Lögberg - 22.10.1953, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 22. OKT0BER, 1953
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
GeflíS út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáakrlft ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SAROENT AVENUE, WINNIPEG, MAN
PHONE 74-3411
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The ' Lögberg" is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Wlnnipeg, Manitoba, Canada
Authorlzed as Second Class Mall, Post Office Department, Ottawa
Söngvasvanurinn ó Kyrrahafsströndinni
Á laugardaginn kemur verður söngvasvanurinn á
Kyrrahafsströndinni, frú Jakobína Johnson sjötíu ára ung,
eins og Matthías Jochumsson komst að orði um sig sjálfan;
svo kliðmjúk eru ljóð frú Jakobínu, að vel má líkja þeim
við svanasöng og henni sjálfri við syngjandi svan; fljótt á
litið láta ljóð hennar ekki mikið yfir sér, en við nánari at-
hugun verður maður þess brátt áskynja, hve auðug þau
eru að sönnu skáldskapargildi, auk þeirrar töfrandi heið-
ríkju, sem yfir þeim hvílir; ást til íslands og íslenzkrar
tungu er henni í blóð borin eins og ljóðin bera svo glögg
merki um.
Frú Jakobína er fædd að Hólmavaði í Suður-Þingeyjar-
sýslu hinn 24. dag októbermánaðar árið 1883. Foreldrar
hennar voru þau Sigurbjörn Jóhannsson skáld frá Fóta-
skinni og María Jónsdóttir; og með þeim fluttist hún vestur
um haf sex árum síðar og settist fjölskyldan að í hinni fögru
Argylebygð; hún tók þegar ástfóstri við bygðina og orti i
tilefni af hálfraraldar afmæli hennar snildarfagurt og eftir-
minnilegt kvæði.
Ung að aldri lauk frú Jakobína kennaraprófi, en gaf
sig aðeins stuttan tíma við kenslu, því skömmu síðar giftist
hún ísak Jónssyni (Johnson) húsameistara frá Háreksstöð-
um í Jökuldalsheiði og varð heimili þeirra í Seattleborg
snemma víðfrægt fyrir alúð og örlæti við gesti; mun það
eigi ofmælt, að þar sæti gestrisnin jafnan á guðastóli.
Ég dái flest, ef ekki alt í fari frú Jakobínu, en vegna
tengda minna við hana og þess hve hún er mér kær, fallast
mér að mestu hendur, er ég hugsa til áminstra tímamóta í
lífssögu hennar; mér þykir vænt um hana fyrir frumsömdu
ljóðin og hinar frábærlega vönduðu þýðingar hennar á ís-
lenzkum ljóðum og leikritum úr íslenzku og á enska
tungu; en vænst um hana þykir mér vegna hennar sjálfrar
og þeirra göfugu lífsskoðana, sem móta skapgerð hennar;
trú hennar er grundvölluð á styrkri réttlætiskend og þess
vegna hefir hún tekið sérhverju því, er að höndum bar,
jafnvel þeim dýpstu sorgum, er viðkvæmt móðurhjarta
geta snert, með slíku jafnvægi, er aðdáun hvarvetna vakti.
Frú Jakobína er ekki einungis ágætt ljóðskáld og ágæt-
ur ljóðaþýðari, heldur er hún einnig mikil persóna — mikil
kona.
Skáldkonan hefir oftar en einu sinni heimsótt ísland
og aflað sér andlegrar endurnæringar við brjóst ættjarðar-
innar; áhrifin af þeim heimsóknum koma víða fagurlega í
ljós í kvæðum hennar þar sem aðdáun á landinu og sögu
þjóðarinnar fallast í faðma; af þessum toga er spunnið hið
undurfallega kvæði í birkihlíð, en þannig er fyrsta erindið:
Við árnið frá íslenzku gljúfri,
með íslenzka klöpp fyrir borð,
ég leik mér að bláberjalyngi
og læt sem ég sitji á þingi,
en bjarkirnir beri mér orð.
Islenzkar bókmentir hafa auðgast til muna af heim-
sóknum frú Jakobínu til íslands; ljóð hennar af þessari rót
minna á kaldavermsl, þau eru söngvar hjartans.
Fagurt er kvæði frú Jakobínu Vökudraumur við Þing-
vallavatn og líklegt til langlífis:
Tjölduð er búð mín og tilbúin hvíla,
tunglskinið býður mér þó næturferð.
Glampar á vatnið — en dreymandi drangar
draga’ að sér hug minn, og ég hlýða verð.
Héraðið sefur — en ég hlýða verð.
Tvö ljóðasöfn eftir frú Jakobínu hafa komið fyrir al-
menningssjónir, Kertaljós, Isafoldarprentsmiðja 1938 og
Sá ég svani, Prentsmiðjan Hólar h.f. 1942. Útgefandi Þór-
hallur Bjarnason. Þetta er barnabók, full af fögrum hugs-
unum, slípaðar ljóðperlur, er koma beint frá hjartanu og
ganga beina boðleið til hjartna þeirra, er ljóðin lesa. Um
skáldskap frú Jakobínu hefir mikið verið ritað bæði
austan hafs og vestan og á Dr. Beck bróðurhlutann af því,
sem um skáldskap hennar hefir verið sagt í þessari álfu;
vafalaust verða þeir margir, sem nú minnast hennar vegna
sjötugsafmælisins; og þakkarvert er það, að æskan, Leifs
Eiríkssonar félagið, skyldi taka sér það fyrir hendur, að
helga henni samkomu, sem fram fer í Fyrstu lútersku kirkju
á föstudagskvöldið kemur þar sem Dr. Beck verður aðal-
ræðumaður; ég vil grípa þetta tækifæri til að þakka
prófessor Finnboga Guðmundssyni hina hlýju og snildar-
legu afmæliskveðju til skáldkonunnar, er línum þessum
verður samferða í blaðinu og ég veit, að slíkt fær henni
mikils fagnaðar.
Við hjónin flytjum frú Jakobínu hjartanlegar árnaðar-
óskir vegna afmælisins, þökkum henni ástúðina í okkar
garð og biðjum þess, að æðri máttarvöld veiti henni heilsu
og líf til að auðga íslenzka ljóðmenningu frá ári til árs.
Afmæliskveðja til frú Jakobínu Johnson
frá Finnboga Guðmundssyni
Kæra frú Jakobína,
Þar sem svo vill til, að þú átt
hjá mér línu, datt mér í hug að
skrifa þér þessu sinni opið bréf,
og vona ég, að þú takir það gott
og gilt og svarir mér, eins og það
hafi komið eftir venjulegum
leiðum.
Annars beztu þakkir fyrir
bréfið þitt síðasta og góðar óskir,
sem mér þótti vænt um að fá.
Bjarni Thorarensen sagði eitt
sinn í bréfi til kunningja síns:
Fengið hef eg bréf
frá þér af vegum
hinna náköldu
norðanvinda;
fylgdi því sem þeim
þurrt og hreint veður.
Þó að þín bréf komi úr allt
annarri átt eða af vegum hinna
sólblíðu sunnanvinda, minntu
þau mig ósjálfrátt á þessa vísu.
Þeim fylgir ávallt þurrt og hreint
veður, en auk þess, eins og áttin
segir til um, ylur, sem bæði örvar
og glæðir.
Þú segist hafa frétt, að ég hafi
minnzt þín vinsamlega í útvarp-
inu heima í sumar, og þakkar
mér nú fyrir það. Er því bezt,
að þú sjáir ummælin, því að þau
eru ekkert leyndarmál. Ég hafði
skýrt nokkuð frá félagslífi landa
í Seattle og þínum góða þætti í
því. Hélt ég síðan áfram og sagði
m. a.:
En hún einskorðar sig ekki
við þeirra hóp, heldur breiðir út
þekkingu um ísland og íslenzka
menningu sem víðast, og eru
ótalin þau erindi, sem hún hefur
flutt á ensku um íslenzk efni.
Hún er og viðurkennd sem einn
snjallasti þýðandi íslenzkra ljóða
á ensku og hefur þá oft valið sér
þau ljóðin, er falleg lög voru til
við, því að hún trúir því, að
ljóðin muni lifa, ef þau nái að
verða sungin. Hefur hún oftar
en einu sinni verið beðin um
þýdd íslenzk ljóð í söngbækur
barna, þar sem saman eiga að
vera komin ljóð og lög frá sem
flestum þjóðum heims. íslending-
ar hafa átt og eiga enn, sem
betur fer, margar góðar raddir
í þjóðkórnum mikla vestan hafs,
en fáar munu þar þó þýðari og
hljómmeiri en rödd frú Jakobínu
Johnson.
Ég hef verið að lesa ljóðin þín
að undanförnu og haft mikla
ánægju af. Kvæði þitt um
Stephan G. er aflaust eitt hið
bezta, sem um hann hefur verið
ort eða sagt, oft eins og það lifi
lengst, sem ritað er um skáldin
'skömmu eftir andlát þeirra — í
þeirri geðshræringu, sem dauð-
inn jafnan vekur í brjóstum
þeirra, er eftir lifa. Ég tek rétt
aðeins sem dæmi grein og kvæði
Konráðs Gíslasonar í Fjölni um
Jónas Hallgrímsson, einnig
kvæði Gríms Thomsens um
Jónas.
Ég ætla að setja hér eitt
erindið úr kvæðinu þínu um
Stephan:
Þ^ munt til vor tala,
tápmikill og vitur,
þegar önn og angur
um vorn huga situr. '
Þín var reynsla þrungin
þessum sömu tárum, —
samt var kvœða-knörr þinn
konungs-fley á bárum!
Ég hef athugað að gamni mínu
kvæði og vísur, er Stephan orti
til þín, ennfremur bréfin, er þú
áttir frá hónum og komu í Tíma-
ritinu (33. árg.). En af öllu, sem
hann sagði til þín eða um þig,
þykir mér þetta bezt, í bréfi til
Rögnvalds Péturssonar 15. okt.
1918: Þökk fyrir greinina þína í
„Kringlu“ núna, um þýðingar,
hún er góð og réttmæt. Mér þótti
vænt um líka, vegna Jakobínu.
Hún ein þýðir sem skáld, að svo
komnu. Svo er hún mér í minni.
því ég kom til hennar snöggvast:
Þessi litla, fagureygða barna-
móðir, sjálf barn að útliti, innan
um ljóðabækurnar, krakkana
Winnipeg 21/10r 1953
sína og kaffiáhöldin. Ég skildi
varla, hvernig hún lifði svo
sumarglatt, fremur en fáein
blóm, sem hún sótti út í garð-
inn og stóðu þar undir beru lofti,
þó vetur væri.
í þessum bréfkafla hefur
Stephan brugðið upp mynd af
þér, er lifa mun lengi með ljóð-
unum þínum.
Líklega hefurðu séð í blöðun-
um, að Leifs Eiríkssonar félagið
efnir nú í vikunni til samkomu
í heiðursskyni við þig sjötuga.
Ætlar Ríkharður Beck að flytja
um þig erindi, en auk þess verð-
ur söngur og upplestur. Er
skemmtilegt til þess að vita, að
þú skulir einmitt hafa ort um
Leif heppna, og finnst mér, að
margt, sem þú segir í kvæðinu,
.gæti verið ágæt einkunnarorð
félagsins. Ætla ég að rifja hér
upp 3 fyrstu erindin:
Mig laða liðnar tíðir
með Ijóss og skuggamyndir.
í húmi huga svala
við helgar sagna lindir.
Mig laða liðnar tíðir
með lífsins hreyfimyndir.
í nótt er norðan stormur,
ég nýt þín sagna veldi.
Er sœr við sandinn þrumdi
ég sigluvoðir felldi.
— í nótt er norðan stormur
og neistaflug af eldi.
Af eldi óðs og frægðar,
— því umhverfis mig logar
á Ijósum liðins tíma. —
Sjá, Leifur heppni vogar
í opna arma hafsins,
því útþrá hugans togar.
Auðvitað siglum við öll hrað-
byri út í framtíðina, en ef við
lítum ekki öðru hverju við og
tökum mið af ljósum liðins tíma,
vitum við seinast ekki, hvert við
förum né hvar við lendum.
Ég hef dálítið hvarflað frá efni
síðasta bréfs þíns svo sem um
íslenzku bækurnar vestan hafs
og dvínandi lestraráhuga þeirra,
sem þó kunna enn málið. Er
þetta allt mikið mál, og spjalla ég
um það betur við þig seinna.
Erindið þessu sinni var fyrst
og fremst að óska þér til ham-
ingju með afmælið og þakka þér
hin góðu kynni, viðtökurnar í
íyrrasumar og bréfaskiptin. En
áður en ég lýk bréfinu, ætla ég
að setja hér stuttan kafla úr
bréfi frá þér — ekki til mín þó,
heldur til Stephans G., 1. okt.
1924. Ég veit, að þú fyrirgefur
mér bessaleyfið, og kemur nú
kaflinn:
„Það haustar, það haustar.“ —
Og í dag má segja, að „hrein-
viðraloftinu“ sé brugðið t'il
muna.“
Þéttar skúrir dynja á glugga
1 síðastliðnum ágústmánuði
söng söngflokkur dómkirkjunnar
ensku í Sydney í Ástralíu fyrir
útvarpið þar í landi sálminn
fræga eftir Hallgrím Pétursson,
„Við þennan brunninn þyrstur
dvel ég,“ í enskri þýðingu eftir
íslandsvininn, göfugmennið og
snillinginn dr. C. V. Pilcher,
biskup í Sydney.
Þetta mun vera í fyrsta sinn
sem hljómar frá Hallgrími Pét-
urásyni hafa heyrzt í ensku út-
varpi.
Dásamleg er sú trygð og að-
dáun, sem þessi ljúfi kirkjuhöfð-
ingi ber til íslenzkra ljóða. Um
fagurt starf hans í sambandi við
Passíusálmana veit allur þorri
islendinga. Englendingur er
hann að ætt, upeldi og mentun,
ekki 1 neinu ytra sambandi við
íslendinga fyr en hann komst í
kynni við þá fyrir hans eigin
tilraunir, og nú um fleiri ára-
tugi hefir hann verið heimilis-
fastur í Ástralíu, fjarri öllum Is-
lendingum. Samt er hann enn að
þýða íslenzk Ijóð á enska tungu.
við og við. — En sól og sumar
hefur ríkt fram að þessu, svo ekki
er yfir neinu að kvarta. Skógur-
inn er að skipta um liti — og í
þokulúður heyrist neðan frá
sjónum. Allt boðar komu vetrar-
ins — en þar á eftir kemur vor.
Ég veit, að þú horfir nú eftir
tæp 30 ár með sömu bjartsýn-
inni fram á vorið. Megir þú lifa
ótal vor enn jafnsumarglöð og
þú hefur ævinlega verið.
Þinn einlægur
Finnbogi Guðmundsson
Ungur vesfrur-
íslenzkur bóndi
heimsækir ísland
Hefur kynnt sér brezkan
landbúnað í sumar
Ungur vestur-íslenzkur stór
bóndi, Hermann Arason að
nafni, kom hingað í snögga
heimsókn í síðustu viku og
fór aftur utan s.l. miðviku-
dag. Hermann býr í Argyle-
byggð í Manitoba í Canada,
og hefur hann verið í Eng-
landi síðan í apríl, en þang-
að var honum boðið ásamt
öðrum canadískum bónda
til þess að kynna sér land-
búnað þar í landi. Hann
notaði tækifærið meðan
hann var hérna megin At-
lantshafsins til þess að líta
ættland sitt augum.
Ættaður úr Suður-
Þingeyjarsýslu
Hermann er ættaður úr
Reykjadal í Suður-Þingeyjar-
sýslu. Afi hans, Skafti Arason,
var einn af fimm íslenzkum
landnámsmönnum í Argyle-
byggð og sömuleiðis afa-bróðir
hans, Friðbjörn Friðriksson,
sem nú lifir einn frumbyggj-
anna, 94 ára að aldri.
Undraðist hve afkoma bænda
virtist góð
Meðan Hermann dvaldist hér
ferðaðist hann eins mikið um
landið og hann frekast gat. Fór
meðal annars nörður í Þing-
eyjarsýslu. Búskapur hér er að
sjálfsögðu frábrugðinn því, sem
hann á að venjast, og undravert
þótti honum hve afkoma bænda
hér virtist góð þrátt fyrir erfið
skilyrði. Fegurð landsins fannst
honum tilkomumikil og sér-
stæð, þótt hann saknaði skóg-
anna. Sjálfur stundar Hermann
nautgriparækt og ræktar ýmsar
korntegundir svo sem hveiti,
bygg og hafra, en enga sauð-
kindina hefur hann.
Hermann fór héðan aftur til
Englands, en þegar hann kemur
heim í október mun hann flytja
fyrirlestra um enskan landbún-
að fyrir stéttarbræður sína.
Guð farsæli og blessi þennan
frábæra ástvin íslenzkrar listar
og veiti honum sannan unað í
öllu hans andríka starfi.
R. Marteinsson
Kristín Sigfúsdóttir,
skóldkona, lótin
AKUREYRI, 28. sept.: — 1
morgun lézt að 'heimili sínu hér
í bæ hin þjóðkunna skáldkona,
frú Kristín SÍgfúsdóttir, 77 ára
að aldri, eftir þunga sjúkdóms-
legu. Kristín var fædd 13. júlí
1876 að Helgastöðum í Eyjafirði,
dóttir Sigfúsar Hanssonar bónda
þar og konu hans, Guðrúnar
Jónsdóttur.
Kristín Sigfúsdóttir og maður
hennar Pálmi Jóhannesson,
bjuggu lengi í Kálfagerði í
Eyjafirði en nú um allmörg ár
hafa þau verið búísett hér á
Akureyri.
Kristín er einn hinna sönnu
fulltrúa íslenzkrar menningar.
Að lokinni dagsins önn settist
hún við að skrifa sögur sínar ©g
leikrit, sem alþjóð eru löngu
kunn. Gerizt því ekki þörf að
rekja þau hér. Rit Kristínar
voru eins og hún sjálf, hógvær,
hugljúf og full mannkærleika.
Kristín var kona sannmenntuð,
þótt ekki gengi hún í Lærða-
skóla. Ritverk hennar bera
skörpum gáfum hennar glöggt
vitni, enda var hún skjót að
nema og las allt er hún komst
yfir. En fyrst og fremst sótti
hún menntun sína til íslenzkrar
alþýðu. Þar las hún þær perlur,
er hún síðar festi á bókfell.
Heimili þeirra hjóna, Kristín-
ar og Pálma, var sem allt annað
er þeim tilheyrði, vinalegt og
hlýtt. Þar var gott að vera, þar
leið öllum vel. Margir munu því
í dag renna saknaðarhuga til
þessa heimilis, sem nú sér á bak
elskaðri eiginkonu, móður og
ömmu.
G. Gamalíelsson
bókaútgefandi
lóf-inn
Guðmundur Gamalíelsson,
bókaútgefandi og bóksali, and-
aðist að Landakotssjúkrahúsi í
gær 82 ára að aldri. Þrátt fyrir
hinn háa aldur hefur hann
stundað bóksölu og bókaútgáfu
fram á þennan dag. Hann var
sjaldgæfur maður á marga lund,
m. a. sakir þess, hve litlum
breytingum hann tók, er árin
færðust yfir hann. Alltaf var
hann hinn sami hjartahlýi hug-
sjónamaður, sem fyrr á árum,
er mat meira þjóðleg verðmæti
og hvers konar nýbreytni í bóka
útgáfu og tækni tímanna en
sinn eigin hag. Hann var í
fremstu röð áhugamanna um
iðnaðarmál og mátu menn þeim
mun meira hugsjónir hans og
framfarahug, sem þeir þekktu
hann betur.
Framleiðsla
sykurrófna
Árið 1940 var sykurrófnaiðn-
aður stofnaður í Manitobafylki
og hefir fært út kvíar jafnt
og þétt; uppskerunni í haust er
nú um það að verða lokið, og er
mælt, að hún nemi tveimur
miljónum dollara að verðgildi.
Humanity First! For Aldermen VOTE C.C.F.'twO> For School Trustees
Victor B. Walter
Anderson Seaberg
Gordon Frank
Fines Vandurme
Election Day, Wed., Oct. 28. Vote by Number in the
Polls Open 10 a.m. to 9 p.m. Order of Your Choice
—Mbl., 25. sept.
Hljómar fró HalSgrími Péfurssyni
í útvarpi í Ásf-ralíu