Lögberg - 22.10.1953, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 22. OKTyÓBER, 1953
Hann klæddi sig úr buxunum, braut þær saman og lagði þær
á borðið hjá hinum fötunum, dró af sér sokkana og lagðist upp í
rúmið hjá henni.
„Dettur þér í hug, að ég láti þig reka mig úr rúminu?“ sagði
hann sauðþráalega. „Þú færð „hann“ ekki á stokkinn til þín hvort
sem er. Hún sleppir honum varla sú bjarthærða. Það fer víst
ekkert illa um hana hjá honum. Þið hafið líklega keppt um hann
til þrautarinnar."
Hún færði sig svo nærri þilinu, sem hægt var, en hún vildi
ekki fara í hávaða við hann, svo Magga yrði einskis áskynja. En
Magga var vakandi, þó hún þættist sofa.
FRIÐARSAMNINGUR
Sigurður vaknaði á venjulegum tíma morguninn eftir, en
Þóra steinsvaf. Hún hafði verið þreytt á sál og líkama, og þar til
og með gekk henni ekki vel að sofna. Hann kom ekki inn til að
drekka morgunkaffið, fyrr en hann var búinn að gefa bæði fénu
og kúnum og láta í kvöldmeisana. Hann hafði hugsað mikið um
það, sem gerðist síðastliðna nótt, og komizt að þeirri niðurstöðu,
að það yrði hann, sem yrði að lækka seglin, ef hjúskaparfleytan
ætti að geta flotið á réttum kili. Þóra myndi aldrei gera það. En
að láta taka það frá sér, sem honum hafði gengið svo vel að hand-
sama, það datt honum ekki í hug að láta viðgangast, fyrr skyldi
hann taka til allra mögulegra ráða, illra og góðra.
Þóra sat uppi í rúminu og drakk kaffið, þegar hann kom inn.
Hann bauð henni góðan daginn með kossi. Það gera allir eigin-
menn svona fyrsta misserið af hjónabandinu. Hann leit út alveg
eins og hann var vanur og settist á koffortið við borðið. Magga
vermdi höndurnar á kaffikönnunni. Það var komið frost og kalt
fram í eldhúsinu.
„Þér er kalt, Magga mín,“ sagði Sigurður óvenjulega nær-
gætinn við gömlu konuna. „Það er notalegra að hafa eldavél inni í
baðstofunni. Það fást ágætar litlar eldavélar á Ósnum, en þó með
ofni. Ég pantaði eina í nýju baðstofuna.“
„Ætlarðu að fara að byggja?“ spurði Magga.
„Já, auðvitað strax í vor.“ Hann leit til Þóru, hún drakk
kaffið án þess að líta upp eða láta það sjást, að hún heyrði, hvað
þau sögðu.
„Ég hef glugga sunnan á stafninum og svo annan þarna hjá
eldavélinni.“ Hann benti á, hvar eldavélin ætti að vera. Magga
horfði í sömu átt.
„Hvaða svo sem umturnun er þetta í stráknum? Hefur hann
ekki nema rifið ofan af rúminu. Er ég nú aldeilis hissa,“ sagði
Magga og lézt vera alveg forviða.
Þóra gaut hornauga til rúmsins með sama svip og krakki til
brotins bolla, sem hann hefur tekið tú hirtingu fyrir. Ef Sigurður
hefði háttað í þetta rúm, hefði hún aldrei getað litið hann réttu
auga, slíkt lítilmenni. Sigurður vogaði ekki að ávarpa konu sína í
áheyrn Möggu, hann þóttist heyra á svörum hennar við gömlu
konuna, að skapsmunirnir væru ekki komnir í samt lag aftur.
Þegar hún var að enda við að mjólka, kom hann inn í fjósið.
„Lætur kvígan alltaf jafn illa, þegar hún er mjólkuð? Varaðu
þig, að hún meiði þig ekki,“ sagði hann mjúkur í máli.
„En sú umhyggja," sagði hún önug.
„Þú getur ekki sagt það með sanni, að ég hafi ekki hugsað
sæmilega um þig og heimilið þessa mánuði, sem við höfum búið
saman,“ sagði hann gramur.
„Ég hef ekki þurft neitt á umhyggju þinni að halda,“ svaraði
hún í sama tón. „Og kvíguna hef ég mjólkað, án þess þú hafir litið
á hana nema fyrsta málið, svo það er ástæðulaust að vera smeikur
um að hún meiði mig núna, þegar hún er orðin ágæt.“
Hann gekk fram og aftur um stéttina.
„Þú leggur allt út á versta veg fyrir mér.“
„Það er ekki satt,“ svaraði hún, „en ég get ekki búið saman
við þig, fyrst þú treystir mér ekki, og tortryggir mig eins og
þjóf.“
„Ég veit ekkert, hvað ykkur hefur farið á milli, áður en við
kynntumst," sagði hann hikandi.
„Það kemur þér heldur ekkert við,“ flýtti hún sér að segja.
„Við hittumst á vegamótum, óþekkt hvort öðru, sömdum um að
verða samferða. Reyndar varst það þú, sem áttir þá uppástungu,
hvort sem þú hefur gert það af hagfræði eða þér hefur þótt vænt
um mig, veizt þú bezt sjálfur, en ég hefði aldrei gifzt þér, hefði
ég ekki ætlað mér að vera konan þín í raun og veru.“
Hún ætlaði að segja meira, en hann greip fram í fyrir henni:
„Hver hefur komið þeirri flugu inn í höfuðið á þér, að mér
þyki vænna um eignirnar þínar en þig sjálfa. Líklega hann þessi
djöfull, sem hefur komið öllu þessu sundurlyndi af stað, eða þá
móðir hans, ekki er hún betri.“ —
„Það hefur víst enginn komið því af stað annar en þú sjálfur,"
sagði hún. „Sízt af öllu Lísibet, hún er betri kona en svo, að hún
spilli milli hjóna.“
Hann stikaði stéttina þegjandi stundarkorn, svo sagði hann
ekki óhlýlega:'
„Við skulum gera samning. Ég skal sættast við þig, ef þú
lofar að fara aldrei fram að Nautaflötum.“
Hún sneri þóttalega upp á höfuðið. „Ég þarf ekki að kaupa af
þér neina fyrirgefning, vegna þess að ég hef ekkert brotið.“
,T*ví sagðirðu þá, að þú hefðir verið inni hjá Önnu, þegar ég
heyrði ykkur tala saman í stofunni?“ spurði hann.
„Ég sat inni hjá henni,“ svaraði hún einbeitt. „Svo er úttalað
um það mál. Ég læt engan mann benda mér, hvar ég eigi að ganga
eða elta mig eins og óvita. Fyrst að samfylgdin getur ekki gengið
friðsamlega, er ekki um neitt að gera annað en að skilja. En að
Nautaflötum kem ég varla fyrst um sinn.“
Hún fór með mjólkurföturnar út úr fjósinu og skildi hann
eftir ráðalausan. Það var ekki gott að semja frið, meðan hún var í
þessum ofsa, hann varð að láta hana fá tíma til að jafna sig.
Þetta varð langur og þreytandi dagur, þó fjestum finnist
hann helzt til stuttur þann tíma ársins. Rétt fyrir myrkrið kom
Sigþrúður á Hjalla. Sigurði var vanalega lítið gefið um gesti.
Þeir voru gestir Þóru, en ekki hans. Sjaldan gat hann tekið
nokkurn þátt í skrafi þeirra. Þeir töluðu um fólkið í dalnum
fyrr og nú við Þóru og Möggu, þær þekktu það eins og fingurna á
sér, en hann kannaðist lítið við það. Vanalega sat hann því
þegjandi og lagði ekkert til málanna, eða hann fór út.
Gestirnir töluðu svo um það heima hjá sér, að hann væri
dauðans þurrdrumbur. En nú varð hann feginn að sjá gest. Ekki
var ómögulegt, að þunglyndið viðraðist af Þóru, ef hún stanzaði
eitthvað. Hjallahjónin og Jakob hreppstjóri voru líka einu mann-
eskjurnar, sem honum fannst ekki leggja kulda af til sín, og
hann hafði komið nokkrum sinnum á heimili þeirra. Magga stakk
upp á því strax, þegar Sigþrúður hafði fengið sér sæti, að það
yrði spilað stundarkorn, henni fannst árið heilsa heldur dauflega.
Það varð úr, að allir settust við spil.
Sigurður græddi alltaf, móti hverjum sem hann spilaði. Hann
var óvenju kátur og spaugsamur og sýndi konu sinni smá atlot,
sem ekki var þó heldur vanalegt, klappaði henni á hendina, ef
hún lagði hana ofan á „slagina“ á borðið og strauk niður bakið á
henni, þegar hún sat í næsta sæti við hann, til að minna hana á,
að hún „ætti að gefa“ eða væri í „forhönd“, "þó hún fylgdist vel
með spilunum.
Glöggt gestsaugað tók líka vel eftir því, en henni fannst Þóra
láta lítið á móti. Það var spilað til fjóstíma, þá urðu hjónin að
fara í fjósið. Jói hafði fengið að fara heim til foreldra sinna
þennan dag; þau bjuggu utarlega í dalnum. Magga varð eftir hjá
gestinum og átti að hafa til kaffi, þegar Þóra kæmi aftur .Hún
varð fengin að geta talað í einrúmi við Sigþrúði um það, sem
henni þótti mest um vert, það var nú líka altaf svo einstakt að
rekja raunir sínar við hana þessa konu. ,
„Mér sýnist nú svona þér að segja, að það ætli nú svo sem
eklci að verða neitt dásamlegt þetta hjónaband, sem hér var
stofnað í sumar. Það var líka ekki svo lítið hissa á Þóru fólkið
og spáði víst ekki sérlega vel fyrir því“ — sagði hún í hálfum
hljóðum, þó enginn gæti heyrt til hennar.
„Því miður,“ sagði Sigþrúður áhyggjufull, „mér sýnist hún
ekki hlýleg við hann aumingja manninn„Þau voru svo ánægjuleg
í gær við kirkiuna.“
„Þú hefir náttúrlega ekki verið á dansinum?"
„Nei, ég fór strax og búið var að drekka.“
Magga drap tittlinga.
„Þeim hefur líklega eitthvað sinnazt á leiðinni. Hún er nú
stórlynd eins og þú þekkir og ekki’vön að láta sinn hlut hvorki
fyrir einum né neinum. Hann hefði átt að kynnazt betur skaps-
munum hennar, það hefði ekki gert neitt til, þó giftingin hefði
dregizt eitthvað.“ /
„Ósköp er það leiðinlegt, ef sambúðin verður erfið, því ég er
alveg viss um það, að honum þykir mjög vænt um hana. Ég skal
nú reyna að tala við hana, ef hún fylgir mér heim.“
Eftir að Sigþrúður hafði hresst sig vel á kaffinu, leiddust þær
nágrannakonurnar ofan mýrarnar milli bæjanna.
„Og nú ætlarðu að láta rífa baðstofuna í vor, Þóra mín,“
sagði Sigþrúður. Hún er líka orðin gömul þessi, svo það er varla
von, að nýgift hjón geti hugsað til að búa í henni, nýtt með nýjum.
Og svo verður hann búinn að gera allt túnið slétt á fáum árum,
!ef hann heldur svona áfram. Það má nú segja, að þú fengir þér
duglegan mann og þér samhentan.“
„Hver hefur sagt þér, að það eigi að rífa baðstofuna?“ spurði
Þóra. Hún hafði aldrei heyrt hann minnast á það nema fyrsta
kvöldið, sem þau voru í hjónabandipu og svo síðastliðinn morgun
við Möggu.
„Hann er búinn að biðja Þórarinn að verða hjá sér í allt vor.
Ég tala nú ekki um, hvað mér þykir vænt um að hafa hann svona
nálægt, og svo veit ég, að þú lætur honum líða vel,“ hún hló
þessum skæra hlátri, sem þær konur, sem eru hamingjusamar og
hrifnar af mönnum sínum, hlæja.
„Ég býst ekki við, að neinum líði sérlega vel hjá mér,“ svaraði
Þóra dauflega.
„Ég get sagt þér meira, góða,“ hélt Sigþrúður áfram. „Hann
er búinn að kaupa bæði eldavél og kommóðu í baðstofuna, geymir
það niðri á Ós. Hann hefur áreiðanlega hug á áð láta þér líða
sæmilega, býst ég við. En þú mátt ekki láta hann vita, að ég hafi
verið svona lausmálg. Ég var bara að bregða upp mynd af nýju
baðstofunni þinni.“
Þóra gekk hugsandi heimleiðis.
Svo það voru þá meira en bráðabirgða ráðagerðir til að reyna
að sættast við hana, þetta með baðstofuna, eins og henni hafði
dottið í hug um morguninn. Hann hafði líka sagt henni það, að
hann væri vanur því að reyna að koma því í framkvæmd, sem
hann væri búinn að ráðgera. Það höfðu nú verið hennar heitustu
óskir í mörg ár að fá nýja baðstofu og fækka þúfunum í túninu.
Þá kom nú þetta upp á teninginn, einmitt þegar þær voru að
því komnar að uppfyllast. Hjónaskilnaður, hvorki meira né minna.
Reyndar hafði hann hótað því, að hún skyldi aldrei fá skilnað.
Líklega var það ekki óvanalegt, að eitthvað slettist upp á milli
hjóna, og hún hafði náttúrlega gefið honum tilefni að tortryggja
hana. Hún hefði ekki átt að stanza neitt í stofunni hjá Jóni hálf-
drukknum og láta hann stríða sér, hún var asni. Hann hafði alltaf
lag á að stríða henni og láta hana fuðra upp, hlæja svo að henni
fyrir bráðlyndið.
Heima í bæjardyrunum stóð Sigurður og hoTfði á konu sína.
Aldrei hafði honum fundizt hún eins myndarleg og einmitt núna,
þegar sverðið hékk yfir höfðum þeirra tilbúið að höggva sundur
þetta heilaga band, sem séra Benedikt hafði tengt þau saman með
kaldasta sunnudaginn, sem kom á sumrinu. Samt var bjartara
yfir honum í endurminningunni en öllum öðrum dögum í lífi hans.
Eftir því sem hún nálgaðist dyrnar, færði hann sig nær
skáladyrunum eins og skip sem óttast árekstur. Þó var langt frá
því að hann ætlaði sér að hopa af hólminum í viðureigninni. Hún
straukst inn hjá honum án þess að verða hans vör. Hann fór inn
í skálann og gekk þar um gólf stundarkorn með hendurnar í
vösunum og hugsaði margt. Hann heyrði Þóru spyrja Möggu
eftir sér, en hún vissi ekkert um hann. Þegar hann heyrði að
Magga var farin að rausa við felhelluna, eins og hún var vön,
gekk hann til baðstofu. Þóra var að draga upp gömlu klukkuna,
hún stóð enn þá á hillunni yfir auða rúminu. Hann stanzaði á
gólfinu og gaf henni gætur. Hún fór að taka ábreiðuna ofan af
rúminu hægt og hikandi. Þá færði hann sig til hennar.
„Ertu að hugsa um að fara að búa um mig þarna aftur?“
spurði hann fastmæltur. „Það þýðir ekkert fyrir þig. Ég gef þér
aldrei eftir skilnað, og þú hefur mig aldrei burt af heimilinu,
þó þú fáir þína góðu nágranna til að bera mig úr úr bænum, verð
ég samt hérna einhvers staðar, sef í fjárhúsunum, ef ekki vill
betur til.“
„Ég get sofið hérna sjálf,“ svaraði hún kuldalega.
„Ef þig langar endilega til þess að láta fólkið fá söguefni,
máttu það mín vegna,“ hreytti hann úr sér.
Hún var horfin fram úr baðstofunni, áður en hann var búinn
að tala út. Hann breiddi ábreiðuna yfir rúmið aftur. Þóra settist
fram í eldhús, það var ekki mjög kalt þar. Hún þurfti að vera
ein um hugsanir sínar. Þetta þýddi víst ekkert, hann léti aldrei
undan. Hún þurfti ekki að hugsa það, að hann léti undan. Eigin-
lega hafði það verið hún, sem alltaf hafði sigið undan, síðan hann
kom á heimilið, nema þegar litli Rauður kom til sögunnar, þá lét
hann þó af meiningunni. En ef hann færi nú í vor, hvað tæki þá
við. Einhver vinnumaður, sem ekkert gerði heimilinu til góðs
nema það, sem hún segði honum, og sléttaði ekki eina þúfu í
túninu. Allt í einu var hann kominn fram í eldhúsið.
„Því siturðu hér alein, góða mín, í kuldanum?“ spurði hann
og reyndi að tala hlýlega. „Komdu inn í hlýjuna.“
„Ég er einstaklingur í lífinu,“ svaraði hún, „og á ekki samleið
með neinum. Þess vegna er bezt, að ég sé ein. Við skulum skilja,
við getum ekki gert hvort annað ánægt,“ það var raunablær í
röddinni en ekki gremja.
Hann tók undir handlegg hennar. „Komdu inn með mér,
þetta lagast allt aítur. Ég skal ekki vera svona hranalegur og
ósanngjarn við þig í annað sinn. Það gerði allt, að ég smakkaði
vínskömmina hjá honum mannfjandanum. Þú verður samferða
svolítið lengur — til vorsins.“
Það er betra að slíta samfylgdinni en lifa i ósamlyndi.“
„Það er nú alltaf svo, að þeim verður að sinnast, sem saman
eiga að búa,“ sagði hann. „Sum hjón takast meira að segja á,“
bætti hann við og reyndi að bregða fyrir sig glettni.
„Þú værir kannske ekkert óánægður með svoleiðis sambúð?“
sagði hún hranalega.
„Það kemur ekki til, svo bágt verður það aldrei. En þú ferð
ekki að geðjast nágrönnunum með því að skilja við mig eftir
nokkra vikna samveru.'Þá yrði þeim þó líklega skemmt.“
Já, líklega yrði þeim það, hugsaði hún, en hana langaði sízt af
öllu til að skemmta þeim eða gera þeirra vilja. Hún stóð á fætur
og tók ákvörðun.
„Ef við getum ekki lifað friðsamlega til vorsins, þá er ekki
um annað að gera en skilja."
Þau fylgdust að inn í baðstofuna.
„Nú, jæja,“ tautaði Magga gamla við sængina, þegar hún var
háttuð. „Skyldi hann geta kennt henni það, sem hún hefur aldrei
getað lært, að láta undan. Hann fer það, sem hann ætlar sér þessi
kauði, býst ég við. En hvort hann Björn heitinn hefði verið
ánægður.“
GAMLA BAÐSTOFAN RIFIN
Næstu dagana eftir þessa sundurþykkju var Sigurður stima-
mjúkur og glaðvær við konu sína, svo varð allt eins og áður, kalt
og friðsamt. En innst í brjósti þessa kaldlynda manns logaði eldur
afbrýðinnar. Ef hann sá Jón þeysa út eyrarnar, og það var ekki
sjaldan, fannst honum hann þurfa að fara heim, ef hann var í
húsunum og aðgæta, hvort Þóra stæði ekki við stofugluggann eða
í bæjardyrunum og horfði á hann. Slíkt þoldi hann ekki. Oft var
hún eitthvað að dunda frammi í stofu. Þá fór hann inn í stofuna
og stóð fyrir glugganum; svo hún sæi ekki til ferða Jóns. Eigin-
lega gat hann ekki séð, að hún hefði verið neitt að gera þar
í'rammi, ekki einu sinni að hún hefði verið að athuga handraðann
og það, sem hann hefði inni að halda, ef það var þá nokkuð annað
en vitleysan úr kerlingunni. Hann fann upp á einhverju umtals-
efni, en hún fór vanalega fljótlega í burtu. Hann fann, að þetta
var fyrirlitleg brjálsemiskennd, en hann gat ekki spornað á móti
henni. Til allrar hamingju grunaði Þóru aldrei, hvað hann var að
vandra.
Það leit út fyrir, að bæirnir hefðu fært sig hvor frá öðrum.
Nú varð aldrei ferð á milli, nema þegar Vigga kom að finna Jóa
litla bróður sinn. Vanalega kom hún þá með skilaboð frá Önnu
til Þóru að koma fram eftir til að sjá Jakob litla, hann stækkaði
fjarska mikið. Og Þóra spurði ítarlega eftir drengnum og lét
hana lýsa því nákvæmlega, hvernig farið væri með hann, bað
hana síðan fyrir heilsan til önnu og bjóst við að koma bráðlega.
Magga gamla fjargviðraðist yfir því, að hún skyldi ekki gera al-
vöru úr þeirri ráðagerð.
„Það var önnur tíðin, þegar þú trítlaðir fram eftir á hverjum
sunnudegi, og voru þó fótlurnar á þér heldur minni en þær
eru núna.“
„Þá var heldur ekki annað til að gera og lífið eintómur
leikur,“ svaraði Þóra. „Þá hugsaði pabbi og þú um heimilið, nú
er röðin komin að mér.“
„Ja, hvað að tarna. Það er nú ekki svo mikið um að vera á
barnlausu heimili, að þú getir ekki brugðið þér fram eftir. Ég
veit, að Lísibetu leiðist þetta, hún á líka annað af þér en þú
gangir á snið við hana,“ sagði Magga. Þá þurfti Þóra að fara eitt-
hvað fram, og ekki fór hún að heldur fram að Nautaflötum næsta
sunnudag, þó Magga byggist við því.
Það var komið fram í einmánuð. Þóra hugsaði oft um það,
hvað margt gæti breytzt á einu ári. í fyrra hafði hún setið yfir
föður sínum dauðvona, döpur og áhyggjufull yfir framtíðinni. Nú
var ólíkt bjartara yfir, nýja baðstofan, þegar vorið kæmi með
sól og yl, ný lítil mannvera með haustinu. Nú þurfti hún ekki
að kvíða einstæðingsskapnum lengur. Skyldi hún verða eins sæl
yfir sínu barni og Anna? Hún vonaði það. Þó dró talsvert úr
gleði hennar, að hún gat ekki betur heyrt en Sigurði væri illa við
þessa tilbreytni, og henni sýndist hann kaldari á svipinn oft og
einatt, síðan hún sagði honum frá þessum væntanlega gesti.
„Það er aldrei friður hvorki dag né nótt fyrir grenjum og
gauragangi, þar sem þessir krakkar eru,“ hafði hann sagt einu
sinni, þegar hún spurði hann glöð og sæl, hvort hann hlakkaði
ekki til litlu maneskjunnar.
Oft datt henni það í hug, sem Jón hafði sagt við hana fram
á eyrunum um vorið: „Þú ferð þó líklega ekki að taka hann að
þér þennan kaldlynda drumb, sem kreistir börnin, svo þau gráta
undan honum.“ En þó hann væri kaldlyndur við unglinga, yrði
hann öðru vísi við sín eigin börn. Við það reyndi hún að hugga sig.