Lögberg - 15.10.1953, Side 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 15. OKTÓBER, 1953
Ræða
Thor Thors sendiherra, fulltrúa íslands hjá Sameinuðu
þjóðunum, á 8. allsherjarþingi S. þ. hinn 24. seplember 1953
Ég hefi hér minnst á þrjú mál
á dagskrá hinnar sérstöku póli-
tísku nefndar. Fjórða málið þar,
er um upptöku nýrra meðlima.
Eins og ég gat um áðan eru
a. m. k. 19 ríki, sem sótt hafa
um inntöku í S. þ. Við vitum,
að það er Öryggisráðið, sem
verður að mæla með sérhverri
umsókn. Allt frá því kuldinn
jókst í kalda stríðinu, eða frá
1947, hefur fjölgað tölu þeirra
ríkja, sem haldið er utan S. þ.
Samt sem áður á reglan að vera
sú, samkv. 4. gr. sáttmálans, að
þátttaka skuli heimiluð öllum
friðsömum þjóðum, sem eru
hæfar og fúsar til að fullnægja
skuldbindingum sáttmálans. —
Þrátt fyrir þessa yfirlýsingu um
alheims þátttöku, er 19 þjóðum
aftur og aftur neitað um inn-
töku. Það er jafnvel talað með
svo mikilli lítilsvirðingu um
þessar umsóknir, að þær eru
kallaðar „einn pakki,“ og okkur
er sagt að hirða hann eins og
hann leggur sig eða láta hann
eiga sig. En það er samt sem
áður, eins og ég gat um, vissar
lágmarkskröfur, sem gera verð-
ur til þátttakendanna. Þetta skil-
yrði skýrir það, hvers vegna
ekki hefur verið unnt að veita
inntöku lýðveldisstjórn Kína,
því að samkv. ályktun allsherj-
arþingsins 1950 gerði sú stjórn
sig seka um árás á Kóreu. En
það er samt sem áður óhugsandi
og væri illa ráðið, að halda til
lengdar utan S. þ. stjórn, sem
hefur lögsögu yfir meira en 500
milljónum manna og mjög víð-
áttumiklu ríki. Það skal vonað,
að lýðveldisstjórn Kína sýni það,
að hún sé þess megnug og frjáls
að því, að vinna með Sameinuðu
þjóðunum að vinsamlegri sam-
búð þjóða, og koma í veg fyrir
og eyða hættu á friðrofi, og að
beita sér fyrir sættum í deiTu-
málum, er leiða kynnu til ófrið-
ar. Kínverska stjórnin í Peking
fær afbrags tækifæri til þess að
sýna hug sinn og hæfni í þess-
um efnum á hinni pólitísku ráð-
stefnu, sem við ennþá vonum
að komi saman í lok næsta
mánaðar. Látum svo útrætt um
Kína. En hvaða skynsamleg á-
stæða getur verið til þess að
útiloka allar þessar 19 þjóðir frá
inngöngu gegnum hin drunga-
legu hlið S. þ., úr því þær óska
þess? Hvers vegna er löndum
eins og t. d. ítalíu, Finnlandi,
írlandi og Portugal, svo aðeins
sé minnst á fá, haldið utan
gátta? Til þess liggja engar
skynsamlegar ástæður. En við
vitum, að það er neitunarvaldið,
sem meinar þeim inngöngu. Og
máhð heldur áfram að vera
vonlaust. Ef nokkur efast um
þessar fullyrðingar, þá skulum
við líta í álit þeirrar nefndar,
sem skipuð var til að fjalla um
inngöngu þessara nýju meðlima.
Sú nefnd, sem skipuð var full-
trúum 19 þjóða, komst að þeirri
viturlegu niðurstöðu, að hún
gæti ekki komizt að neinni nið-
urstöðu. Þetta mál kemur nú
fyrir þingið aftur og er jafn
vonlaust, ef ekki verra viður-
eignar en nokkru sinni fyrr.
Ég hefi nú vikið að ýmsum
vafasömum ákvæðum sáttmál-
ans, sem hafa torveldað eða
hindrað æskilegt starf S.þ. Sátt-
málinn er nú 8 ára gamall. Hann
ver gerður í hinu bjarta og heill-
andi tunglsljósi tilhugalífsins í
San Francisco. Þá voru ham-
ingjusamir dagar. En, því fer
verr, tímarnir hafa breytzt. Og
það virðist svo sem að margir
fulltrúanna þar hafi verið svo
raunsæir að sjá fyrir að and-
rúmsloftið mundi breytast. Þess
vegna höfum við 109. gr. sátt-
málans, þar sém gert er ráð fyr-
ir ráðstefnu til að endurskoða
sáttmálann árið 1955, er 10 ára
reynsla hafði verið fengin. öll
mannanna verk eru gjörð af
vanefnum og reynslan segir
okkur, að nýir tímar krefjist
nýrra ráðstafana. Það er vissu-
lega tímabært og rétt að endur-
skoða sáttmálann 1955. En við
skulum ekki búast við neinum
stórkostlegum breytingum. Það
er engin bylting í vændum. Hin-
ir vitru og forsjálu höfundar
sáttmálans sköpuðu öryggi gegn
öllum gáleysislegum síðari
breytingum. Samkvæmt ákvæð-
um 108. og 109. gr. þarf 2/3
hluta atkvæða allsherjarþings-
ins til þess að nokkur breyting
nái samþykki. Ennfremur verð-
ur að staðfesta breytingarnar
samkvæmt stjórnskipunarlögum
hvers ríkis og af 2/3 hluta allra
ríkja, þ. á m. þarf atkvæði
allra hinna föstu meðlima Ör-
yggisráðsms. Það getur því
engin breyting orðið á sáttmál-
anum nema öll stórveldin séu
sammála um hana. Það er því
ekki ólíklegt, að árið 1955 eigum
við, eins og í dag, um tvennt að
velja, annað hvort stofnun S. þ.
á sama grundvelli og með sama
hætti og okkar núverandi stofn-
un eða alls enga alþjóðlega
stofnun. Það er þýðingarlaust og
blekking ein að tala um nokkra
alþjóðastofnun, nema stórveldin
báðum megin járntjaldsins eigi
þar þátt að, en við skulum vona
það, að þessi hindrun í götu
samtakanna, þetta járntjald,
bráðni bráðum niður í heitum
geislum alþjóðlegs skilnings og
vinsamlegri sambúð ýmissa hag-
kerfa, eða ef það fær ekki að
verða, þá má svo fara, að járn-
tjaldið ryðgi í rústir sökum elli
og slits og eyðandi loftslags.
Ennfremur verður svo að vera
að allar þjóðir eigi rétt til þátt-
töku ef draumarnir frá San
Francisco eiga nokkurn tíma að
rætast og ef hipar háleitu hug-
sjónir sáttmálans eiga nokkurn
tíma að þjóna mannkyninu og
blessa það. Við skulum lofa sér-
hverri þjóð að ráða sínum
stjórnarháttum. Það verður að
vera rúm fyrir þær allar undir
hinni miklu hvelfingu S. þ.
S. þ. mega aldrei verða ófrjó
samkoma fjandsamlegra at-
kvæðafylkinga, þar sem hliðin
eru lokuð öðrum og hugirnir eru
lokaðir. S. þ. mega aldrei verða
rússneskt hallelúja áróðursfélag
eða amerískur klúbbur, sem úti-
lokar aðra. Það er réttlætanlegt
og eðlilegt, að stórveldin haldi
neitunarvaldi sínu þegar um er
að ræða hernaðaraðgerðir. Byrð-
ar og fórnir baráttunnar mundu
alltaf falla á stórveldin að
mestu. En neitunarvaldið er
hættulegt, ósanngjarnt og eyði-
leggjandi í slíkum málum eins
og inntöku nýrra meðlima.
Eitt af þýðingarmestu málun-
um, sem nú liggja fyrir eða
réttara sagt þýðingarmesta mál,
ið, er afvopnunin. Við verðum
aftur að játa, að þetta mál hefur
verið til aðgerða á öllum fyrri
þingum, eða réttara sagt, engar
aðgerðir hafa reynzt kleiiar
síðan 1946 að hinir ísköldu vind-
ar kalda stríðsins tóku að blása.
Enginn árangur hefur náðst.
Ályktanir hafa samt sem áður
verið samþykktar; heill búnki af
háleitum ákvörðunum. Sumar
þeirra, þær, sem hafa verið nógu
barnalegar, hafa jafnvel náð
samhljóða samþykki: 60 atkvæði
með, ekkert á móti. Og ræður
og orð hafa streymt fram ár
eftir ár; alls konar orð, vin-
gjarnleg orð, varnaðar orð og
reiðiorð hafa streymt fram.
Enginn árangur. Framleiðsla
hergagna hefur líka streymt
fram án afláts og alltaf í aukn-
um mæli. Alls konar vopnabún-
aður, frá smáskotfærum og upp
í þau, sem fela í sér gjöreyð-
ingu; vopn, sem ætluð eru til
að drepa einstaklinga eða til
múgmorða eða til allsherjar
slátrunar, svo að af þeim leiði
algjöra auðn og lífið slokkni á
stórum svæðum mannlegra
byggða. Vissulega eru til vopn,
sem hæfa hverjum stað og
hverju byggðu bóli mannlegra
vera.
Og hver vill þetta? S. þ. voru
stofnaðar til að bjarga komandi
kynslóðum frá ógnum ófriðar-
ins. En hvað hafa S. þ. megnað
að gjöra til að minnka og draga
úr vígbúnaðarkapphlaupinu? —
Ekkert. Þær hafa reynzt algjör-
lega ófærar og vanmáttugar að
gera nokkurn hlut í þessu ör-
lagaþrungna máli. Það er því
jafnvel skiljanlegt, að sumt fólk
talar um S. þ. sem þær væru að-
eins málfundafélag. Hvers vegna
eru S. þ. ómegnugar þess að
draga úr kvíðanum? Og hvað
skeður þegar vopnaframleiðslan
hefur náð því, sem háttvirtur
utanríkisráðherra Ástralíu kall-
aði áðan „fullnægingarstigið“?
Þegar leikföngin taka að hrúgast
upp, vill þá 'ekki barnið leika sér
að þeim?
Samt sem áður tala svo marg-
ir um frið og fólk alls staðar í
heiminum biður um frið. Og
hinir miklu leiðtogar heimsins
hafa talað. Ég vil leyfa mér að
minna ykkur á þrjár miklar
ræður, sem haldnar hafa verið
af þrem valdamestu leiðtogum
heimsins. Leiðtogum, sem með
ákvörðunum sínum og athöfnum
geta haft meiri áhrif á örlög og
framtíð okkar allra en nokkrar
aðrar mannlegar athafnir eða
athafnaleysi.
Eisenhower forseti sagði í
Washington hinn 16. apríl 1953:
„1. Það er ekki hægt að kaila
neina af þjóðum jarðarinnar
óvin, því að allt mannkynið
hungrar sameiginlega eftri friði,
félagsskap og réttlæti.
2 Engin þjóð getur náð öryggi
eða velmegun til lengdar með
því að einangra sig, heldur að-
eins í virkri samvinnu við aðrar
þjóðir.
3. Réttur sérhverrar þjóðar til
að ráða stjórnarháttum sínum
og hagkerfi eftir eigin vilja er
ófrávíkj anlegur.
4. Það er óverjandi, að nokkur
þjóð reyni að ráða yfir stjórnar-
háttum annara þjóða.
5. Vonir þjóða um varanlegan
frið geta ekki byggst á neinu
vígbúnaðarkapphlaupi, heldur
verða að byggjast á réttlátum
samskiptum og einlægum skiln-
ingi milli þjóða.“ Ennfremur
sagði Eisenhower forseti: „Sér-
hver byssa sem búin er til, sér-
hvert herskip sem er smíðað,
sérhver sprengja sem send er,
táknar þegar alls er gætt, þjófn-
að frá þeim, sem hungraðir eru
óg þjást af kulda og fataleysi.”
Þessi orð forsetans eru mælsk,
göfug og skýr.
Sir Winston Churchill for-
sætisráðherra sagði í brezka
þinginu 11. maí 1953: „Ég vil
gera það ljóst, að þrátt fyrir alla
óvissu og ringulreið í heims-
málunum nú í dag, trúi ég því
að rétt væri, að saman kæmi
ráðstefna æðstu manna helztu
stórveldanna og það án of langs
dráttar .... Það væri sannar-
lega ekkert tjón af því, ef báðir
aðilar reyndu að festa sjónir á
því, sem báðum er hugleikið, í
stað þess að einblína á það, sem
óþægilegt er . . . . Það er að
minni hyggju misskilningur, að
ekkert samkomulag geti náðst
við Sovétríkin fyrr en sam-
komulag hefir náðst um allt.
Lausn á einu eða tveimur af
okkar vandamálum mundi verða
mikill ávinningum öllum frið-
sömum þjóðum. Við viljum allir,
að rússneska þjóðin haldi hinum
háa sessi í heimsmálunum, sem
þeim ber og að hún þurfi ekki
að vera kvíðin um öryggi sitt.
Ég tel ekki, að hið mikla vanda-
mál að samræma öryggi Rúss-
lands frelsi og öryggi Vestur-
Evrópu sé óleysanlegt." Þetta
eru höfðingleg orð og víðsýn hjá
hinum mikla foringja Bretlands.
Forsætisráðherra Rússlands,
Malenkov, sagði 8. ágúst 1953:
„Forseti Bandaríkjanna sagði 16.
apríl, að það væri ekkert deilu-
efni smátt eða stórt, sem ekki
er unnt að leysa, ef fyrir liggur
óskin um það að virða réttindi
annarra þjóða. Þetta er þýðing-
armikil yfirlýsing. Við hljótum
að fagna henni. Hið mikla hags-
munamál, að styrkja friðinn og
öryggi þjóðanna krefst þess, að
stórveldin láti einskis ófreistað
til að draga úr vígbúnaðinum og
banna kjarnorkuvopn og önnur
slík vopn fjöldaeyðingar . . . .
Við höldum því ákveðið fram,
að það sé nú ekkert deiluefni,
sem ekki er hægt að leysa á
friðsamlegan hátt með gagn-
kvæmu samkomulagi viðkom-
andi þjóða. Þetta nær einnig til
deilumálanna milli Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna. Við vilj-
um friðsamlega sambúð hinna
tveggja stjórnarkerfa. Við álít-
um, að það sé engin raunveruleg
ástæða til árekstra milli Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna.“
Þessi orð leiðtoga hinnar miklu
rússnesku þjóðar eru skýr og
skilmerkileg.
Ég spyr því: þegar þessir þrír
leiðtogar hafa gefið heiminum
svona samhljóða vinsamlegar
yfirlýsingar, þegar þeir allir
virðast leita samkomulags, hvað
er þá sem tefur? Heimurinn
verður að vita það. Menn krefj-
ast að fá að vita það. Það er
kominn tími til að horfast í augu
við staðreyndirnar. Þegar við
heyrum dag eftir dag í útvarp-
inu og lesum það í blöðunum,
að meira en 80 stærstu borgir og
byggðir Ameríku hafi verið
valdar sem skotspónn fyrir
kjarnorkuárásir, og þar sem við
getum ímyndað okkur að slíkar
heimsóknir verði endurgoldnar
í heimalandi árásarmannsins, er
þá ekki tími kominn til að mæta
staðreyndunum og vakna til
þessa dauðans viðhorfs. Við get-
um ekki til lengdar lifað í para-
dís flónsins.
En það er augljóst, að ákvörð-
unin er í höndum leiðtoganna
miklu og ábyrgðin hvílir á þeim.
Ræðurnar, sem við nýlega höf-
um heyrt í þessum almennu um-
ræðum frá hinum virðulegu og
áhrifaríku formönnum sendi-
nefnda Bandaríkjanna og Sovét-
ríkjanna, hafa verið frekar vin-
samlegs eðlis, og svo var einnig
hin ágæta ræða, sem við heyrð-
um rétt áðan frá hinum virðu-
lega fulltrúa Bretlands. Dyrnar
virðast því standa opnar. Þeim
hefur a. m. k. ekki verið læst.
Við þráum það einlæglega, að
þar sé gengið að dyrum og inn í
sal samninganna. Eiga það að
vera dyrnar, sem ætlaðar eru
eingöngu hinum stóru leiðtog-
um, eða verður það ein af hinum
mörgu dyrum í þessu mikla húsi
okkar hérna, eða eru það dyrnar
að pólitísku ráðstefnunni út af
Kóreu? Það skiptir engu, hvaða
inngangur verður fyrir valinu,
ef viðsemjendur ganga inn með
réttu og einlægu hugarfari.
Frú forseti.
Ég hefi nú talað venju lengur
og mér þykir leitt að ég hefi
dregið upp óskemmtilega mynd,
sem er sett djúpum og dökkum
skuggum og þungum skýjum.
En það eru samt til aðrar á-
nægjulegar myndir, sem ekki
má gleyma. Ýmsar hinar já-
kvæðu athafnir S. þ.
Enda þótt við höfum ekki oft
náð jákvæðum árangri á hinu
pólitíska sviði, þá trúi ég því
fastlega, að S. þ. hafi megnað að
koma í veg fyrir hina hryllileg-
ustu eyðileggingu. Hin fyrsta
stórkostlega tilraun, sem sagan
hermir, til að tryggja sameigin-
legt öryggi með sameiginlegum
átökum af hendi alþjóðlegrar
stofnunar, hefur átt sér stað og
hún hefur heppnast. S. þ. börð-
ust í Kóreu, ekki fyrir hernaðar-
legum sigri eða til landvinninga,
heldur til sigurs fyrir hugsjón-
inni um sameiginlegt viðnám til
sönnunar þess, að árás borgar
sig ekki. Árásinni hefur verið
hrundið. Við höfum nú vopna-
hlé, sem við vonum að megi leiða
til varanlegs friðar. Aðgjörðir
S. þ. í Kóreu einar út af fyrir sig
hafa sannað tilverurétt S. þ. og
þýðingu samtakanna.
Your Community
Chest is an appeal for
29 Health and Wel-
fare Agencies — at
one time.
Each dollar you give amounts
to ZVzf. only—for each Agency.
• How mch
woutd you give to each
B'nai B'rith Camp $
Camp Morton $
Comp Robertson $
Camp Sporling $
Canadian National Institute for the Blind $
Cancer Relief and Research Institute $
Children's Aid Society of Eastern Manitoba $
Children's Aid Society of Winnipeg $
Children's Home $
Children's Hospitol $
Christmas Cheer Boord $
Fomily Bureau $
Home Welfore Association $
Jewish Child & Family Service $
Jewish Old Folks' Home $
Joon of Arc Doy Nursery $
Knowles School for Boys $
Logon Neighborhood House $
Middlechurch Home $
Mothers' Association Day Nursery $
St. Agnes' School $
St. Joseph's Vocotion School $
Solvation Army Comp $
Sisters of Service Girls' Club $
Victorian Order of Nurses $
Winnipeg General Hospitol $
Welfare Council of Greater Winnipeg and |
Central Volunteer Bureau $
Young Men's Christian Association $
Young Women's Christion Associotion $

On the hst above
you should give.
doing my share?”
fill
ín
amount you
Then ask yourself, "am
Á sviði fjárhags og félagsmála
hafa S. þ. einnig í fjölmörgum
sérstökum efnum náð miklum
árangri. Ég á hér við ýmsar á-
ætlanir og athafnir um sam-
eiginlega hjálp og alþjóðlega
samvinnu fyrir aukinni hagsæld
og framförum, sem allt miðast
við margra ára bil.
Það er ánægjulegt að veita því
athygli, að margar þjóðir sam-
takanna hafa hug á að bæta og
efla mannréttindin og hafa unn-
ið að því að koma í framkvæmd
ýmsum hugsjónum hinnar miklu
Mannréttindayfirlýsnigar, sem
við samþykktum í París 1948.
Það er þó enn svo, að því fer
fjarri í mörgum löndum, að fólk
njóti allra þessara réttinda, en
víða er stefnt í rétta átt.
Við vonum einnig að hinn al-
þjóðlegi Barnahjálparsjóður S.þ.
geti haldið áfram sínu göfuga
starfi, að færa björg og hjálp til
hungraðra, fátækra og munaðar-
lausra barna í löndum, sem
styrjaldir og fátækt hafa hrjáð.
Þjóð mín er hamingjusöm yfir
því, að við höfum getað lagt af
mörkum frá byrjun til þessa
fallega málefnis. Við höfum gert
það tiltölulega rausnarlega, bæði
af almannafé og með samskotum
einstaklinga. Við munum nú í
ár leggja eitthvað af mörkum og
vonumst til að megna að halda
því áfram.
Þess ber líka að gæta, að unnt
verði að halda áfram að auka
hina tæknilegu aðstoð, því að
sú hjálp hefur reynzt mjög þýð-
ingarmikil og gagnleg víðsvegar
um heiminn. En hugsið ykkur,
hversu stórkostlega tæknilega
aðstoð S. þ. hefðu getað veitt,
hversu stórfenglegum framför-
um þær hefðu getað komið á
alls staðar um heiminn, ef þær
hefðu haft til umráða og ráð-
stöfunar þó ekki væri nema lítill
hluti af þeim 80 billjónum doll-
ara, sem eytt hefur verið til víg-
búnaðar á örfáum síðustu árum.
Hugsið ykkur alla þá félagslegu
velmegun, sem unnt hefði verið
að breiða út um heiminn. Hugsið
ykkur öll hin fátæku, illa
klæddu og lítt menntuðu börn,
sem unnt hefði verið að gefa
bjartari og vænlegri framtíð. Og
slíkur sparnaður á sviði vígbún-
aðarins mundi líka hafa létt af
þeim sem fullorðnir eru byrðum
skelfingarinnar og gefið mann-
kyninu í heild birtu betra lífs.
Og athugum þetta vel: allur
hinn árlegi kostnaður S. þ. nem-
ur aðeins álíka miklu og heims-
styrjöld mundi kosta í hálfan
dag í peningum einum. Það er
vissulega sannleikur, að S. þ. er
sú tilraun, sem fæsta skilding-
ana hefur kostað til að bjarga
flestum mönnum frá hinni
mestu tortímingu, sem nokkru
sinni hefur verið hugleidd.
Við þurfum að fá miklu meira
af því fjármagni, sem nú er ætl-
að til vígbúnaðar, til þess að
koma á framkvæmdum alls stað-
ar í heiminum til aukinnar fram-
leiðslu og vaxandi viðskipta til
að bæta lífskjör fólksins alls
staðar og mest þar sem þess er
mest þörf. Aukin neyzla peirra,
sem nú búa við vanefni, þýðir
aukin viðskipti fyrir þær þjóðir,
sem nú eru aflögufærar. Við-
skiptin eru gagnkvæm hjálp.
Sameinaðar og samtaka eiga
þjóðirnar alla gnægð til að bæta
úr flestu mannanna böli.
Framhald á bls. 3
C0PENHAGEN
Bezta munntóbak
heimsins