Lögberg - 15.10.1953, Qupperneq 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 15. OKTÓBER, 1953
GUÐRÚN FRÁ LUNDI:
DA LALÍF
S.
SKIRNARVEIZLAN
Á nýársdag var ágætt veður, þá var líka ákveðið að láta skíra
litla soninn á Nautaflötum. Það var fjöldi við kirkju. Lísibet hélt
á barninu, klædd í skautbúning. Konurnar í kirkjunni hvísluðust
á, um hvað hún væri ungleg og tignarleg „amma“. Anna var í
brúðarbúningnum. Drengurinn hét Jakob, það voru allir full-
vissir um það, áður en nafnið var nefnt. Eftir messu drukku ailir
súkkulaði og kaffi ,og unga fólkinu var boðið að verða eftir að
dansa, það var þegið með þökkum.
Ungu hjónin frá Hvammi voru ein í þeim hóp. Þóra vildi
helzt verða laus við það, sagðist vera orðin stirð á dansgólfi og
svo þyrfti Sigurður að komast heim til að hugsa um skepnurnar.
En það var ekki við það komandi, að Lísibet sleppti Þóru.
„Hann getur þá farið heim konulaus, ef hann vill ekki
skemmta sér með okkur, en þú verður að gleðjast' með leik-
systkinum þínum í kvöld,“ sagði hún ákveðin.
„Ég skal fara og tala við Sigurð,“ sagði Anna hlæjandi, en
bað Þóru og fóstru sína að koma með sér fram í bæjardyrnar,
þar sem Sigurður beið aleinn.
„Þóru langar til að verða eftir og dansa,“ byrjaði hún. „Þú
mátt til með að verða eftir líka og skemmta þér.“
„Ég er ekki dansmaður," svaraði hann.
„Það segirðu ekki satt. Ég hef séð þig dansa og meira að
segja dansað við þig,“ sagði hún brosandi.
,Þ*að er víst langt síðan,“ sagði hann dræmt. „Ég þarf að
hugsa um skepnurnar heima.“
„Þóra verður eftir,“ sagði Lísibet í þessum valdsmannlega
róm, sem er þeim eðlilegur, sem vanir eru að segja fyrir og
láta hlýða sér. Sigurður varð kergjulegur á svipinn, hann langaði
svo ósegjanlega mikið til að þráast á móti henni, þessari konu,
sem allir álitu sjálfsagt, að réði öllu og allir hlýddu.
„Hún fylgist sjálfsagt með mér,“ sagði hann þráalegur, „varla
fer ég að láta hana fara eina á milli bæjanna einhvern tíma í nótt.“
„Ó, blessaður vertu nú rólegur," greip Anna fram í. „Ég skal
láta fylgja henni alveg heim að bæjardyrunum, og það sem meira
er, ég skal láta Jón fylgja henni. Þá geturðu séð, hvort henni er
ekki óhætt.“
„Nei, annað hvort kemur hún með mér, eða ég bíð eftir
henni,“ flýtti hann sér að segja. „Þú hlýtur að geta skilið, að mér
þykir tómlegt að hafa hana ekki hjá mér fyrsta nýárskvöld, sem
við erum saman,“ bætti hann við og brosti.
„Já, já, ég skil það, en þú mátt ekki taka hana frá okkur,“
sagði Anna og tók í handlegg hans og togaði hann inn með sér.
Lísibet hló og sagði, að það væri ekki von, að hann gæti neitað
svona indælli stúlku, slíkt gæti enginn karlmaður.
Erlendur á Hóli var orðinn aðalspilarinn í dalnum, hann var
setztur inn á skálabekk og farinn að spila, þegar Anna kom inn
með Sigurð. Þóra var strax komin út á gólfið í fanginu á Þórði
í Seli.
„Var ég kannske ekki dugleg?“ kallaði Anna til hennar.
Þóra hló ánægjulega og játaði. Henni hlaut að þykja fjarska
gaman að dansa, hugsaði Sigurður. Svona ánægjulega hafði hann
ekki séð hana fyrri. Hann flýtti sér að ná henni strax og hún
var setzt, það var óskemmtilegt að sjá hana dansa við aðra. Þóra
hefði helzt kosið, að hann færi aldrei út á gólfið, vegna þess að
hann dansaði verst af öllum, sem þar voru, en hann var oft á
gólfinu og dansaði sjaldan við aðra en hana og talaði um það í
hvert skipti, hvort hún vildi ekki fara að koma heim. En hún
sagðist nú bráðum fara að hætta. Jón var hrifinn af konu sinni
og dáðist að henni við Þóru:
„Finnst þér ekki henni hafa farið fram við að verða móðir.
Henni fer svo vel að hafa svona stór brjóst.“
„Jú, jú, henni fer svo vel upphluturinn,“ sagði Þóra hlæjandi.
„Heldurðu ekki, að það sé hálf óskemmtilegt að heyra hann
. láta svona allan daginn?“ spurði Anna, „og svo tekur þá mamma
stundum* undir með honum.“
„Það hlýtur einmitt að vera fjarska gaman að láta hæla sér
dags daglega,“ sagði Þóra og hló einkennilega ólíkt því sem
vanalegt var. „Mér þykir líka ótrúlegt, að þú verðir nokkurn
tíma leið á því,“ bætti hún við.
„Onei, ekki þegar hann gerir það,“ sagði Anna hrifin.
Sigurður sleit sundur samtalið með því að ámálga enn einu
sinni, að þau færu að fara, því nú væri farið að hríða.
„Ég fer ekki á undan öðrum,“ svaraði hún. „Það verður líka
bráðum farið að slá botninn í þetta. Það er ekki svo oft sem
maður skemmtir sér.“
>yÞað er meira, að fólk skuli nenna að leggja á sig vökur fyrir
þetta hringsól," tautaði hann önugur.
„Herra trúr, hvað hann er gamall,“ heyrði Þóra, að Anna
sagði við Viggu.
Klukkan fjögur fór fólkið að týnast í burtu eftir að hafa
drukkið kaffi inn í kokkhúsi. Jón veitti karlmönnunum vín
fram í stofu.
Sigurður, sem hafði verið í sínu versta skapi alla nóttina, þó
hann reyndi að dylja það, varð svo feginn að sjá fyrir endann á
þessum veizluglaum, að hann þáði að hressa sig á víninu eins
og hinir.
Anna tók undir handlegginn á Þóru. „Þú situr inni hjá mér,
meðan þeir eru að svolgra í sig þessa ólyfjan," sagði hún með
viðbjóði. Þær gengu inn í hjónahúsið. ,jÞú kemur nú fram eftir
á sunnudögum og dansar með okkur. Þú mátt ekki láta hann
gera þig eins gamla og hann er, heldur vera alltaf ung eins og við
erum hérna,“ sagði Anna á leiðinni.
„Hann er nú ekki inikið eldri en við,“ sagði Þóra og lézt
ekki skilja hana.
Lísibet sat með Jakob litla og var að skipta um „vöfin“.
„Hann hefði víst ekkert á móti því að fá eitthvað að drekka,
þetta blessað engilbarn,“ sagði hún brosandi. Anna reimaði sundur
upphlutinn og gaf honum brjóstið. Móðurástin skein úr augum
hennar, þegar hún sagði:
„Það er svo gaman að eiga þennan dreng, Þóra, þú getur ekki
trúað því. Það er indælt að lifa.“
Þóra horfði aðdáunaraugum á barnið og móðurina. Skyldi
hún nokkurn tíma verða svona sæl? „En hvað það er skrítið að
sjá, hvernig hann nærir sig,“ sagði hún til að sdja ekki þegjandi.
Henni fannst allt þetta skraut í húsinu og jafnvel litli drengurinn
vera sín eign að einhverju leyti. Hún fann til gremju þess, sem
verður afskiptur. Henni bar meira. Hún ókyrrðist og bjóst til
burtferðar.
„Sittu lengur,“ bað Anna. „Mér finnst við vera að verða
ókunnugar. Þú hlýtur þó að hafa minna að gera, síðan þú giftir
þig og gætir komið oftar.“
„Ég má ekki sitja, Sigurður bíður eftir mér,“ svaraði Þóra og
kvaddi vinkonu sína með þökkum fyrir skemmtunina og bað hana
fyrir kveðju til Jakobs hreppstjóra, sem var sofnaður. Hún mætti
Lísibetu í frambaðstofunni og kvaddi hana þar.
„Jón minn er víst frammi í stofu, ef þú átt eftir að kveðja
hann.“ Þóra gekk fram í bæjardyrnar. Það lifði ljós í skálanum,
þar sem dansað hafði verið, nú var hann eyðilegur og mannlaus.
Hinu megin bæjardyranna var stofan, hún var aftur, en ekki læst.
Sigurður gekk fram og til baka úti á hlaðinu. og Þóru sýndist
hann vera harla þungbúinn. Henni datt í hug að fara án þess að
kveðja Jón, því hún fann,'að hún var búin að bjóða þolinmæði
Sigurðar nokkuð mikið þessa nótt, en slíkt var hrein og bein
ókurteisi. Hún ýtti á hurðina og gekk hikandi inn fyrir dyrnar.
Á litlu borði stóð lampi innan um staup og flöskur. Jón var einn í
stofunni. Hann hafði klætt sig úr jakkanum og vestinu og var að
losa af sér hálstauið.
„Ég kom til að kveðja,“ sagði hún og rétti fram höndina.
„Mér finnst nú, að ég ætti skilið koss fyrir aðra eins skemmt-
un,“ sagði hann og brosti ertnislega. „Finnst þér ekki gaman að
dansa ennþá?“
„Ójú, samt held ég það hefði verið skárra að vera heima og
sofa,“ svaraði hún.
Hann hló. „Svo þér þykir þá svona gott að sofa hjá honum.
Ég gæti trúað þú talaðir ekki af sannfæringu núna. Hvernig gat
þér annars dottið í hug að fara að giftast manni, sem þér þykir
ekki minnstu vitund vænt um?“
Hún kafroðnaði, eins og hún hefði verið staðin að glæp.
„Hvað veizt þú um það? Heldurðu kannske, að mér geti ekki
þótt vænt um hann, þó ég leiði hann ekki fram fyrir gestina til
að dást að honum, eins og þú konuna þína,“ sagði hún nokkuð
íljótmælt. Svo bætti hún við: „Ég hef ekki ástæður til þess að láta
hann liggja í hveiti, eins og þú ferð með Önnu. Við verðum að
vinna.“
„Já, ég veit það, þig vantaði púlsklár og tókst hann, það er
líklega það eina, sem hann hugsar um. En þú keyptir hann bara
allt of dýrt. Hann hefði getað verið vinnumaður hjá þér. Það
hefur verið eitt fljótfærniskastið í þér að fara að drífa þig í hjóna-
band með honum, sem þú þekktir ekkert.“
„Ég var sjálfráð að því, hvern ég valdi mér.“
„Það er nú svo sem ekkert val, bara gripið það, sem hendi
var næst, en þú verður aldrei ánægð með hann, sem ekki er heldur
von. Honum þykir ekkert vænt um þig, það hefur bara verið
Hvammur og reyturnar þínar, sem honum þykir vænt um. Það
var mér sagt út á strönd, að móðir hans hefði verið búin að segja
grannkonu sinni frá, hvað þú ættir mikið til, áður en nokkrum
datt í hug, að lýst yrði og hún hefði bætt því við, að það væri
sagt, að kistuhandraðinn þinn væri ekki alveg tómur.“ Hann hló
kveljandi hlátur.
„Þér kemur þetta ekkert við. Láttu þér nægja, að þitt hjóna-
band verður eilíf sæla, hvernig ætti það annað að vera önnur
eins viðhöfn, lesið guðsorð yfir hjónasænginni." —
Hann greip fram í fyrir henni:
„Vertu ekki að hlaða þennan ískalda vegg á milli okkar.
Minnstu æskunnar og alls þess góða, sem hún hafði að bjóða,“
sagði hann í hlýlegri róm og hætti að hlæja.
„Heldurðu kannske, að ég hafi gleymt nokkru?“ sagði hún
æst. „Heldurðu að ég muni ekki eftir því, hvernig maðurinn, sem
ég elskaði og tilbað, lék sér að hjarta mínu, kramdi það svo og
fleygði því hlæjandi frá sér eins og einskisverðum hégóma, af
því hann hafði völ á annari, sem var fallegri. Bara að hún verði
ekki leikin eins.“
„Samt elskaði hann þig og gerir það ennþá. En þú varst bara
of stórlát til að eiga hann með annari konu. Heldur vildirðu eins
og fornaldarskassið vera þeim verst, sem þú unnir mest. Það
hefði þó verið mikill munur á því eða lifa í ástlusu hjónabandi."
„Þú veizt ekkert um það, hversu mér þykir vænt um Sigurð,
en það get ég sagt þér, að æskuástin er fyrir löngu slokknuð. Það
er enginn ylur lengur.“
„Þú slærð ekki upp í augun á mér, Þóra. Láttu hjartað
ráða. Þér dettur þó ekki í hug, að þú sért bundin honum nema
að nafninu. Láttu hann bara sigla sinn sjó og það strax, þá þarftu
ekki að biðjast fyrir eins og Ragnheiður á Hóli, um að litlu
krakkarnir líkist ekki karlskrattanum."
„Það þurfa víst allir að biðjast fyrir, að þeir hafi barnalán,"
sagði Þóra og reyndi að háfa vald á reiðinni. „Þér er kannske
ekki síður þörf á því en mér. Kannske eiga þeir ríku það sjálfsagt,
samt hélt ég, að það yrði ekki keypt fyrir peninga."
„Vertu ekki svona beiskyrt. Ég hef strítt þér fyrri en núna,“
sagði hann og vildi nú slaka til, því þau voru orðin talsvert hávær.
„Hversslags er þetta. Getið þið ekki sést, án þess að fara í
stælur og þrætur?“
Þeim varð báðum jafn hverft við að heyra rödd Lísibetar
húsfreyju rétt hjá sér. Hún var föl af reiði og horfði ásakandi á
son sinn.
„Hvar hefurðu lært slíka kurteisi við gesti þína? Ekki af mér.“
„Hann getur aldrei séð mig í friði, þykist aldrei vera búinn
að kvelja mig nóg,“ sagði Þóra, hún fann ekkert annað til að
afsaka sig með.
„Þetta er ekkert, mamma. Við erum svo gamalkunnug, og
jöfnum þetta með okkur áður en við skiljum. Þóra hefur fyrirgefið
mér fyrri,“ sagði Jón.
Lísibet sneri sér að Þóru og reyndi að spauga.
„Ég gæti hugsað, að manni þínum væri farið að leiðast eftir
þér. Hann bíður alltaf úti. Þeir eru nú viðkvæmir svona alveg
nýgiftir. Það er ekki vandi að kveikja í þeim.“
En Þóra var ekki í því skapi, að hún gæti tekið spaugi.
„Þetta er allt þér að kenna,“ sagði hún og vogaði sér nú í
fyrsta sinn að andmæla þessari konu. „Þú vildir ekki lofa okkur
að fara strax frá kirkjunni, sem hefði verið það bezta — og svo
vísaðir þú mér hingað inn til hans, svo hann gæti kvalið mig.“
„Góða Þóra mín,“ sagði Lísibet alvarlega og lagði höndina á
öxl henni. „Hvernig getur þér dottið í hug að kenna mér um
þetta. Ég gerði það í góðri meiningu að bjóða þér að skemmta
þér, og mér sýndist þú vera glöð ekki síður en aðrir. Líka þóttist
ég vita, að þú kynnir betur við að kveðja Jón, áður en þú færir.
Hvernig gat mér dottið í hug, að þið færuð að jagast eins og
krakkakjánar. Hann hefur víst oft verið harðleikinn við þig, en
þú hefur fljótlega gleymt því, eins vona ég að verði í þetta skipti.
Þú verður orðin sátt við hann, áður en þú ert komin út fyrir
merkin og svo dansarðu í næstu skírnarveizlu.“
„Þá verður langt að bíða eftir næstu skírnarveizlu, ef ég verð
búin að gleyma því, sem hér hefur verið talað núna,“ svaraði
Þóra og reigsaði til dyranna. Jón gekk í veg fyrir hana og rétti
henni hendina.
„Við megum ekki skilja svona, Þóra mín! Mér datt ekki í hug,
að þú reiddist svona mikið, þetta var bara dálítið grín, sem
ég sagði.“
Hún lét sem hún sæi ekki framrétta hendi hans og hvarf fram
úr dyrunum án þess að kveðja. Hún stakk hendinni undir hand-
legg Sigurðar og sagði kuldalega:
„Það er líklega réttast að fara að hafa sig heim.“
„Það er mikið, að það er hægt að hafa þig af stað, þú hefur
víst verið að bíða eftir einhverju sérstöku,“ hreytti hann út úr sér
geðvonzkulega. En Þóra var of reið sjálf til að taka eftir því.
Þau leiddust út túnið. Þóra heyrði bæjardyrahurðina falla þungt
að stöfum, þegar þau voru komin kippkorn frá bænum. Hún var
lokuð úti frá þessu góða heimili, sem alltaf hafði verið henni
nokkurs konar foreldrahús, síðan hún mundi fyrst eftir sér, og
þangað skyldi hún ekki stíga fæti aftur. Það var ekki laust við,
að hún klöknaði við þá tilhugsun.
Þau voru komin út fyrir túnið, þegar Sigurður ávarpaði hana
í ísköldum málrómi, sem hún hafði ekki heyrt hann tala í fyrri.
„Ég hélt að þú ætlaðir að frysta mig þarna úti á hlaðinu. Hvar
varstu svo sem allan þennan tíma?“
„Alian þennan tíma,“ tók hún upp eftir honum. „Mér fannst
hann ekki langur, ég sat inni hjá önnu.“
t „Þú hefur kannske verið að kjassa þetta barn, sem allir láta
með eins og bjánar.“
„Lísibet lætur svona með öll börn, sem hjá henni hafa verið.
Jakob litli er líka svo gullfallegur, það er von að allir dáist að
honum,“ sagði hún og reyndi að tala glaðlega, ef það gæti haft
einhver áhrif á hans- vondu skapsmuni.
„Mér sýnist hann svona rétt eins og hvert annað barn, og
ekkert meira,“ svaraði hann jafnkaldur, svo bætti hann við: „Hún
hefur líklega dekrað nóg við hann, þennan „glæfragosa“, hann
son sinn; það lítur út fyrir, að hann álíti, að sér sé flest leyfilegt.“
Það kom nýtt öldurót í sál Þóru. Henni hafði ekki dottið í
hug, að vindurinn blési nema úr einni átt sömu nóttina.
„Aldrei hef ég heyrt nokkurn mann tala svona um Jón
Jakobsson," sagði hún, og það var ekki laust við, að röddin skyifi.
„Ég trúi því, það hefur lengi verið sagt, að hann væri tilbeð-
inn hérna í dalnum, einkanlega af kvenþjóðinni.“
„Við höfum þá sjálfsagt verið sjálfráðar að því, hvort yið
dáðum hann eða ekki.“
„Kannske hefurðu verið það, en þú ert það ekki lengur,“
sagði hann illskulega og kreisti svo fast hendi hennar milli hand-
leggsins og síðunnar, að hana sárkenndi til.
„Nú er það svona að vera í hjónabandinu?“ sagði hún og
reyndi að tala háðslega. „Má maður ekki láta í ljós, hvort manni
geðjast vel eða illa að nágrönnunum. Það verður ekki hún Þóra
mín, sem skrifar undir þann samning."
„Þú villir mér ekki sjónir, þó þú ætlir þér það. Ég heyrði til
ykkar inni í stofunni, þið skröfuðuð og hlóguð, en létuð kerlingar-
fjandann standa í bæjardyrunum, svo ég kæmist ekki inn.“
„Þetta er allt svívirðileg lýgi og heilaspuni úr þér. Lísibet
hefur aldrei staðið í dyrunum, það er ég viss um.“
Hún kippti að sér handleggnum. Þau V'tóðu hvort frammi fyrir
öðru, hún lyfti hendinni eins og til höggs.
„Jú, það gerði hún,“ svaraði hann. „Því varstu að ljúga því,
að þú hefðir verið inni hjá Önnu, þegar þú varst frammi hjá
honum. Svaraðu því.“
„Ég var inni hjá henni, nema bara þegar ég kvaddi hann.“
„Ég sá, þegar þú fórst inn í stofuna, og veit þess vegna hvað
lengi þú varst þar. Það þýðir ekkert fyrir þig að þræta.“
„Þá segi ég bara, að þú skalt ekki láta þér detta í hug, að ég
fari að skrifta fyrir þér. Og svo skaltu ekki þurfa að hafa fyrir
því að þefa uppi slóðina mína hér eftir. Það er bezt að slíta þessu
hjónabandi í sama flaustrinu og það, var stofnað, við skiljum svo
fljótt sem hægt er að koma því í kring í vor — á morgun —“
Hann greip utan um hendi hennar og ætlaði að kreista hana í
reiði sinni, en hún sleit sig lausa og hljóp á undan honum. Hann
sendi henni tóninn:
„Það verður ekkert af því, að þú fáir skilnað. Engiif hjón fá
skilnað, nema bæði séu samþykk, nei, það verður ekkert af því.“
Hún gekk svo hart það, sem eftir var leiðarinnar, að hann
átti erfitt með að halda í við hana.
„Geturðu ekki gengið ofurlítið hægar, manneskja?“ kallaði
hann til hennar. „Ég þarf að tala við þig.“
Hún anzaði engu.
„Skárri er það bölvaður ofsinn,“ tautaði hann.
Þóra fór inn í stofu og klæddi sig úr reiðtreyjunni, sem hún
hafði gengið í milli bæjanna ,og tók af sér yfirsjalið. Hann gekk
beina leið til baðstofu og kveikti. Magga hafði látið inn hrokaða
hangikjötsdiska, því jólamaturinn var ríflega útilátinn á þeim
árum. Hann gaf diskunum hornauga, en fór að klæða sig úr
jakkanum og vestinu. Þá var hálstauið eftir, hann var ólaginn
við það, Þóra var vön að festa því á hann, þá sjaldan hann fór í
sparifötin. En nú leit hún ekki á hann, því síður að hún kæmi
honum til hjálpar. Rúmið, sem hann hafði sofið í, áður en þau
giftu sig, var autt, en sængurföt í því. Hún bjó um það í flýti og
skipaði honum að hátta þar, en fór sjálf að tína utan af sér fötin
við hjónarúmið. Sigurður glímdi enn við hálsbindið. „Bölvað ekki
sen ólán að vera að setja þetta á sig,“ heyrði hún hann tauta.
Hún sneri sér til veggjar og sá það á skugganum á þilinu fyrir
ofan rúmið, að hann komst þó á endanum á lagið að ná því af
sér. Ekki var ómögulegt, að hann hefði rifið fram úr hneppslunni
á flibbanum. Svo settist hann á rúmstokkinn hjá henni og fór að
taka af sér skóna. Hún sneri sér við til hálfs.
„Þú getur sofið í hinu rúminu,“ skipaði hún.