ég
Vidalínspostillu lesna oft og
mörgum sinnum. Ekki var ég
dómbær á gildi hennar og mik-
illeik þá. Máske er ég enn ekki
nægilega dómbær á ágæti henn-
ar. Samt er það nú svo, að frá
æsku hefir þessi bók verið kunn-
ingi minn, og, er ég færðist fram
á manndómsárin hefi ég gert
mér nokkurt far um að lesa hana
og kynnast henni. Tel ég þeim
tíma vel varið, sem ég hefi eytt
í lestúr hennar. Hún hefir ávallt
gott og sitthvað nýtt að bjóða.
Hún hefir oft gefið mér tilefni
til að hugleiða lífsins dýpstu
rök og tilefni til að velta fyrir
mér þeim háleita sannleika, sem
kirkjan kennir. Þar talar stór-
brotinn kirkjuhöfðingji, sem tal-
gr eins og sá ,sem vald hefir
Vídalín hefir verið frjálslyndur
og að sjálfsögðu langt á undan
sinni samtíð í þeim efnum
hreinn og hispurslaus, sagði há-
um og láum til syndanna, án alls
manngreiningarálits, hræddi
fólks ekki á kvalastaðnum, en
beindi því veginn til trúarinnar
og benti því á, að í trúnni fyndi
það allan sannleikann.
Ég hefi stundum velt því fyrir
mér hvort við hefðum efni á,
láta bókina Vídalínspostillu og
bækurnar Árin og Eilífin liggja
ónotaður á hillunni og komist að
þeirri niðurstöðu að svo er ekki
Meðan við berum aðalsmerki
mannsins eru þessar bækur okk-
ur ómetanlegur fjársjóður. Mím
is brunnur, sem við þurfum að
berja af. Svo lengi sem við rétt
um okkur upp og horfum upp
himininn, þennan mikla röðla
hjálm, sem á björtum vetrar
kvöldum sýnir okkur milljónir
af síkvikandi ljósum, þurfum
við á andlegu munngáti að
halda. Meðan við munum eftir
því, að þann hæfileika hefir mað
urinn fram yfir dýr merkurinu
ar, að hann getur rétt sig upp og
horft inn í himininn, þetta mikla
sigurverk almættisins, þá verð-
um við líka að muna og skilja
að meistaraorð Vídalíns og Har
aldar, er okkur ódámsveig, okk-
ur til andlegrar uppbyggingar.
Það er mikill hæfileiki, að geta
rétt sig upp og horft upp í him
ininn, og hann er ákaflega mikils
virði sé hann réttilega notaður.
Frá dulspeki guðfræðinnar
get ég ekki gert samanburð
3eim tveimur meisturum orðs-
ins, sem ég hefi gert hér að um-
talsefni, en ég hygg það mála
sannast, að þeir séu báðir mjög
samtækir og sambærilegir og
megi vart á milli sjá hvor frem
yi er. Báðir eiga þeir þann eld
andans og það vald á máli, sem
heldur gildi sínu meðan íslenzk
tunga er töluð og andi vor býst
jarðneskt orð. Báðir þessir
piiklu höfðingjar í ríki andans
tala vonlitlum traust og kjark
á því máli, sem hjartað skilur.
Báðir hafa þeir reist sér aðals-
mark andans, sem aldrei máist af
skildi þeirra. Báðir eru þeir á
undan prestastétt vorri, sem
lærðir og leikir geta orðið stórir
,af að lesa og tileinka sér í ræðu
og riti. Bænir beggja bera enn
mál vort fram fyrir drottinn alls-
herjar, ef nokkurt mannlegt orð
^tígur til hans. Báðir eru þeir
meistarar íslenzkrar tungu.
Hygg ég að sérhver stórþjóð, á
yfirborði jarðar, hefði verið stolt
,af þeim og talið þá sér til stór-
sóma og verk þeirra sér ómet-
anlegan fjársjóð.
Minningarorð
Lungnapípu mæði
EigiS þér örðugt um andardrátt
þanriig ai5 þaB trufli svefnværB
ySar? Templeton’s töflur greiSa
auSveldlega úr sliku svo aS ySur
verSur hægt um öndun. Þær
losa um slim í pípunum, og þér
getiS sofiS og starfað I næSi.
R4Z — M.A.H. skuluð þér fá
ySur straS. 65 c., $1.35 I lyfja-
búSum. R-55.
Björn Hinriksson
Björn Hinriksson var fæddur
á Háeyravöllum á Eyrarbakka
þann 13. júlí 1896. Hann lézt 1.
júlí 1952 56 ára gamall. Foreldr-
ar hans voru hjónin Eyjólfur
Hinriksson frá Steinsholti í
Mýrasýslu og Ingibjörg Björns-
dóttir frá Bakkaholtsparti í
Ölfusi.
Björn kom til Canada með for-
eldrum sínum árið 1903, sjö ára
gamall. Foreldrar hans tóku sér
bújörð við Churchbridge, Sask.
Björn var í foreldrahúsum fram
á þrítugs aldur. Systkinin voru
níu, fjórir drengir og fimm
stúlkur:
Þuríður, Mrs G. Sveinbjörns-
son;. Guðrún, Mrs. A. Magnús-
son, og Jórunn, Mrs. S. B. John-
son, allar í Churchbridge; Guð-
rún Jónína, Mrs. W. S. Jónas-
son, Winnipeg; Albert, Spy Hill,
Sask.; Guðmundur og Valdimar,
Churchbridge; Dýrfinna, Mrs. V.
Johnson, Churchbridge.
Ingibjörg móðir þeirra dó árið
1949 eftir langa vanheilsu. Eyj-
ólfur faðir þeirra er nú 85 ára
gamall; hann er blindur, en við
góða heilsu og í húsum dóttur
sinnar, Guðrúnar og tengdason-
ar, Ágústs Magnússonar bónda
við Churchbridge, Sask.
Árið 1927 kvæntist Björn eftir-
lifandi konu sinni, Guðrúnu Vil-
borgu Magnússon, dóttur Magn-
úsar Magnússonar og Guðrúnar
Nikulásdóttur frumbyggja í
Churchbridge. Björn bjó mynd-
arbúi í félagi með tengdabróður
sínum, Vilberg Magnússyni,
norðvestur af Churchbridge-
bænum. Einkadóttir þeirra, Ingi-
björg Grace, er gift Glen Davis,
þau eiga tvo drengi. Mr. og Mrs.
Davis hafa nú tekið við bújörð-
inni.
Ég, sem þetta rita, þekkti
a Björn heitinn aðeins nokkur síð-
ustu árin, og reyni því ekki að
rekja æviferil hans, en ég vil
minnast þessa merka manns
nokkuð, eins og ég kynntist hon-
um sjálfur. Þeim, sem þekktu
hann frá æsku, mun eflaust
finnast mikið á vanta, að alls sé
getið sem geta ætti. Hann var
maður, sem byggðin mun lengi
sakna og minnast að góðu. Það
var ítrekað við/mig aftur og aftur
útfarardaginn að minnast þess,
hvað hann hefði verið góður
maður. Hann var ,sannarlega,
ímynd og lifandi vottur þess há-
leitasta, sem við berum skyn á,
iráum og elskum mest.
Bjössi og Villa, eins og hjónin
voru nær aflltaf kölluð, voru
góð heim að sækja, ekki bara að
iað væri skemmtilegt að koma
til þeirra, það hafði með sér
heillandi, varandi og góð áhrif.
Úti og inni, við vinnu eða á
mannamótum, var Bjössi lífs-
glaður og hressandi í viðmóti.
3Ó var honum stundum þungt
um hjarta og fann sárt til, en
lans hrausta og göfuga sál leiftr-
aði ætíð frá sér krafti, kærleika
og fegurð frá lífsins dýpstu
indum.
Einn af vinum hans skrifaði
ágæta minningargrein undir
fyrirsögninni „Bjössi“ í Lögberg
iann 28. ágúst s.l. Meðal annars
er þar komist svo að orði:
„Hann var einn af þeim, sem
ekki bar mikið á. Honum mætti
Kúffiskur og rækja eru lostæti sem
Ameríkanar kunna að meta
Hraðíryst í stórum stíl á ísafirði
og flutt út
Þeir Guðmundur Karlsson og
Jóhann Jóhannsson á ísafirði
hófu í vor framleiðsla á hrað-
frystum kúffiski og rækjum
f y r i r Ameríkumarkað. Hafa
þeir unnið að þessu í sumar í
samvinnu við Kaupfélag ísfirð-
inga. Nokkuð af framleiðslunni
hefur þegar verið flutt til Amer-
íku, en þar eru matvæli þessar-
ar tegundar talin hið mesta lost-
æti. Virðist markaður fyrir þessa
nýju útflutningsvöru okkar vera
öruggur vestra. Fréttaritari Mbl.
átti fyrir skömmu tal við Guð-
mund og Jóhann um þessa nýja
fiskiðju þeirra.
— Hvenær hófuð þið fram-
leiðslu ykkar?
I júní í sumar byrjuðum við
framleiðslu á hraðfrystum kúf-
fiski, í samvinnu við Kaupfélag
ísfirðinga. Höfym við í sumar
keypt að mestu leyti afla þriggja
báta, sem gerðir hafa verið út
með plóg frá Isafirði í sumar.
Eru það vélbátarnir Æsa, Vísir
og Bryndis. Hafa þeir aðallega
fengið afla sinn hér í Djúpinu,
nema Æsa, sem hefir aðallega
plægt í Önundarfirði. Hefir afli
þeirra verið sæmilegur í sumar.
Hefir aflanum verið landað á
Langeyri í Álftafirði. Hefir fisk-
urinn verið skorinn þar úr skel-
inni, en síðan pakkaður og hrað-
frystur í Hraðfrystihúsi Kaup-
félags Isfirðinga á Langeyri.
40 lonn af kúffiski
— Hvað er framleiðslan orð-
in mikil?
— Um miðjan þennan mánuð
var búið að frysta um 1870 kassa
eða rösbf 40 tonn af kúffiski, og
er allmikið af því magni þegar
ef til vill líkja við gestgjafann í
dæmisögunni um „Hinn misk-
unnsama Samverja". Gestgjaf-
ans er aðeins minnst lítilsháttar,
en þeir, sem veginn fóru, vissu
af reyslunni, að hann var ætíð
reiðubúinn að gera manni
greiða, taka þátt í samfélagi
fólks hvað lítilfj örlegt, sem það
sýndist vera.“
Ekki hefir nafn Björns Hin-
rikssonar verið á fremstu síðu
fréttablaðanna, samt var hann
í hópi okkar mestu og beztu
manná. Hann á djúp ítök í hjört-
um allra, sem leituðu til hans, og
áhrif hans munu bera góðan á-
vöxt um langan aldur. Björn
var elskuríkur heimilisfaðir og
góður félagsbróðir. Hann var
söngelskur og hafði fagra rödd
og var með hinum fremstu í
góðum söngflokk í kirkjunni
sinni. Hann var stoð og stytta
safnaðar síns; var lengi í fram-
kvæmdanefnd og forseti. Hann
var einlægur trúmaður og sann-
ur í öllu. Allir báru traust til
hans og virtu hann þó hann væri
ekki alltaf á sama máli. Hann
fylgdi því, sem hann taldi rétt.
Hann var fölskvalaus. Hann léði
hönd til alls þess, sem var ein-
staklingnum að liði og sveitar-
lífinu til góðs. Hann tók stóran
þátt í margbrotnu sveitarlífi og
oft var til hans leitað á gleði-
mótum, sorgarstundum og þegar
úr vöndu var að ráða. Um hann
má segja með sanni: Hann hafði
mikið af þeim hyggindum, sem
í hag koma.
Við, sem þekktum hann, segj-
um einum rómi: hann var hið
mesta valmenni, sveit sinni og
þjóð til sóma, og öllum þeim,
sem þekktu hann, til styrktar og
gæfu. Við sjáum þar á bak ein-
um af okkar beztu sonum.
Vertu sæll og blessaður, Bjössi,
við þökkum þér innilega fyrir
samfylgdina.
Björn Hinriksson var jarð-
sunginn af sóknarprestinum frá
Concordia kirkjunni við Church-
bridge þann 6. júlí s.l. að fjölda
fólks viðstöddu.
—J. F.
komið á markað í Ameríku, og
er okkur kunnugt um, að kúf-
fiskurinn hefir líkað mjög vel
þar vestra. Hefir útflutnings-
deild SÍS séð að öllu leyti um
sölu og útflutning á framleiðsl-
unni og höfum við notið ágætrar
samvinnu við forstjóra hennar,
sem hefir lagt mikið á sig, til að
afla markaðs fyrir þessa fram-
leiðslu.
Rækjuveiðar stundaðar í 16 ár
á ísafirði
— Svo hófuð þið framleiðslu
á hraðfrystri rækju.
— Já, rækjuveiðar hafa verið
stundaðar héðan frá Isafirði í 16
ár eða frá 1936, er þeir Óle
heitinn Syre og Simon Olsen
hófu rækjuveiðar héðan frá ísa-
firði. Var þá stofnsett hér rækju-
verksmiðja í Neðstakaupstaðn-
um, sú fyrsta á íslandi, og sauð
hún niður rækju í nokkur ár,
sem flutt var til Danmerkur og
fleiri Evrópulands. Er gaman að
geta þess í þessu sambandi að
við hittum fyrir nokkr-u Eng-
lending, sem ferðast hefir víða
um Evrópu, og sagði hann okkur
að ísfirzka rækjan hefði verið
einasta ísl. framleiðsluvaran,
sem hann hefði svo til alls staðar
rekizt á.
Eftir stríðið hefir gengið erfið-
lega með sölu á niðursoðinni
rækju, og hefir lítið verið soðið
niður af henni undanfarið.
Simon Olsen veiðir rækjur
—Datt ykkur svo í hug að
flytja rækjuna út hraðfrysta?
— Já, við hófum framleiðslu
á hraðfrystri rækju í júlí í sum-
ar. Upphaflega var þetta aðeins
gert til reynslu, en SIS tókst
fljótlega að afla markaðs fyrir
rækjuna vestra og er talsverð
eftirspurn eftir henni frá hótel-
um og matsölustöðum þar.
Við vorum svo heppnir að fá
Norðmanninn, Simon Olsen, sem
fyrstur hóf rækjuveiðar hér
vestra, til að fiska fyrir okkur,
en hann er allra manna kunnug-
astur þessum veiðum og hefir
hann stundað þær af miklu
kappi í 16 ár og ávallt verið
mjög aflasæll. Hefir hann aðal-
lega stundað þessar veiðar hér í
Djúpinu, svo að með sanni má
vsegja, að þar kenni margra
nytjafiska.
40-50 manns í slöðugri vinnu
— Hvernig hefir framleiðslan
gengið?
— Framleiðslan hefir gengið
vel, þó að sjálfsögðu hafi verið
við ýmsa örðugleika að etja, þar
sem hér er um algjörlega nýja
framleiðslu að ræða. Er þegar
búið að frysta um 8 tonn frá því
í júlí. Hefir um 40-50 manns haft
stanzlausa vinnu við skelflett-
ingu (pillun) í allt sumar, og er-
um við þegar búnir ða greiða
yfir 100 þús. krónur í vinnulaun
í þessa tvo mánuði, svo að hér
gæti verið um talsverða atvinnu
að ræða .sérstaklega fyrir kven-
fólk og unglinga, sem annars
gengur oft erfiðlega að fá at-
vinnu fyrir.
Þegar búið er að skelfletta
rækjuna, hefir hún verið flutt *
inn á Langeyri, þar sem hún
hefir verið fryst, en Kaupfélag
ísfirðinga hefir nú í undirbún-
ingi að koma upp hraðfrysti-
tækjum á Isafirði ,svo að hægt
verði að hraðfrysta kúffiskinn
og rækjuna hér.
Aukin framleiðsla næsia sumar
Að lokum sögðu þeir Guð-
mundur og Jóhann, að þeir von-
uðust til að hægt yrði að auka
þessa framleiðslu næsta sumar,
ef unnt myndi reynast að fá góð-
an markað fyrir framleiðsluna
áfram í Ameríku, sem allar líkur
bentu til að hægt væri, og getur
þá orðið hér um nokkra atvinnu-
grein að ræða.
— MBL. 24. sept.