Lögberg - 26.11.1953, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 26. NÓVEMBER, 1953
5
er ánægjuauki og menningar-
auki að slíkum * samkomum.
Guðmundur J. Jónasson, er nú
skipar forsetasess í deildinni,
setti samkomuna og bauð söng-
konuna og samkomugesti vel-
komna í hlýjum orðum og vel
völdum. Bað hann þvínæst dr.
Richard Beck, ræðismann ís-
lands í N. Dakota, að taka við
samkomustjórn; kynnti hann
söngkonuna og lagði áherzlu á
það, hve glæsilegur fulltrúi ís-
lenzkra nútíðar tónmenntar hún
væri. í hléinu milli söngþátta
ræddi hann einnig nokkru nán-
ar um hinn mikla og merkilega
gróður í söngmennt og tónbók-
menntum Islendinga á síðustu
áratugum.
Að lokinni samkomunni fór
fram kaffidrykkja í neðri sal
samkomuhússins undir umsjón
Kvenfélagsins að Mountain, og
var þar veitt af myndarskap og
prýði, eins og hlutaðeigenda var
von og vísa.
☆
☆
w+vvvv vvvwvwvwvwvvwww
ÁHUSAMÁL
LVENNA
Ritstjórl: ENGIBJÖRG JÓNSSON
ÁNÆGJULEG OG EFTIRMININLEG SAMKOMA
Söngsamkoma frú Guðmunduj
Elíasdóttur að Mountain, N.
Dakota, þriðjudagskvöldið þ. 17.
nóvember, var merkisviðburður
í sögu og menningarlífi íslenzku
byggðanna á þeim slóðum, og
um allt hin ánægjulegasta og
eftirminnilegasta. Var það ein-
róma álit hinna mörgu, sem ég
átti tal við um samkomuna, og
sögðu þeir, að sú yndisríka
kvöldstund myndi þeim lengi í
huga geymast.
Gott er einnig til frásagnar,
að samkoman var mjög vel sótt,
eigi aðeins af byggðarbúum,
heldur voru þar einnig margir
langt að komnir, svo sem frá
Grand Forks, Grafton, Langdon
og Morden, Manitoba, að nokkrir
staðir séu nefndir.
Söngskráin var fjölbreytt og
vel valin. Auk þess sem frú Guð-
munda söng kunn og kær lög
eftir hin eldri tónskáld vor, eins
og „Sólskríkjuna“ eftir Jón Lax-
dal og „Gígjuna“ eftir Sigfús
Einarsson, söng hún ný lög eftir
yngri tónskáldin íslenzku, meðal
annars „Hjá lygnri móðu“ eftir
Karl Ó. Runólfsson, og „Ungl-
ingurinn í skóginum“ eftir Jór-
unni Viðar og flokk íslenzkra
þjóðlaga í raddsetningu hennar.
Slóu eldri lögin eðlilega á næma
strengi hjá tilheyrendum, en
auðheyrt var á undirtektum
þeirra, að þeir kunnu einnig vel
að meta nýju lögin, sem margir
þeirra munu nú hafa heyrt í
fyrsta sinni. En miklar þakkir á
söngkonan skilið fyrir að kynna
og túlka löndum sínum og öðr-
um vestur hér íslenzka nútíðar
tónmennt með þeim hætti.
Af erlendum lögum, er frú
Guðmunda söng, má nefna hið
ástsæla lag „Solveigs Sang“
eftir Grieg og hið fjöruga og
hreimmikla sænska þjóðlag
„Fjorton Aar“. Þá söng hún
einnig á þýzku stórbrotið lag og
tilkomumikið. Eitthvert stærsta
viðfangsefni hennar að þessu
sinni var samt víðfrægt lag úr
„Carmen“, er hún söng við ís-
lenzkan texta í snjallri þýðingu
Jakobs Jóh. Smára skálds; var
lagið með afbrigðum vel sungið,
enda vakti það geysimikla hrifn-
ingu áheyrenda.
Má raunar með sanni hið
sama segja um sönginn í heild
sinni; hrifning hlustenda var
óslitin frá byrjun til loka sam-
komunnar. Frú Guðmunda er
gædd mikilli og fagurri rödd,
sem tekur yfir vítt tónsvið og
er blæbrigðarík að sama skapi.
Söngkonan beitir einnig hinni
ágætlega þjálfuðu rödd sinni og
eins og sú, er valdið hefir. Fram-
burður hennar er hreinn og
skýr og framkoma hennar á
söngpalli einkar látlaus en þó
virðuleg. Síðast en ekki sízt ber
að geta mikilla leikhæfileika frú
Guðmundu, er nutu sín ágætlega
í mörgum lögum þeim, er hún
söng að þessu sinni, t. d. í hinu
dáða lagi úr „Carmen“ og í ís-
lenzku þjóðlögunum, er hún
túlkaði af mikilli snilld.
Eins og vænta mátti, varð frú-
in að syngja ýms aukalög, svo
sterkum tökum hafði hún náð á
hugum tilheyrenda sinna, enda
var hún ákaft hyllt í samkomu-
lok.
Undirleikinn annaðist frú
Margaret Samson, Akra, og
leysti það vandasama hlutverk
prýðisvel af hendi, ekki sízt
þegar þess er gætt, að mörg lög-
in voru henni algerlega ný og
tími mjög af skornum skammti
til æfinga.
Þjóðræknisdeildin „Báran“
stóð að samkomunni, og stendur
byggðin í þakkarskuld við hana
fyrir það framtak, því að bæði
Árdegis á miðvikudaginn þ. 18.
nóv. heimsótti frú Guðmunda
elliheimilið „Borg“ að Mountain
og söng þar allmörg íslenzk lög
við sömu hrifningu tilheyrenda
sem á samkomunni ^kvöldið
áður. Richard Beck hafði þar
einnig samkomustjórn með
höndum. Fyrir hönd vistfólks og
annarra gesta þakkaði hann
söngkonunni kærlega komuna og
sönginn, og lauk máli sínu með
því að flytja henni nýort kvæði,
sem birt er á öðrum stað hér í
blaðinu. Eftir að hafa notið
rausnarlegra veitinga á elli-
heimilinu, hélt söngkonan, laust
fyrir hádegið, af stað til Grand
Forks, en þaðan snemma síð-
degis austur um loftin blá til
heimilis síns í New York borg;
hóf hún þar þegar næsta kvöld
æfingar í meiri háttar óperu
hlutverki.
Frú Guðmunda Elíasdóttir
hreif eigi aðeins tilheyrendur
sína með fögrum og tilþrifa-
miklum söng; hún heillaði einnig
hugi allra, er kynntust henni,
með ljúfmannlegri framkomu
sinni. Er það vel, þegar miklir
listrænir hæfileikar og slík fram
koma fara saman. Fylgdi henni
því á veg almennur hlýhugur
landa hennar og velfarnaðarósk-
ir, samhliða fullvissunni um það,
að hún myndi þeim aftur kær-
kominn gestur.
Ferðast um Rangárvallasýslu
Eftir KRISTÍNU ÓLAFSDÓTTUR frá Sumarliðabæ
Ég held, að þeir, sem ferðast
um átthaga sína, gleðjist af því,
ef þeir sjá að allt þar , hefir
yfirleitt breytzt til hins betra, og
því oftar, sem maður fer um
fæðingarsýslu sína, því meira
gaman hefir maður af því. Minn-
ingarnar verða fleiri og fleiri,
skýrari og gleggri.
fólkinu líður vel, og þarna unir
það hag sínum.
Nú mun flestum þeim, sem
ferðast, vera þann veg háttað,
að taka eftir, gjöra samanburð
og ályktanir af því, sem fyrir
augu og eyru ber, eða svo finnst
! mér, að það ætti að vera, ekki
Á ásnum fyrir sunnan Sels- j sízt þegar ferðazt er um þetta
☆
RICHARD BECK
☆
PIANIST DISPLAYS VARIED TALENTS
A general impression of
vigorous and intelligent inter-
pretation, and an abundant
equipment for further advance-
ment of her art was revealed
Friday night by Thora Asgeir-
son du Bois, when she gave a
piano recital in First Federated
church.
Mrs. du Bois returned home
from France in July after two
years’ study in Paris. She was
aided in this venture by the
Icelandic Canadian Club which
provided her with a substantial
scholarship. Her recital was
given under auspices of the club
and the church was filled to
capacity to welcome her debut.
Paul Bardal paid tribute to the
young pianist in intermission
address.
Mrs. du Bois has a wide-
ranging technique and all kinds
of color, which was generally
disclosed in the Brahms’ Rhap-
sody in B minor, Op. 79, No. 1
and the Fantasie in F minor,
by Chopin.
Some of her best work wasj
revealed in the Chopin Fantasie.
In this monumental work, “the
sensitive poetry of the Roman-
music is on the level of the most
tic period.” Mrs. du Bois found
delight in its flowing rhythm,
and a vigor in its dynamic ex-
pression. There were tender
nuances in the middle section,
which revealed imaginative re-
sources which could be develop-
ed to greater extent, to project
a more personal and perceptive
approach to all her worh.
The Brahms’ Intermezzo, No.
2 from his three works of Op.
117, revealed one of the pianist’s
most beautiful interpretations.
Flexibility and suppleness of
fingers were evident, as well as
careful phrasing and use of the
pedal. Mrs. du Bois’ discriminat-
ing and tasteful use of the pedal
at all times was a commendable
feature of her work. There was
a virile handling of massive pas-
sages in Brahms’ Rhapsody,
which brought excitement to
the rendition.
Mrs. du Bois’ unconcern over
purely mechanical aspects of
pianism, was shown in Cesar
Franck’s threefold miracle of
music, Prelude, Chorale and
Fugue.
A work of exalted and religi-
ously ecstatic character, full of
writhing and weaving figura-
tions, Mrs. du Bois achieved
the profóund mystic beauty of
which it is capable in certain
development sections of the
Chorale. One of the most im-
pressive moments was the
intensely dramatic interpreta-
tion of the bridge passage from
the chorale to the fugue.
Steely poignant crashes in the
upper reaches were balanced by
coldly beautiful arpeggios bear-
ing on their wings a sweet sing-
ing melody, and in rich son-
orities the prelude reached its
close. The chorale was sad—sad
wit'h n o b 1 e sorrowing. The
fugue broke in like nervous im-
patience that prevailed right
through to the close in a tragic
fury. This was no meaningless
pattern to Mrs. du Bois, but a
warm and expressive speech,
and she delivered it as such. It
was all a cómmendable inter-
pretation of music long familiar,
but rarely revealed with such
sensitive spirit and nobility.
One of the most interesting
—as well as novel—selections,
was Jean Rivier’s Cinq Mouve-
ments Brefs, which Mrs. du Bois
played with crisp accents and
brisk staccatos, which made this
premiere of the work stimulat-
ing and full of interest—S.R.M.
—The Winnipeg Tribune,
—Nov. 23, 1953
Rafvirkjun á
Austuriandi
sitji fyrir
Ellefta ársþing Fjrðungsþings
Austfirðinga var haldið að
Egilsstöðum dagana 19. og 20.
september s.l. Voru þar mættir
fulltrúar allra sýslu- og bæjar-
félaga á Austurlandi, 14 að tölu.
Fundarstjóri var Þorsteinn Sig-
fússon, bóndi, að Sandbrekku og
ritari Sigurður Vilhjálmsson,
bóndi, Hánefsstöðum.
Raforkumál Austurlands voru
að þessu sinni aðalviðfangsefni
þingsins. Telur fjórðungsþingið
að of lengi hafi dregizt að hefj-
ast handa um sameiginlega
vatnsvirkjun til rafmagnsfram-
leiðslu fyrir Austurland og álít-
ur einsýnt, að slík virkjun eigi
n úað sitja í fyrirúmi fyrir öðr-
um virkjunum í landinu, þar
sem fjórðungurinn hafi fram að
þessu verið afskiptur um fjár-
framlög til slíkra framkvæmda.
—Mbl. 6. okt.
sand blasir við Efri-Sumarliða-
bær. Og þarna er Svartalækjar-
vað, þar sem Steinslækur renn-
ur um, þar var oft skautasvell
og renndum við krakkarnir okk-
ur þar, ýmist á hrössaleggjum
eða skautum,
þegar fært var.
Gamli bærinn „okkar“ er
fallinn, þar heyrist nú enginn
glaumur eða hávaði 12—14
krakka, En þar inni sat líka
Sigurður sál. bróðir minn, ungl-
ingur þá, að vísu, og slcrifaði í
frístundum sínum, ásamt Sig-
fúsi Bjarnasyni frá Hjálm-
holti, fyrsta sveitablaðið, sem
gefið hefir verið út í Holta-
hreppi hinum forna, og mig
minnir að héti Holta-Þór.
Útihús og varnargarðar eru að
vísu fallin í Efri-Sumarliðabæ,
en nú á að byggja þar upp að
nýju, og fer vel á því. Sumar-
liðabærinn hefir lengi verið í
eyði.
Aðeins eyktamörkin gömlu og
örnefnin sitja á sínum stað,
þögul, íbyggin og sagnafá.
Þarna sá ég líka Agða og Agða-
hvamm. Hvaðan skyldu þessi
örnefni vera komin í Efri-
Sumarliðabæjar landareign, og
hver réð nafnagift þessari.
Eggert ólafsson segir í Ferða-
bók sinni, að í Rangárvallasýslu
séu búmenn góðir. Og vissulega
hefir hann með sitt glögga bú-
manns auga, vitað hvað hann
sagði á því sviði, sem öðru.
Það held ég víst, að Rang-
æingum sé dugnaður og sjálfs-
bjargarviðleitni í blóð borin,
svo oft og vel, sem þeim hefir
tekizt að rétta við og bjargast,
eftir eldgos, jarðskjálfta og
margvíslega óáran, sem á sýsl-
una hefir herjað. En nú hafa
þær plágur legið niðri um hríð
að mestu.
Ömurlegt er það þó, að ferðast
um svo fagra og grasgefna sýslu
og sjá ekki eina einustu kind „á
beit með lagði síðum“. En hvað
skal segja, plágan mikla, kara-
kúlpestin, hefir herjað landið,
og bændur, sem og öll þjóðin,
mega þakka guði og framsýnum
mönnum, ef tekst að útrýma
henni úr landinu. En hart er það
eigi að síður, að landsmenn
skuli hafa komið slíkri höfuð-
plágu inn í landið. Vonandi er,
að bændur og dýralæknar lands-
ins láta þetta að varnaði verða,
og forði landi og þjóð frá slíkum
fyrnaóhöppum framvegis.
Já, mikill er grasvöxturinn í
Rangárvallasýslu nú í sumar, og
mikil er ræktunin þar. Hag-
skýrslur segja 348 hektara, 1951,
og vafalaust hefir grasræktun-
inni farið fram í sýslunni síðan.
Holtin eru grösug sveit, sem
liggur móti sól og suðri, moldin
fín og ósendin, grjót sést varla.
Þar blasir við auga hvert stór-
býlið öðru meira, sem sýnir að
blessaða land okkar, ísland.
Gæti það að vísu verið þarft og
notalegt umhugsunarefni og
umtalsvert vitibornu fólki á
landi hér, ekki síður en hitt og
þetta, sem það heyrir og sér á
heimagerðum, j ferðum sínum erlendis. Og ekki
virðast íslendingar seinir að átta
sig á högum og ýmsum starfs'
greinum annarra þjóða, þótt
dvölin í þessu eða hinu landinu
hafi ekki alltaf verið svo ýkja
löng o ger það gott, því að öll
fræðsla og þekking á að koma að
notum.
Þó nokkuð mörg nýbýli hafa
verið reist í Rangárvallasýslu.
T. d. sá ég tvö eða þrjú við Ytri-
Rangá. Þar sem þessi nýbýli
standa vestan vert við Ytri-
Rangá er _bæði fagurt landslag,
mikil ræktun og húsakostur
góður fyrir fólk og fénað. Svo
sýnist mér að minnsta kosti.
Þá mun flestum, sem um
Þykkvabæinn fara finnast að þar
séu geysimiklar framfarir á síð-
ari árum. Allt plássið var áður
sem hafsjór, bæirnir sáust aðeins
upp úr vatninu og grasgeirar
kringum þá. Víðast varð að fara
á bátum milli bæja. Kýrnar fóru
á sund út úr fjósinu á morgn-
ana, og sundríða þurfti tíðum
vötnin, þegar þær voru sóttar á
kvöldin. Nú hafa Þykkbæingar
þurrkað upp allan vatnselginn,
og komið landssvæðinu í prýði-
lega ræktun, bæði gras- og stór-
kostlega kartöfluræktun. Mig
minnir að Þykkvibærinn sé 60
hundruð, að fornu mati. Nú
eiga um 300 manns heimili 1
Þykkvabænum, sem hafa að
mestu framfæri sitt af ræktun,'
búskap og verzlun.
Mikið og einstakt þrekvirki
hafa bændur þar eystra unnið,
er þeir hleyptu öllu þessu vatns-
flóði í annan farveg, hreinsuðu
og ruddu landssvæðið, og komu
því í ræktun, að nú geta fleiri
hundruð manns lifað þar góðu
lífi. Ekki er víst að Þykkbæing-
ar hafi alténd haft hentug verk-
færi í höndum við þessar ein-
stæðu jarðabætur. En það hefir
þó mikið að segja. Þeir notuðu
að vísu hesta sína og vagna og
sitt eigið handafl, jafnframt því,
sem þeir urðu að standa í vatni
upp í hné eða meira, þegar þeir
voru að hlaða upp í Djúpós og
veita vatni út í Hólmsá.
Síðan var lagður vegur yfir
ósinn, og hann gerður bílfær. —
Þar með hófust beinar ferðir
niður í Þykkvabæinn úr Reykja-
vík, Holtunum og víðar, til ó-
metanlegra hagsbóta fyrir Kér-
aðið og landsmenn yfirleitt. Ekki
veit ég hve mikinn fjárhagsleg-
an stuðning Þykkbæingar hafa
hlotið hjá því opinbera, við þess-
ar kaldstæðu jarðabætur sínar.
En trúað gæti ég því, að ekki
hafi sá styrkur verið hár, því að
á þeim árum 1922—1924, var
jarðabótastyrkur yfirleitt ekki
hár.
Nú hafa Þykkbæingar fengið
rafmagn, fyrir nokkru. Sími er
þar víða á hverjum bæ. Þar er
og barnaskóli og unglingafræðla,
hana annast hinn vellátni prest-
ur þeirra séra Sveinn Ögmunds-
son, sem býr þar búi sínu. Það
virðist, að fólki í Þykkvabænum
líði vel, sem og í Rangárvalla-
sýslu yfirleitt.
Þeir, sem um sýsluna fara,
hljóta að taka eftir því, hve allt,
sem að búskap lýtur, bendir á
hagsæld og þrifnað hjá bændum,
hvar sem komið er. Rangæing-
ar eru allra manna lausastir við
hvers konar víl og vol. Þeir „una
glaðir við sitt“, þeir vita, sem er,
„að ausa verður þótt á gefi“,
jafnt á landi, sem á sjó. Þeir eru
eins og Eggert Ólafsson frá
Svefneyjum, segir í Ferðabók
sinni: „búmenn góðir“.
Ekki er ég í neinum vafa um
það, að þorpið á Hellu á mikinn
þátt í framförum og hagsæld
sýslubúa nú síðastliðin 15—20
árin. Það verður því að teljast
framsýni og hyggni af þeim
mönnum, sem fyrstir áttu þá
hugmynd, að koma bæri upp
sveitaþorpi á Hellu á Rangár-
völlum til hagsbóta fyrir bænd-
ur þar í sýslu og mun Ingólfur
Jónsson alþingismaður hafa ver-
ið aðalupphafs- og hvatamaður
þess, enda haft þar alla stjórn
og forsjá frá byrjun og fram á
þennan dag.
Það er mikið hagræði fyrir
sýslubúa að geta selt þar afurðir
búa sinna og keypt þar flest til
heimili sinna. Þá er það ekki
lítið hagræði, að þar er ágætt
íshús, þar geyma bændur kjöt
og sláturafurðir yfir veturinn,
sem þeir svo sækja þangað eftir
þörfum og er það notalegt. Þar
er og sláturhús, sem slátrað er í,
þegar þess þarf, og fé er til í
sýslunni. — Brauðgerðarhús er
þar einnig, fyrst og fremst fyrir
þorpsbúa, svo og sveitirnar, ef
með þarf. Allt eru þetta þæg-
indi, sem Rangæingar kunna vel
að meta, enda nýtur kaupfélags-
stjórinn, Ingólfur Jónsson á
Hellu, fyllsta trausts og álits
þorpsbúa og hafa þeir sýnt það
á ýmsan hátt, m. a. nú í síðustu
alþingiskosningum, er þeir gerðu
hann að fyrsta þingmanni
Rangárvallasýslu og mun flest-
um hafa þótt það vel ráðið.
—Mbl., 18. okt.
Ég lœt ekki veturinn
veikja rnrg!
Ég nota reglubundið
WAMPOLES
^xfcraefc of
CotL Liver
$1.25
Þetta styrkjandi lyf
úr sólskinsbíetiefni D
ÞaS er áhrifrikt og
ljúft aðgöngu
Ekkert fisk eða
týsisbragð
Gætið peninga yðar vandlega
Peningar yðar eru í öruggri geymslu í Royal-bankanum; það er
ekki unt að stela þeim þar og þér getið ávalt fengið þá, er þér
þarfnist þeirra. Byrjið að leggja inn peninga og gerið það
reglubundið á hvrri viku; þér getið byrjað sparisjóðsreikning
með eins dollars innlagi. Hefjist handa um þetta nú þegar.
Viðskipti yðar eru kærkomin
THE ROYAL BANK OF CANADA
Sérhvert útlbúi nýtur tryggingar allra eigna bankans,
sem nema yfir $2,675,000.000