Lögberg - 29.10.1953, Síða 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 29. OKTÓBER, 1953
7
Magnús Jensson: Frá ferðum Kötlu
Fró ítalíu til Grikklands
Sjóleiðin frá Napoli á ítalíu
til Patras í Grikklandi, er hvorki
löng né tilbreytingarlaus. —
Capri og Vesuvius eru brátt að
baki og nú er siglt niður Thyr-
reniska hafið áleiðis til Messina-
sunds. Nokkru fyrir norðan það
eru Libarisku eyjarnar og meðal
þeirra Stromboli, sem margir
kannast nú við í sarpbandi við
samnefnda kvikmynd og Ingrid
Bergman. Eyjan er lítil og
hrjóstrug, eða eitt eldfjall, sem
stundum þeytir strók af millj-
ónum eldsneista hátt í loft upp
og er það tilkomumikii sýpi,
þegar farið er þarna hjá í dimmu
eða að nóttu tli. Svo rís Etna hið
fræga eldfjall úr sæ við sjón-
deildarhringinn, hún er ekki al-
veg útdauð, þótt hún sé rólegri
en Stromboli og leggur oft upp
úr henni fínan reykjarstrók,
svipað og Vesuvius, svona til að
minna á sig.
Síðan kemur hið fagra Mes-
sinasund, en um það liggur leið-
in inn í Ioniskahafið, sem skilur
á milli Italíu og Grikklands.
Umferð um sundið er mikil, því
þetta er aðalsamgönguleiðin
milli Sikileyjar og meginlands-
ins, en við það standa bæirnir
Messina á Sikiley og Reggio á
ítalíu. Stórar ferjur eru stöðugt
á ferðinni milli bæjanna, en auk
þess fjöldi báta, sem róið er yfir,
stundum af syngjandi og spil-
andi æskufólki. Þá er og straum-
ur alls konar skipa, sem fara
þarna í gegn til að stytta sér
hina löngu leið suður fyrir
Sikiley.
Hálent er mjög við sundið,
sérstaklega Italíumegin. Háir
hólar og hæðir niður að sjó, en
Calabrian fjallgarðurinn í bak-
sýn. I hæðum þessum sjást víða
láréttir stallar, hver upp af
öðrum. Þeir eru gerðir af
mannahöndum, til þess að koma
í' veg fyrir að tré og annar
nytjagróður skolist í sjó niður í
stórrigningum, en hér er annars,
eins og víða við Miðjarðarhaf,
lítið um rennandi vatn eða upp-
sprettur og virðist því allt
skrælnað, er farið er þarna um
í þurrkatíð. Þá blasa við breiðir
árfarvegir, sem nú eru þurrir,
en fyllast í regntímanum svo að
flóir yfir bakkana og eru því
steinsteyptir veggir til verdun-
ar hinu litla undirlendi.
Þótt farið sé að vora við Mið-
jarðarhaf í febrúarmánuði og
veður milt og gott, er enn snjór
á hæstu fjallatindum Grikk-
lands, jafnvel í suðurhlutanum,
Moreu og við Korinthuflóa, en
sunnan við hann stendur bær-
inn Patras og þangað förum við.
í Palras
Bærinn er hvorki stór né ásjá-
legur. íbúarnir eru þó um 80
þús., en hvar allt þetta fólk
heldur sig er ekki gott að segja,
þótt vitað sé að víða er þröngur
húsakostur á þessum slóðum.
Húsagerðin er ekki ósvipuð óg í
smábæjum á Spáni og ítalíu.
Oftast steinkassar með litlum
gluggum og tveggja mannhæða
háum útidyrum, þ. e. a. s. ef
húsið er svo hátt ,annars er
mjög mikið um smákofa, dimma,
loftlitla og skjöldótta af elli og
óhreinindum, en hvar sem kom-
ið er í Grikklandi, verður ekki
komizt hjá að veita því athygli,
hversu allt er í mikilli niður-
níðslu af viðhaldsleysi og hirðu-
leysi. Brotnar gangstéttir, hol-
óttar götur og hálfhrunin ómál-
uð hús. Jafnvel aðalgöturnar ‘ í
höfuðborginni Aþenu, eru litlu
betri. — Þetta á auðvitað sínar
orsakir, en að því verðar vikið
síðar. Hitt er verra að þessi
gamla menningarþjóð er áber-
andi óhreinlát, að minnsta kosti
í umgengni á almannafæri.
Tvær eru þó þær byggingar í
Patras, sem ekki verður sagt, að
séu í hirðuleysi eða sóðaskap, en
það eru stórar, afar skrautlegar
kirkjur, með háa klukkuturna
og hvolfþök. Logagyllta krossa
ber við himininn á öllum horn-
um og upp að hinum stóru
koparslegnu dýrum, eru breið
marmaraþrep, en meðfram
þeim, til beggja handa, dýrlinga
myndir og súlur, skreyttar
alabastri. Skrautgarðar eru í
kringum byggingarnar og eru
þe^r mjög vel hirtir, sem stingur
nokkuð 1 stúf við umhverfið.
Ég stend og dáist að kirkjunni
við aðalgötu bæjarins. Hér er
mikil umferð gangandi fólks,
því nú er sólbjartur sunnudag-
ur.* Gömul kona kemur haltr-
andi niður götuna. Hún er
klædd svipað og eldri konur af
alþýðustétt á Spáni: Svörtu,
víðu pilsi með dökkt sjal, vafið
um höfuð, háls og herðar — í
hitanum. Konan er sjáanlega
fötluð og gengur við tvo stafi.
Þegar hún kemur að kirkjunni,
leggur hún annan stafinn undir
handlegginn og tekur að signa
sig í ákafa og þessu heldur hún
viðstöðulaust áfram á meðan
hún haltrar, með harmkvælum,
fram hjá hinni stóru byggingu.
Loks slær hún sér á brjóst og
hinni helgu athöfn er lokið. Og
nú skilur maður hvernig á því
stendur að kirkjurnar eru svona
stórar, skrautlegar og vel hirtar
í þessum fátæklega bæ.
Alls staðar er fólk á skemmti-
göngu í góða veðrinu og í hinn
stóra almenningsgarð borgar-
innar hafa safnast um 2 þúsund
manns. Fullorðið fólk er þokka-
lega, en fremur fátæklega
klætt og alls ekki eftir nýjustu
tízku og „Stælgæjar“ sjást hér
alls ekki. En það er athyglisvert
hversu börnin eru vel klædd,
jafnvel í samanburði við það,
sem bezt þekkizt á Norðurlönd-
um og auðséð er að þau eru í
öllu látin sitja í fyrirrúmi.
Þótt undarlegt megi virðast,
þá verður maður ekki var við
betlara í Patras, Piræus eða
Aþenu, eins og í stórborgum
ítalíu, og útlendur ferðamaður
er því alveg í friði á götum
Grikklands. Þetta eru mikil og
þægileg viðbrigði frá hinu
hvimleiða kvabbi slæpingja og
skækjusala í öðrum borgum við
Miðjarðarhaf, en vitað er þó, að
Grikkir eru í dag fátæk þjóð,
sem í mörg ár hefir lifað við
skort og hörmungar.
Söluturnar eru víða á götu-
hornum, þar sem seld eru blöð
og smáhlutir, en önnur götusala
lítil í Patras. Þó sá ég einn um-
ferðasala og hann seldi kol.
Ekki voru birgðirnar miklar,
fráleitt meiri en 20 til 30 kg. á
litlum léttivagni og dráttardýr-
ið var einnig í fullu samræmi
við þetta, einhver sá minnsti
asni, sem ég hefi nokkru sinni
séð. Framkvæmdastjóri þessa
fyrirtækis hefði eflaust getað
borið vöru, vagn og þjón í bak
og fyrir. Hann hrópar við hverj-
ar húsdyr, en þagnar og signir
sig, er hann kemur að kirkjunni.
Vöruverð í Grikklandi er afar
hátt og verðgildi gjaldeyrisins,
drakmans, lítið. Gengi hans er
ekki skráð í íslenzkum peninga-
stofnunum, en 1000 drakmar
eru verðlagðir á rúmlega 1 isl.
krónu. Vörumiðar í búðarglugg-
um bera því háar tölur, sérstak-
lega ef um nytsama hluti er að
ræða. T. d. föt og matvæli. Þunn
karlmanns regnkápa: 500.000
drakma, ódýrast. Óvönduð og
litdauf Karlmannsföt 1 til 2
millj og síðan allt eftir þessu.
Verðupphæðir stærri hluta eins
og bíla, húsa og skipa, hljóta því
að vera skrifaðar með stjarn-
fræðilegum tölum og Grikkir að
vera góðir reikningsmenn. En
þetta er líklega eina landið í
Evrópu, þar sem verðlag er
svipað eða jafnvel hærra en á
Islandi, ef verðgildi peninganna
er lagt til grundvallar, en ef
borið er saman kaupgjald í báð-
um löndunum, er verðlag á
nauðsynjum í Grikklandi miklu
hærra, sem sjá má á því, að
grískur verkamaður fær aðeins
30 til 40.000 dr. fyrir 8 stunda
vinnu. En þeir sem komu til
Grikklands fyrir síðustu heims-
styrjöld, mega muna tvenna
tímana, því þá var það eitthvað
ódýrasta landið í Evrópu.
Korinth-skurður
Skip, sem fara ætla frá Patras
til hafnarborgar Aþenu, Piræus,
eiga um tvennt að velja, annað
hvort að sigla aftur út úr
Kormthuflóa, suður með Moreu,
fyrir Matapanhöfða og upp
Æginaflóa, leið sem er um 300
sjómílur, eða hina stuttu leið,
um hinn fræga Korinthuskurð,
en sú leið er aðeins um 100 míl-
ur. Þetta á þó aðeins við um
skip sem hafa minni djúpristu
en 26 fet, því sú er dýpt skurð-
arins, hin hafa ekkert vM og
verða að fara lengri leiðina.
Þegar komið er að skurðinum
innst í botni flóans, er tekinn
leiðsögumaður, sem stundum
hefir með sér aðstoðarmann og
nú er ferðin í gegnum skurðinn
undirbúin. Ef dimmt er af nóttu
heimtar hann sérstakan ljósa-
útbúnað á stefni og bóga skips-
ins, til viðbótar hinum venju-
legu siglingaljósum. lá fær hann
ýmsar upplýsingar hjá skip-
stjóranum viðvíkjandi skipinu
og þá náttúrlega djúpristuna í
augnablikinu, síðan stærð o. fl.
Skipið er nú rétt af, þ. e. a. s.
snúið í rétta átt og síðan er siglt
áfram með mjög hægri ferð,
stýrt af leiðsögumanninum sjálf
um eða aðstoðarmanni hans.
Fyrir framan skurðopið eru
litlir steyptir garðar, sinn hvoru
megin með viðeigandi leiðar-
ljósum og er ekki ósvipað og að
sigla inn í litla höfn. Þá taka við
lágir bakkar, en þar eru nokkrir
húskofar, fyrir starfsfólk og nú
er maðyr kominn inn í skurðinn,
þetta mikla mannvirki. Hann er
þráðbeinn, 3.2 sjómílna langur,
26 feta djúpur, eins og áður er
sagt, en 81 fet á breidd. Bakk-
arnir meðfram honum eru víð-
ast eggsléttir og næstum lóð-
réttir. Yfirleitt mjög háir, eða
allt að 300 fet, eða meir, þar sem
hæst er, á löngum kafla og sézt
því ekkert nema rönd af himn-
inum er litið er upp, enda líkast
því að ferðast gegn um jarð-
göng. Geta má nærri að þarna
þurfi nákvæma stýringu, því 81
fet er ekki mikið sviprúm fyrir
þetta stóra skip, enda hefir leið-
sögumaðurinn allan hugann við
sitt verk. Ferð skipsins er ýmist
„mjög hæg“ eða^hæg" og tekur
því óvenjulega langa tíma að
fara þessa vegalengd. Vestan-
verðu við miðjan skurðinn
liggja yfir hann tvær brýr, önn-
ur fyrir járnbraut, hin fyrir önn-
ur ökutæki og gnæfa þær hátt
yfir siglutrjánum. Nálægt miðs-
vegar eru djúp gil í hinn lóð-
rétta hamravegg báðu meginn,
en það eru menjar frá síðustu
heimsstyrjöld, er þýzki herinn
lokaði honum með því að
sprengja í hann haft. Á öðrum
stað sjást að spor hafa verið
höggvin í vegginn frá sjávar-
máli og upp á brún og mun sá
ekki lofthræddur, sem þar hefir
verið að verki.
Ef staðið er á miðju þilfari
verður ekki séð á vatnsborið í
skurðinum og virðist þá eins og
skipssíðurnar strjúkist við vegg-
ina til beggja handa, en það er
auðvitað sjónvilla, þótt ekki
megi miklu muna. Ljósastæðum
er stungið í veggina með stuttu
millibili og er skurðurinn þann-
ig lýstur upp af reglulegri og
beinni ljósaröð, endanna á milli.
Piræus
Þegar komið er í gegn, er
skammt eftir til Piræus, sem er
með stærstu hafnarborgum við
Miðjarðarhaf. Þangað eru mikl-
ar siglingar, víðsvegar að úr
heiminum. Höfnin víðáttumikil
og fjörugt athafnalíf. Innflutn-
ingurinn til Grikklands er mikill
og fjölbreyttur, en hann fer að
verulegu leyti í land í Piræus,
svo að alls staðar á hafnarsvæð-
inu má sjá stóra vöruhlaða með
segl yfirbreíðslum, því vöru-
skemmur eru fáar við höfnina.
Varningnum er síðan ekið í
burtu, smátt og smátt, en sá
flutningur fer aðallega fram á
hestvögnum og nú kemur Grikk
inn manni á óvart, því augljóst
er að hann er dýravinur, í mót-
setningu við aðrar suðurlanda-
þjóðir. Vagnhestarnir eru mjög
vel útlítandi, feitir og vel hirtir.
Aktýgin góð og skínandi af
fægðum kopar og öðru skrauti.
Á hafnarbakkanum standa ný
tízku losunarkranar, hlið við
hlið á spori, afar handhæg verk-
færi af þýzkum uppruna og
þeir hafa nægilegt að starfa.
Saltfiskur frá Islandi, baðmull
frá Tyrklandi og lifandi naut-
gripir frá Hollandi, stórar og
fallegar mjólkurkýr, — senni-
lega frá flóðasvæðinu — svífa
þarna augnablik í háu lofti við
hliðina á gráum skriðdreka.
Frá Piræus er aðeins um 15
mínútna akstur í rafknúinni
járnbraut upp á eitt aðaltorgið
í Aþenu, rétt fyrir neðan Akro-
polishæðina, _en borgirnar eru
að mestu sambyggðar á þessari
leið, þótt byggingarnar séu ekki
allar merkilegar, sumt lágreistir
og hálfhrundir kofar. Víða sjást
smáir og stórir kálmetisgarðar
og fólk við uppskeru, því að í
febrúar stendur uppskeran á
allskonar garð- og trjá-ávöxtum
sem hæst.
í Aþenu
Við torg þetta eru að sjálf-
sögðu margar stórar og fagrar
byggingar, fornar og nýjar.
Gistihús fyrir hina mörgu ferða-
menn, skrautleg veitingahús og
kvikmyndahús, eða allt mjög
svipað og í öðrum heimsborgum,
þótt nokkuð reynist á annan veg
við nánari athugun. T. d. mun
betra að vera kunnugur í Aþenu,
ef maður hugsar sér að fara í
kvikmyndahús. Stórar auglýs-
ingar, glæsilegt fordyri og dýr
aðgöngumiði, þarf ekki endilega
að vera neinn mælikvarði á
sýningarsalinn, þegar inn er
komið og getur manni því
brugðið óþægilega við, að
standa allt í einu í mikilli mann-
þröng, á óhreinu og sleipu stein-
gólfi, milli fullsetinna tré-
bekkja, svo aftarlega í salnum
að sýningartjaldið er' varla
sjáanlegt fyrir reyk og stybbu,
þann stutta tíma, sem maður
heldur út að standa á tánum.
Um þefinn skal ekki talað. Ef
þetta hefði verið niður við höfn-
ina í Piræus eða Napoli, þá
skildi maður betur — en við
eina aðalgötuna undir Akro-
polishæðinni, — það er verra.
Mér var sagt síðar, að í þessari
götu væri ágætt og þrifalegt
kvikmyndahús, sem seldi aldrei
fleiri miða en svo að allir gætu
setið og efast ég ekki um að það
sé rétt, þótt svona tækist til í
þetta sinn.
Sú leið upp í Akropolis, sem
erlendum ferðamönnum er
ætlað að fara, er breiður, steypt-
ur akvegur, með flísalögðum
gangstéttum, sem liggur ská-
hallt upp hæðina, alveg að inn-
ganginum, þar sem aðgöngu-
miðar eru seldir og leiðsögu-
maður til taks. Götuljósmyndar-
ar standa þarna í röð, því marg-
ir vilja eiga mynd af sér, stand-
andi upp við einhverja súluna
eða myndastyttuna, á þessum
fornfræga stað, en fyrir aðra en
sögu- og fornfróða menn er við-
staða í Akropolis ekki löng, eftir
að rifjað hefir verið upp það
brot, sem einu sinni var lesið í
menningarsögu Forn-Grikkja,
með aðstoð leiðbeinandans, sem
talar reiprennandi ensku. Þó
dvelst manni nokkuð við hið
fagra útsýni, því þarna sézt yfir
meiri hluta borgarinnar, sem
með úthverfum er afar víðfeðm.
I fljótu bragði sýnist manni allt
vera falleg hús og hvítar ævin-
týrahallir úr „Þúsund og einni
nótt“, en í raun og veru er langt
frá að svo sé. Að undanteknum
litlum hluta þessarar stóru
borgar, eru húsin léleg, gömul
og ljót, þegar komið er að þeim,
við mjóar, sóðalegar götur, eða
götutroðninga, og sum þannig
að óvíða þættu íbúðarhæf. En
af því að veggirnir eru hvít-
kalkaðir, virðist þetta öðruvísi,
séð úr fjarska, ofan frá Akro-
pólishæðinni.
Sé gengið inn í hliðargöturn-
ar frá torginu og aðal umferðar-
æðunum fyrir neðan hæðina,
verður víða að þræða mjó göng
milli stórra borða, sem svigna
undan alls konar ávöxtum, kál-
meti og öðru matarkyns í óslit-
inni röð eftir allri götunni og
hingað koma húsmæðurnar og
aðrir til slíkra kaupa, því götu-
sala á matvælum er ekki leyfð
við torgið sjálft eða á aðalgöt-
um, sem ég varð eitt sinn sjón-
arvottur að.
I fyrstu hélt ég að ný borg-
arastyrjöld hefði brotizt út, er
ég heyrði hávaða og sá mikla
mannþíöng á einu götuhorninu.
Nú er vitanlega skynsamlegast
fyrir ókunnugan útlending að
forða sér sem lengst frá götu-
óeirðum og upphlaupum, en í
þetta sinn varð forvitnin gætn-
inni yfirsterkari og ég fór á vett-
vang til að grennslast eftir, hvað
um væri að vera, sem þegar til
kom, var ekki annað né merki-
legra en það, að lögregluþjónn
var að handtaka 11 eða 12 ára
gamlan strák, sem réttilega
áleit meiri sölumöguleika á
ávöxtum við torgið heldur en í
hliðargötunum og ók því litla
vagninum sínum, með örfáum
appelsínum inn á bannsvæðið.
Strákurinn var háorgandi,
brauzt um á hæl og hnakka og
gat hvað eftir annað slitið sig
lausan úr höndum lögreglunn-
ar og var þá óspart hylltur af
mannfjöldanum. En þrátt fyrir
það, beitti lögregluþjónninn
engum bolabrögðum. Hann var
skapstilltur og brosandi, reyndi
auðsjáanlega að meiða ekki
drenginn og lét sig engu skipta
hæðnisorð ájmrfenda. En laga-
bókstafurinn „blífur“ og brátt
kom lögreglubifreið og flutti
sökudólginn á brott. Mannfjöld-
inn dreifðist og umferðin féll
aftur í samt lag. En litli vagninn
stóð eftir í hirðuleysi á götu-
horninu.
—Lesb. Mbl., 20. sept.
COPENHAGEN
Bezta munntóbak
heimsins
í FÓTSPOR
BRAUTRYÐJANDANS
Eftir því sem Canadamönnum vex
fiskur um hrygg, ný landflæmi eru
tekin í notkun og ný fyrirtæki stofnuð,
fylgja bankarnir eftir í fótspor braut-
ryðjandans. Nú í dag eru fleiri banka-
útibú, er fullnægja þörfum breytts og
vaxandi Canada . . . og þau vinna almenn-
ingi meira gagn . . . en nokkru sinni fyr.
Síðan 1900 hefir útibúum hinna löggiltu banka
fjölgað úr 700 upp í 3,800.
Á síðustu tíu árum hafa 3,750,000
bankareikningar verið opnaðir.
BANKARNIR ÞJÓNA BYGÐARLÖGUM YÐAR