Lögberg - 03.06.1954, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 3. JÚNI 1954
7
í landi Titos eru fögur og
svipmikil tindafjöll
Grein þessi er efíir einn af
þeim mörgu Englendingum, sem
leggja stund á fjallgöngur, ekki
til þess að afla sér frægðar,
heldur vegna ánægjunnar af því
að komast á hina hæstu tinda.
Hér segir frá fjallgöngu í
Júgóslavíu.
MENN ráku upp stór augu
þegar það fréttist, að ég
ætlaði að fara til Júgóslavíu og
ganga þar á fjöll. Fyrst var nú
þetta, að fáir hafa hugmynd um,
að í landi Titós eru hin fegurstu
tindafjöll og að um þrír fjórðu
hlutar landsins eru fjalllendi. Og
svo fannst mönnum það glópska
að hætta sér inn í þetta land, ég
mundi verða kyrrsettur. En
sannleikurinn er sá, að í fáum
löndum Evrópu er auðveldara
fyrir Breta að ferðast. Serbar
hafa nú sem stendur hinar mestu
mætur á Englendingum, og jafn-
vel í fjallahéruðunum, þar sem
matarílátin eru úr tini, er tekið
fram leirtau, þegar brezka gesti
ber að garði.
Landslagið breytist skjótt eft-
ir að maður fer frá Trieste. I
staðinn fyrir grýtta jörð koma
nú miklir barrviðarskógar og
teyjast langt upp í hlíðar fjall-
anna. Nokkru eftir að við kom-
um inn í Júgóslavíu, skall úr-
hellis rigning með þrumum og
eldingum á lestinni. En svo
stytti upp jafnskyndilega og
lygndi, en regnmóða sveipaði
hin háu fjöll og sólargeislarnir
brotnuðu í henni. Upp í háloftið
teygðust blá fjöllin, tindur við
tind, eins og ógurlegir kastalar
hyggðir í lausu lofti. Þarna voru
júlíönsku Alparnir, fjöllin, sem
vér höfum þráð að klífa.
Vér vissum þó lítið um þessi
fjöll, og bækur um þau komu
oss ekki að haldi, því að þær
voru allar á slavnesku máli —
engin einasta ferðamannabók á
þýzku, enda þótt nokkuð af
fjöllunum sé í Austurríki. Það
var þó margt, sem vér þurftum
að fá að vita — hvar fjallakofar
væri, hvort hægt væri að fá þar
mat og aðhlynningu, og hvernig
samgöngum væri háttað. En
þegar vér komum til háskóla-
borgarinnar Ljubljana, vorum
vér svo heppnir að rekast á
mann, sem hafði komið með
Tító til Englands. Hann veitti
oss allar nauðsynlegar upplýs-
ingar og greiddi götu vora á
allan hátt. En bezt af öllu var, að
hann kom mér í kynni við dr.
Francé Arvéin, kennara við vél-
fræðideild háskólans. Hann var
einmitt að leggja af stað í fjall-
göngu og bauð mér með sér.
Það voru mikil viðbrigði að
koma frá hinum blómskreyttu
aldingörðum í Ljubljana og upp
í hin hrikalegu fjöll, með hvöss-
um eggjum og tindum. Vér
gistum um nóttina í fjallkofa
sem heitir Tamar og er í 3600
feta hæð. Þegar vér komum á
kreik árla næsta morgun, blasti
við oss fjallið Jalovec, 8674
feta hátt með hamratindum
milli hjarnfanna. Morgunsólin
roðaði hæsta tindinn. Þetta fjall
ætluðum vér að klífa.
Enginn tími er betri til fjall-
göngu en morgunstundin, svo
vér lögðum af stað fjórir saman.
Tveir háskólakennarar voru
saman um klifurtaug, en við
Arvéin um aðra.
í miðju fjallinu er hjalli og
þverhnýpt klettabelti allt um
kring og þegar maður er kominn
upp að rótum þess, sést ekki
tindurinn, og ekki annað en
þessi klettaveggur, sem ber kol-
svartan við bláan himin. Og
mér var óskiljanlegt hvernig vér
ættum að komast yfir hann. Ég
hafði aldrei vanizt því á fjall-
göngum að reka fleina í berg og
komast upp á þeim. Varð ég því
undrandi, er þeir drógu upp
marga stóra fleina og þungan
hamar, í staðinn fyrir fjalla-
haka. Þetta er nauðsynlegt
þarna, því að grjótið er svikult.
Vér komum nú að klettabelti,
þar sem hvergi var handfestu
né táfestu að fá og nú kom það
upp úr kafinu, að vér höfðum
iarið villir vegar. En það var
ekki viðlit að snúa aftur. Þarna
urðum vér að fara upp. Annar
háskólakennarinn, Dolan heitir
hann, fór nú að reka fleina í
bergið og gekk upp á þeim þang-
að til hann var kominn upp á
brún. Þaðan renndi hann festi
til okkar hinna og það gekk eins
og í sögu að komast upp, en þó
er ekki heiglum hent að fara
upp þverhnýptan klettavegg og
ganga á fleinum, sem reknir eru
inn í laust bergið.
Vér vorum nú á stalli og yfir
oss gnæfði annað berg, sem slútti
fram og virtist alveg ófært. Vér
fórum meðfram bjarginu þang-
að til vér komum að sprungu og
upp eftir henni urðum vér að
reyna að klífa, Það hefði þó al-
drei tekizt ef vér hefðum ekki
haft fleinana. Komum vér nú
að kletti, sem slútti fram og
lokaði sprungunni. Þeir sögðu
mér að ganga fyrir hornið og
voru dálítið kímnileitir. Þar var
þá glufa, sem náði upp í gegn-
um klettabeltið. Þetta voru
sannkölluð leynigöng til þess að
komast upp á hjallann.
Flest slys, sem verða í fjall-
göngum, ske þegar menn eru
komnir yfir hættulegustu stað-
ina. Þá er eins og varygð
þeirra dvíni. En fjallgöngumenn
verða alltaf að fara jafn varlega,
og það sáum vér bezt nú. Þegar
vér vorum komnir upp á snar-
brattan hjallann, hvíldum vér
oss og fengum oss brauðsneiðar
og vatn úr ferðapelanum. Vér
tókum bakpokana af oss og
lögðum þá í skriðuna. Einn
leysti sig þá og gekk fram á
brúnina til þess að horfa fram
af hengifluginu og svo sneri
hann við aftur. Varð honum það
þá á að reka fótinn óvart 1 bak-
poka sinn, og pokinn á stað nið-
ur skriðuna. Hann brá skjótt við
og ætlaði að grípa pokann, en
var nærri kominn fram af. Pok-
inn hentist fram af hengifluginu,
cn maðurinn fleygði sér niður
og með því að spyrna við fótum
og krafsa með höndunum tókst
honum að stöðva sig á blábrún-
inni. Sex klukkustundum seinna
komum vér þar sem pokinn
hafði komið niður eftir 1800
feta fall. Hann hafði sprungið
líkt og pappírspoki og það, sem
í honum var, hafði þeytzt út um
allt. Niðursuðudós hafði flatzt út
og var eins og klessa, glöggt
dæmi um þann reginkraft, sem
nefnist aðdráttarafl. Varúð, var-
úð og enn meiri varúð ætti að
vera kjörorð allra fjallgöngu-
manna.
PJALLGÖNGUR eru þjóðar-
* íþrótt í Júgóslavíu. Þjóðin er
um tvær milljónir, en 65.000
manna eru í fjallgöngufélögun-
um.
Triglav er það fjallið, sem
menn hafa mestan áhuga fyrir
að klífa. Um það eru margar
þjóðsagnir og það kemur einhver
draumkenndur löngunarsvipur
á alla þegar það er nefnt, eða
þegar þeir syngja söngvana um
það.
Hvarvetna í fjöllunum má sjá
rauðar málningarslettur hingað
og þangað á grjótinu. Þessi
merki eru til leiðbeiningar fyrir
fjallgöngumenn. Sumum kann
að virðast það nokkuð barnalegt,
en það er mjög villugjarnt þarna
í fjöllunum og auðvelt að komast
í sjálfheldu fyrir þann, sem ekki
nýtur neinnar leiðbeiningar.
Gaman var að ganga á fjallið.
Leiðin lá fyrst um Trenta-dalinn
og á aðra hönd var niðurinn í
ánni, en á hina bjölluhljómur
frá kúm. Við heiðskírt loftið bar
bláa og hvassa fjallatinda, og
vér klöngruðumst yfir stórgrýti.
Um fleiri leiðir var að ræða
en þessa. Vér hefðum getað farið
beint, en þá orðið að klífa 3000
feta þverhnýpi. Vér völdum
krókinn. Þar er farið eftir
hlykkjóttum smástígum, sem
höggnir eru í bergið. Þarna
voru og gamlar og ryðgaðar
íestar að handstyrkja sig á, þar
sem verst var. En þarna hátt
uppi í fjallinu voru merki eftir
fallbyssukúlur og sprengjur. Vér
vorum nú á vígstöðvum Serba
og ítala. Þarna hafði verið varð-
flokkur og þarna höfðu verið
háðar hinar snörpustu orustur.
Það er einkennilegt að hugsa
sér vígstöðvar í 8000 feta hæð.
Trenta-dalurinn hafði verið í
Austurríki um þúsund ár, en
eftir fyrra stríðið fengu ítalir
hann í sinn hlut. En nú er
Trenta og Triglav, hið helga
fjall, slavneskt land. íbúarnir á
þessum slóðum voru stoltir af
því að þeir hefði alltaf varðveitt
móðurmál sitt og þjóðsiðu með-
an landið laut erlendu veldi.
Um nóttina gístum vér í fjalla-
kofa, sem var í 7000 feta hæð.
Þaðan var dýrðlegt útsýni yfir
fjöllin. Þar mátti líta tind við
tind langt suður á Balkanskaga.
En langt undir fótum vorum
blöstu við dökkir skógar og
grænir dalir. Upp úr skýjakafi
ofar öllum hinum teygðust tveir
tindar og voru eins og í lausu
lofti. Annar var Jalovec, hinn
Manhart, sem er að hálfu leyti í
Italu.
Vér vorum óheppnir með
Triglav, því að þoka var á fjall-
inu, er upp kom. En vér geng-
um á marga aðra tinda og alltaf
sáum vér eitthvað nýtt. Lands-
lagið er svo ótrúlega fjölbreytt,
að það er alltaf að skipta um
svip. En þó held ég að mér hafi
þótt merkilegast er ég kom fyrir
eina fjallshyrnu og stóð allt í
einu á 2000 feta háum kletta-
vegg, en þar niðri í hyldýpinu
brauzt áin Savica beint út úr
fjallinu. Mér varð nú ljóst, hvers
vegna allt er svo eyðilegt og
þurrt umhverfis Triglav. Allt úr-
komuvatn hripar niður í gegn
um kalksteinslögin, safnast sam-
an djúpt í jörð og myndar þar
neðanjarðar fljót, sem síðan
brýzt fram á þessum stað, alveg
eins og það komi fram úr raf-
stöðvarstokk. Þarna niður klett-
ana hefur verið höggvinn tröppu
gangur, og kemur maður þá
niður að hinu dásamlega fagra
Bohinjso vatni.
MERKILEGAST af öllu í Júgó-
slavíu eru máske hinir
„lögðu vegir“ upp á marga há-
tindana, gerðir fyrir þá, sem
gjarnan vilja komast upp, án
þess að lenda í of miklum hætt-
um. Slíkir „vegir“ eru hvergi
annars staðar í Alpafjöllum.
Þessir „vegir“ hafa verið gerð-
ir að tilhlutan fjallgöngufélag-
anna og þeir eru víða afar
merkilegir. Það eru þó ekki ein-
stigi, heldur fleinar reknir í
þverhnýpta kletta og taug fram
af til að halda sér í. Þarna er
ekki hættulaust að fara fyrir þá,
sem er svimagjarnt, en sums
staðar slútir bergið, og það er
betra að menn séu taugastyrkir,
þegar þeir fara þar. Maður hlýt-
ur að dást að því, hve snildar-
lega þessir „vegir“ eru lagðir,
enda þótt þeir falli ekki inn í
það ævintýr að klífa fjöll.
—Lesb. Mbl.
COPENHAGEN
Bezta munntóbak
heimsins
SPACEMAKER
AUTOMATIC Pushbutton RANGE
HUGE MASTER OVEN — FULL COOKING CAPACITY
Loaded with De Luxe
G.E. Features
t
• Push Button Controls
• New Huge Capacity
With Opening Master Oven
• New "Focused Heat## Broiler
• Removable, Washable Calrod Oven
Units — No Open Coils — Calrod
Units Are Fully Enclosed.
$289
.00
Does a11 working jobs a big
standard model can do . . .
yet is only 24 inches wide!
As
Little
As
$2*50
Per Week After
Low Down Payment
Generous Trade-in Allowance
On Your Old Range
GET IT NOW AT:
Before you buy
anywhere SEE
VAN’S ELECTRIC LIMITED
636 Sargent Ave.
Phone 3-4890
WINNIPEG