Lögberg - 23.07.1953, Side 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 23. JÚLÍ, 1953
PER JACOB FISCHER:
Álbert Schweitzer
Einn af velgerðarmönnum mannkynsins
Ófullkomni, heimasmíðaði ára
báturinn skríður hægt upp eftir
Ogowe-ánni. Ferðalaginu er
haldið áfram dag eftir dag,
lengra og lengra inn í afríkanska
Ifrumskóginn, burtu frá menn-
ingunni. Frumskógurinn á bökk-*
iim fljótsins mikla verður sí-
fellt þéttvaxnari og stórkost-
legri; runnar og tré slúta langt
fram yfir bakkana.
Öðru hverju heyrist gífurleg-
ur hávaði í apaflokkum langt
innan úr ófærum myrkviðnum.
— merki um að erkióvinur
þeirra, hlébarðinn, sé ekki langt
undan. Á sandrifunum við fljóts-
bakkann liggja krókódílar hóp-
um saman. Þeir eru svo latir og
saddir, að þeir nenna ekki að
skríða niður í vatnið, þegar bát-
urinn nálgast þá. Svertingjarnir,
sem róa bátnum, skipta sér
heldur ekkert af þeim, en beygja
lotningarfullir langt af leið, er
þeir nálgast hóp af flóðhestum,
sem velta ólögulegum skrokkum
sínum upp úr leirgulu vatninu.
Flóðhestarnir gætu nefnilega
haft það til að velta bátnum, ef
þeim rynni í skap, og þá mundu
mannkrílin varla kemba hær-
urnar.
í bátnum situr hvítur maður
og hvít kona. Maðurinn stríkur
annað veifið strítt hárið burt frá
enninu. Hann er fölur og tekinn
af eftirvæntingu, og um ungu
konuna hans er eins ástatt. Þetta
eru fyrstu kynni þeirra af frum-
skóginum. Þau eru meira að
segja ekki ennþá orðin vön ó-
stöðuga negrabátnum.
Maðurinn með stríða hárlubb-
ann er að hefja fyrsta þáttinn í
hinu mikla ævintýri lífs síns. En
samt er hann ekki ævintýra-
maður. Hann er prófessor í guð-
fræði. Hann er doktor í heim-
spekti og læknisfræði. Þar að
auki er hann einn af frægustu
orgelsnillingum Evrópu, enn af
fyrstu sérfræðingum heimsins í
hinni dýrlegu tónlist Jóhanns
Sebastian Bach. Hann varð 38
ára nokkrum mánuðum áður en
hann lagði af stað til Afríku.
Hann heitir Albert Schweitzer,
og hann er einn af merkilegustu
mönnum samtíðar okkar. Unga
konan við hlið hans er eiginkona
hans og hefir lokið hjúkrunar-
kvennámi, til þess að geta hjálp-
að manni sínum í ævistarfi því,
sem hann hefir einsett sér að
inna af hendi lengst inni í myrk-
viðum Afríku.
En áður en við höldum áfram
ferðinni upp ána til heimkynna
apanna, híébarðanna, krókódíl-
anna og mannætanna, verðum
við að kynnast nokkru nánar
þessum einkennilega manni; við
verðum að vita hver hann er og
hvaðan hann er.
Albert Schweitzer fæddist í
þennan heim fyrir sjötíu og
fimm árum. Faðir hans var prest-
ur í Elsass. Æskuár hans voru
björt og fögur, og skólanámið
var honum leikur einn. Þegar
hann var tuttugu og níu ára
gamall, var hann orðinn doktor
í heimspeki, prófessor í guðfræði
og frægur orgelleikari. Hann var
einn hinna sjaldgæfu, ljúflyndu
manna, sem brosa af einlægni og
heilum huga við meðbræðrum
sínum — og að launum sneri
h'fið björtustu hliðum sínum að
honum.
Allir spáðu hinum snjalla,
unga vísindamanni og hljómlist-
armanni glæsilegri framtíð, og
fjölskylda hans og ætt var ákaf-
lega stolt af honum. Spádómarn-
ir áttu fyrir sér að rætast, þótt
það yrði á allt annan hátt en
búizt hafði verið við.
Dag einn leit S^hweitzer af
tilviljun í trúboðsblað, og hann
las, einnig af tilviljun, eina af
greinunum í blaðinu. Það var
átakanleg lýsing á hinni óútmál-
anlegu neyð og eymd íbúanna í
héraðinu Gabun í vestanverðri
Mið-Afríku eftir framkvæmda-
stjóra Franska trúboðsfélagsins,
Afred Boegner. Greinin endaði á
heitri bón til hvers einasta
manns, sem fyndi köllun hjá sér,
til að ganga í þjónustu trúboðs-
félagsins og aðstoða við að draga
úr neyðinni í þessu ömurlegasta
héraði í heimshluta hinna svörtu
manna.
Albert Schweitzer fann hjá sér
köllun. Hann ákvað, fjölskyldu
sinni og vinum til takmarka-
lausra vonbrigða, að fórna lífi
sínu til að hjálpa negrunum í
óheilnæmasta og hættulegasta
hitasóttarhéraðinu í allri Afríku.
En hvað megnaði lærður heim
spekingur og prófessor í guð-
fræði, orgelsnillingur og aðdá-
andi Bachs gegn þeim þúsundum
sjúkdóma, sem leyndust í frum-
skógum Afríku? Engin ósköp,
hugsaði Albert Schweitzer, og
svo settist hann aftur á skóla-
bekkinn. Nú varð hann að nema
læknisfræði, og verða eins dug-
legur læknir og hann hafði áður
verið snjall guðfræðingur og
orgelleikari. Schweitzer bjó sig
undir hið nýja viðfangsefni sitt
með óbugandi dugnaði í átta ár,
og árið 1913 var hann loksins til
þess búinn að fara til Afríku sem
skurðlæknir og sérfræðingur í
hitabeltissj úkdómum.
Og nú getum við aftur haldið
áfram ferðinni, sem við hurfum
frá, upp hina löngu Ogowe-á.
Loks koma Albert Schweitzer
og kona hans til Lambarene. Það
er nafnið á frönsku, kaþólsku
trúboðsstöðinni, þar sem Schweit
zer á að byrja læknisstarf sitt.
Það eru fáein lítil hús í rjóðrj í
skóginum. Sífellt verður að
vinna að skógarhöggi kringum
stöðina, svo að frumskógurinn
gleypi hana ekki í sig. Frum-
skógasíminn hefir þegar útbreitt
fréttina um komu hins mikla
hvíta læknis og galdramanns.
Leynileg merki, slegin á eld-
gamlar trumbur, hafa borið frétt-
ina kynflokk frá kynflokki. Þeg-
ar Schweitzer loksins kemur til
stöðvarinnar, er hún orðinn yfir
full af veikum negrum úr frum-
skóginum.
En sjúklingarnir verða að bíða
þangað til lítill fljótabátur kem-
ur með farangurinn, sextíu og
níu kassa með lyfjum, sárabind-
um og læknisáhöldum, auk
stórrar, kynlega smíðaðrar kistu,
sem hvíta lækninum er mjög
annt um. Þeir skíra hann strax
Oganga — hvíta galdramanninn.
Þegar tekið hefir verið upp úr
öllum kössunum í húsi læknis-
ins, er stóra, leyndardómsfulla
kistan borin gætilega upp á ver-
öndina. Læknirinn skrúfar kist-
una í sundur, og hina innfæddu
rekur í rogastanz, er þeir sjá
koma út úr henni stóran, svartan
kassa, með röð af svörtum og
hvítum tönnum að framanverðu.
Oganga, hvíti galdramaðurinn,
sezt fyrir framan kassann, og
hendur hans þjóta fram og aftur
yfir löngu tannaraðirnar.
Orgelsnillingurinn frá Elsass
laðar fram hina dýrlegu tónlist
Bachs í litlu rjóðri í óendanleg-
um frumskóginum. Hann leikur
betur en nokkru sinni fyrr. Hann
tjáir í tónum gleði sína og þakk-
læti fyrir að hann getur nú
loksins hafið kærleiksverk það,
sem hann hefir dreymt um í
átta, löng ár. Bachleikarinn
snjalli, sem hefir hrifið þúsundir
manna í stærstu helgidómum
Frakklands og Þýzkalands, leik-
ur á lítilli verönd í frumskógin-
um, leikur sónötur, kóröl, fúgur.
En hann hefir ekki lengi næði
til að leika. Negrarnir standa í
fyrstu orðlausir af undrun yfir
hinum furðulegu hljóðum, sem
flæða út úr stóra galdrakassan-
um hans Oganga. Þeir hafa al-
drei fyrr séð orgelleikara, og
þeim finnst allt þetta svo hlægi-
legt, að þeir reka brátt upp gjall-
andi hlátur. Þeir slá á maga sér
og læri, þeir hoppa og dansa af
ánægju, og þeir hlæja svo að
þeim liggur við köfnun. Þeir hafa
aldrei á ævinni séð neitt álíka
skemmtilegt og þetta. Þeir hlæja
og hlæja svo að tárin streyma
niður svarta, gljáandi vanga
þeirra.
Þannig voru fyrstu tónleikar
Alberts Schweitzer í Lambarene.
En hann var ekki aðeins kom-
inn til að skemmta, hann var
fyrst og fremst kominn til að
hjálpa. Og í því augnamiði hóf
hann hið mikla starf sitt sem
læknir í frumskóginum.
Hann vinnur í fyrstu undir
berum himni, rannsakar, sker
upp og bindur um sár í skugga af
stóru tré. 1 litlu trúboðsstöðinni
er engin sjúkrastofa, nema þá
helzt hænsnahúsið. Nú, þá
hænsnahúsið ef ekki vill annað
til, segir hinn lærði prófessor og
snjalli skurðlæknir. Síðan slær
hann upp með eigin hendi nokkr-
um hillum og skurðarborði í
hænsnahúsinu, og kalkar það
að innan, svo að það verði sem
snyrtilegast og þrifalegast.
Orðrómurinn um snilli hvíta
galdralæknisins breiðist út um
frumskóginn eins og eldur í
sinu. Fólk kemur að úr öllum
áttum með sjúklinga og slasaða
menn. Sumir hafa komið allt að
fimmtíu enskra mílna vegalengd.
Þeir hafa farið um fílagötur, yfir
fjöll og ár. Og Oganga hinn hvíti
tekur á móti þeim í litla hænsna-
húsinu sínu, gerir að kaunum
þeirra og kemur hinum sjúku til
heilsu jafnt og þétt. Þetta var
það, sem hann hafði dreymt um
heima í Strassborg — að fá tæki-
færi til að hjálpa vesalingum,
sem ekki gátu snúið sér til neins
annars.
Negri einn, sem verið hafði
matreiðslumaður í bæ niðri við
ströndina og gat talað dálítið í
frönsku, varð fyrsti hjúkrunar-
maður Alberts Schweitzer. Hann
var góður og samvizkusamur
samstarfsmaður — hann hét
Jósef — en vegna þess, að hann
hafði áður verið matreiðslumað-
ur, notaði hann hin furðulegustu
nöfn um hina ýmsu hluta manns-
líkamans. Stundumí kom það
fyrir, er Jósef gaf húsbónda sín-
um skýrslu, að hann sagði, að
konunni væri „illt í kótelettu-
partinum" eða þá að maðurinn
kvartaði undan „þjáningum í
-innri lundunum.“
Einn verulegur ágalli var á
Jósef, og hann var sá, að hann
var ókvæntur, og olli það all-
miklum örðugleikum á milli.
Doktor Schweitzer gaf honum
sparigrís, svo að hann gæti
safnað sér fyrir konu, en Jósef
komst brátt upp á lag með það,
eins og títt er um börn, að ná
aurunUm út úr grísnum aftur.
Og í hvert sinn, sem hann var
sendur niður til strandarinnar,
til að sækja nýjar lyfjasending-
ar, tók hann með sér. sparipen-
ingana sína og keypti sér hina
ótrúlegustu hluti. Vegna þessa
eignaðist hann aldrei svo mikla
peninga, að hann gæti keypt sér
konu.
Yfirmaður Jósefs gerði stór-
fenglegar áætlanir við vinnu
sína í hænsnahúsinu. Enda þótt
vinnutími hans væri svo að segja
nótt sem nýtan dag, var áhugi
hans og starfsvilji nógur til þess
að hann gerði áætlun um stóra
sjúkrahúsbyggingu, enda leið
ekki á löngu unz reist hafði verið
í Lambarene sjúkraskýli úr
bárujárni, sem nægði fyrir fimm-
tíu sjúklinga. Galdramanninum
Oganga tókst í raun og veru að
leika galdralistir þarna í frum-
skóginum.
En svo brauzt út fyrri heims-
styrjöldin. Doktor Scweitzer var
Þjóðverji, og einn góðan veður-
dag kom franskur embættis-
maður á vettvang og lýsti yfir
því, að hann væri fangi og yrði
því að flytjast í fangabúðir í
Frakklandi. Hverjum manni virt
ist það tilefnislaust og hreinasti
fábjánaháttur að flytja hann
burt sem stríðsfanga, þennan
lækni, sem á hverjum degi bjarg-
aði mannslífum langt inni í frum
skógum Afríku. En skipun er
skipun, hversu heimskuleg sem
hún er.
Rétt áður en doktor Schweitzer
neyddist til að halda burtu og
fela örlögunum sjúkrahúsjð, kom
einn hinna innfæddu til hans og
spurði, hvort það væri satt, að
tíu menn hefðu verið drepnir í
stríðinu mikla í Evrópu. Jú, það
var satt, svaraði Schweitzer. „Þá
hlýtur að vera tími til kominn
hjá þeim að semja frið!“ sagði
sonur mannætunnar, sem í sælli
fáfræði sinni hafði ekki hug-
mynd um þær blóðsúthellingar,
sem samfara eru ófriði milli
menningarlandanna.
Síðan voru Schweitzer og kona
hans send til Evrópu sem stríðs-
fangar. Það skal sagt Frökkum
til afsökunar, að þeir fóru mjög
vel með þau.
Loks þegar sex ár voru liðin,
gat Schweitzer snúið aftur til
Lambarene, en þá varð hann að
skilja konu sína eftir í Evrópu.
Hið hættulega loftslag í Afríku
hafði svipt hana heilsunni, og ef
hún hefði snúið aftur til hita-
beltisins, hefði það verið sama og
ganga út í opinn dauðann.
Og nú varð Schweitzer að hefj-
ast handa á nýjanleik. Frum-
Framhald á bls. 7
STDQVIfl SKATTþRÆLKIININA
Þegar stjórnin heimtir af oss skatta, er þess að vænta, að slíku fé sé hyggilega varið
almenningi í hag. Þetta er meira en algeng venja, heldur er hér um fullan trúnað að ræða,
sem eigi má misbeita. Ár eftir ár hefir Liberalstjórnin í Ottawa innheimt hundruð miljóna af
dollurum í sköttum umfram þarfir til reksturs þjóðarbúinu. Það hefir sannast í þingi að St.
Laurentstjórnin hefir látið það viðgangast að miljónum dollara væri eytt á hjákátlegan hátt, svo sem
til kaupa á 20 pörum af skóm handa hverjum canadískum hermanni — eba 22 miljónum dollara.
Verzlunarráðherrann, Mr. Howe lét sér jafnvel orð þannig um munn fara í þingi: „Ef
herinn vill fá forgylt píanó, þá látum við hann fá það.“
Þetta eru þó vorir peningar — þínir og mínir.
Þegar Progressive Conservative stjórnarandstaðan hefir spurzt fyrir um það, hvað þeir
gerðu við alt þetta almenningsfé, var þeim sagt að annast fyrst og fremst um það, sem viðkæmi
þeim sjálfum. Einn Liberal ráðherrann komst svo að orði í þinginu:
„Getum vér komið þessu fram, hver ætti þá að taka fram fyrir hendur vorar?“
Eins og ástatt var á síðasta þingi með hinn geisilega þingmeirihluta stjórnarinnar, stóð
Progressive Conservative andstaðan ráðþrota uppimeð að koma í veg fyrir þessa gífurlegu sóun —
aðeins kjósendur geta þetta sjálfir — með því að kjósa ábyrga sljórn.
Er yður þetCa Ijóst?
Algengur verkamaður með 2 börn greiddi árið sem leið
$1340.00 í beina og óbeina Liberalstjórnarskatta.
Á síðustu sjö árum hefir Liberalstjórnin innheimt eina
biljón ogfjögur hundruð miljónir í sköttum umfram þarfir.
Progressive Conservatives lækka jafnskjótt skatta og þeir
taka við völdum í haust.
Þessir skattar verða lækkaðir um $500 miljónir á ári, sem
svarar $170 á fjölskyldu.
Lótíð fóna frelsisins blakta við hún!
i
Greiðið
PROGRESSIVE C0NSERVATIVE
atkvœði
Þann 10. ógúsf
Published by authority of the National Progressive Conservative Association.
Kjósendur Selkirk Kjördæmis
GREIÐ ATKVÆÐI ÞANN 10. ÁGÚST MEÐ
. , BA RYLUK, Mike X
Published by authority of the Selkirk Progressive Conservative Association.