Lögberg - 21.01.1954, Side 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 21. JANÚAR 1954
REYKJAVÍKURBRÉF
Mannsæfin á íslandi hefir lengzt mikið. — Árangursrík út-
rýming sjúkdóma: laugaveiki, sullaveiki, berkla, holds-
veiki - Njósnasaga frá Norður-Noregi gefur innsýn í,
hvað felst í orðinu „flokksbundinn kommúnisti"
í hinu sífellda fréttaflóði nú-
tímans verður það oft útundan,
að gera almenningi glögga grein
fyrir ýmsu markverðu er gerist í
þjóðlífinu og snertir alla feira og
minna. En þess er að gæta, að
þeir viðburðir eiga sér ekki stað
með neinum skyndilegum svip-
brigðum og vekja því minni eftir
tekt, en annað sem í sjálfu sér
er ómerkilegra.
Lengi vel átti íslenzka þjóðin
í miklu stríði við hinn stórfellda
barnadauða er lá hér í landi, er
þriðjungur til helmingur lífandi
fæddra barna dó á fyrsta aldurs-
ári sínu. Nú er þetta þjóðarböl
yfirunnið svo aðeins deyja tvö
börn á fyrsta ári af hverju
hundraði er fæðast. Svo vel höf-
um við með bættum heilbrigðis-
háttum unnið bug á barnadauð-
anum svo hann er ekki meiri hér
á landi en meðal þeirra menn-
ingarþjóða er bezt standa að
vígi.
Á árunum 1841-50 dóu 343 af
hverju þúsundi lifandi fæddra
barna á fyrsti ári. Til saman-
burðar má geta þess, að á þeim
árum dóu á Svíþjóð 153 af þús-
undi og 139 af þúsundi í Dan-
mörku. Barnadauðinn var hér
þrefaldur á við það, sem hann
var með nágrannaþjóðum okk-
ar. Meslur var barna dauðinn
hér árið 1846. Þá gengu hér misl-
ingar. Þá dóu 654 börn af hverju
þúsundi lifandi fæddra á fyrsta
aldursári.
Enginn dáið úr taugaveiki síðan
1939
Samtímis hefur læknum okkar
tekizt að útrýma ýmsum kvill-
um og sjúkdómum að mestu eða
öllu leyti, svo sem taugaveikinni.
Hér gusu upp illkynjaðir tauga-
veikisfaraldrar hvað eftir annað
á fyrri árum, ekki sízt hér í
Reykjavík. Jafnvel eftir að vatn-
sveitan úr Gvendarbrunnum
komst á. En þá voru heilbrigðis-
hættir bæjarbúa stórum bættir
frá því sem áður var er neyzlu-
vatnið var sótt í brunnholur víðs-
vegar um bæinn.
Nú vita menn og hafa vitað
alllengi að menn geta gengið
með taugaveikissýkla árum sam-
an, án þess að veikjast eða verða
sjúkdómsins varir.
Til þess að verjast taugaveik-
inni, verða menn fyrst og
fremst að finna, hverjir eru hin-
ir ósjúku smitberar og gera ráð-
stafanir til, að þeir beri ekki
sýklana í aðra.
Á undanförnum árum hefur
öíullega verið að því unnið að
stemma stigu við úibreiðslu þess-
arrar fyrrum mannskæðu veiki
með þeim árangri, að síðan 1939
hefur enginn dái ðúr iaugaveiki
hér á landi. Er ísland nú eina
landið í Evrópu, þar sem iekizl
hefur að losa þjóðina algerlega
við iaugaveiki.
Sullaveikin yfirunnin um 1890
Allir vita um sullaveikina, að
hún má heita úr sögunni hér á
landi. Kemur það varla fyrir að
læknar verði varir við sull í
nokkrum manni, sem fæddur er
eftir árið 1890. Nokkru fyrir
þann tíma var hin almenna
hundahreinsun lögleidd og al-
menningi skýrt greinilega frá,
hvers konar varúðarráðstafanir
væru nauðsynlegar til þess að
hundarnir smiti ekki fólk af
sullaveiki.
Sagan um þær rannsóknir er
löng og merkileg er fóru fram
hér á landi á sullaveikinni. Dýra
læknaprófessor Hafald Krabbe
gerði sér ferð hingað til að rann-
saka bandorminn og æviskeið
hans í hundum og mönnum. Og
íslenzki læknirinn Jón Finsen
er var héraðslæknir fyrir norð-
an, var honum til aðstoðar með
rannsóknum sínum.
En áður en þessar rannsóknir
fóru fram og enginn uggði að sér
eða vissi um lilveru bandorm-
sins, er talið að fjórði hver ís-
lendingur að minnsta kosti hafi
verið sullaveikur. Er einkenni-
legl að hugsa til þess nú, að þjóð-
in hjarði hér öldum saman, án
þess að nokkur hefði hugboð um
lilveru bandormsins, þessa hættu
legra snýkjudýrs, er í meltingar-
færum hundanna er aðeins hálf-
ur sentimetri að lengd, en veldur
sullum í mannslíkamanum er
geta orðið á stærð við barns-
höfuð.
Holdsveikin frá Austurlöndum
Fyrir síðustu aldamót voru hér
ájandi um 200 manns með holds-
veiki. Er nú sá sjúkdómur að
mestu um garð genginn og ólík-
legt að í framtíðinni geti marg-
ir smitast af þeim sjúkdómi.
Holdsveikin fluttist til Evrópu
á tímum krossferða og mun hafa
verið landlæg hér 5-600 ár.
Berkladauðsföll 16 á móti 216
árið 1930
Og nú erum við á góðri leið
með að vinna bug á berklaveik-
inni, sem ^cunnugt er. .Árið 1930
dóu 232 Islendingar af berklum
eða 216 af 100,000 íbúum. En a
síðastliðnu ári varð berklaveik-
in 16 manns að bana eða 13 af
100,000 landsmanna. Er það mik-
il framför frá því fyrir tæpum
aldarfjórðungi síðan.
í berklavörnum erum við nú
farnir að keppa við þær þjóðir
sem bezt orð hafa getið sér fyrir
framfarir í heilbrigðismálum.
Á Nýja Sjálandi er hún komin
niður í 10 af 10 þúsundum og
dánartala berklasjúkra í Dan-
mörku er hin sama. En sá er
munur á, að fyrir rúmum 20
árum er dánartalar hér var 216
af 100 þús. var hún ekki nema
100 í Danmörku eða rúmlega
helmingi minni en hér.
Meðaldurinn stórhækkar
Allar þessar aðgerðir lækn-
anna og bætt lífskjör almenn-
ings hafa lengt mannsævina hér
á íslandi stórlega svo nú telja
fróðir m e n n að meðalaldur
manna sé 67-70 ár. Svo ekki er
að furða þótt gömlu fólki fjölgi
með þjóðinni. Sama sagan gerist
með flestum menningarþjóðum
heims. Gamalmennahælin yfir-
fyllast og nú keppast læknarir
við það sem þeir bezt geta, að at-
h u g a hrörnunarsjúkdóma og
hjálpa gamla fólkinu til þess að
geta átt sæmilega daga.
Er það nú orðið aðkallandi um-
hugsunarefni hversu lengi mátu-
legt sé að ætlast til, að starfs-
menn hins opinbera eigi að halda
störfum sínum áfram. Því lítið
vit virðist vera í því að hrekja
þá sem fullvinnandi eru, út í að-
gerðarleysi elliáranna meðan
þeir hafa fulla starfskrafta og
geta notfært sér og öðrum dýr-
mæta reynslu sem yngri menn
hafa ekki lileinkað sér.
Blóðbankinn merk nýjung í
heilbrigðismálum
Framangreindan fróðleik um
heilbrigðismál hef ég að mestu
leyti fengið frá prófessor Niels
Dungal og mætti að sjálfsögðu
fjölyrða um það meira en gert
hefur verið hér. Er ég á dögun-
um ræddi við hann, sýndi hann
mér hinn nýja Blóðbanka. A
Dungal frumkvæðið að þeirri
stofnun, er hiklaust má telja til
meiriháttar framfara í heilbrigð-
ismálum vorum. Við skurðlækn-
ingar vorra tíma nota menn blóð
gjafir við allar meiri háttar að-
gerðir, stundum í svo stórum stíl
að gefa þarf sjúklingi 5 lítra af
blóði á nokkrum klukkutímum.
En blóðgjöfin verndar menn
frá ýmsum hættulegum afleið-
ingum af miklum skurðaðgerð-
um. Ennfremur eru þær nauð-
synlegar við mei-riháttar slys,
bruna og fleira. Getur líf sjúkl-
ingsins oltið á því að fá blóðið
nógu snemma og nógu mikið.
Meðan enginn blóðbanki var hér
til, áttu sjúklingarnir á hættu að
fá of lítið gjafablóð og of seint.
Auk þess er r\ú fengið öryggi
fyrir því að sjúklingárnir fái
blóðgjafir úr réttum blóðflokk-
um, en eftir því sem menn læra
meira um eiginleika blóðsins
vita menn betur hve mjög veltur
á því að örugglega sé gengið úr
skugga um að menn þoli blóð
það sem í þá er dælt.
Allt er þetta nú komið í örugg-
ara horf með stofnun blóðbank-
ans, en bankinn vinnur fyrir alla
lækna landsins og sendir blóð
hverjum sem á því þarf að halda
hvar sem er á landinu. En það
vekur sérstaka eftirtekt allra
þeirra sem í blóðbankann koma
hve vistlegt þar er o gmiklu hlý-
legra umhorfs en á vanalegum
sjúkrahúsum.
Væri ekki athugandi að gera
sjúkrahús þau er byggð verða á
næstunni eins vistleg úr garði?
Því menn eru ekki eins hræddir
\dð sóttkveigjurnar nú eins og
fyrir hálfri öld. Ef gólf á göng-
um og í sjúkrastofum væru
teppalögð væri t. d. sjúkrahúsin
vistlegri. Mönnum liði betur í
slíku umhverfi en í venjulegum
berangurslegum sjúkrastofum
spítalanna.
Rússar njósna í Norður-Noregi
Skýrt hefur verið frá því í
fréttum, að upp hefur komizt
um njósnir í nyrztu héruðum
Noregs, sem næst eru rússnesku
landamærunum. Hafa nokkrir
Norðmenn verið handteknir í
sambandi við njósnamál þessi,
en ekki hefur enn verið hægt að
grafast fyrir upptök þessara
njósna, né hve víðtækar þær
hafa verið.
Mikla athygli hafa þær vakið,
sem vonlegt er, enda er það Ijóst
orðið, að hið volduga nágranna-
ríki Norðurlanda á þessum norð-
urhjara, leggur sérstaka áherzlu
á hernjósnir á þessum slóðum.
Ætlandi v æ r i kommúnistum
meðal lýðræðisþjóðanna að gera
sér og öðrum grein fyrir í hvaða
tilgangi þessar njósnir séu rekn-
ar.
Einn er sá atburður í sambandi
við þessar njósnir er vakið hefur
sérstaka eftirtekt, ekki aðeins
meðal Norðmanna heldur einnig
meðal næstu nágrannaþjóðanna.
Norðmaður einn Otto Larsen að
nafni, var einn þeirra manna, er
tók að sér njósnir fyrir Rússa á
styrjaldarárunum, meðan Rúss-
ar voru bandamenn lýðræðis-
þjóða. Hann eins og margir aðr-
ir á þessum árum, varð að flýja
til Svíþjóðar. Er þangað kom
varð hann að gera norskum sendi
mönnum í Svíþjóð grein fyrir
því hvernig á ferðum hans stæði.
Nokkru síðar var honum boðið
til Murmansk. Þar var hann tek-
inn höndum, dæmdur af rúss-
neskum yfirvöldum í 10 ára
fangelsi og slapp þaðan eftir 8
ára fangavist.
Kommúnisiar leysa frá
skjóðunni
Eftir að hann var sloppinn úr
prísund kommúnista var hann
óspar á frásagnir um það, sem á
daga hans hafði drifið meðan
hann dvaldi hjá fyrrverandi vin-
um sínum, kommúnistum austan
járntjalds. Af frásögnum hans
spruttu blaðaskrif í kommúnista
KENSLA FYRIR NYKOMNA
I
TUNGU OG ÞEGNSKAP
Kensla af þessu tagi er fáanleg í flestum bygðum Canada. Með því
að færa sér hana í nyt, lærist málið skjótar og þekking á
canadísku þjóðlífi.
Það sem þú lærir í þessum kenslustundum býr þig undir framtíð
þína í þessu landi. Hún greiðir mikið fyrir, er sótt er um
réttindi í landinu.
Upplýsinga um þessa kenslu, er að leita til mentamálanefnda í
bygðinni, skólaeftirlitsmanna, sóknarpresta, vinnuveitanda þíns
eða forustumanna innan þíns eigin þjóðernis.
----☆-----
Ef þú átt heima í bygð þar sem slíka kenslu er ekki
að fá, er hægt að fá endurgjaldslaust ýmislegt til
sjálfsmentunar frá Canadian Citizenship Branch,
Department of Citizenship and Immigration,
Ottawa, Canada
Birt að tilhlutans
DEPARTMENT OF CITIZENSHIP & IMMIGRATION
Hon. Waller E. Harris, Q.C. Laval Fortier, O.B.E., Q.C.
Minlster Deputy Minister
blöðum Noregs, þar sem Ottó
Larsen er ausinn óbótaskömm-
um fyrir framferði sitt gagnvart
Rússum. Flokksbróðir hans Haa-
kon Sneve að nafni, rifjaði það
upp, að hann hefði lofað því
austur í Murmansk, að ganga í
þjónustu Rússa. Þegar hann á
stríðsárunum lét sér sæma að
skýra frá störfum sínum í þágu
Rússa hefði hann á hinn svívirði
legasta hátt gengið á bak orða
sinna, og ætti því ekki annað
skilið, en hina dýpstu fyrirlitn-
ingu allra þeirra er fylgdu komm
únistum að málum.
1 harðorðri grein eftir Sneve
í norsku kommúnistablaði er því
beinlínis lýst, að þetta brot hans
gegn kommúnismanum væri svo
alvarlegt að hann væri ekki mað-
ur til að rísa undir því. Félagar
hans hefðu spáð því, að hann
myndi bugast undir ofurþunga
sektar sinnar.
í ásökunum sínu mgagnvart
þessum sjómanni sjá landar hans
norskir kommúnistar, enga af-
sökun fyrir hann í því að þegar
hann gerði grein fyrir gerðum
sínum við norskan sendimann í
Svíþjóð, vár hin kommúniska
stjórn Rússlands bandamaður
Norðmanna í styrjöldinni.
Á valdi Rússa
Þessi afstaða hinna narsku
kommúnista til landa síns er í
einfeldni sinni lenti í klóm hinna
rússnesku skoðanabræðra sinna,
hefur vakið alveg sérstaka at-
hygli á Norðurlöndum. I ítarlegri
grein um kommúnismann í Nor-
egi skrifar Per Vogt í „Svenska
Dagbladet“ fyrir nokkrum dög-
um og segir m. a. á þessa leið:
Ásakanir norskra kommún-
ista gagnvarl Otto Larsen leiða
það greinilega í ljós hve komm-
únisíar eru háðir Rússum. Lengi
hefur menn grunað þetta. Hing-
að til hafa menn ekki fengið ó-
yggjandi sannanir fyrir undir-
lægjuhælli þeirra í verki. Heíur
mönnum orðið bylt við þegar allt
í einu kemur í dagsljósið að nors
ir kommúnistar líta svo á, að
loforð sem þeir gefa rússnesk-
um yfirvöldum eru í þeirra aug-
um rétthærri en skyldurnar við
fósturjörðina.
Höfundur heldur áfram:
Menn gela af þessu dregið
þær ályktanir að norska þjóðin
sé trúgjörn og einföld, því marg-
ir Norðmenn hafa átt bágt með
að ímynda sér, að meðal norsku
þjóðarinnar leynist skipulögð 5.
herdeild.
Þó njósnamálin í Norður-Nor-
egi séu ekki fullrannsökuð enn,
hafa þau þegar komið því lil
leiðar að margir sem hingað til
hafa verið blindir eru nú alsjá-
andi í þessu máli. Meðal annars
þeir er hingað til hafa dauf-
heyrzt við öllum aðvörunum um
þjóðhættulega starfsemi komm-
únista.
Hinir .„f lokksbundnu"
Þegar sagan um Ottó Larsen
er orðin heyrum kunn hér á
landi og menn frétta um það,
hvernig Norðmenn, sem ánetjazt
hafa kommúnismanum líta á „af-
brot“ hans og skyldu hans, til að
þjóna Rússum, verður mönnum
fyrst fyrir að líta til hinnar ís-
lenzku flokksdeildar, því hver er
sjálfum sér næstur.
í umgengin við íslenzka komm
únista hafa menn ekki getað
komizt hjá, að taka eftir því, að
þeim verður tíðrætt um flokks-
menn sína.
Gera þeir þá greinarmun á því
hvort einstakir menn er starfa
meira og minna fyrir hina ís-
lenzku flokksdeild séu FLOKKS
BUNDNIR kommúnisiar eða
eklci. Gera þeir þó enga grein
fyrir, hvað innifelst í orðinu
„flokksbundinn." En deila hinna
norsku kommúnista við Otto
Larsen flokksbróður þeirra, upp-
lýsir þetta mál til fulls. Þeir sem
eru „flokksbundnir" að eðli
kommúnismans eru skuldbundn-
ir til að vinna hinu mannmarga
austræna herveldi og hinni and-
legu fósturjörð kommúnistanna
allt það gagn sem þeir geta, án
tillits til þess, hvort þeir rækja
skyldurnar við ættjörðina eða
brjóti í bág við þær. Fósturjörðin
er þeim einskisvirði þegar Rúss
ar eiga í hlut.
Að sjálfsögðu er þetta ekki
nein nýung, því öll starfsemi
hinnar íslenzku deildar komm-
únistaflokksins sannar að flokk-
ur sá hefur valið sér þá stöðu
með þjóð sinni að vinna gegn
íslenzkum hagsmunum eins og
honum er framast unnt. — Þeir
fylgja þeim kennisetningum sín-
um til fullnustu að lýðræðislegt
stjórnarfar verði að lúta í lægra
haldi fyrir hinu skefjalausa her-
veldi kommúnista ,er þeir flokks
bundnu í hvívetna fylgja.
Þjóðviljinn tekur til máls
Fyrir nokkru gerði Þjóðvilj-
inn mál Otto Larsens að umtals-
efni og var ekkert feiminn við
að telja að hann væri brotlegur
og hefði átt skilið dóm sinn og
refsingu undir eins og Rússum
tókst að hafa hendur í hári hans.
Svo íslenzkum kommúnistum
ekki sízt þeim sem telja sig
„flokksbundna“ er þar greini-
lega skýrt frá hvers þeir megi
vænta ef einhver þeirra gerist
svo djarfur að vikja frá fullum
trúnaði við þau störf sem rúss-
neskir yfirráðamenn fela þeim á
hendur .
Kommúnistinn í Noregi Haa-
kon Sneve segir íopna bréfinu
til Otto Larsen, að hann og norsk
ir félagar hans er voru á sínum
tíma austur í Murmansk hafi
verið sammála um að Larsen
væri ekki maður til að halda
trúnaði við kommúnista, hann
myndi láta bugast fyrir ofur-
þunga þeirrar syndabyrði, sem
á hann skylli er hann brygðist
hinum rússnesku vinum sínum.
Þar hefur þessi Norðmaður
opnað manni innsýn í vinnuað-
ferðir þessa ofbeldisflokks. Með
hótunum og ofríki eru menn
stig af stigi leiddir út á þá land-
ráðabraut er felst í hinum skipu-
lögðu þjóðsvikum þessa flokks.
í þessu ljósi verða menn að líta
á feril, verk og framtíð hinna
flokksbundnu kommúnista hvar
sem þeir eru. Þeir sem hafa fyrr
eða síðar stigið það óheillaspor
gagnvart sjálfum sér og þjóð
sinni, að gerast flokksbundnir
kommúnistar eru píndir til að
þjóna hinu erlenda ofbeldisríki
hvort þeim líkar betur eða vera.
Hiki þeir við að svíkja þjóð sína
er ógnað til að halda áfram.
En þeir frjálshuga Islendingar
sem nú eru uppi og ekki hafa
ánetjazt kommúnistum, verða
að gera sér ljóst hve illa er kom-
inn allur sá hluti þjóðarinnar
sem hinn rússneski kommúnismi
hefur bergnumið.
— MBL. 29. nóv.
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á ÍSLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 75.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
SINDRI SIGURJÓNSSON
LANGHOLTSVEGI 206 — REYKJAVÍK

J