Lögberg - 19.03.1953, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 19. MARZ, 1953
3
Samvinna í þjóðræknismálum
Vestur-íslendinga
Eftir W. J. LINDAL dómara, forseta Icelandic Canadian Club,
flutt á síðasta þjóðræknisþingi
Mér hefur verið falið á hendur
að skila þessari kveðju:
„Icelandic Canadian Club
sendir hinu þrítugasta og fjórða
ársþingi íslendinga í Vestur-
heimi alúðarkveðjur og einlægar
óskir um vaxandi störf og yfir-
gripsmikla samvinnu á komandi
árum.“
Mér finnst og viðeigandi að
um leið og ég skila þessum kveðj-
um þá fari ég nokkrum orðum
um aðalstarf klúbbsins frá því
er síðasta þingi lauk í júní síðast-
tiðið sumar.
Á fyrsta almennum fundi Ice-
landic Canadian Club, eftir sum-
arfríið, vék ég að því, sem mér
fannst að ætti að vera aðalstarf
félagsins, en það er að ná til
ungmenna, sem eru af íslenzku
bergi brotin eða eru tengd við
fólk af íslenzkum ættum. Þetta
fannst mér vera bráðnauðsynlegt
og jafnvel lífsspursmál, og það
ekki einungis fyrir okkar sér-
staka félagsskap, heldur og fyrir
Þjóðræknisfélagið, og eiginlega
öll félög, sem eiga samstarf um
að viðhalda íslenzkri tungu og
vernda íslenzkar erfðir.
Ef þetta starf á að ná tilætluð-
um árangri, er nauðsynlegt að
ná til allra Vestur-íslendinga.
Orðið „Vestur-Islendingar“ á
ekki vel við nema það sé notað
í nægilega yfirgripsmiklum
skilningi. Aftur á enska orðið
„Icelandic Canadian“ betur við.
I þeim flokki teljast allir cana-
diskir borgarar af íslenzkum
stofni, hvort sem þeir eru ný-
komnir frá íslandi, og þá með
fullt vald á íslenzkri tungu, eða
fæddir í þessari álfu og kunna
ekki eitt einasta orð í íslenzku.
Ég ætla að nota orðið „Vestur-
íslendingar“ í þessum víðtækari
skilningi, og nær það til íslend-
inga í Bandaríkjunum engu síður
en hér.
Félagsmenn voru mér sam-
mála og var tekið til starfa undir
eins, og vil ég nota þetta tæki-
færi til að þakka meðlimum
klúbbsins fyrir þá ágætu hjálp,
sem þeir létu mér í té í þessu
máli og nær það þakklæti til
annarra, sem stutt hafa mál-
efnið á ýmsan hátt.
Við litum svo á, að þar sem
ekki væri hægt að ná til allra
ungmenna í einu, væri bezt, í
bráðina, að leita sérstaklega til
stúdenta á háskólanum og við
aðrar menntastofnanir hér í
Winnipeg. Mér var falið á hend-
ur, sem forseta Icelandic Can-
adian Club, að bjóða stúdentun-
um að koma til heimilis okkar
hjónanna. Þar myndi þessu
unga fólki veitast tækifæri að
kynnast hvert öðru, ræða sam-
eiginleg mál og um leið mæta
stjórnarnefnd klúbbsins og
nokkrum leiðandi íslendingum,
sem talið var víst að hefðu áhuga
fyrir þessu máli.
I fyrstu var ákveðið að bjóða
íslenzkum nemendum í ellefta
og tólfta bekk í miðskólum hér
í borginni að vera með, en þegar
búið var að safna nöfnunum, var
aiiðséð, að hópurinn yrði allt of
stór, bæði til að koma honum
fyrir á heimili okkar hjónanna
og eins til að gefa unglingunum
tækifæri að kynnast, þó ekki
væri nema að nafninu til. í mið-
skólunum voru rúmlega fimmtíu
vestur-íslenzkir nemendur en í
hinum menntastofnununum um
hundrað en af þeim hundrað
komu sjötíu og fimm heim til
okkar. Þegar þangað var komið,
tóku þó nokkrir til máls, bæði
piltar og stúlkur. Allir voru
hlynntir því, að eitthvað ætti að
gera og þyrfti því að koma
skipulagi á framtíðarstarfið.
Einn þeirra, Alan Johnson, bauð
þeim, er höfðu tekið til máls, að
koma heim til foreldra sinna,
Lincoln og Pearl Johnson, og
þar var fyrsta sporið stigið, sem
hafði þann ágæta árangur, að
nýjum félagsskap var hleypt af
stokkunum, sem kallaður er The
Leif Eiríksson Club. Búið er að
lýsa aðaltilgangi þessa nýja fé-
lags og þarf ekki að endurtaka
það hér.
Þótt félagið standi að sjálf-
sögðu á eigin fótum, þá er samt
náið samband milli þess og Ice-
landic Canadian Club á einu og
eiginlega aðalverksviðinu. Það
samband byggist á grundvelli,
sem á ensku, er á þessa leið:
“Cooperation with representa-
tion in matters of mutual
interest.”
Þessa grundvallar yfirlýsingu
má útskýra á íslenzku þannig:
„Samvinna með viðeigandi
samtökum í öllum sameiginleg-
um málum.“
Samstarf milli þessara tveggja
félaga hefur þegar átt sér stað
og heppnast ágætlega og má þar
sérstaklega nefna stórveizluna og
dansinn, sem efnt var til í Marl-
borough Hotel þann 30. jan. s.l.
Þetta var hið fjölsóttasta sam-
kvæmi af þeirri tegund í sögu
Icelandic Canadian ,Club. En
það, sem var sérstakt við þetta
samkvæmi var, að þarna komu
saman ungir, gamlir og hinir
miðaldra, góðir íslendingar og
góðir Canada-þegnar. Allir döns-
uðu, gleðisvipurinn á hópnum
var svo einlægur og andrúms-
loftið svo há-íslenzkt, að það
vakti hrifningu allra.
Nú finnst okkur í þessum
tveimur klúbbum, að þessi sam-
vinna eigi að ná lengra, að þessi
grundvallar-yfirlýsing ætti að
eiga við ekki einungis milli þess-
ara félaga heldur og milli þeirra
og Þjóðræknisfélagsins. Þetta
má ekki skiljast svo, að það gefi
í skyn að samvinna hafi ekki átt
sér stað í liðinni tíð milli Þjóð-
ræknisfélagsins og Icelandic
Canadian Club. Langt frá því. Sú
samvinna hefur oft verið ágæt,
en aldrei fæst of mikið af því
gófja. En nú þegar nýr félags-
skapur, úr nýrri átt, bætist í
hópinn, á sérstaklega vel við að
samvinnuböndin séu endur-
skoðuð.
Á eitt og annað má benda, sem
stefnir í sömu áttina. Nú upp á
síðkastið, er það orðið að venju
að líta á þessi árlegu þing Þjóð-
ræknisfélagsins sem ársþing ís-
lendinga í Vesturheimi. Þessi
hugsun er holl og á að fá byr
undir vængi.
En nú má spyrja, hvort nokk-
ur ástæða sé til að færa út þessa
grundvallaísamvinnu yfirlýsing,
að þar sem allir vinni að sam-
eiginlegum málum sé engin þörf
á svoleiðis yfirlýsingu. Að sumu
leyti er þetta satt, en tilfellið er,
að starf þessara þriggja félaga
nær yfir meir en það, sem er
sameiginlegt. Ef starfið væri hið
sama á öllum sviðum þá ætti að
slá þessum félögum saman í
eina allsherjar félagsheild. En
ýmsra ástæðna vegna, sem ekki
verður ráðið við, er ekki hægt
og ekki heldur æskilegt, að
mynda svoleiðis heild.
En þegar farið er að brjóta til
mergjar tilgang þessara félaga,
verður maður þess var, að starfið
er á þremur sviðum, sem hægt
er að aðgreina. Það er aðeins á
einu þessu sviði, sem fullkomin
samvinna getur átt sér stað, og
það skal játað hispurslaust, að
það starf skipar öndvegi, en það
er samstarf í öllu, sem er ís-
lenzkri tungu og íslenzkum erfð-
um til verndar og þrifa.
En samt á við að hafa hinn
sérstaka og sérstæða tilgang
þessara félaga til hliðsjónar, svo
að hægt verði að horfa yfir verk-
sviðin öll í einni heild.
öll þessi félög hafa sín einka-
mál, ef til vill ekki mörg eða
milcil. Engum öðrum koma þau
við og um þau verður aldrei
fjallað opinberlega. Svo hafa
þau öll sín sérmál, eða sérstefn-
ur eða verkahringi, og það ein-
kennilega, en í raun og veru auð-
skiljanlega, við þessi sérmál er
það, að þau eru að miklu leyti
ólík, þó auðvitað meira og minna
samtengd.
Nú skal farið yfir þetta í stuttu
máli. Það er tvennt, sem kalla
má sérmál Þjóðræknisfélagsins,
annað algjört sérstarf, en hitt að
mestu leyti. Sérstarf Þjóðræknis-
félagsins er að mynda deildir í
íslenzku byggðunum, halda þeim
við, sem búið er að stofna og
hlynna að þeim á allan hátt.
Hitt er íslenzk tunga. Þjóð-
ræknisfélagsfundir og þá einnig
fundir deildanna hafa farið fram
og eiga að fara fram á íslenzku.
Það mun satt vera, að meðlimir
hafa málfrelsi bæði á íslenzku
og ensku. En hér á að spyrna á
móti aðdrætti enskunnar, frem-
ur en ýta undir. Það er álit
flestra, að einmitt þarna liggi
aðalskylda Þjóðræknisfélagsíns
og að þar eigi það að standa fast
á velli. Við verðum að halda við
íslenzkum félagsskap hér vestra,
þar sem íslenzkan er aðal, ef
ekki eina málið, sem notað er.
En svo kem ég að hinni hlið-
inni.
Sérmál Icelandic Canadian
Club er að ná til enskumælandi
Vestur-íslendinga, manna og
kvenna, sem kunna sama sem
ekkert í íslenzku.
Eitt af því, sem er svo hug-
hreystandi er það, að maður
verður þess var að fólk, sem
hefur slitið sig frá æskustöðv-
unum, hvort heldur það er á
íslandi eða í íslenzku byggðun-
um hér í landi, og virðist hafa
algjörlega horfið inn í þjóð-
straumana hér vestra, er samt
afar íslenzkt í anda, þykir vænt
um allt það, sem íslenzkt er, og
er til með að styðja okkar ís-
lenzku fyrirtæki. Hið sama má
segja um ungt fólk, fætt í þessu
landi, sem jafnvel er af íslenzku
bergi brotið aðeins í aðra ættina.
Þessum ensku-talandi flokki
Vestur-íslendinga fer óðum
fjölgandi, en hinum, því miður,
fækkandi, og er því bráðnauð-
synlegt að halda hópinn. Við
Vestur-íslendingar erum „bi-
lingual“, tveggja tungna þjóð-
flokkur, á þann sérstaka hátt,
að við öll rekjum ættstofninn til
sömu þjóðar, en íslenzkan er
móðurmál sumra, enskan ann-
arra, en sumir jafnfærir í báðum.
Þé tunguna verður að grípa til,
sem tilganginum nær bezt.
Aðalmálgagn félagsins er tíma-
ritið, Icelandic Canadian, og
hefur því heppnast á næstum ó-
skiljanlegan hátt, að ná til ís-
lenzkra dætra og sona, sem
annars hefðu týnzt.
Svo kem ég að þriðja félaginu,
The Leif Eiríksson Club, sem við
köllum á íslenzku, Leifs Eiríks-
sonar klúbbinn. Þetta félag, engu
síður en hin, hefur sitt eigið sér-
mál og sinn sérstæða til gang.
Meðlimirnir eru ungmenni, aðal-
lega skólafólk, og þau vilja búa
sig undir lífsbaráttuna sem allra
bezt. Einn þáttur í þessum undir-
búningi er félagslíf, þar sem öll-
um gefst tækifæri til að kynnast
hvor öðrum, æfa sig á ýmsan
hátt í samstarfi, ræðuhöldum,
framsögn, ritsmíðum og kveð-
skap, en einkum að æfa sig í að
taka forustu í málum og starfi.
Þetta fólk er af íslenzkum
ættum. Enskan hefur í flestum
tilfellum verið heimilismálið. En
á þessum heimilum hefur hinn
íslenzki andi verið sterkur. Sög-
ur af ættlandinu gamla, orðstír
og framkoma meðbræðra þar og
hér, sýnishorn af íslenzkum bók-
menntum í enskri þýðingu, —
þetta allt hefur fallið í frjóan
akur í hjörtum þessara ung-
menna. Aðeins dálítið af vorsól
þurfti með og þá kom líf í hulin
frækorn.
Unga fólkið fann, að hér var
tvennt, sem hægt væri að gera í
senn — æfa og skerpa alla með-
fædda hæfileika, en um leið
hlúa að því, sem að snertir
hjartastrengi, og sem að mak-
leikum er svo dýrmætt og þungt
á metum. Það var þetta tilfinn-
ingamál, sem stóð á bak við þeg-
ar hið nýja ungmennafélag hóf
förina. Og það er einmitt af þeim
ástæðum, að félagið hefur undir
eins flaggað hátt öllu, sem bend-
ir á þessa hlið tilgangs félagsins.
Og svo ber þess að gæta, að það
er í sjálfu sér þjóðernislegur
gróði, að þetta unga fólk, utan
af landi og héðan úr borginni,
kynnist hvort öðru og haldi hóp-
inn.
Svo kem ég aftur að samstarf-
inu. Það yfirgnæfir auðvitað allt
annað í tilveru þessara félaga.
Þetta samstarf er svo margþætt,
rtiöguleikarnir svo miklir, tæki-
færin svo víðdreifð, að nú er um
að gera að allir standi á sama
grundvelli og stefni í sömu átt
með sívaxandi áhuga og kröftum.
Ég leyfi mér að gera tillögu á
þessa leið:
Þjóðræknisfélag íslendinga í
Vesturheimi er sammála öðrum
félögum, sem íslenzk þjóðræknis-
mál hafa á stefnuskrá, um það,
að til þess að samvinna geti verið
sem náust, er nauðsynlegt að hún
sé byggð á viðeigandi grund-
velli og samþykkir að sá grund-
völlur sé innifalinn á ensku í
þessum orðum:
“Cooperation with representa-
tion in matters of mutual
interest.”
En á íslenzku þannig:
„Samvinna með viðeigandi
samtökum í öllum sameiginleg-
um málum.“
Business and Professional Cards
Blind kona frá Kína með Heklu til að
rfinna1# og „Keyra11 Evrópu
#/■
Það er ótrúlegt en satt, að í
sumar kom blind, kínversk
kona ein síns liðs með Loft-
leiðaflugvélinni Heklu frá
Hong Kong alla leið til
Evrópu til þess eins að
„skaða“ Evrópu.
Kona þessi, sem er roskin, er
búsett í Hong-Kong í Kína og er
ekkja eftir norskan skipstjóra.
Upphafalega var ætlunin, að
maður hennar færi með hana í
kynnisför til Evrópu, en honum
entist ekki aldur til þess.
Tók sér far með Loftleiða-
flugvélinni
En kínverska konan var samt
ekki af baki dottin og ákveðin að
kynnast Evrópu, enda þótt nú
yrði hún að fara ein síns liðs.
Hún fékk því far með Loftleiða-
flugvélinni Heklu, sem flýgur
leiguflug alla leið austur til
Hong-Kong fyrir Braathen
SAFE.
Höberg Petersen leiðsögumaður
í Höfn
Þegar til Kaupmannahafnar
kom tók Höberg Petersen um-
boðsmaður Loftleiða, á móti kon-
unni og hjálpaði henni til að
kynnast nokkuð þeirri álfu, sem
hana hafði svo lengi dreymt um
blinda austur í Hong-Kong.
Hlustaði og þreifaði
Petersen sagði blaðamanni frá
Tímanum það á dögunum, að það
hefði verið einkennilegt að sjá,
hvernig þessi blinda kínverska
kona fór að því að mynda sér
skoðun á þessum fjarlæga heimi
Evrópubúans, án þess að hafa
nokkuð annað en kynni, sem
blint fólk getur fengið af stöðum,
til samanburðar. Hún hlustaði
nákvæmlega eftir öllum hljóð-
um í þessari nýju og nýstárlegu
álfu, fór í verzlanir og þuklaði
vörurnar og þreifaði fyrir sér
hvernig gangstéttirnar og götu-
steinarnir lágu undir fótum
hennar.
Þegar gamla konan hafði
fengið nægju sína af því að
hlusta á hljóðin í Evrópu, sneri
hún aftur heim til Austurlanda
til að eyða þar ellinni.

Dr. P. H. T. Thorlakson WINNIPEG CLINIC St. Mary’s and Vaughan, Winnipeg PHONE 92-6441 1 ( S. O. BJERRING Canadian Stamp Co. RUBBER & METAL STAMPS NOTARY & CORPORATE SEALS CELLULOID BUTTONS 324 Smilh St. Winnipeg PHONE 92-4624

J. J. Swanson & Co. LIMITED 308 AVENUE BLDG. WINNIPEG Pasteígnasalar. Leigja hús. Öt- vega peningalán og eldsábyrgB, bifreiíaábyrgS o. s. frv. Phone 92-7538 Phone 74-7855 ESTIMATES FREE J. M. IN6IMUNDS0N Ashphalt Roofs and Insulated Sidlng — Repairs Country Orders Attended To 632 Simcoe St. Winnlpef, Man.

* SARGENT TAXI PHONE 20-4845 FOR QUICK, RELIABLE SERVICE GIMLI FUNERAL HOME Síml 59 SérfrœSingar i öílu, sem aS útfðrum Xiitur BRUCE LAXDAL forstjóri Licensed Embalmer

DR. E. JOHNSON . — 304 Eveline Street SELKIRK, MAN. Phones: Offlce 26 — Res. 230 Office Hours: 2:30 - 6:00 p.m. Dr. A. V. JOHNSON DENTIST 506 SOMERSET BUILDING Telephone 92-7932 Home Telephone 42-3216

Thorvaldson Eggertson Bastln & Stringer Barristers and Solicitors 209 BANK OT NOVA SCOTIA BG. Portage og Garry St. PHONE 92-8291 i Dr. ROBERT BLACK SérfrœCingur I augna, eyrna, nef og hálssjúkdömum. 401 MEDICAL ARTS BLDG. Graham and Kennedy St. Skrifstofusimi 92-3851 Heimasiml 40-8794

CANADIAN FISH PRODUCERS LTD. J. H. PAGE, Managing Director Wholesale Distributora of Fresh and Frozen Fish 311 CHAMBERS STREET Office: 74-7451 Ees.: 72-3917 Creators of Distinctive Printing Columbia Press Ltd. 695 Sargent Ave., Winnipeg PHONE 74-3411

Office Phone Res. Phone 92-4762 72-6115 Dr. L. A. Sigurdson 528 MEDICAL ARTS BUILDING Offlce Hours: 4 p.m.—6 p.m. and by appointment. Gundry Pymore Ltd. British Quality Flsh Netting 58 VICTORIA 8T. WINNIPKG PHONE 92-8211 Manager T. R. THORVALDSON Your patronage will be appreelated

A. S. BARDAL LTD. FUNERAL HOME 843 Sherbrook St. Minnist BETEL
Selur llkkistur og annast um út- farlr. Allur útbúnaCur sá bextl. StofnaC 1894 - Slmi 74-7474 í erfðaskrám yðar.

Phone 74-5257 700 Notre Dame Ave. Opposite Materaity Pavlllon General Hospital NelFs Flower Shop Weddlng Bouqueta. Cut Flowers. Funeral Designs, Corsages. Beddlng Plants Neli Johnson Res. Phone 74-6753 1 PHONE 92-7025 H. J. H. Palmason, C.A. Chartered Aecountant 505 Confederatlon Llfe Buildlng WINNXPEG MANITOBA

f jfohnny Hyan Parker, Parker and Kristjansson Barrister* - Solicitor* Ben C. Parker, Q.C. B. Stuart Parker, A. F. Kristjanseon 506 Canadlan Bank of Commerco Chambers Winnlpeg, Man. Phone 92-3561
1 ^ f 1076 DOWNINð ST. PHONE
|J WINNIPEG'S riRST 1 "MAILORPHONE" r ORDER HOUSE
Watch for Opening New Showrooms

G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr. Keystone Fisheries Limited Wholesale Distributore of FRESH AND FROZEN FISH 60 Louise St.reet Slmi 92-5227
l CauDÍð Lösbere
L ö u

Ts SELKIRK METAL PRODUCTS Reykháfar, öruggasta eldsvörn, og ávalt hereinir. Hitaeiningar- rör, ný uppfynding. Sparar eldi- vIC, heldur hlta frá aC rjúka út ^ met5 reykum,—Skriflö, slmiC til KELLT SVEINSSON 1 625 Wall Street Wlnnlpeg Just North of Portage Ave. »1 Simar: 3-3744 — 3-4431 BULLMORE FUNERAL HOME Dauphin, Maniioba Eigandi ARNI EGGERTSON, Jr.

J. WTLFRID SWANSON & CO. Insurance in all its branches. Real Kstate • Mortgages • Rentals 210 POWKR BUILDING Telephone 937 181 Res. 463 480 LET US SERVE YOU VAN'S ELECTRIC LTD. 636 Sargent Ave. Authorized Home Appliance Dealert General Eledtric McClary Elodric Moffat Admiral Phone 3-4890