Lögberg - 22.10.1953, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 22. OKIjÓBER, 1953
5

X ÁHUGAMÁL
UVENINA
Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
í tilefni af sjötíu ára afmæli skáldkonunnar góðkunnu, frú
Jakobínu Johnson, birtir kvennasíða Lögbergs hið gullfallega
kvæði hennar, sem hér fer á eftir:
Vögguljóð
Ég held um smáa hendi, því gatan hér er grýtt,
þá get ég líka fundið hvort þér er nógu hlýtt.
Ég veit mér skylt að ráða og rata fyrir þig,
— en raunar ert það þú, sem leiðir mig.
Æ snertir þú við þyrni? — Hann fól hin fríða rós,
og fögur tárin myrkva þitt skæra hvarma ljós.
Mér rennur það til hjarta og reyni að gleðja þig,
— en raunar ert það þú, sem huggar mig.
Þú spyrð um svarta skýið, sem skyggir fyrir sól,
og skrælnuð mösurblöðin, er fjúka’ um laut og hól.
Ég leitast við að ráða þær rúnir fyrir þig,
— en raunar ert það þú, sem fræðir mig.
Nú þreytast smáir fætur, svo faðminn þér ég býð.
Ég fel þig ljúft að hjarta, og stundin sú er blíð.
Þú andar hægt og rótt og þín rósemd grípur mig,
— svo raunar ert það þú, sem hvílir mig.
1927
☆ ☆ ☆
Gjöf færð Hecla-skóla í minningu um Mrs. B. Thorpe
Fædd 28. júlí 1877 — Dáin 10. júní 1953
Árið 1916 stofnuðu íslenzkar
konur af öllum flokkum hér í
borginni deild í hinu öfluga
canadiska kvennasambandi, Im-
perial Order Daughters of the
Empire, en markmið þess fé-
lags er að styrkja sambandið
milli Canada og Bretlands, auk
þess ýms velferðarmál innan
þjóðfélagsins. Hina íslenzku
deild nefndu þær, Jón Sigurd-
son Chapter I.O.D.E. Bar hún
aðallega fyrir brjósti velferð ís-
lenzkra hermanna í heimsstyrj-
öldunum tveim og vandamanna
þeirra, er hjálpar þurftu við.
Gegnir það furðu hve miklu fé-
lagið hefir afkastað ekki fjöl-
mennara en hefir verið. Mætti
til dæmis nefna Minningarit ís-
lenzkra hermanna, sem félagið
gaf út eftir fyrri styrjöldina;
var það merkilegt og stórt afrek.
Á friðartímum hefir Jon
Sigurdson félagið snúið sér að
fræðslu- og uppeldismálum,
líknar- og hjúkrunarstarfsemi
o. fl. og komið miklu góðu til
leiðar.
Eitt af þeim verkefnum, sem
I.O.D.E. samtökin hafa valið sér,
er að styrkja ungt námsfólk og
ýmsa skóla. Hefir Jóns Sigurd-
son félagið einnig látið til sín
taka á þessu sviði; það hefir
veitt allmörgu íslenzku lista-
fólki námsstyrki; það lagði
$1000 til íslenzku deildarinnar
við Manitobaháskóla og það
hefir gefið bækur • í bókasöfn,
ýmissa skóla, þar á meðal Lund-
arskólans. Félaginu er það kær-
ast að láta íslendinga og íslenzk-
ar byggðir njóta þessarar_starf-
semi sinnar.
Á sunnudaginn 10. okt. fóru
nokkrar konur félagsins til
Hecla, Man., og færðu skólan-
um þar gjöf í minningu um
eina þá hiætustu konu, er starf-
að hefir í félagsskapnum, Mrs.
Bérthu Thorpe. Var gjöfin
falleg og innrömmuð mynd af
Hennar hátign Elizabethu
drottningu; ennfremur mun fé-
lagið senda bókasafni skólans
bækur í framtíðinni. Fór fram í
þessu sambandi falleg athöfn í
öðrum skólanum, er skólanefnd-
armaður, Helgi Jones stjórnaði.
Eftir að hann hafði boðið gest-
ina velkomna, tók Mrs. E. W.
Perry til máls, en hún er for-
maður í menntamálum félags-
ins. Hún minntist fagurlega
hinnar látnu samstarfskonu,
Mrs. B. Thorpe, er félagið var
að heiðra á þennan hátt: „Hún
vildi ávalt láta gott af sér leiða
og í þeim anda gekk hún í félag
okkar; hún tók mikinn og giftu-
ríkan þátt í störfum okkar á
árum tveggja styrjalda og altaf;
Mrs. Berlha Thorpe
hún var forseti félagsins um
skeið og á seinni árum heiðurs-
félagi þess. Hún átti sterk tök í
hjörtum félagssystra sinna
vegna sinnar einlægu og hjarta-
hlýju framkomu og gleðiríku
skapgerðar. Við munum jafnan
blessa minningu hennar.“
Mrs. Perry afhenti síðan gjöf-
ina fyrir hönd Jóns Sigurðs-
sonar félagsins. Séra Harald S.
Sigmar flutti bæn. Síðan af-
hjúpaði forseti félagsins, Mrs.
B. S. Benson, myndina af
Elizabeth drottningu. Miss
Gladys Perry Sigurgeirsson,
nemandi í ellefta bekk, þakkaði
fyrir gjöfina af hálfu skólasyst-
kina sinna, en Laurier Tómas-
son flutti nokkur þakkarorð
fyrir hönd skólakennaranna.
Tvær aðrar félagskonur fóru
þessa ferð: Mrs. P. J. Sivertson
og Mrs. H. G. Nicholson. Einnig
voru tveir synir og sonarsonur
Mrs. Thorpe viðstaddir, Arthur
og Charles Thorpe og litli
Charles Thorpe, og flutti Mr.
Arthur Thorpe hlý ávarpsorð og
var síðan sunginn þjóðsöngur-
inn, God Save the Queen.
FYLLTIR TÓMATAR
Holið sex stóra tómata að inn-
an með teskeið, saxið tvo lauka
og eina þandfylli af smáum
sveppum, blandið þessu saman
við það, sem þér fenguð innan
úr tómötunum, eftir að hafa
tekið miðstofninn burt, og látið
svo blönduna eins og h úner nú
aftur í hina holu tómata. Látið
þá síðan í eldfast fat, stráið dá-
litlu af salt og pipar yfir, síðan
þunnu lagi af af rifnu brauði eða
tvíbökum. Smjörsneiðum er
dreift yfir tómatana og á milli
þeirra og síðan eru þeir látnir
standa í heitum ofni í um það
bil hálftíma. Bornir fram með
hrísgrjónum og grænum baun,
velgdum í dálitlu af bræddu
smjöri. — Himneskt!
JENS OTTO KRAG:
Jafnaðarstefnan í Danmöku
órið 1912 —og nú ■ dag
Jafnaðarstefnan í Danmörku
árið 1912 — og nú í dag 24B 26x/2
Það væri ekki á neinn hátt
skynsamlegt að halda því fram,
að enginn munur sé á þeim
skilningi, sem Stauning lagði í
jafnaðarstefnuna árið 1912, og
þeim skilningi, sem við leggjum
í hana í dag. Þar er munur á,
enda hlyti það að vera sjálfdauð-
ur kerfisstirðnaður flokkur, sem
stæði í stað þrátt fyrir allar þær
miklu breytingar, sem orðið hafa
á sviði þjóðfélagsmála, vísinda,
tækni og.hugsana, á tímabilinu
1912—1953.
Hvað hin raunhæfu stefnu-
skráratriði snertir, hafa orðið
gagngerðar breytingar í þróunar
átt, enda þótt tilgangurinn sé
hinn sami og takmarkið óbreytt.
Hvað stjórnskipulag snertir,
hefur í raun réttri tekizt að koma
fram öllum kröfum, enda þótt
kosningarétturinn sé enn um
skeið bundinn við tuttugu og
þriggja ára aldur. Með stjórnar-
skrárbreytingunum í haust var
stigið síðasta skrefið að því
marki.
Sjö mílum á undan Stauning
Á sviði félagsmála er skilning-
urinn frá 1912 orðinn gamall og
úreltur. Þar hefur náðst mun
meiri árangur heldur en Staun-
ing gerði kröfu til. Kröfur nú-
tímans bera alþýðuflokkana á
okkar dögum sjö mílur á undan
Stauning. Alþýðutryggingarnar
kröfurnar um fjölskylduöryggi
og afkomutryggingar opna sjón-
arsvið, sem engan hefði getað
dreymt um árið 1912.
Þá eru bollaleggingar Staun-
ings varðandi barnaheimili og
uppeldisstofnanir þegar orðnar
úreltar að mestu. Er það ekki að
eins fyrir stjórnmálalega þróun,
heldur hafa vísindin tekið allt
það vandamál til meðferðar, og
fyrir ýtarlegar rannsóknir hefur
þar verið byggður uppeldisfræði-
legur og sálfræðilegur grund-
völlur, sem var með öllu óþekkt-
ur í þann tíð.
Lausn húsnæðisvandamálsins
minnist Stauning ekki á í rit-
gerð sinni. Að vísu er minnst
að fjölskyldur búi þröngt í óhollu
húsnæði, en aðeins rætt um það
í sambandi við berklaveikina, en
Stauning krefst þess, að þeim, er
verða fyrir barðinu á henni, verði
veitt aðstoð. Á okkar dögum
hlýtur lausn húsnæðisvandamál-
anna að vera eitt af aðalstefnu-
skráratriðum alþýðuflokkanna,
og það hefði jafnvel orðið, þótt
eftirköst styrjaldarinnar hefðu
ekki haft þau áhrif á því sviði,
sem raun ber vitni.
Hugleiðingar Staunings um
skóla- og kennslumál eru að
öllu leyti í sama anda og það, er
um þessi mál segir í ritgerðinni
„Leið þróunarinnar“, en þar er
komizt þannig að orði: „Nú er
tími til þess kominn, að lýðræðis-
legum umbótum á sviði kennslu-
málanna sé hrundið í fram-
kvæmd. Þar þarf umbóta við, er
stefni að almennum skóla, þar
sem prófið er ekki bæði takmark
og mælikvarði." .... „Hvað
framhaldsnám snertir, þá eiga
allir, sem góðum námshæfileik-
um eru gæddir, að hafa jafna að-
stöðu til að njóta þess.“ Þetta
kemur svo vel heim við það, er
segir í ritgerðinni um stefnu-
skrármálin 1912, að maður gæti
freistast til að álykta, að á því
sviði hefði engin breyting gerzt
á því tímabili.
En engu að síður hefur þar
margt breytzt. Þar hefur margt
gerzt, síðan Stauning gekk í lat-
ínuskólann í Suhmsgötu, eins og
hann kemst að orði. Hinn sér-
stæði skóli fyrir börn almúga-
manna er horfinn, án þess þó að
við höfum komið á raunhæfum
almenningskóla. Á þessu sviði er
því ennþá verulegt starf óunnið.
Stefna sú, sem fyrr var tekin í
þessum málum, hefur þó að einu
leyti breytzt. Kröfurnar um að-
skilnað ríkis og kirkju eru með
Okkar a Sagt
Eftir GUÐNÝJU GÖMLU
öllu þagnaðar, og sömuleiðis
kröfurnar um, að trúarbrögð séu
ekki kennd í skólum. Það er eins
og sættir hafi komizt á með al-
þýðuflokknum og kirkjunni. Rök
fræðilega séð var þó stefnan rétt-
ari eins og hún var 1912. „Ríkis-
trúarbrögð“ og trúarbragða-
kennsla í skólum í samræmi við
þau getur ekki talizt lýðræðis-
legt fyrirkomulag. Eiginlega ætti
kirkjan sjálf að krefjast lausnar
á þessu vandamáli. Stæði kirkjan
sjálfstæð og á eigin fótum, myndi
það án efa auka henni styrk og
starfsorku. Sennilega er það ótt-
inn við óvissuna, sem veldur því,
að sú hefur ekki orðið þróun
málanna, en stjórnmálaflokkarn-
ir hafa hins vegar hikað við að
bera fram kröfur, sem gætu kom-
ið af stað ófriði, sem enginn
kærir sig um. Hverjum og einum
borgara er frjálst að segja sig úr
þjóðkirkjunni, og hægt er að
krefjast þess, að börn séu undan-
þegin trúarbragðakennslu í skól-
um.
Skattamálin eru enn óleyst
vandamál
í skattamálum hafa orðið
minni breytingar til bóta á þessu
tímabili en maður gæti haldið.
Nú eins og þá er það skattstiginn,
sem mesta þýðingu hefur. Af-
staða alþýðuflokksins til skatta-
málanna er sú, að lágtekjumenn
beri hlutfallslega lægri skatta
en hátekjumenn og stóreigna-
menn greiði þeim mun meira. Og
getur afstaða alþýðuflokks í
skattamálum í raun réttri verið
önnur?
Árið 1912—13 námu allar ríkis-
tekjurnar 114 milljónum króna,
en sama ár námu tekju- og eigna-
skattur 14 miljónum króna, en
neyzluskattur hins vegar 54 mill-
jónum króna. Sé þes og gætt, að
eins og Stauning tekur fram, var
skatturinn á þrjú hundruð þús-
und króna tekjum þá aðeins
fimmtán þúsund krónur, undrar
mann ekki að kröfur alþýðu-
flokksmanna í þeim málum snú-
ast um hækkun beinna skatta,
stighækkandi í samræmi við
hærri tekjur.
f dag er þetta vandamál sýnu
flóknara. Þeir, sem nú hafa
meðaltekjur, eða minna, hafa
þörf fyrir skattalækkun, þar eð
hinn viðurkenndi skattstigi leik-
ur þá grátt, enda þótt það hafi
aldrei verið tilgangurinn. Skatta
byrðin verður því að flytjast til,
þannig, að þær verði þyngdar á
hátekjumönnum, en á fram-
kvæmd þess atriðis eru ýms tor-
merki. Menn í vissum starfs-
greinum hafa sérstaka aðstöðu
til að stela undan skatti. Þá eru
hin svonefndu frádráttarákvæði,
sem hafa þau áhrif, að hátekju-
menn í þessu landi komast yfir-
leitt hjá því að greiða meira en
50% í skatt, miðað við það, sem
skattskyldar tekjur beirra segja
til um.
Vonandi verða úrslit kosning-
anna nú í september á þá leið, að
alþýðuflokkurinn geti fengið hið
nýja þjóðþing til að fallast á um-
bótakröfur hans í skattamálum.
Tilgangurinn með þeim er ná-
kvæmlega sá sami og hjá Staun-
ing árið 1912. Breyting á skatt-
stiganum, sem létti byrðar lág-
tekjumanna.
Afstaða flokksins til erfða-
skatts og jarðeignaskatts er öld-
ungis söm nú og hún var 1912.
Hvað jarðeignaskattinn snertir,
þá hafa miklar breytingar orðið
þar til bóta, og enn fleiri breyt-
ingar munu verða í þá átt á næst-
unni, þegar nefnd sú, sem vinnur
að lausn þessa máls, hefur gengið
frá frumvarpi sínu.
Breytt afstaða í landvarnamálum
Á sviði hernaðarmála og utan-
ríkismála hafa orðið augljósar
breytingar síðan 1912. Síðan er-
um við orðnir reynslunni ríkari,
og sú reynsla hefur ekki orðið
Framhald á bls. 8
Fyrir skemstu minntist nábúi minn á Red Feather fjár-
söfnunina, sem hófst hinn 19. október -og lýkur ekki fyr en þann
12. nóvember; í mínum huga var hér um nýmæli að ræða og hið
sama mun gilda um aðra nýja Canadamenn; hún sagði að Red
Feather táknaði í raun og veru líknarsamlögin, sem starfrækt
hefðu verið til margra ára við góðum árangri. Fjöldi Canada-
manna, eldri sem yngri styðja slík fyrirtæki og eiga líka að gera
það. í dag mér, á morgun þér. Klippið ekki framlögin við nögl yðar.
Þegar talað er um nytsama innstæðu, kemur mér altaf í hug
GURNEY RANDE eldavélin mín, og þegar börnin eru komin á
ný í skólana, kemur það sér vel að geta stungið matnum í ofninn,
hafa hann í rauninni af sjálfsdáðum til taks um dagverðartímann,
ég set aðeins mælirinn eða klukkuna í lag áður en ég skrepp út
og þegar ég kem heim hefir GURNEY lokið matreiðslunni að
fullu og öllu.
---------☆----------
Tíðum ber það við, að þegar fólk fæst við máln-
ingu, að málið slettist Upp á handleggina og veldur
slíkt að sjálfsögðu nokkrum óþægindum, þá kemur
sér vel að hafa við hendina FACE-ELLE klútana til
að strjúka málið af, einkum í þriggja-þráða gulu
kössunum og tveggja-þráða grænu kössunum. Hafið
þetta hugfast í næsta skiftið, sem þér fáist við
málningu.
----------☆----------
Þegar fólk fær kvef dvínar venjulegast matarlystin og um
þetta get ég borið af eigin reynd. Ég varð þess einnig vör hversu
erfitt var að gera elzta syni mínum til geðs, er þannig stóð á fyrir
honum, tók ég það ráð til bragðs að láta hann borða DEMPSTER’S
eggjabrauð. Hvílíkur munur. DEMPSTER’S brauðin með áleggi
hafa óviðjafnanlegt næringargildi og eru auk þess allra brauða
ljúffengust. Smurt rúgbrauð þessarar tegundar á engan sinn líka.
Fáið það hjá matvörukaupmanninum eða biðjið hann að
útvega það.
---------☆---------
Er yður það ljóst, að frá því í lok síðara stríðsins hafa cana-
dískir borgarar keypt 641 miljón dollara virði í CANADA
SAVINGS BONDS? Af þessu má ráða, hversu
canadísku þjóðinni er sparnaður í blóð borinn
og hve hyggilegt það er að kaupa CANADA
SAVINGS BONDS. Ef þér hafið ekki þegar
gert það, þá getið þér látið IMPERIAL BANK
OF CANADA annast um þetta fyrir yðar hönd,
hin nýju veðlánsbréf gefa af sér 3% í vexti;
borga má fyrir þau út í hönd eða með smá-
greiðslu eftir samningi í „Bankanum, sem grundvallaður er á
3jónustusemi“, hann geymi« fyrir yður þessi verðbréf tmz þér
viljið leysa þau út.
FREE
Winter Storage
Send your outboard motor in now and have
it ready for Spring.
Free Estimates on Repairs
Specialists on . . .
Johnson - Evinrude & Elto Service
Breen Motors Ltd.
WINNIPEG
Phone 92-7734
FOR GOOD CIVIC GOVERNMENT
Vote for ond Elect
INDEPENDENT
CANDIDATES
in
--WARD 2-
FOR ALDERMEN—
B E N N ETT
GOODMAN
FOR SCHOOL TRUSTEES—
MALCOLM
M U R P H Y
Endorsed by the
CIVIC ELECTION COMMITTEE
Vote 1, 2, in Order of Your Preference
POLLS OPEN 10 a.m. to 9 p.m.—WEDNESDAY, OCT. 28th